Agressiebeheersingsbeleid in het JYZ

Agressiebeheersingsbeleid in het JYZ Dennis Jacques ombudsman-coördinator dienst patiëntenbegeleiding 16-05-2013 symposium geweld en hulpverlening

Agressiebeheersingsbeleid in JYZ 1. Agressie in ziekenhuizen verschilt van agressie in andere settings

2. Start werkgroep in 2006 3. Concreet 4. Vormen van geweld 5. Vormen van agressie

6. Hoe omgaan met agressie?

1. Agressie in ziekenhuizen verschilt van agressie in andere settings. • Zorgverstrekkers moeten vaak in moeilijke omstandigheden communiceren met patiënten en hun familieleden. • Patiënten kunnen soms (ook) agressief gedrag vertonen als reactie op een medische behandeling of vanuit een ziektebeeld.

• Het komt ook voor dat patiënten reeds eerder agressief gedrag hebben ontwikkeld dan wel frustratie of woede voelen als gevolg van een eerdere ervaring. • Het incasseren van agressie wordt vaak beschouwd als inherent aan het beroep.

• Dit wordt versterkt doordat men incidenten van agressie vaak doodzwijgt uit angst voor represailles, uit angst voor stigmatisering door collega’s, uit angst om bestempeld te worden als psychologisch te zwak of uit angst om voor de groep zijn zwakte te tonen. • Agressie, hoe miniem ook, heeft altijd psychische gevolgen: schuldgevoelens, het gevoel slecht bezig te zijn, niet in staat om de situatie te beheersen, het gevoel te hebben gefaald, angstgevoelens.

Psychische beleving • Gemiddelde – 2009: 5,6 – 2010: 5,5

– 2011: 6,1 – 2012: 5,3

2. Start werkgroep in 2006 • Besluit tot een bevraging in januari 2007 – Er wordt duidelijk aangegeven dat men wel degelijk geconfronteerd wordt met agressie. Dit is wel niet op alle diensten even problematisch. Vooral op de diensten geriatrie en spoed ligt de frequentie van agressie hoger. Verrassend wordt er ook veel agressie gemeld op de dienst intensieve zorgen. – Men wordt hoofdzakelijk met verbale agressie geconfronteerd. In mindere mate is er ook melding van fysieke agressie. – Op alle diensten wordt de patiënt als agressor genoemd behalve op pediatrie, daar zijn het vooral de ouders. Ook wordt agressie gemeld van familieleden en bezoekers. – Over het algemeen is er sprake van een grote solidariteit onder collega’s. Wat de houding van het beleid t.a.v. agressie betreft, is weinig gekend. Dit doordat men op de dienst maar weinig in aanraking komt met problematische agressie of doordat incidenten niet gemeld worden.

• Beslissing tot installeren van een meldpunt + formulier

Aantal agressiegevallen • 79 verschillende patiënten – Bij 14 meldingen is agressor onbekend

• 61 verschillende melders – Bij 8 meldingen is melder onbekend

3. Concreet • Contact opnemen met de medewerker en luisterend bieden • Discretie over de feiten is absoluut noodzakelijk;

• Zelf opleiding volgen met betrekking tot opvang voor slachtoffers van agressie. • Opleidingen agressie voor de medewerkers van Jan Yperman helpen verzorgen;

• Indien het meldpunt ondervindt dat het slachtoffer nog bijkomende ondersteuning nodig heeft, kan doorverwezen worden naar een therapeut van Provikmo. Dit enkel in overleg met de werkgroep agressie; • Directie op de hoogte brengen van ernstige gevallen.

4. Vormen van geweld • verbaal geweld: kleinerende of vernederende woorden, al dan niet herhalend, die de morele of psychologische integriteit van het slachtoffer aantast; Ontevreden patiënt schold medewerker uit • fysiek geweld: geweld uitgeoefend op het lichaam van het slachtoffer waardoor de fysieke integriteit van het slachtoffer wordt aangetast, bvb. slagen en verwondingen, gedrang, spuwen, trekken aan de haren; verschillende pogingen tot bijten van collega’s • onburgerlijkheden: kleine wandaden waarvan het regelmatig herhalen het maatschappelijk leven bemoeilijkt. Het gaat onder meer om onbeleefdheden en provocerend gedrag. Echtgenoot wil na bezoekuur niet vertrekken, Patiënt weigerde naar binnen te komen bij sluiten van buitendeur. Geen agressie maar zeer storende verbale reacties samen met buur. Roepen naar VPK, roepen om op te vallen. Lachte met alles en iedereen

• verbaal in 2010 41%, in 2011: 60,87%!

2012

Vorm van agressie (2012)

5. Vormen van agressie: 1. Frustratieagressie • De agressor voelt zich onbegrepen, tekort gedaan, miskend. Deze ongenoegens lokken rechtstreeks een agressieaanval uit. Door naar het verhaal van de agressor te luisteren, kan de oorzaak van het incident gemakkelijk achterhaald worden. • Patiënt had wonde aan dij, had eerst nog half uur doorgewerkt en dan van Aalst naar hier gekomen. Eiste onmiddellijk hulp boven de administratieve vragen. Had een stukje van een SIS-kaart bij zich, het kon hem niet schelen dat wij daar niets mee konden aanvangen: “ik zou hier nog doodbloeden”.

• Bij frustratieagressie is het een opeenstapeling van frustrerende gebeurtenissen die de agressor tot een aanval bewegen. Het gaat om de spreekwoordelijke druppel die de emmer doet overlopen. Hier bestaat het gevaar van een rebound-effect.

2. Emotionele Agressie • Extreme situaties kunnen aanleiding geven tot extreme emoties die via een agressieve gedraging uitgedrukt kunnen worden • Zoon komt aan op dienst met echtgenote en verneemt dat vader overleden is. Agressief++, slaat met vuisten op de deur tot bloedens toe. Ook verbaal erg agressief, vloeken,…

3. Agressie om de agressie • Agressie om agressie of vijandigheid omvat negatieve overtuigingen over anderen of attitudes van wrevel, wrok of haat. • Ik lichte patiënte in dag ik nog een infuus ging prikken. Reageerde verbaal agressief zonder reden. Ze wist waar ik nog gewerkt had en dat ik haar “gezicht niet kon zien”…. Bijgevolg mocht ik het infuus niet prikken. Ik voelde mij echt persoonlijk aangevallen. (7) • Patiënt was dronken en wilde niet in kamer blijven. Hij liep op de gang en rookte. Hij weigerde zijn sigaret te doven en duwde die agressief op mijn arm.

4. Instrumentale agressie • De agressor gebruikt agressie om een bepaald doel te bereiken, bvb. een drugverslaafde vertoont agressief gedrag ten aanzien van zorgverstrekkers om geneesmiddelen te verkrijgen. In tegenstelling tot frustratieagressie is het een weloverwogen vorm van agressie die verdwijnt wanneer de agressor zijn doel bereikt heeft. • De agressor heeft zijn gedrag perfect onder controle. Hij kan een andere manier van handelen kiezen als hij hiermee zijn doel kan bereiken.  zoekt ook versterkers • Dreigementen worden goed gedoseerd en vaak niet uitgevoerd. Door de doelstelling van de agressor te identificeren en onmiddellijk duidelijke grenzen aan het gedrag te stellen, kan dit soort agressie beheerst worden. • Partner is agressief omdat ze moest wachten in de wachtzaal

5. Pathologische agressie Psychiatrische ziektebeelden kunnen aanleiding geven tot geweld of agressie. De omgeving heeft weinig of geen invloed op het ontstaan van deze vorm van agressie. Het slachtoffer is vaak op het verkeerde moment op de verkeerde plaats. Patiënt staat onder pijnmedicatie die verwardheid kan geven, was heel angstig Patiënt loopt naakt in de gang en gebruikte verschillende voorwerpen om mee te gooien

Aanleiding van de agressie

Functie van de agressor (naar aandeel) 2011+2012 • 87,89% patiëntgerelatereerd

• 8,04% werkgerelateerd andere

6. Hoe omgaan met agressie?

Als je stevige wortels hebt, overleef je het wel

als er een keer met gif gespoten wordt Zelfzorg = je wortels stevig maken

 collateral damage = willen ze jou met gif bespuiten?