20150224 Ontstaan van de Gouden Eeuw 1588

1

Ontstaan van de Gouden Eeuw (1588-1648) H!to"sche context Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden 1515-1648

© meneervanempel.nl

2

Hoofdvraag

Waardoor ontstond in de Republiek de Gouden Eeuw, 1588-1648?

3

4

Het ontstaan van de Gouden Eeuw Situatie: •

Conflict met Filips II Oorzaak:

1. Aanvoer betaalbare graan uit het Oostzeegebied 2. Feodale structuren waren in de Noordelijke Nederlanden zwak Gevolg: •

Boeren kunnen experimenteren > veeteelt

•

Veeteelt > beschikbaarheid van arbeidskrachten > nijverheid en handel

•

Nijverheid en handel (in graan en hout) leidde tot de moedernegotie

•

Uiteindelijke leidde dit tot de Gouden Eeuw

5

Andere oorzaken voor de Gouden Eeuw Situatie: •

1585: Spanjaarden veroveren Antwerpen Oorzaak:

•

Noorderlingen blokkeren de Schelde

•

Protestanten zijn bang voor Filips II Gevolg:

•

Concurrentie voor Hollandse handelssteden is uitgeschakeld

•

Protestantse Antwerpenaren vluchten naar Amsterdam (kapitaal en handelskennis)

6

7

Een nieuw bestuur Situatie: •

Economie in de Republiek werd sterker Oorzaak:

•

Er ontstsond een rijke groep burgers (regenten) Gevolg:

•

Regenten: bestuurden steden

•

Regenten: zaten in de Gewestelijke Staten (1588 soeverein en samenstelling verschilde per gewest)

Functies Gewestelijke Staten Situatie: •

Voor de Opstand waren de steden en gewesten zelfstandig Functies Gewestelijke Staten:

1. Vaardigden wetten uit 2. Hieven belastingen 3. Verantwoordelijk voor rechtspraak Inspraak van regenten: •

Inkomsten voor de oorlogskas

•

Eigen handelsbelangen

8

9

Het lokken van mensen Situatie: •

Handelaren en de economie willen 
 werklieden en buitenlandse kooplui Oorzaak:

•

Handelaren krijgen goede faciliteiten

•

Katholieken en Joden kunnen hun geloof uitoefenen (bijvoorbeeld: 1639 bouw van de Portugees-Joodse synagoge) Gevolg:

•

De Republiek stond bekend voor de vrijheid van meningsuiting

10

Staten-Generaal Situatie: •

Gewesten kunnen niet alles zelf regelen Functie Staten-Generaal (SG):

•

Vertegenwoordigers van de gewesten nemen besluiten:

1. Defensie 2. Buitenlandse politiek 3. Bestuur generaliteitslanden (Vlaanderen, Brabant en Limburg)

11

Ongelijke gelijkheid Situatie: •

Elk gewest in de SG is gelijk Oorzaak:

•

Holland betaalde de helft van alle belasting Gevolg:

•

Holland kan druk uitoefenen en werd het machtigst in de SG

12

Raadspensionaris Situatie: •

Raadspensionaris (rs.) was een gewone hoge 
 Ambtenaar

•

Holland kan druk uitoefenen Hoe?

•

De rs. komt uit Holland

•

De eerste rs. Johan van Oldenbarnevelt kon de macht uitbreiden Gevolg:

•

Conflict om macht met de stadhouder

13

Stadhouder Situatie: •

Gewestelijke Staten kiezen een stadhouder Functie:

•

Stadhouders van Holland en Zeeland waren gezamelijk aanvoerders van het Staatse Leger (zoals prins Maurits) Gevolg:

•

Stadhouder had veel macht

•

Conflict om macht met de rs.

14

Handel met Azië ontstaat Situatie: •

De Republiek kreeg specerijen via Portugal Oorzaak:

•

16e eeuw: Portugese havens bezet door Spanje Gevolg:

•

De Republiek kreeg geen specerijen meer

•

Nederlandse handelaren gaan zelf handelen met Azië

15

Situatie: •

Handel met Azië moet ontwikkelen Oorzaak:

•

1602: Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) werd opgericht

•

SG stimuleerde dit door de VOC een handelsmonopolie te geven op Azië Gevolg:

•

1619: Goeverneur J.P. Coen verplaatst het bestuurscentrum van de VOC naar Batavia (Jakarta)

•

Moedernegotie blijft het belangrijkste

16

Voortgang van de oorlog Situatie: •

VOC krijgt een sterke handelspositie Oorzaak:

•

1609: Twaalfjarig Bestand Gevolg:

•

Interne problemen ontstaan:

1. Interpretatie van het calvinisme 2. Strijd tussen Oldenbarnevelt en Maurits (1619: Oldenbarnevelt onthoofd) •

1621-1648 vervolg van de oorlog (einde via de Vrede van Münster)

17

De Gouden Eeuw Situatie halverwege de 17e eeuw: •

De Republiek is een erkend land en kwam tot bloei

•

Rijkdom > ruimte voor gespecialiseerd werk (handelslieden, drukkers, schilders) Voorbeeld:

•

Rembrandt van Rijn > burgerlijk karakter Oorzaak:

•

Politiek en economische concurrentie met GB en Fr Gevolg:

•

Eind 17e eeuw: is de Republiek haar leidende positie kwijt

18

19

Hoofdvraag

Waardoor ontstond in de Republiek de Gouden Eeuw, 1588-1648?

20

Lezen

Wat moet je kennen en kunnen?

21

Nu maken

Vragen 1 t/m 4 blz. 27 CE vragen