7 1914-1918 DUITSE PUBLICATIES IN BEZET BELGIË

January 8, 2018 | Author: Anonymous | Category: Geschiedenis, US History, World Wars And The Great Depression (1910-1945), World War I
Share Embed Donate


Short Description

Download 7 1914-1918 DUITSE PUBLICATIES IN BEZET BELGIË...

Description

ARCHIEFJES VII 1914-1918 Duitse publicaties in bezet België

Marc VANDAELE

1914-1918 Duitse Boeken en Kranten in bezet België

1

Woordje vooraf Reeds in mijn jonge jaren was ik aangetrokken door boeken en kranten die in verband stonden met geschiedenis, en zelfs had ik een ‘mini-bibliotheek’ opgericht met boeken die konden uitgeleend worden aan vriendjes … tegen een zéér schappelijke ‘huurprijs’. Van dat uitlenen kwam in feite niet veel in huis want de administratie daarmee verbonden was me té gecompliceerd en het initiatief was een ‘één-maandsvlieg’. Waaraan mijn jeugdige leeftijd toen niet dacht, was dat de etiketten met de ‘huurprijs’ die tijdsdocumenten wat schade toebrachten. Mijn minicollectie groeide stilletjes aan met publicaties teruggaand tot de Eerste Wereldoorlog. Een eerste echte ‘boost’ (eind jaren 60) kwam er met het verwerven van de mysterieuze koffer vol ‘stadsrekeningen’ die uiteindelijk een inkijk gaven in de Napoleontische periode (Zie Archiefje 9 – J.-A. Van Caneghem). Eind jaren 70 was er een nieuwe ‘boost’. Onze vriendenkring was toen in contact met Frans VANAGT, uitbater van Music Cottage in de Geldmuntstraat, grote fan en bezieler van het Festival van Vlaanderen, dat later Musica Antiqua zou worden. Frans kwam regelmatig voor een babbel en een knabbel in Sint-Jan in de Meers 2, en het ging meestal over het Festival en over geschiedenis. Wanneer in 1978 het familiehotel CONTINENTAL HOTEL te Knokke moest ontruimd en afgebroken worden om Frans zoals iedereen plaats te maken voor een wooncomplex, vroeg Frans of ik niet hem kende … geïnteresseerd was – eventueel voor mijn lessen geschiedenis in de oude kranten die er nog altijd lagen. Dat bezoek aan het Continental Hotel blijft onvergetelijk. Rondlopen in dat oude, verlaten gebouw dat de BelleEpoque had gekend en twee wereldoorlogen had meegemaakt, was een trip doorheen vergane glorie, ideaal decor voor een Hitchkockfilm. In een muurkast, met openstaande deuren, stonden bovenaan nog oude schoolboeken (o.a. taalleerboeken) uit de periode rond de eeuwwisseling. Onderaan lagen oude Hotel Continental op een oude prentkaart ± 1925 kranten opgeslagen, Duitse en Franse, die - bij nader toezicht – dateerden uit de

1914-1918 Duitse Boeken en Kranten in bezet België

2

tijd van de Eerste Wereldoorlog en het Interbellum … alles waarvan een enthousiast leraar geschiedenis dromen kon. Die culturele aanwinst voor mij werd gevierd in het restaurant van het casino te Middelkerke. Een stukje papieren geschiedenis verhuisde naar Brugge, Sint-Jan in de Meers 2. De oude leerboekjes werden in kartonnen dozen geschikt volgens taal of wetenschap. De kranten werden in de inkomsthall gedeponeerd om er gesorteerd te worden volgens titel en datum. Hier kreeg ik de kostbare hulp van twee enthousiaste leerlingen die toen al een uitgesproken interesse hadden voor geschiedenis : de broers Luc en Yves DEKIMPE. Luc studeerde af als automechanicus, gespecialiseerd in dieselmotoren. Hij is nog steeds gebeten door geschiedenis, gaat graag op reis naar plaatsen die met de Eerste en vooral de Tweede Wereldoorlog te maken heeft, en heeft een uitgelezen collectie militaria. Yves werd leraar Nederlands, Engels en Duits, en zijn kennis van die Germaanse talen bracht hem in onmiddellijk contact met het gedachtengoed van de landen waarvan hij de taal had bestudeerd. Litteraire analyse kreeg een concrete vorm in zijn publicatie van LEKBLOED *, de vertaling van August STRAMMs bundel oorlogsgedichten TROPFBLUT, literair werk van de laatste levensjaren van de dichter (1914 en 1915). Die Eerste Wereldoorlog heeft dus de vertaler niet onberoerd gelaten en op dit ogenblik staat de vertaling van Stramms toneelwerk op stapel … * August STRAMM - LEKBLOED – Gedichten en Brieven uit de Oorlog – Yves DEKIMPE Uitgeverij Aspekt

Uit de oude leerboeken van het Continental Hotel, blijkt welk belang het onderwijs van o.a. talen wel had in die vooroorlogse tijd (vòòr 1914). Het aanleren van het Frans was vanzelfsprekend, want het was dé taal van het jonge Belgisch koninkrijk. Tot aan de wereldoorlog was ons Nederlands (Vlaams gesproken) bijna onbestaande in officiële documenten of werd het als ‘annexe’ beschouwd. ‘Native speakers’ van dat ‘Nederlands’ beseften maar al te goed dat het aanleren van het Frans, en van nog méér vreemde talen, de toegangspoort tot een succesvolle toekomst verbreedde. Engels en Duits kregen dus ook hun plaats in het middelbaar en voortgezet onderwijs (vb. normaalschool). In de geschiedenis van mijn eigen school (Sint-Franciscus-Xaveriusinstituut te Brugge = De Frères) staat vermeld dat in de Mariastraat, studenten van verschillende nationaliteiten waren geherbergd. Ook had de Xaverianenorde scholen in Engeland (Zie Archiefjes i.v.m. Frère Léon en Frère Gabriel) en in de States, en waren er Duitse broeders werkzaam in West-Vlaanderen.

1914-1918 Duitse Boeken en Kranten in bezet België

3

Wat opvalt in de leerboekjes is dat de belangstelling voor de Duitse taal in die vòòroorlogse periode zeer levendig moet geweest zijn. Duitsland was een opkomende macht die op heelwat gebieden toonaangevend was : technisch, wetenschappelijk, filosofisch, militair…. De Duitse taal leek op weg een wereldtaal te worden. Wat het enthousiasme temperde was de bijkomende energie die nietDuitsers moesten besteden aan het wennen aan hun gotisch schrift. Als student Regent Moderne talen hadden we in ons studiepakket ook de Duitse taal. Het was de tijd dat Der Zug war pünktlich (Heinrich Böll) gelezen werd, of Draussen vor der Tür (Wolfgang Borchert). Alles werd gelezen in het lateinische Druckschrift, ook Die Judenbuche (Annette von Droste-Hülshoff) en Bahnwärter Thiel (Gerhart Hauptman) die nochtans dateren uit de 19de eeuw. Het bestaan van dat gotisch schrift werd sporadisch aangehaald in onze cursus maar niet echt bestudeerd. Een leerboekje uit de boekenkast (Kölner Handfibel 1899) initieerde me in het gebruik van dit gotisch schrift dat in de Duitse pers van rond de eeuwwisseling nog zo gebruikelijk was. Zijn er overeenkomsten met ons algemeen gebruikt schrift, dan vormden – bij de eerste kennismaking met het gotisch schrift - de letters k, x, y en z dikwijls een struikelblok. Bij de hoofdletters ging het niet beter … De A lijkt op een U. Voor de C, E en G was het meestal goed uitkijken, evenals voor de O en de Q. De V, Y en de Z zorgden voor vertraging in de lectuur.

In de kranten van die oorlogsjaren (1914-1918) merkte ik echter op dat die lateinische Druckschrift in sommige publicaties reeds vreedzaam samenleefde met het gotische schrift. Zo zien we in DIE WOCHENSCHAU van 19 juni 1915 dat het grootste gedeelte van de publiciteit in Latijns drukschrift is opgesteld terwijl de meeste dag- of weekbladen (vb. Berliner Morgenpost, Berliner Tageblatt of Frankfurter Zeitung …) nog het gotisch schrift gebruikten.

1914-1918 Duitse Boeken en Kranten in bezet België

4

De schending van het gewaarborgde grondgebied van het neutrale België (Vodje papier of Scrap of Paper met de handtekeningen van de zes gezaghebbende staten die de onafhankelijkheid en neutraliteit van België waarborgden) zal voor de verliezer van de Eerste Wereldoorlog nare gevolgen hebben. De wreedheden die met de schending gepaard gingen, en de daaropvolgende vierjarige bezetting, zullen de reputatie van het Duitse Keizerrijk in dergelijke mate schaden dat het Britse koningshuis zijn naam zal veranderen en de Fransen alle Duitse namen uit het straatbeeld zullen schrappen. Duitsland dat de ambitie koesterde het land van die Kultur te worden, werd uiteindelijk de Europese Kulturbarbar. Tijdens de bezetting van onze gewesten (1914-1918) werden de Duitsers – burgers en militairen - met informatie voorzien vanuit het vaderland. Sommige van die publicaties die hier achterbleven, verdienen nog even aan het daglicht te komen in onze eenentwintigste eeuw. Ze doen me filosoferen over alles en nog wat … M.V. april 2017

View more...

Comments

Copyright � 2017 NANOPDF Inc.
SUPPORT NANOPDF