Balthazar - Gents Instituut voor Gezondheidsrecht

De rol van het ethisch comité van het ziekenhuis bij knelpunten rond medisch begeleide voortplanting en draagmoederschap

Tom Balthazar Hoofddocent gezondheidsrecht

Op zoek naar duidelijkheid en houvast Medische èn sociologische realiteit lopen voorop op wetgeving Vacuüm werd ingevuld door - raadgevend comité voor bio-ethiek - nationale raad van de Orde der geneesheren - lokale ethische comités Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014

Thema begin van het leven in adviespraktijk ECs 2005

13 %

2006

7%

2007

14 %

2009

13 %

2010

15 %

2011

?

2012

13 %

Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014

Bevoegdheid van de ethische comités Oorspronkelijke wettelijke opdracht (bij de oprichting (1994) en na integratie in ziekenhuiswet (1999)): - (1) begeleidende en raadgevende functie met betrekking tot de ethische aspecten van ziekenhuiszorg - (2) ondersteunende functie bij beslissingen over individuele gevallen inzake ethiek - (3) adviserende functie met betrekking tot alle protocollen inzake experimenten op mensen

Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014

Na partiële vernietiging door het grondwettelijk Hof (31 oktober 2000): - (1) begeleidende en raadgevende functie met betrekking tot de ethische aspecten van ziekenhuiszorg - (2) ondersteunende functie bij beslissingen over individuele gevallen inzake ethiek - (3) adviserende functie met betrekking tot alle protocollen inzake experimenten op mensen

Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014

Algemene adviesbevoegdheid - Op vraag van elke arts en elk personeelslid - Op eigen initiatief van EC? - Principieel niet bindend, maar - Dienst kan vrijwillig advies aanvaarden (en dit vooraf intern overeenkomen) - Interne instructies binnen ziekenhuis kunnen aan advies bijzondere waarde geven - Strijdig met professionele autonomie en therapeutische vrijheid? - Strijdig met patiëntenrechten? - Absolute of relatieve nietigheid van overeenkomsten die therapeutische vrijheid beperken?

Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014

Advies in individuele gevallen - Gebeurt duidelijk nog vaak in de praktijk (ook na vernietiging door Grondwettelijk Hof) - Bevoegdheidsoverschrijding of verenigingsvrijheid?

Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014

Adviespraktijk inzake draagmoederschap in UZ Gent - Sinds 2003 worden alle individuele vragen tot medische assistentie bij draagmoederschap vooraf voorgelegd aan EC dat er over beraadslaagt en (geheim) stemt

Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014

Gevraagde documenten (gecodeerd)

- Gynaecologisch verslag over wensmoeder en draagmoeder - Internistische evaluatie van draagmoeder - Psychologisch en psychiatrisch verslag over beide wensouders, draagmoeder en partner - Nota over motivatie van wensouders en draagmoeder Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014

Algemene beleidlijnen in de adviespraktijk

- Draaagmoederschap kan enkel indien wensmoeder geen (functionerende) uterus heeft of zwangerschap gevaarlijk is - Wensouders moeten draagmoeder voorstellen - Enkel hulp via ‘hoogtechnologisch’ draagmoederschap Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014

- Tweede kind in gezin van wensouders is bespreekbaar (sinds herziening standpunt in 2009) - Vraag voor ondersteuning van kinderwens bij koppel van (homo)-mannen is bespreekbaar (sinds 2011)

Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014

Voorwaarden voor wensouders en draagmoeder - Belgische nationaliteit en in België wonen - Juridisch advies inwinnen - Afspraken bekrachtigen in (niet afdwingbare) overeenkomst

Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014

Voorwaarden m.b.t. kandidaat-draagmoeder

-

Kinderwens vervuld Niet ouder dan 45 Gezond Motivatie duidelijk en altruïstisch Beslissing in volle vrijheid Vergoeding beperkt tot kosten

Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014

- Partner akkoord - Volwaardig geïnformeerd over alle (medische, sociale, juridische, emotionele) gevolgen en risico’s

Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014

Voorwaarden m.b.t. wensouders -

Beiden minstens 25 jaar Moeder niet ouder dan 45 Minstens drie jaar samen Gemotiveerd en volwaardig geïnformeerd

Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014

Draagmoederschap op vraag van koppel mannen als wensouders - Aanvragen bespreekbaar sinds 2011 - Bij voorkeur met eiceldonatie - Vooraf informatie meedelen over voorgenomen familierechtelijke regeling (erkenning of adoptie)

Medisch begeleide voortplanting – Tom Balthazar – 27/02/2014