Australische trekvogel kan magnetisch veld meten met oogpigment

January 8, 2018 | Author: Anonymous | Category: Wetenschap, Natuurkunde, Electricity And Magnetism, Magnetism
Share Embed Donate


Short Description

Download Australische trekvogel kan magnetisch veld meten met oogpigment...

Description

28­1­2017

Australische trekvogel kan magnetisch veld meten met oogpigment ­ NRC

Onbeperkt nrc.nl

Binnenland

Buitenland

Economie

Alle abonnementen

Cultuur

Sport

Menu

Opinie

Wetenschap

Tech & Media

Meer

Australische trekvogel kan magnetisch veld meten met oogpigment Sommige diersoorten bezitten een indrukwekkend vermogen tot navigeren. Vooral vissen en vogels zijn vaak in staat om over zeer grote afstanden specifieke reisdoelen te vinden. Een van de mechanismen die daarbij verondersteld wordt een rol te spelen is detectie van de veldlijnen van het aardmagnetisch veld. Volgens deze hypothese navigeren vogels en vissen dus letterlijk "op het kompas'. 2 september 1993

In vele organismen (behalve in vogels en vissen ook in insekten en zelfs in bacteriën) zijn inderdaad kandidaat-kompasnaaldjes aangetoond. Het zijn kleine kristallen van magnetiet. In hoeverre deze inderdaad als magnetisch zintuig fungeren, staat nog niet vast. Maar er zijn https://www.nrc.nl/nieuws/1993/09/02/australische­trekvogel­kan­magnetisch­veld­meten­met­7194436­a1366379

1/6

28­1­2017

Australische trekvogel kan magnetisch veld meten met oogpigment ­ NRC

meer manieren mogelijk om het aardmagnetisch veld te registreren. Zo kunnen sommige kraakbeenvissen de ligging van de veldlijnen bepalen door inductiestroompjes op te wekken wanneer ze door de lijnen heen zwemmen. Een andere, nog exotischer methode die in 1977 is voorgesteld door de onderzoeker Leask, is dat fotopigmenten in het oog het registratiewerk doen. Onlangs zijn voor het bestaan van dit mechanisme indirecte experimentele aanwijzingen gevonden. Het verschijnsel magnetisme berust op de beweging van elektronen. Elektronen in een atoom hebben elk hun eigen "spin' en genereren als gevolg daarvan elk een miniem magnetisch veldje. Bij gepaarde elektronen met tegenovergestelde spin compenseren deze veldjes elkaar, maar als er sprake is van ongepaarde elektronen dan laten deze zich gelden en zullen ze zich net als kompasnaalden richten naar het aardmagnetisch veld. De hypothese van Leask was nu, dat dieren magnetische velden zouden kunnen waarnemen door een mechanisme van "spin-omschakeling'. Wanneer de fotopigmenten in het oog met licht van een bepaalde golflengte worden beschenen, zullen er fotonen worden geabsorbeerd, waardoor een oorspronkelijk gepaard elektron in een aangeslagen toestand raakt. Heel soms kan het aangeslagen elektron ineens overschakelen op de tegenovergestelde spin, waardoor het niet meer terug kan naar het lagere energieniveau (omdat zijn partner nu dezelfde spin heeft). Bij juist gekozen golflengten kan er op die manier een aanzienlijke populatie ongepaarde elektronen in aangeslagen toestand in fotopigmenten zitten, wat een klein maar in principe meetbaar magnetisch veldje oplevert. Leasks idee was dat het magnetisch veldje als gevolg van deze "optische pomp' op de een of andere manier kan worden gebruikt als kompas. Advertentie

https://www.nrc.nl/nieuws/1993/09/02/australische­trekvogel­kan­magnetisch­veld­meten­met­7194436­a1366379

2/6

28­1­2017

Australische trekvogel kan magnetisch veld meten met oogpigment ­ NRC

 Onderzoekers in Duitsland en Australië hebben nu bij het Australische trekvogeltje Zosterops l. lateralis laten zien dat diens navigatievermogen sterk afneemt wanneer het alleen maar met rood licht wordt beschenen. De vogeltjes werden onderzocht in een toestand van trekdrang, onder zorgvuldig gecontroleerde condities waarin ze geen niet-magnetische invloeden gewaar konden worden uitgezonderd licht. De onderzoekers keken in welke richting de vogeltjes probeerden weg te vliegen, daarbij registrerend in hoeverre die richting samenviel met de trekrichting van hun vrije soortgenoten. Het bleek dat de vogels zich bij wit, groen en blauw licht goed konden oriënteren maar bij rood licht met een golflengte van 633 nanometer niet. Het rhodopsine-oogpigment van Z. lateralis kan deze golflengte niet absorberen. De waarneming is consistent met de hypothese van Leask, maar vormt uiteraard geen bewijs. Er zijn tegen het idee van een optische pomp enkele bezwaren. Zo kunnen andere dieren zich ook magnetisch oriënteren in totale duisternis en is het onduidelijk hoe de respons in het oogpigment kan zijn gekoppeld aan het zenuwstelsel. Als het mechanisme van Leask al optreedt in de natuur, dan hooguit als een reserve-systeem. Vogels vertrouwen bij hun https://www.nrc.nl/nieuws/1993/09/02/australische­trekvogel­kan­magnetisch­veld­meten­met­7194436­a1366379

3/6

28­1­2017

Australische trekvogel kan magnetisch veld meten met oogpigment ­ NRC

navigatie voornamelijk op hun visuele systeem en alleen wanneer dat niet toereikend is, zouden ze hun magnetische zintuig hoeven te gebruiken. (Nature, 5 augustus). Mail de redactie

Lees ook deze artikelen

De eindeloze beweging van het licht

Het zesde zintuig van de duif

Mensenogen zijn afgesteld op het licht dat de zon het meest uitzendt.

Biologie IJzerhoudende zenuwuitlopers in de duivensnavel? Onvindbaar. Hoe oriënteren vogels zich dan op het aardmagnetisch veld?

20 JUNI 2015

21 APRIL 2012

Advertentie

https://www.nrc.nl/nieuws/1993/09/02/australische­trekvogel­kan­magnetisch­veld­meten­met­7194436­a1366379

4/6

28­1­2017

Australische trekvogel kan magnetisch veld meten met oogpigment ­ NRC

Trending

Veel gedeeld DECREET

Hogeschooljokken

Eerste reizigers naar VS geweigerd vanwege decreet Trump

Hersenen van mensen met autisme worden minder snel oud

Na Brexit lonken de wereldzeeën

Ruttes grote leugen

Kuzu vroeger: ambitieus, energiek, ijdel en… onopvallend ‘Trump kan deze revolutie niet in z’n eentje stoppen’

Over NRC

Mijn NRC

Auteursrecht

Inloggen

Privacyverklaring

Account aanmaken

Leveringsvoorwaarden

Digitale editie

Cookies

Mijn abonnementen

Stijlboek

Service & bezorging

Contact

NRC Websites

Redactie https://www.nrc.nl/nieuws/1993/09/02/australische­trekvogel­kan­magnetisch­veld­meten­met­7194436­a1366379

5/6

28­1­2017

Australische trekvogel kan magnetisch veld meten met oogpigment ­ NRC

Opinieredactie

NRC Media

Colofon

NRC Carrière

AdSales

NRC Live

Klantenservice

NRC Webwinkel

https://www.nrc.nl/nieuws/1993/09/02/australische­trekvogel­kan­magnetisch­veld­meten­met­7194436­a1366379

6/6

View more...

Comments

Copyright � 2017 NANOPDF Inc.
SUPPORT NANOPDF