2017-04-13 Preek Witte Donderdag

Preek Witte Donderdag 2017

Lieve Gemeente, Vanavond is een bijzondere avond. We vieren Avondmaal, zo maar op een doordeweekse avond. We denken daarbij aan de laatste maaltijd die Jezus heeft gehouden met zijn leerlingen. En in de Bijbel bij de evangelist Mattheus lezen we dat dit een Sedermaaltijd was. De maaltijd die gehouden werd op de avond voor Pasen. En deze maaltijd werd gevierd in Israël omdat men met Pasen herdacht dat het volk eens uit Egypte was bevrijd. Het land waar de mensen als slaven hadden geleefd en gewerkt. Op die avond van de uittocht, we hebben daar een stukje van gelezen, moesten de mensen klaarstaan om te vertrekken. En ze moesten brood zonder gist eten. Brood dat niet was gerezen omdat daar geen tijd voor was. Het was een overhaast vertrek en dat moesten ze altijd zo op die manier gedenken. In het Oude Testament in het boek Exodus kun je precies lezen hoe de uittocht uit Egypte had plaatsgevonden en ook de precieze voorschriften hoe het volk dit ieder jaar moest gedenken met Pesach, Pasen. Het feest van de bevrijding van de slavernij dat ieder jaar herdacht en in herinnering gebracht moest worden. Want dit was belangrijk. En het gaat hierbij niet alleen om te vieren hoe ze eens bevrijd waren. De kern van Pesach is dat de ene mens nooit een ander mens mag onderdrukken. Het is het feest van leven in vrijheid.

Preek Witte Donderdag 2017

Israël was tot een vrij volk geworden en nu moesten ze leren hoe ze als vrije mensen moesten leven. Als slaven hadden ze geen keuze gehad en moesten ze doen wat anderen hen zeiden om te doen. Maar als vrije mensen moeten ze zelf kiezen hoe ze willen leven en welke keuzes ze daarbij maken. Dat is een groot en belangrijk verschil. Daarom was die grote woestijnreis van 40 jaar ook nodig. Omdat het een generatie duurt voordat de slavernij uit je bestaan, uit je systeem is verdwenen. Omdat er eerst een nieuwe generatie moest komen die niet in slavernij was geboren maar in vrijheid. En in die woestijn begon de heropvoeding van het volk op ethisch en moreel niveau. Het volk van slaven moest tot een nieuw volk van verantwoordelijke mensen gemaakt worden. Een slavenvolk moest vanuit vernedering en onderdrukking een heilig volk worden en niet een volk van terroristen. Want als je nooit hebt geleerd om rekening te houden met een ander, als je niet weet wat empathie is en alleen maar aan je eigenbelang hebt gedacht om te kunnen overleven als slaaf, dan kun je als volk ontsporen of je kunt je ontwikkelen tot een verantwoordelijk volk met een geweten. En om een verantwoordelijk volk met een geweten te worden daarvoor kreeg Israël de wet. Allereerst de 10 geboden als de eerste leefregels hoe vrije en verantwoordelijke mensen met elkaar om behoren te gaan. En daarna nog veel meer wetten en regels om het leven te structureren en ervoor te zorgen dat ieder mens, arm of rijk zijn recht kreeg.

Preek Witte Donderdag 2017

Dat zijn dus twee hele belangrijke aspecten van het Paasfeest: bevrijding uit wat je gebonden houdt en bevrijding tot een vrij en verantwoordelijk leven. Dat heeft Jezus gevierd toen Hij Pesach vierde. En dit is ook de boodschap die wij horen in de verhalen over hem. Hij heeft het zijn hele leven lang verteld en laten zien: hoe leef je met elkaar, wat is echte vrijheid. Vrijheid heeft te maken met verantwoordelijkheid. Het is niet dat je maar kunt doen wat je wil, maar dat je verantwoordelijkheid wilt nemen voor je leven, voor de ander, voor de wereld. En Jezus heeft die verantwoordelijkheid tot het einde toe genomen. Hij is niet gevlucht toen de grond hem te heet onder de voeten werd, Maar hij is in Jeruzalem gebleven met alle risico’s van dien. Hij heeft gehoor gegeven aan God, aan die stille stem die hem opriep om mens voor anderen te worden en om mensen de weg te wijzen naar een beter en zinvoller leven. En zelf is hij die weg tot het einde gegaan. En omdat hij zich liet breken is hij voor ons tot brood geworden. Tot voedsel om van te leven. Je zou kunnen zeggen dat hij ons een radicaal ander wereldbeeld heeft geschonken. Een wereldbeeld waarin het mogelijk blijkt om te breken en te delen met elkaar. Op talloze manieren horen mensen bij elkaar. En in talloze variaties delen we met elkaar deze wereld en dit leven. En wat is menselijk leven anders dan dat we deel hebben aan het leven van anderen.

Preek Witte Donderdag 2017

Dat we mogen functioneren in het geluk van een ander mens. Dat we kunnen geven en ontvangen, en genomen worden en aanvaard. We weten op een of andere manier, intuïtief en door schade en schande, dat geven en delen alles te maken heeft met geluk. Dat we breken moeten, weggeven omdat het anders geen leven is. We zijn gevoed, totdat we zelf iemand zijn geworden die anderen voeden kan. Als we leven verslijten we, we verouderen en worden langzaam maar zeker verbruikt. De stervende graankorrel is een beeld van de mens. In het evangelie is de graankorrel beeld en gelijkenis van Jezus. De mens die niet voor zichzelf heeft geleefd en niet voor zichzelf is gestorven. Zo werd hij tot brood voor het leven van de wereld. Het geheim van zijn leven heeft hij uitgebeeld in dat veelzeggende gebaar: toen hij brood heeft gebroken en het gegeven heeft om gegeten te worden. Zodat wij als we dat zouden eten opnieuw mens kunnen worden. In dit gebaar kunnen we het geheim van het leven herkennen, omdat niemand voor zichzelf leeft en niemand voor zichzelf sterft. Datgene dat wij hier doen: het brood breken ter gedachtenis aan Jezus, betekent daarom dat we volhouden, dat we getuigen, dat we verkondigen, dat we spelen en dat we profeteren dat ooit alles voor allen zal zijn. Dat er een nieuwe wereld zal komen waarin we allemaal door Gods geest bezield zullen zijn en daaruit zullen leven. Dus als we straks het brood gaan delen met elkaar en het eten, dan zeggen we daarmee dat we een nieuwe wereld willen waar brood en vrijheid is voor alle mensen.

Preek Witte Donderdag 2017

En als we straks de beker laten rondgaan en eruit drinken dan kiezen we voor een nieuw verbond met alle mensen. Dat is het geheim van het leven dat Jezus ons heeft laten zien en aan ons geleerd heeft: dat we geen leven hebben tenzij wij het delen en dat we het moeten geven om het te kunnen ontvangen. Amen.