Behandeling pijnstillerafhankelijke hoofdpijn

Hoofdpijn Blijf er niet mee lopen

Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli

Inhoud • • • • • • • • • •

Cijfers Wat gebeurt er in het ziekenhuis? Typen hoofdpijn Spanningshoofdpijn Pijnstillerafhankelijke hoofdpijn Migraine Clusterhoofdpijn Multidisciplinaire hoofdpijnpoli JBZ Alternatieve behandelingen Belangrijkste boodschap

Last die hoofdpijn oplevert • • • •

40% van mensen hebben hinderlijke hoofdpijn eens in leven Eén van meest voorkomende klachten bij huisarts Migraine: 6-8% bij mannen en 15-18% bij vrouwen (meer dan diabetes + astma) Spanningshoofdpijn o o

• •

56% bij mannen en 71% bij vrouwen af en toe bij 2% van mannen en 5% van vrouwen chronisch

Grote socio-economische last: voor migraine: 250 miljoen euro/jaar in NL Aantal ziektedagen/jaar per 1000 werknemers o o

migraine 270 dagen spanningshoofdpijn 820 dagen

In ziekenhuis •

Verhaal van klachten/hoofdpijndagboek

•

Altijd lichamelijk neurologisch onderzoek

•

Soms aanvullend onderzoek: MRI-hersenen

Typen hoofdpijn • • • • • •

Spanningshoofdpijn Pijnstiller-afhankelijke hoofdpijn/caffeine-afhankelijke hoofdpijn Migraine Clusterhoofdpijn Aangezichtspijn Enz.

Spanningshoofpijn Meest voorkomende vorm van hoofdpijn Duur: 1 uur-continu 2 van volgende kenmerken: • • • •

Beiderzijds Drukkend/strak gevoel Mild-matig Geen verergering door aktiviteit

Soms lichte misselijkheid. Lichte overgevoeligheid voor licht of geluid kan

Oorzaak spanningshoofdpijn Wat kan een rol spelen: • Slaaptekort • Spanning en stress • Slechte houding: werk/slapen/huishoudelijke taken/sport • Gespannen en/of te zwakke spieren van de nek Echte oorzaak?? 3 theorieen: • A.g.v. verhoogde spierspanning in gezicht, nek of op schedel. B.v. a.g.v. emoties of spanningen. • Beperkte beweeglijkheid van de nek waardoor toename van spierspanning en pijn. Grote wisselwerking tussen zenuwen van bovenste nekwervels en het hoofd waardoor stoornis van beweeglijkheid van nek en hoofdpijn. • Verhoogde gevoeligheid voor pijn en mogelijk ook voor stress. Hierdoor mogelijk gevoeligere spieren.

Behandeling spanningshoofdpijn (1) Gezond leven: • Voldoende slaap • Niet roken • Lichaamsbeweging • Verstandig eten • Voldoende drinken • Matig gebruik van alcohol, caffeine

Psycholoog • Biofeedback • Cognitieve gedragstherapie • Ontspanningstherapie • Psychoeducatie Medicijnen: • Pijnstillers maar pas op! • Medicijnen ook werkzaam tegen depressie

Behandeling spanningshoofdpijn (2) Fysiotherapie: • Houdingscorrectie: tijdens werk/slapen/huishoudelijke taken/sport • Verbeteren beweeglijkheid nek en schouders • Vergroten van stabiliteit (coördinatie) van nekspieren • Verbeteren van algehele conditie en spierkracht nek en schouderspieren • Balans tussen inspanning en ontspanning Aangepast kussen

Nieuwe ontwikkelingen bij spanningshoofdpijn Botox

Pijnstillerafhankelijke hoofdpijn = Painkiller headache = Medication overuse headache = Rebound headache

Pijnstillerafhankelijke hoofdpijn • •

• •

Meer dan 15 dagen/maand hoofdpijn Meer dan 3 maanden pijnstillers, meer dan 15 dagen/maand Hoofdpijn is verergerd tijdens gebruik pijnstillers Hoofdpijn vermindert binnen 2 maanden na stoppen pijnstillers

Behandeling pijnstillerafhankelijke hoofdpijn • • • •

Stoppen 2 maanden Begeleiding door hoofdpijnconsulente/neuropsycholoog Amitriptyline Daarna behandeling onderliggende hoofdpijn

Behandeling pijnstillerafhankelijke hoofdpijn Cognitieve gedragstherapie Gezond leven: • Voldoende slaap • Niet roken • Lichaamsbeweging • Verstandig eten • Voldoende drinken • Matig gebruik van alcohol, caffeine

Nieuwe ontwikkelingen pijnstiller afhankelijke hoofdpijn Tijdelijk prednison Botox • bij chronische migraine met pijnstillerafhankelijke hoofdpijn • wetenschappelijk onderzoek LUMC

Migraine • • •

Herhaaldelijke aanvallen van hoofdpijn Duur 4-72 uur Minstens 5 aanvallen met minimaal 2 van onderstaande criteria o o

o o

•

Aan een zijde Bonzend Pijn matig tot ernstig Verergering door lichamelijke aktiviteit

Tijdens hoofdpijn 1 van volgende klachten: o o

Misselijk/braken Overgevoelig voor licht en/of geluid

Migraine met aura • • • •

Vaak klachten van zien Soms ook doofheid/tintelingen halfzijdig, of problemen met praten Duur 5-60 min Binnen 1 uur meestal ook hoofdpijn

Ontwikkeling van migraine aanval Filmpje

Wie krijgt migraine? • • •

Familie Vrouwen > mannen Vaak al op kinderleeftijd

Oorzaak migraine Processen in de hersenen

Behandeling Leefwijze Medicijnen • Aanval • Profylaxe Psycholoog • Biofeedback • Cognitieve gedragstherapie • Ontspanningstherapie • Psychoeducatie • MyMigraine (UMC Utrecht)

Nieuwe ontwikkelingen Recent nieuwe aanknopingspunten voor medicijnen Cefaly: promotiefilm Botox • Bij chronische migraine (> 15 dgn/mnd) • Na falen van 3 profylactica met verschillend • werkingsmechanisme • Vast protocol

Clusterhoofdpijn Ernstige pijn, 1 kant van hoofd, rond oog, 15-180 min. Begeleidende verschijnselen: • • •

• • •

Rood, tranend oog Neus aan die kant verstopt of loopneus Zwelling ooglid Transpireren voorhoofd en gelaat Kleine pupil en/of hangend ooglid Rusteloosheid

1-8 aanvallen/dag Vaak in clusters van weken Vaker bij mannen

Zeer ernstige hoofdpijn… patient

Behandeling clusterhoofdpijn Verapamil dagelijks om frequentie aanvallen te verminderen Aanvalsbehandeling: • Sumatriptan injecties • Zuurstof

Nieuwe ontwikkelingen bij clusterhoofdpijn Nervus occipitalis blokkade

Stimulatie diepe hersenkernen

Multidisciplinaire hoofdpijnpoli Op 1 ochtend: • • • • •

Hoofdpijnconsulente Manueel therapeut Neuropsycholoog Neuroloog Na multidisciplinair overleg: adviesgesprek

Alternatieve behandelingen Effect niet aangetoond bij migraine: • Massage, craniosacraal therapie • Voedings/kruidensupplementen • Yoga • TENS (transcutane elektrische neurostimulatie) Mindfulness en meditatie niet effectief bij chronische hoofdpijn en migraine

Mogelijk effect bij migraine: • Acupunctuur • Manuele therapie • Hyperbare zuurstoftherapie • Aerobics Mogelijk effect bij spanningshoofdpijn • Acupunctuur • Manuele therapie/chiropractie

Belangrijkste boodschap Blijf niet te lang met hoofdpijn rondlopen Voorzichtig met pijnstillers