Bedilzucht overheid én beknotting persvrijheid Casus

van de hoofdredacteur www.twitter.com/orthomagazine

Bedilzucht overheid én beknotting persvrijheid Casus voedingssupplementen Minister Schippers heeft besloten dat vanaf 1 juli op verpakkingen en bijsluiters van homeopathische geneesmiddelen niet meer mag staan waarvoor ze gebruikt worden. Vanaf 14 december is het de beurt aan voedingssupplementen. Vanaf die datum is EU-regelgeving van kracht die uitingen over de werking van voedingsmiddelen en voedingssupplementen, zogeheten ‘gezondheidsclaims’, sterk aan banden legt. Het ergst is: dit alles staat op gespannen voet met de grondwet, met de vrijheid van meningsuiting en van pers. Wat ik hier in ORTHOmagazine schrijf kan direct als voorbeeld dienen. Zeg ik hier dat vitamine D bij verkoudheid werkt en staat er ergens in deze uitgave een advertentie met een vitamine D-voedingssupplement (zelfs zonder enige toespeling op de werking), dan kan de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit; ‘warenwet’) een boete opleggen. Als u dit niet gelooft, wat ik me heel goed kan voorstellen, dan verwijs ik graag naar de website van de NVWA (http://bit.ly/U6pY2h). Diep verscholen vindt u daar de informatie. Wie de boete krijgt, is nog maar de vraag. Genomineerd zijn de adverteerder, Ortho Communications & Science als uitgever van ORTHOmagazine en ik als schrijver. Dus journalisten ook. In het journalistenvakblad Villamedia Magazine schreef journalist en ORTHO-schrijver Toine de Graaf een artikel onder de kop ‘De NVWA muilkorft journalisten’ (http://bit.ly/SQO0O6). Daarin legt hij haarfijn uit hoe absurd het allemaal is en aan welk gevaar de journalist zich blootstelt. Uitgevers en journalisten mogen een voedingsstof op geen enkele manier in verband brengen met een ziekte,

238

ORTHO 6-2012

als er ergens in hetzelfde tijdschrift of dezelfde krant een advertentie staat voor een supplement waarvan deze voedingsstof deel uitmaakt. Dat heet een ‘medische claim’ en zou een supplement tot geneesmiddel bombarderen. Sinds 14 december zijn daar nu de ‘gezondheidsclaims’ bijgekomen. Daarvan zijn er slechts enkele goedgekeurd, bij voorkeur in orakeltaal. Neem bijvoorbeeld die van vitamine D (zo krijgt u een indruk): ‘Vitamine D draagt bij tot de normale opname/het normale gebruik van calcium en fosfor’ ‘Vitamine D draagt bij tot normale calciumgehalten in het bloed’ ‘Vitamine D draagt bij tot de instandhouding van normale botten’ ‘Vitamine D draagt bij tot de instandhouding van normale werking van de spieren’ ‘Vitamine D draagt bij tot de instandhouding van normale tanden’ ‘Vitamine D draagt bij tot de normale werking van het immuunsysteem’ ‘Vitamine D speelt een rol in het celdelingsproces’ Noot: ‘Vitamine D versterkt het immuunsysteem’ is als claim absoluut verboden. Zo zijn er slechts 222 gezondheidsclaims goedgekeurd. Ondanks vele duizenden wetenschappelijke publicaties zijn door de EU-autoriteiten de meeste verzoeken van fabrikanten voor een gezondheidsclaim afgewezen. Onder het motto: onvoldoende bewijs. Jawel, door extreem rigide eisen te stellen, volgens de normen die aan patenteerbare medicijnen worden gesteld. En dit alles gaat nog verder … Zelfs ‘antioxidant’ voor coënzym Q10 of ‘probioticum’ voor een probioticum mag niet genoemd worden. Zeker niet op het etiket (!), in folders of op de website. Deze termen zijn te veel gerelateerd aan de werking van het product en worden daarom door de EU-autoriteiten als misleidend beschouwd. Ook ik mag hier dus niet zeggen dat coënzym Q10 een antioxidant is, als er elders in deze

www.ortho.nl

uitgave een coënzym Q10-advertentie staat. Wettelijke handhaving van dit alles? Uiteraard kan de NVWA niet alle etiketten, folders, tijdschriften, kranten en websites lezen. Maar klikken, in de betekenis van ‘aangeven’, helpt. Met een tip gaat de NVWA beslist aan de slag, zo laat het weten aan De Graaf. Waar de NVWA de grenzen trekt, is onduidelijk. Willekeur dus en grote rechtsonzekerheid. Misschien is dat ook wel de bedoeling. Het kan iedere betrokkene – fabrikant, uitgever of journalist – overkomen. En ik verzeker u: de boetes zijn niet misselijk en kunnen in de tienduizenden euro’s lopen, zeker als het een medische claim betreft.

knotten in zijn vrijheid om zelf iets voor zijn gezondheid te doen. De orthomoleculaire geneeskunde (voedingsgeneeskunde!) wordt zo effectief van hogerhand belemmerd. Geneeskrachtige kruiden komen ook nog aan de beurt... Zo wordt de weg naar de huisarts gestimuleerd om daar met een recept de deur uit te gaan. Of is dat juist de bedoeling? Als u dit verhaal heeft gelezen, vindt u het waarschijnlijk niet direct het meest spannende verhaal. Het onderwerp is niet ‘sexy’. Dat is – denk ik – ook waarom dit allemaal in verborgenheid plaats kan vinden. In Europa. In Nederland. Ernstig!

Het is een mix van Europese bedilzucht (onder het mom van de burger beschermen tegen misleiding) en obstructie – de reden laat zich gissen – om diezelfde burger te be-

Achtergronden 30 december 2006 - EU-verordening 1924/2006. Publicatieblad van de Europese Unie L 404/9. http://bit.ly/YdmIqj

15 oktober 2012 - Europese burger beschermen. Tegen voedingssupplementen? Door: Gert E. Schuitemaker http://bit.ly/TGY4dH

25 mei 2012 - EU-verordening 432/2012. Publicatieblad van de Europese Unie L 136/1. http://bit.ly/U5Zfia

8 november 2012 - De NVWA muilkorft journalisten. Door: Toine de Graaf [zie vooral reactie 3 van Anita Douven, Hoofd Communicatie Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit] http://bit.ly/XtK7mb

Na 25 mei 2012 - Welke claims beoordeelt de NVWA? Publicatie NVWA [niet meer van toepassing; uitbesteed aan KOAG/KAG (http://www.koagkag.nl/)] 12 juni 2012 - EU-regels ‘gezondheidsclaims’ voedingssupplementen. Door Gert E. Schuitemaker http://bit.ly/SPiAqo

26 november 2012 – NVWA maakt journalisten monddood. Door: Gert E. Schuitemaker http://bit.ly/V60tuM

19 juni 2012 - Homeopathie: met wie heeft Schippers gepraat? Door: Gert E. Schuitemaker http://bit.ly/TEm4e1

www.ortho.nl

ORTHO 6-2012

239

mededeling van de redactie www.twitter.com/orthomagazine

Met de EU-claimswetgeving maakt de overheid uitgevers, journalisten en voedingssupplementenfirma’s monddood De redactie vindt vrijheid van meningsuiting

Voorbeeld: als op deze achterpagina een product-

en de lezer zonder enige beperking informeren

advertentie van een vitamine D-supplement

over de orthomoleculaire geneeskunde het

(zonder verwijzing naar de werking van de vita-

hoogste goed. Daarom was ORTHOmagazine

mine) zou staan, zou dit de tekst ‘Vitamine D-

genoodzaakt om zijn adverteerders te vragen

suppletie gunstig bij SLE’ in de rubriek Supple-

van voedingssupplementen geen product-

mentennieuws ‘commercieel’ kleuren. Dit zou een

advertenties meer aan te leveren, maar uit-

NVWA-boete (kunnen) opleveren. Ik zet ‘kunnen’

sluitend merk-imagoadvertenties.

tussen haakjes, omdat de criteria en de wijze waarop de wet wordt gehandhaafd onduidelijk zijn

In het dertigjarig bestaan van ORTHOmagazine

[lees ook hoofdredactioneel op pag. 238-239].

heeft op deze achterpagina altijd een advertentie gestaan. Adverteerders hebben het mogelijk

Wij hebben ervoor gekozen u in de redactionele

gemaakt de abonnementsprijs van ORTHO-ma-

kolommen zonder enig beletsel en volledig te

gazine laag te houden. Natuurlijk in ruil

blijven informeren over voeding en voedings-

voor ruimte om hun producten aan te prijzen.

supplementen, zoals we dat al dertig jaar doen. Het kan niet zo zijn dat we als redactie na moeten

Met deze traditie moet nu vanaf 14 december

denken of we in onze artikelen en rubrieken iets

2012 gebroken worden. De EU-claimswetgeving

wel of niet mogen zeggen, in verband met een

en de interpretatie daarvan door de Nederlandse

advertentie.

Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) maakt het bijzonder riskant om in ORTHOmagazine product-

Wij willen geen (zelf)censuur. Wij kiezen voor

advertenties van voedingssupplementen te

totale vrijheid van meningsuiting en pers.

plaatsen.

Daarom brengen we een financieel offer en buigen we voor de onberekenbare overheid.

© Ortho Communications & Science, 2012 – www.ortho.nl/tijdschriften/orthomoleculair-magazine