Alfabeto latino

January 12, 2018 | Author: Anonymous | Category: Apuntes, Apuntes de enseñanzas medias, Latín
Share Embed Donate


Short Description

Download Alfabeto latino...

Description

El alfabeto latino de la época clásica constaba de los siguientes signos: A, B, C, D, E, F, G, H, I, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, X, Z

Notas al alfabeto: • La C se pronuncia siempre K (Cicero). • La G siempre tiene sonido débil (leges) • La U se pronuncia también en el grupo QU (Quintus). • La LL se pronuncia como doble L (puella) • La X se pronuncia KS (dixi). • La Z se pronuncia DS (zephyrus). El acento en las palabras latinas. En latín no existe acento gráfico. El acento viene marcado por la cantidad de la penúltima sílaba: si la penúltima sílaba es larga, la palabra es llana (autumnus); si la penúltima sílaba es breve, la palabra es esdrújula (proelium). Hay que observar que en latín no hay palabras agudas. 1.− PRIMERA DECLINACIÓN:

NOMINATIVO VOCATIVO ACUSATIVO GENITIVO DATIVO ABLATIVO LOCATIVO

SINGULAR −A −A − AM − AE − AE −A − AE

PLURAL − AE − AE − AS − ARUM − IS − IS

2.− SEGUNDA DECLINACIÓN: SINGULAR

PLURAL 1

NOMINATIVO VOCATIVO ACUSATIVO GENITIVO DATIVO ABLATIVO LOCATIVO

masc./fem. −US,−ER,−IR −E,−ER,−IR −UM −I −O −O −I

neutros −UM −UM −UM −I −O −O

masc./fem. −I −I −OS −ORUM −IS −IS

neutros −A −A −A −ORUM −IS −IS

ADJETIVOS DE LA PRIMERA CLASE: SINGULAR PLURAL

NOMIN. VOCAT. ACUSAT. GENITI. DATIVO ABLAT.

MASC. −US,−ER −E, −ER −UM −I −O −O

FEMEN. −A −A −AM −AE −AE −A

NEUTRO −UM −UM −UM −I −O −O

MASC. −I −I −OS −ORUM

FEMEN. −AE −AE −AS −ARUM −IS −IS

NEUTRO −A −A −A −ORUM

VERBO SUM Enunciado: sum, es, esse, fui SISTEMA DE PRESENTE INDICATIVO Presente Imperfecto sum eram

Futuro ero

SUBJUNTIVO Presente Imperfecto sim essem

es

eras

eris

sis

esses

est

erat

erit

sit

esset

sumus

eramus

erimus

simus

essemus

estis

eratis

eritis

sitis

essetis

sunt

erant

erunt

sint

essent

IMPERATIVO Presente Futuro

esto es

esto

este

estote sunto

El sistema de perfecto se forma de manera absolutamente regular sobre el tema fu−. TERCERA DECLINACIÓN:

NOMINATIVO

SINGULAR masc./fem. CERO, −S

neutros CERO, −E

PLURAL masc./fem. −ES

neutros −A, −IA

2

VOCATIVO ACUSATIVO GENITIVO DATIVO ABLATIVO

CERO, −S −EM, −IM −IS −I −E, −I

CERO, −E CERO, −E

−ES −ES −UM, −IUM −IBUS −IBUS

−A, −IA −A, −IA

4.− CUARTA DECLINACION:

NOMINATIVO VOCATIVO ACUSATIVO GENITIVO DATIVO ABLATIVO

SINGULAR mas./fem. −US −US −UM −US −UI −U

neutros −U −U −U

PLURAL masc./fem. −US −US −US −UUM −IBUS,−UBUS −IBUS, −UBUS

neutros −UA −UA −UA

5.− QUINTA DECLINACION: SINGULAR −ES −ES −EM −EI −EI −E

NOMINATIVO VOCATIVO ACUSATIVO GENITIVO DATIVO ABLATIVO

PLURAL −ES −ES −ES −ERUM −EBUS −EBUS

GENERALIDADES DEL VERBO LATINO Voces: activa y pasiva. MODOS Personales

No personales Infinitivo

Indicativo

Gerundio

Subjuntivo

Gerundivo

Imperativo

Participio Supino

Temas: presente, perfecto, supino. TIEMPOS Tema de presente

Tema de perfecto 3

Presente

Pretérito Perfecto

Imperfecto

Pretérito Pluscuamperfecto

Futuro

Futuro perfecto

ENUNCIADO −1ª pers. sing. presente indicat. −2ª pers. sing. presente indicat. −Infinitivo de presente −1ªpers. sing. pret. perf. Indicat. −Supino

CONJUGACIONES 1ª amo, −as, −are, −avi, −atum habeo, −es, −ere, habui, 2ª habitum 3ª rego, −is, −ere, rexi, rectum 4ª audio, −is, −ire, −ivi, −itum M. capio, −is, −ere, cepi, captum

TEMAS Presente ama− (am−)

Perfecto amav−

Supino amat−

habe−

habu−

habit−

reg(e)− rex− audi− audiv− capi− (cape−) cep−

rect− audit− capt−

ANÁLISIS DE FORMAS VERBALES: Una forma verbal se compone de: Tema + Morfema de tiempo y modo + Desinencia personal Presente / Perfecto / Supino Indica el tiempo Indica persona y número y el modo verbal AMABANT: AMA + BA + NT CONJUGACIÓN REGULAR ACTIVA. FORMAS PERSONALES. VOZ ACTIVA SISTEMA DE PRESENTE INDICAT SUBJUN. Morfema Morfema temporal temporal Presente. *1ªconj.: CERO −E−

IMPERAT Morfema

SISTEMA DE PERFECTO INDICA. Morfema

temporal Pretérito

temporal CERO

perfecto

Desin.

SUBJU. Morfema temporal −ERI−

CERO

*Resto:

Desinen .person.:

person:

−A−

*2ªs.:

−i

cero

−isti

*2ªp.:

−it

−te

−imus −istis 4

−erunt (−ere) Pretérito Imperfecto

−BA−

−ERA−

−RE− Pluscuam−perfecto.

−ISSE−

CERO Desinen

Futuro Imperfecto

*1ª−2ª conj.:

person.

−B−

*2ª y 3ªs:

*Resto:

−to

−A−(1ª p.s.)

*2ºp.:

−E−(resto)

−tote

−ERO Futuro Perfecto.

−ERI−S −ERI−T ...

*3ªp.: −nto VOZ PASIVA SISTEMA DE PRESENTE IMPERAT INDICAT SUBJUNT Sobre los tiempos de la voz activa, cambiar la desinencia personal activa por la pasiva: *Pres.:

SISTEMA DE PERFECTO

2ªs.: −re 2ªp.: −mini *Fut.: 2ª y 3ª sing.: −tor

−r −ris(−re) −tur −mur

Se forma con el participio de perfecto del verbo conjugado + SUM en el tiempo de presente o perfecto correspondiente.

−mini −ntur

3ªp.: −ntor

5

INFINITIVO

Presente

Pasado

Activa

ama−re

amav−isse

Pasiva

ama−ri

amat−us, −a, −um (esse)

Futuro amat−urus, −a,−um (esse) amatum iri *

* El infinitivo de futuro pasivo amatum iri apenas es utilizado, y es sustituido en la mayoría de las ocasiones por la forma amandus, −a, −um (esse), que, en definitiva, es el infinitivo de la conjugación perifrástica pasiva. PARTICIPIO Activa Pasiva

Presente amans, −ntis

Pasado

Futuro amat−urus, −a, −um

amatus, −a, −um

Definición: El participio es un adjetivo verbal. Como adjetivo debe concertar en género, número y caso con un sustantivo o pronombre; como verbo tiene su sujeto, y podrá (o deberá) llevar complementos. Sintaxis: a) Participio concertado: se trata del participo que concierta en género, número y caso con un sustantivo o pronombre que desempeña una determinada función en la oración en la que se inserta el participio. Milites dormientes comprehendit. Hostibus victis ignovit. In urbem expugnatam intrat. Adest de te sententiam laturus. b) Participio absoluto (o ablativo absoluto): se trata de una construcción en la que el participio concierta en género, número y caso (siempre ablativo) con un sustantivo o pronombre que no desempeña ninguna función en la oración principal: este sustantivo o pronombre es exclusivamente sujeto del participio. La proposición de ablativo absoluto equivale a alguna proposición adverbial, y habrá que traducirla con la conjunción que exija el contexto: Pythagoras, Tarquinio Superbo regnante, in Italiam venit. Oppidum, paucis defendentibus, expugnare non potuit. C. Flaminius, religione neglecta, cecidit apud Trasumenum. Nihil bonum, voluptate dominante, inveniri potest. Hay que resaltar que, al no existir en latín el participio de presente del verbo sum, podemos encontrar ablativos absolutos sin participio cuando éste había de ser el del verbo sum: Me puero. Hannibale vivo. GERUNDIO

Acusativo

Genitivo

Dativo−Ablativo 6

(Ad)ama−nd−um GERUNDIVO SUPINO

ama−nd−i

ama−nd−o

ama−nd−us, −a, −um Acusativo amat−um

Dativo−Ablativo amat−u

PRONOMBRES: 1.− Personales: NÚMERO

CASO NOMINATIVO

SINGULAR

NÚMERO

CASO NOMINATIVO

1ªPERSONA ego ACUSATIVO GENITIVO DATIVO ABLATIVO

2ªPERSONA tu me mei mihi me, mecum

REFLEXIVO − te tui tibi te, tecum

2ªPERSONA vos nos nostri,

REFLEXIVO − vos vestri,

nostrum nobis nobis,

vestrum vobis

1ªPERSONA nos ACUSATIVO GENITIVO

PLURAL

DATIVO

se sui sibi se,secum

se sui

ABLATIVO

sibi se,

vobis, vobiscum nobiscum

secum

2.− Posesivos:

1ª PERSONA 2ª PERSONA 3ªPERSONA (Reflexivo)

UN POSEEDOR meus, −a, −um tuus, −a, −um suus, −a, −um

VARIOS POSEEDORES noster,−tra,−trum vester,−tra,−trum suus, −a, −um

3.− Demostrativos:

NOMINA ACUSAT GENITI DATIVO ABLATI

SINGULAR MASC. FEMEN. hic haec hunc hanc huius huic hoc hac

NEUTRO hoc hoc

hoc

PLURAL MASC hi hos horum

FEMEN. hae has harum his his

NEUTRO haec haec horum

7

NOMINA ACUSAT GENITI DATIVO ABLATI

NOMINA ACUSAT GENITI DATIVO ABLATI

SINGULAR MASC. iste istum

isto SINGULAR MASC. ille illum

illo

FEMEN. ista istam istius isti ista

FEMEN. illa illam illius illi illa

NEUTRO istud istud

PLURAL MASC. isti istos istorum

isto

NEUTRO illud illud

PLURAL MASC. illi illos illorum

illo

FEMEN. istae istas istarum istis istis

NEUTRO ista ista istorum

FEMEN. illae illas illarum illis illis

NEUTRO illa illa illorum

FEMEN. eae eas earum o (eis) o (eis)

NEUTRO ea ea eorum

FEMEN. eaedem easdem earundem iisdem iisdem

NEUTRO eadem eadem eorundem

FEMEN. ipsae ipsas ipsarum ipsis ipsis

NEUTRO ipsa ipsa ipsorum

4.− Fórico:

NOMINA ACUSAT GENITI DATIVO ABLATI

SINGULAR MASC. is eum

eo

FEMEN. ea eam eius ei ea

NEUTRO id id

eo

PLURAL MASC. ii eos eorum iis iis

5.− Fórico−enfático:

NOMINA ACUSAT GENITI DATIVO ABLATI

SINGULAR MASC. idem eundem

eodem

FEMEN. eadem eandem eiusdem eidem eadem

NEUTRO idem idem

PLURAL MASC. iidem eosdem eorundem

eodem

6.− Enfático:

NOMINA ACUSAT GENITI DATIVO ABLATI

SINGULAR MASC. ipse ipsum

ipso

FEMEN. ipsa ipsam ipsius ipsi ipsa

NEUTRO ipsum ipsum

ipso

PLURAL MASC. ipsi ipsos ipsorum

8

7.− Relativo:

NOMINA ACUSAT GENITI DATIVO ABLATI

SINGULAR MASC. qui quem

quo

FEMEN. quae quam cuius cui qua

NEUTRO quod quod

PLURAL MASC. qui quos quorum

quo

FEMEN. quae quas quarum quibus quibus

NEUTRO quae quae quorum

COMPLEMENTOS DE LUGAR: UBI (en donde) − Sin preposic.

ABLATIVO

UNDE (de donde)

QUO (a donde)

− Sin preposic. con nombres de lugar menor que no con lugar menor y tengan locativo. domus, humus, rus. − Con IN con − Con AB, EX, DE nombres comunes en los demás casos. que no tengan locativo y lugar mayor.

QUA (por donde)

− Sin preposic.

− Sin preposic. con lugar menor y domus, humus, rus. − Con PER.

ACUSATIVO

− Con IN, AD en los demás casos. LOCATIVO

− Lugar menor de 1ª y 2ª declinaciones del singular.

1ª : −ae 2ª−3ª: −i

− Nombres comunes domus, humus, rus.

ORACIONES SUBORDINADAS SUSTANTIVAS • El infinitivo: INFINITIVO Presente Pasado Futuro Activa ama−re amav−isse amat−urus, −a,−um (esse) Pasiva ama−ri amat−us, −a, −um (esse) amatum iri * * El infinitivo de futuro pasivo amatum iri apenas es utilizado, y es sustituido en la mayoría de las ocasiones por la forma amandus, −a, −um (esse), que, en definitiva, es el infinitivo de la conjugación perifrástica pasiva.

9

2. El pronombre interrogativo: SINGULAR MASC. NOMINA quis (qui) ACUSAT quem GENITI DATIVO ABLATI quo

FEMEN. quae (qua) quam cuius cui qua

NEUTRO quid (quod) quod

quo

PLURAL MASC. qui quos quorum

FEMEN. quae quas quarum quibus quibus

NEUTRO quae quae quorum

EVOLUCIÓN FONÉTICA: EVOLUCIÓN −u > −o −i− cerrada > e −m y −t finales desaparecen p,t,c intervocálicas > b,d,g f− > h− ae > e oe > e au > o o > ue e breve > ie li + vocal > j −ct− > ch −ti+ vocal− > ci pl−, cl−, fl− > ll −m'n− > −mbr− s− líquida desarrolla e−

EJEMPLO manum > mano silvam > selva amabam > amaba / amabat > amaba lupum > lobo ficum > higo praemium > premio oboedientem > obediente aurum > oro novum > nuevo bene > bien mulier > mujer noctem > noche patientiam > paciencia plorare > llorar hominem > hombre speculum > espejo

VALORES SINTÁCTICOS DE UT (NE), CUM. VALORES DE UT CON INDICATIVO CON SUBJUNTIVO • Temporal (`cuando'): ut praetor factus est, abiit (cuando fue nombrado pretor, se marchó). • Completivo (`que'): volo ut mihi respondeas • Comparativo (`como'): ut praedixeram, ita accidit (quiero que me respondas). Negación ne. (sucedió tal como yo había predicho). • Final (`para que'): da mihi pecuniam ut librum • Interrogación directa o exclamación (`cómo'): ut emam (dame dinero para que compre un libro). vales? (¿cómo estás?) Negación ne. • Consecutivo (`[de modo] que'): quis est tam demens ut sua voluntate maereat? (¿quién hay tan loco que sufra por propia voluntad. • Concesivo (`aunque'): ut desint vires, tamen est laudanda voluntas (aunque falten las fuerzas, sin embargo se ha de elogiar la intención).

10

• Interrogativa indirecta (`cómo'): nam ego vos novisse credo iam ut sit meus pater (pues yo creo que vosotros ya sabéis cómo es mi padre). VALORES DE CUM CON INDICATIVO

• Temporal (`cuando'): cum Caesar in Galliam venit... (cuando César llegó a la Galia).

CON SUNJUNTIVO • Temporal [cum histórico] (`cuando', `mientras', `como', gerundio, al + infinitivo): cum Caesar venisset... (cuando había llegado César / como hubiese llegado César / habiendo llegado César / al haber llegado César). • Causal (`porque', `puesto que'): cum vita sine amicis plena metus sit, ratio ipsa monet amicitias comparare (puesto que la vida sin amigos está llena de inquietudes, la propia razón nos aconseja procurarnos amistades). • Concesiva (`aunque'): cum omnes gloria anteiret, omnibus tamen carus erat (aunque aventajaba a todos en reputación, era, sin embargo, querido de todos).

1. Gerundio. • Morfología: GERUNDIO Acusativo Genitivo Dativo−Ablativo Tema de (Ad) ama−nd−um ama−nd−i ama−nd−o presente−nd− El gerundio es un sustantivo verbal activo, y se declina como un sustantivo neutro de la segunda declinación. • Sintaxis: El gerundio se utiliza para declinar el infinitivo en los casos que éste no posee: acusativo con preposición (ad), genitivo, dativo y ablativo. * Acusativo. (siempre con ad). Expresa finalidad. Ad consolandum litterae valuerunt. * Genitivo, como modificador de un adjetivo o de un sustantivo. Con las preposiciones causa, gratia, expresa finalidad. Ars amandi Cupidus legendi * Dativo. Es poco usado, y expresa finalidad. * Ablativo. Puede emplearse sin preposición, con valor generalmente modal, siendo ésta la única ocasión en que puede traducirse por el gerundio español.

11

Amare amando discitur Hominis mens discendo alitur et cogitando También puede emplearse con todas las preposiciones que puede llevar el ablativo, expresando las circunstancias que dichas preposiciones marcan: Egregius in dicendo De beate vivendo disputavimus Como forma activa que es, el gerundio puede llevar objeto directo, si bien esta construcción se limita al genitivo y al ablativo sin preposición, prefiriendo en los otros casos la construcción de gerundivo: Cupidus legendi carmina • Gerundivo. • Morfología: GERUNDIVO ama−nd−us, −a, −um El gerundivo es un adjetivo verbal pasivo. • Sintaxis: El gerundivo se utiliza como doblete pasivo del gerundio con complemento directo. Así, lo que con el gerundio −forma activa− es complemento directo, con el gerundivo −forma pasiva− es sujeto, y el gerundivo ha de concertar con él en género, número y caso: Gerundio: Cupidus legendi carmina. Gerundivo: Cupidus carminum legendorum. La traducción al castellano es idéntica en ambos casos, ya que nosotros traducimos las dos formas como voz activa. En las construcciones de genitivo y ablativo sin preposición aparecen indistintamente gerundio y gerundivo, mientras que en las construcciones de dativo, acusativo y ablativo con preposición apenas aparece el gerundio, siendo sustituido por el gerundivo: Urbi condendae locum elegerunt Ad libertatem defendendam adest Multa dicta sunt de virtute contemnenda • Morfología: SUPINO

Acusativo amat−um El supino es un sustantivo verbal activo.

Dativo−Ablativo amat−u

• Sintaxis: 12

La forma de acusativo (−um) se utiliza con verbos de movimiento para expresar finalidad: Legati a Roma venerunt questum iniurias Cubitum discessimus La forma en −u sirve para dativo y ablativo. El dativo se emplea tras adjetivos que significan bello, bueno, digno, fácil, útil, etc.: Horribile dictu Difficile factu Dignum memoratu El ablativo se utiliza con verbos de movimiento indicando procedencia: Primus cubitu surgat, postremus cubitum eat En latín hay sílabas largas y sílabas breves. Son sílabas largas las que contienen una vocal larga o diptongo; son sílabas breves las que contienen una vocal breve. Las reglas más generales para determinar la cantidad de las vocales son las siguientes: • Los diptongos son siempre largos. Los diptongos en latín clásico son: ae, au, oe, eu (caelum). • Una vocal seguida de dos o más consonantes o consonante doble es larga (ancilla). • Una vocal seguida de otra vocal es breve (filia). Traducción: El participio de presente normalmente puede traducirse por el gerundio, o por una oración de relativo o subordinada temporal con presente o imperfecto de indicativo.El participio de perfecto suele equivaler al participio español, pero también puede traducirse por una relativa o subordinada adverbial con perfecto o pluscuamperfecto pasivo, o por gerundio compuesto pasivo.El participio de futuro puede equivaler a expresiones de finalidad, intencionalidad o inminencia: Hay que recordar que con los verbos y expresiones de temor ut y ne intercambian sus significados. Esquemas de morfología latina Tercera persona del plural. Imperfecto de indicativo. Tema de presente. ESQUEMA: • Oraciones de infinitivo. • Infinitivo con sujeto propio en acusativo. • Infinitivo sin sujeto propio. • Construcción personal. • Oraciones introducidas por subjunción. • Ut, ne. (Cambio de significado con verbos de temor). • Quod, quin, quominus. 13

• Interrogativa indirecta. • Indirecta parcial. • Indirecta total. • Simples: num, −ne, nonne, an. • Dobles: utrum, −ne, ø ... an. GERUNDIO Y GERUNDIVO SUPINO EL ALFABETO LATINO

14

View more...

Comments

Copyright � 2017 NANOPDF Inc.
SUPPORT NANOPDF