לֹא לֹא תִ גְנֹב לֹא

Exodus 20:8

‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬

NL

Hebreeuws

Niet u zult doodslaan Niet u zult overspel plegen Niet u zult stelen Niet u zult antwoorden Niet u zult begeren

‫לֹא ִת ְר ָצח‬ ‫לֹא ִתנְ ָאף‬ ‫לֹא ִת ְגנֹב‬ ‫ ַת ֲענֶה‬-‫לֹא‬ ‫לֹא ַת ְחמֹד‬

NL Ik de HEERE Niet u zult hebben Niet u zult opnemen Gedenk de dag van Eer uw vader

In deze les houden we ons bezig met Exodus 20:8 ֹ‫ְל ַק ְדׁשו‬ ‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬

Hebreeuws

‫ָאנ ִֹכי יְהוָה‬ ‫י ְִהיֶה‬-‫לֹא‬ ‫לֹא ִת ָשא ֶאת‬ ‫יֹום‬-‫זָכֹור ֶאת‬ ‫יך‬ ָ ‫ָאב‬ ִ -‫ַכ ֵּבד ֶאת‬

,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬ Pagina 1

Exodus 20:8

‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬

Het 4e Woord In deze les willen we u een methode aanleren voor zelfstandig Bijbelonderzoek. We gaan op zoek naar Schriftplaatsen, Woordverbanden en Letterbetekenissen. Een nieuw exemplaar van dit werkblad kan gedownload worden van http://www.thora.nu/cursus.htm.

Bronnen 1. Hebreeuwse Bijbel BHS (Biblia Hebraica Stuttgartensia). Of de online versie o.a. te vinden op http://www.mechon-mamre.org/p/pt/pt0.htm. Grondtekst 2. Hebreeuws ‘in Zes Dagen’ (Studiehuis Reshiet) Studieboek 3. Woordenboek van het Bijbels Hebreeuws (Peter D.H. Broers) Woordenboek 4. The Analytical Hebrew and Chaldee Lexicon (Benjamin Davidson) Krukkenboek 5. The Englishman’s Hebrew Concordance of the Old Testament (George V. Wigram) Concordantie

Inhoudsopgave Pagina 3

Inhoud Schrijfoefening

4-6

‫זָכֹור‬ ‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫ֶאת‬ ‫ְל ַק ְדׁשֹו‬

7-9

10-11 12 Conclusie 13-14 Bijlage 1 - Zondag & Sabbat 15 Bijlage 2 - Sabbatsgebod als centrum Gevold door enkele kopies: B-92… Woordenboek Broers Pag. 92, 93, 322, 323, 366, 367, 368 D-223… Krukkenboek Davidson Pag. 223, 449 W-385… Concordantie Wigram Pag. 385-387, 1090-1094, 1235

‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬

Pagina 2

Exodus 20:8

‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬

We gaan eerst een schrijfherhaling doen

‫ י ֹו ם‬- ‫ָז כ ֹו ר ֶא ת‬

Hebreeuws

Schrijven

Uitspraak

‫ ְל ַק ְד ׁש ֹו‬, ‫ַה ַש ָב ת‬

Hebreeuws

Schrijven

Uitspraak

‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬

Pagina 3

Exodus 20:8

‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬

‫זָכֹור‬ ‫ָזכֹר זָכֹור‬ en

is hetzelfde. De

‫ֹו‬

is hier slechts leesmoeder1, ‘drager van de o’. Daarmee hebben we

direct de stam al te pakken.

Dus de stam van

‫זָכֹור‬

is

Schriftplaatsen: Nu we de stamletters weten kunnen we in de Concordantie van Wigram nagaan waar dit woord in de Hebreeuwse Bijbel voorkomt. Onderaan pagina W-385 en bovenaan pagina W-386 zien we dat Wigram onze tekst indeelt bij Qal – Infinitivus. Vul die vindplaatsen hieronder in bij de juiste tekst Als deze boog in de wolken zal zijn, zo zal Ik hem aanzien, om te gedenken aan het eeuwig verbond tussen God en tussen alle levende ziel, van alle vlees, dat op de aarde is. Verder zeide Mozes tot het volk: Gedenkt aan dezen zelfden dag, op welken gijlieden uit Egypte, uit het diensthuis, gegaan zijt; want de HEERE heeft u door een sterke hand van hier uitgevoerd; daarom zal het gedesemde niet gegeten worden. Gedenkt den sabbatdag, dat gij dien heiligt. Vreest niet voor hen; gedenkt steeds, wat de HEERE, uw God, aan Farao en aan alle Egyptenaren gedaan heeft; Gedenkt, wat de HEERE, uw God, gedaan heeft aan Mirjam, op den weg, als gij uit Egypte waart uitgetogen. Gedenkt, wat u Amalek gedaan heeft op den weg, als gij uit Egypte uittoogt; Gedenkt aan het woord, hetwelk Mozes, de knecht des HEEREN, ulieden geboden heeft, zeggende: De HEERE, uw God, geeft ulieden rust, en Hij geeft u dit land; Aan de rivieren van Babel, daar zaten wij, ook weenden wij, als wij gedachten aan Sion. Gelijk hun kinderen hunner altaren gedenken, en hunner bossen, bij het groen geboomte, op de hoge heuvelen. Is niet Efraïm Mij een dierbare zoon, is hij Mij niet een troetelkind? Want sinds Ik tegen hem gesproken heb, denk Ik nog ernstelijk aan hem; daarom rommelt Mijn ingewand over hem; Ik zal Mij zijner zekerlijk ontfermen, spreekt de HEERE. Zain. Mijn ziel gedenkt er wel terdege aan, en zij bukt zich neder in mij. Doch zij vermenigvuldigde haar hoererijen, gedenkende aan de dagen van haar jeugd, als zij gehoereerd had in het land van Egypte.

1

Spelling mét leesmoeder wordt scriptio plena genoemd, spelling zonder leesmoeder heet scriptio defectiva. Voor de betekenis van een woord maakt het niet uit of het mét of zonder leesmoeder(s) geschreven wordt. De He, Wav en Jod zijn de letters die het vaakst als leesmoeder gebruikt worden. (Folmer)

‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬

Pagina 4

Exodus 20:8

‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬

‫ זָכֹור‬een Goddelijk bevel! We zagen al in de concordantie van Wigram dat

‫ זָכֹור‬een Qal – Infinitive is. ‫ זָכֹור‬wordt hier als een bevel 2

gebruikt. In vergelijkbaar gebruik bij andere Semitische talen, getuigt dit van een zeer oud geschrift. Het drukt een Goddelijk of profetisch commando uit. Wij kennen dit ook wel in het Nederlands: ‘Zwijgen!’

Woordverbanden: ‫זכר‬

Zie o.a. pagina B-92 en B-93 van het Woordenboek van Broers Nederlands

Hebreeuws

‫זכה‬ ‫זכך‬ ‫זְכֹוכית‬ ִ ‫זָכּור‬ De etymologie van een woord is de historische verklaring voor de manier waarop de vorm van het woord tot stand is gekomen.  

Als twee letters van de 3 stamletters hetzelfde zijn is er mogelijk woordverband. Dit komt omdat in het oude Hebreeuws de wortel waarschijnlijk gevormd werd door 2 letters. Bij het woord ‫ זכר‬zijn ook veel verbanden naar andere Semitische talen aan te wijzen.  Bijvoorbeeld in het Ugaritisch is gedenken  ckr waar duidelijk het verband te zien is met ‫זכר‬. Ook in het Arabisch, Aramees en Ethiopisch bestaat gedenken uit dezelfde wortel. In het Akkadisch heeft ‘gedenken’ een duidelijk religieuze bedoeling, het specifiek iets voor goden om te doen3.

Het ‘Gedenk’ waartoe de kinderen van Israel worden opgeroepen, is een Goddelijk bevel en is Goddelijk verheven in haar uitvoering. Gedenken blijkt een Goddelijke verheven bezigheid en toch beveelt Hij Zijn kinderen om ook te gedenken!

2

De qal infinitivus is onder te verdelen in absolutus en constructus vormen. De qal infinitivus absolutus vormen zijn: Exo 13:3, Exo 20:8, Deu 7:18, Deu 24:9, Deu 25:17, Joz 1:13, Jer 31:20 en Kla 3:20. De qal infinitivus constructus vormen zijn Gen 9:16, Ps 137:1, Jer 17:2 en Eze 23:19 3 Schottroff: In the Nabatean inscriptions from Sinai, remembering ‘has a clearly religious sense: it is something the deity is to do.’

‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬

Pagina 5

Exodus 20:8

‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬

Letterbetekenis: ‫זכר‬ Betekenis

Hebreeuws Studieboek

‫ז‬

p64

‫כ‬

P85

‫ר‬

p137

‫ זָכֹור‬is geen oproep om in het wilde weg te gedenken, maar het gedenken heeft een duidelijk voorwerp, namelijk hier de dag van de Sabbat om die te heiligen. ‘Gedenk’ is actief. In Numeri 15:40 wordt deze actieve houding als volgt onder woorden gebracht: “Opdat gij gedenkt en doet al Mijn geboden, en uw God heilig zijt.”

Deelconclusie ‫זָכֹור‬ 

 

De Schriftplaatsen brengen ons dicht in verbinding met de HEERE. Gedenken is met onze gedachte bij God zijn, Zijn daden gedenken. Bij het gedenken worden deze daden als het ware opnieuw tot leven geroepen en ervaren we de kracht daarvan voor dit moment in ons leven. Het leert ons te vertrouwen op Zijn daden, en daarom te rusten! Er is verschil tussen ons gedenken, namelijk aan de uittocht uit Egypte of aan de schepping, en het gedenken van God. God gedenkt aan Noach (Gen 8:1) en Hij gedenkt aan Zijn verbond bij het zien van regenboog (Gen 9:15), God gedenkt aan Abraham (Gen 19:29), God gedenkt aan Rachel (Gen 30:22) Het woordverband: Rein zijn, rusten van de zonden. En stralen. “zult gij, door het Goddelijk oog belonkt weer met u schoonheid pralen.” (Ps 68) De letterbetekenis: Het gedenken van de doende hand van de Leider!

‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬

Pagina 6

Exodus 20:8

‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬

Nu verder met: ‫ש ָבת‬ ַ ‫ַה‬

‫יֹום‬-‫ֶאת‬

‫ י ֹו ם ַה ַש ָב ת‬- ‫ֶא ת‬ sabbat

de

dag

a-z

Een Hebreeuwse eigenaardigheid. Sabbat is als ‘eigennaam’ altijd bepaald4. Daarmee is het woord dat daaraan gekoppeld is ook bepaald. Je kunt dus niet vertalen met ‘een dag van de sabbat’ (onbepaald) maar alleen met ‘de dag van de sabbat’ (bepaald)5 Wat is de stam van:

‫ַה ַש ָבת‬

6

________________________

Kijk nog even in het Studieboek op pagina 169, en in Krukkenboek op pagina D-223. Klopt het?

Schriftplaatsen Als getrainde studenten stappen we nu over naar de Concordantie van Wigram en slaan pagina W-1235 op. U ziet nu zelf de Bijbelplaatsen staan. Ze nodigen u als het ware uit voor Bijbelstudie. Het voert nu te ver om alle plaatsen na te gaan. Mij vallen wel de verschillende termen op:  

The Sabbath, The Sabbath of rest, The Sabbath of the land My Sabbaths, Her Sabbaths, Your Sabbaths

Vooral het ‘mijn sabbatten’ trekt mijn aandacht: 

  

Exodus 31:13 Gij nu, spreek tot de kinderen Israëls, zeggende: Gij zult evenwel mijn sabbatten onderhouden; want dit is een teken tussen Mij en tussen ulieden, bij uw geslachten; opdat men wete, dat Ik de HEERE ben, Die u heilige. Leviticus 19:3 Want ieder zal zijn moeder en zijn vader vrezen, en Mijn sabbatten houden; Ik ben de HEERE, uw God! Leviticus 19:30 Gij zult Mijn sabbatten houden, en Mijn heiligdom zult gij vrezen; Ik ben de HEERE! Leviticus 26:2 Mijn sabbatten zult gij houden, en Mijn heiligdom zult gij vrezen; Ik ben de HEERE!

4

Een naamwoord in het Hebreeuws is bepaald als er een lidwoord voor staat (bijvoorbeeld de He) of als het een eigennaam betreft of als het een bezittelijk voornaamwoord heeft. 5 Je hebt in de schrijfwijze ‫דוד‬-‫ בן‬niet ‘een zoon van David’ maar ‘de zoon van David’. Het bepaald zijn zegt niet in de eerste plaats iets over de zoon, maar over David. Je kunt natuurlijk wel zeggen ‘een zoon van David’ maar dan moet het anders geformuleerd worden. ‫ בן לדוד‬Er staat dan eigenlijk: Aan David is een zoon. 6 De dagesh in de Bet is een dagesh forte en hoort bij het nominale patroon van dit naamwoord. De dagesh forte in de Shin is een gevolg van het lidwoord. (Folmer)

‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬

Pagina 7

Exodus 20:8

‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬

Woordverband ‫ׁשבת‬ In het Woordenboek van Broers raadplegen we pagina B-366, B-367 en B-368. Nederlands

Hebreeuws

‫ׁשבח‬ ‫ׁשבע‬ ‫ֶׁש ַבע‬ ‫ׁשבר‬ ‫ׁשבת‬ ‫ֶׁש ֶבת‬

‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬

Pagina 8

Exodus 20:8

‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬

Letterbetekenis ‫ׁשבת‬ Betekenis

Hebreeuws Studieboek

‫ׁש‬

P051

‫ב‬

P33

‫ת‬

P055

Deelconclusie ‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫ֶאת‬   

De Schriftplaatsen brengen ons bij een grote hoeveelheid Bijbelplaatsen. Het gaat blijkbaar niet alleen om de dag van de Sabbat, maar ook om het gegeven dat het Gods dag is. Mijn Sabbatten! Het woordverband brengt ons onder andere bij het getal 7, het prijzen van God, het breken en ophouden met werken en het zitten zonder twist. (zie Zin 1 van het 7 zinnenblad) De Letterbetekenis toont ons een diamant van vrede (Shin) vanaf onze geboorte in het ouderlijk huis (Beth) tot aan onze zelfovergave (Taw)

‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬

Pagina 9

Exodus 20:8

‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬

Nu het laatste woord:

‫ְל ַק ְדׁשֹו‬

‫ְל ַק ְד ׁש ֹו‬ hem

Wat is de stam van:

‫ְל ַק ְדׁשֹו‬

heiligen

om te

________________________

Kijk nog even in het Studieboek op pagina 169, en in Krukkenboek op pagina D-449. Klopt het? Wigram zegt o.a. van 



‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬dat het om een Piel infinitivus gaat.

Piel: Dat voert ons naar het Studieboek pagina 129, waar we lezen vat Pi’el een versterkte vorm is. De versterkte vorm is goed te zien aan de stip in de Daleth. Deze stip betekent eigenlijk een verdubbeling van de Daleth. Infinitivus: Op pagina 130 van het Studieboek lezen we dat een Lamed voorafgaand aan het werkwoord onbepaald kan maken ‘om te’. Een infinitivus is onbepaald.7

Schriftplaatsen We pakken de Concordantie van Wigram er weer bij. Pagina W-1090, W-1091, W-1092 en W1093. Fijn dat Wigram ook een onderverdeling maakt en wij inmiddels weten dat we met een Piel Infinitivus te maken hebben.

7

Technisch gezien is het niet mogelijk om het "onderwerp" van qadash vast te stellen (want de inf. cs. geeft geen uitdrukking a.h. onderwerp), maar het meest voor de hand liggend is toch wel om de inf. als het doel van zakhar te interpreteren en het onderwerp daarbij niet te veranderen. Je zou anders toch wel enig signaal in de tekst verwachten. (Folmer). Geeft vers 11 wel aan aanduiding daarvoor? (Jacob)

‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬

Pagina 10

Exodus 20:8

‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬

Woordverband ‫קדש‬ In het Woordenboek van Broers raadplegen we pagina B-322, B-323 Nederlands

Hebreeuws

Letterbetekenis ‫קדש‬ Betekenis

Hebreeuws Studieboek

‫ק‬

P033

‫דד‬

P55

‫ש‬

P051

Deelconclusie ‫ְל ַק ְדׁשֹו‬   

De Schriftplaatsen brengen ons opnieuw bij grote hoeveelheid Bijbelplaatsen. Het gaat blijkbaar om een soort samenwerking. “Gedenk de dag van de Sabbat, zodat hij geheiligd kan worden. “ Het woordverband brengt ons bij het Oosten, waar vandaan de Bruidegom komen zal. De Bruid, zwart doch liefelijk als de tenten van Kedar. (Hoogl 1:5) De Letterbetekenis toont ons een bruid die door het oog van de naald (Kopf) uit Egypte verlost is. Zich dubbel zal bedenken bij het verlaten van haar huis (Daleth). Haar einde is vrede. (Shin)

‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬

Pagina 11

Exodus 20:8

‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬

Conclusie ‫ זָכֹור‬De Schriftplaatsen brengen ons dicht in verbinding met de HEERE. Gedenken is met onze gedachte bij God zijn, Zijn daden gedenken. Bij het gedenken worden deze daden als het ware opnieuw tot leven geroepen en ervaren we de kracht daarvan voor dit moment in ons leven. Het leert ons te vertrouwen op Zijn daden, en daarop te rusten! Er is verschil tussen ons gedenken, namelijk aan de uittocht uit Egypte of aan de schepping, en het gedenken van God. God gedenkt aan Noach (Gen 8:1) en Hij gedenkt aan Zijn verbond bij het zien van regenboog (Gen 9:15), God gedenkt aan Abraham (Gen 19:29), God gedenkt aan Rachel (Gen 30:22) Het woordverband: Rein zijn, rusten van de zonden. En stralen. “zult gij, door het Goddelijk oog belonkt weer met u schoonheid pralen.” (Ps 68) De letterbetekenis: Het gedenken van de doende hand van de Leider!

‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫ ֶאת‬De Schriftplaatsen brengen ons bij een grote hoeveelheid Bijbelplaatsen. Het gaat blijkbaar niet alleen om de dag van de Sabbat, maar ook om het gegeven dat het Gods dag is. Mijn Sabbatten! Het woordverband brengt ons onder andere bij het getal 7, het prijzen van God, het breken en ophouden met werken, en het zitten zonder twist. (zie Zin 1 van het 7 zinnenblad) De Letterbetekenis toont ons een diamant van vrede (Shin) vanaf onze geboorte in het ouderlijk huis (Beth) tot aan onze zelfovergave (Taw)

‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬De Schriftplaatsen brengen ons opnieuw bij een grote hoeveelheid Bijbelplaatsen. Het gaat blijkbaar om een soort samenwerking. “Gedenk de dag van de Sabbat, zodat hij geheiligd kan worden. “ Het woordverband brengt ons bij het Oosten, waar vandaan Hij, de Bruidgom komen zal. De Bruid, zwart doch liefelijk als de tenten van Kedar. Letterbetekenis toont ons een bruid die door het oog van de naald (Kopf) uit Egypte verlost is. Zich dubbel zal bedenken bij het verlaten van haar huis (Daleth). Haar einde is vrede. (Shin). Heiligheid lijkt wel de ontmoetingsplaats tussen Bruid en Bruidegom. Door de studie naar ‫ זָכֹור‬komen we uit op de gedachte dat gedenken een Goddelijke bezigheid is. Ook bij de studie naar het woord ‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬van dit 4e Woord komen we uit bij Goddelijke oorsprong. Mag ik jullie het volgende ter overweging meegeven: Zou de Eeuwige bij het heiligen van de Sabbat gemeenschap zoeken met de mens, en daarom Zijn volk Israel uitgekozen hebben? En als een bezegeling van het huwelijk gevraagd hebben: Kom bij Mij Sabbat vieren (rusten)? In een heilige ontmoeting neerzitten en rusten aan de voeten van onze Schepper. Ter zelfder tijd, spreekt de HEERE, zal Ik allen geslachten Israëls tot een God zijn; en zij zullen Mij tot een volk zijn.

‘God zoekt gemeenschap met mensen, met Israël als eersteling, als 'voortrekkster-bruid', maar HIJ wil uiteindelijk gemeenschap met heel de Adamitische mensheid, waarbij de gemeente uit de volken op hun beurt ook voortrekster-bruid is, in onafscheidelijke verbondenheid met, en in het spoor van Israël, Gods Eersteling.’ (Citaat van drs. Raphaël L. Modeth)

‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬

Pagina 12

Exodus 20:8

‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬

Bijlage 1 Uit de studie van drs. Raphaël L. Modeth – Studiehuis reshiet. De volledige studie staat op: http://www.thora.nu/reshiet.pdf Enkele notities over Shabbat en Zondag In een al 12 jaar oude blauwe Boekette, uitgegeven door Studiehuis Reshiet, wordt gesteld dat Shabbat & Zondag twee aparte grootheden zijn, die net als appels en peren niet met elkaar te vergelijken zijn. Het verwisselen of gelijkstellen van deze twee bijzondere dagen is even onjuist als het verwisselen en gelijkstellen van ‘appels en peren’. De achtergrond van deze stelling is het principiële verschil tussen volk en gemeente. Een gemeente (of ekklesia) is een geroepen groep die weggeroepen is uit de volksgemeenschap om aan hun volksgenoten het Evangelie van het Koninkrijk Gods (dat gekomen en komende is) te verkondigen én voor te leven. De Zondag is voor de gemeente, de Shabbat voor het volk. De Shabbat is voor de rust: ieder onder eigen wijnstok en vijgenboom, de Zondag is voor de toerusting: zowel voor bemoediging en vermaning om te volharden in het getuigenis, als voor studie of instructie. Israël is behalve een speciaal Godsvolk, Zijn Eersteling, ook een gemeente, een qáhal, een ekklesia, een ‘kerkgenootschap’. Israël is uit de volken weggeroepen om een licht voor de volken te zijn om de nieuwe levensstijl die God Zelf in Zijn Torah onderwezen heeft te verklaren en voor te leven. Vanuit Israël zijn speciale gezanten, ‘apostelen’ uitgezonden om onder de volken gemeenschappen (ekklesiai) te stichten in verbondenheid met het Godsvolk Israël, om net als Israël lichtdragers te zijn en te midden van hun volk het Evangelie van het voltooide Koninkrijk Gods (het in principe al in Jeruzalem voltooid/ volbracht Vrederijk, Johannes 19:30, Lukas 2:14, 24:34) niet alleen te verkondigen, maar het in eigen kring, in gezin en samenleving, ook vóór te leven, in het spoor Israël, Gods Eersteling. In Israël kijken Torahgetrouwe Joden vaak met een zekere jaloersheid naar hun volksgenoten die wonen in landen waar de vijfdaagse werkweek is ingevoerd en die op Zondag de vrijheid hebben om o.a. speciale studie- en stimuleringsbijeenkomsten bij te wonen. Immers de Shabbat waarop men een zeer beperkte actieradius heeft, is in de eerste plaats een vierdag voor het gezin en voor de beperkte, plaatselijke samenleving.

‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬

Pagina 13

Exodus 20:8

‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬

Het is niet goed om van de Zondag een strenge Shabbatdag te maken, maar het is ook niet goed om van de Shabbat een Zondag te maken, een toerustingsdag voor de gemeente, met alle onrust daarvan: met het gejakker heen en weer naar een kerkdienst op afstand, waarbij de rust in de gezinnen en de vieringen aan de huistafel vaak in het gedrang komen. De Zondag is een Dag apart, het is niet alleen de eerste scheppingsdag waarop God het Licht te voorschijn riep en Zijn aarde bevrijdde uit de machten van het duister en chaos, ook niet alleen de Dag van Zijn Overwinning over de macht van zonde en schuld en van Zijn Opstanding uit onze dood – ‘wat zoekt gij de Levende bij de doden?’; Hij is opgewekt’, Lukas 24: 5,6 – maar Zondag is vooral ook de Dag waarop het Koninkrijk Gods in ongekende Kracht is doorgebroken in het Godsvolk Israël en van daaruit onder alle volken tot een radicale vernieuwing van mens en samenleving. Immers ook de uitstorting van de Heilige Geest gebeurde op Zondag, op de 50e dag na PaasZondag! De Zondag is als aparte dag in de wereldgeschiedenis uitermate geschikt niet alleen voor de kerkgang, om bemoedigd en aangespoord te worden, maar ook voor persoonlijke studie en voor speciale studie- en stimuleringsbijeenkomsten, regionaal of landelijk. De Zondagnamiddag is geschikt voor een ‘Emmaüswandeling ‘met Jeruzalem in de rug’ en luisterend naar de Stem van AdonaJ, naar Zijn Woord en Geest, met daarna aan de huistafel een speciale maaltijd in Zijn Aanwezigheid met brood (matses) en vis (Lukas 24:2931,41-43). Het gelijkstellen van Shabbat en Zondag, of te wel: van de Zondag een strenge Shabbat maken, of van de Shabbat een Zondag, een kerkelijk dag, is te zien als een vorm van Grieks éénlijnig denken, van Griekse gelijkschakeling: ‘alles is hetzelfde’. Hebreeuws denken is meerlijnig denken, is vierkant denken, hoekig denken waarbij de lijnen elkaar in de hoeken raken, maar niet gelijk gericht zijn. Shabbat en Zondag raken elkaar in de hoeken, maar zijn niet éénlijnig, niet hetzelfde, evenmin als ‘appels en peren’ hetzelfde zijn, al zijn beide vruchten.

‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬

Pagina 14

Exodus 20:8

‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬

Bijlage 2 We nemen nu even wat afstand en bekijken dit 4e Woord in het verband van de Tien Woorden. Deze Tien Woorden lagen in ‘het heilige van het heilige’. Het is Gods eigen literaire product. Is het mogelijk Zijn letterkundige stijl te ontdekken? Dit is door diverse mensen uitgebreid onderzocht. Ik geef hier verkort de resultaten van een onderzoek van H.J. Koorevaar De Tien Woorden worden overheerst door drie positieve Woorden 1. Ik ben JWHW 4. Gedenk de sabbatdag 5. Eer uw vader en moeder Zij bepalen het hoofdklimaat in een leven met God. De sabbat is het centrale van die drie. De zeven andere

‫ לֹא‬niet. Zij functioneren als afscherming van de twee leidende positieve Woorden. Er zijn totaal dertien ‘nieten’. Het getal wijst numeriek op ‫חד‬ ָ ‫( ֶא‬Deut 6:5)? Het zevende en centrale ‘niet’ Woorden beginnen met

8

staat midden in het sabbatsgebod, zes ervoor en zes erna.

1 Ik ben JHWH, je God die jou uitleidde uit het land Egypte 2 Niet andere goden hebben Niet een beeld maken Niet voor hen buigen en niet hen dienen 3 Niet de naam JHWH opheffen tot

5 Eer je vader en je moeder zodat je dagen verlengen op de aardbodem die JHWH je geeft 6 Niet doden 7 Niet echtbreken 8 Niet stelen 9 Niet antwoorden (als) leugengetuige 10 Niet begeren het huis van je naaste Niet begeren de vrouw van je naaste

misbruik want niet zal JHWH ongestraft laten 4 Gedenk de sabbatdag door die te heiligen Niet enig (vak)werk doen

8

Aleph 1 + Cheth 8 + Daleth 4 = 13

‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬

Pagina 15