Bekijk de presentatie
Short Description
Download Bekijk de presentatie...
Description
Verminderde voedingstoestand bij kanker: sarcopenie, cachexie en wasting Susanne Blauwhoff-Buskermolen diëtist-onderzoeker VU medisch centrum
Ondervoeding is niet altijd zichtbaar!
2
Inhoud • • • • •
Ondervoeding algemeen Sarcopenie Cachexie Wasting / starvation Samenvatting
3
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Wat is ondervoeding? “Een acute of chronische toestand waarbij een tekort of disbalans van energie, eiwit en andere voedingsstoffen leidt tot meetbare, nadelige effecten op lichaamssamenstelling, functioneren en klinische resultaten”
Bron: Stuurgroep Ondervoeding (Richtlijn ‘’Screening en behandeling van ondervoeding’, juni 2011)
4
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Herkennen van ondervoeding Meest gebruikte criteria voor ondervoeding: Lage BMI
< 18,5 (< 65 jaar) < 20 (≥ 65 jaar)
Onbedoeld gewichtsverlies >10% onbedoeld gewichtsverlies in de laatste 6 maanden > 5% in de laatste maand
In oncologische populatie wordt vaak >5% in 6 maanden aangehouden 5
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Screeningsinstrumenten
6
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Prevalentie ondervoeding in oncologie
DeWys et al, Am J Med, 1980: Oct;69(4):491-7
7
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Oorzaken ondervoeding? Medische oorzaken: - Ziektetoestand (inflammatie/koorts) - Verminderde smaak, geur en eetlust - Gebitsklachten - Slikproblemen - Ontregeling van honger- en verzadigingsgevoel - Verstoorde vertering/absorptie - Pijn - Dementie - Bijwerkingen van medicatie - Verslavingsproblematiek
Fysieke oorzaken: - Verminderde mobiliteit - Verminderde mogelijkheid om boodschappen te (laten) doen en eten te bereiden - Vermoeidheid Psychische factoren: - Angst - Depressie - Verminderde cognitie
Sociale factoren: - Eenzaamheid - Verdriet - Armoede 8
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Gevolgen ondervoeding
Afname gewicht en spiermassa
Verminderde wondgenezing/ toename kans decubitus
Meer kans op infecties (verminderde darmwerking en verlaagde weerstand)
Langere opnameduur Hogere mortaliteit
Ondervoeding Meer kans op complicaties
Afname kwaliteit van leven
Hogere behandelingskosten
9
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Omschrijvingen van ondervoeding • Chronische ondervoeding • Acute ondervoeding • Wasting / starvation • Sarcopenie • Cachexie
10
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Ondervoedingsvormen Cachexie
Sarcopenie
Wasting/starvation
11
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Sarcopenie Een syndroom gekarakteriseerd door verlies van spiermassa en spierkracht met een risico op verminderd fysiek functioneren en een verminderde kwaliteit van leven • in 1988 geïntroduceerd om het verlies van spiermassa op oudere leeftijd te beschrijven • afgeleid van ‘sarx’ (vlees) en ‘penia’ (behoeftigheid)
12
13
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Oorzaken sarcopenie • Verminderde productie van oestrogene en androgene hormonen als gevolg van leeftijd; ook bij anti-hormonale therapie bij borst- en prostaatkanker! • Lichamelijke inactiviteit • Inadequate eiwitinname en lage vitamine D status • Hogere bloedwaardes van ontstekingsmediatoren
14
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Lichamelijke inactiviteit 0 -100 -200
Beenspiermassa (g)
-300 -400 -500 -600 -700 -800 -900 -1000
Gezonde jongeren, 28 dgn bedrust Gezonde ouderen, 10 dgn bedrust Oudere patiënten, 3 dgn ziekenhuisopname
-1100 -1200 -1300 -1400 -1500 Paddon Jones & Kortebein ESPEN 2010
15
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Gevolgen sarcopenie • • • •
Verminderd fysiek functioneren ADL (Activiteit Dagelijks Leven)-afhankelijkheid Verhoogd risico op vallen Verminderd herstel van medische ingrepen
Risicogroepen: •Oudere patiënten •Bedlegerige patiënten •Patiënten met langdurige antihormonale therapie •Patiënten met langdurig hoge dosis corticosteroiden
16
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Diagnostiek
Cruz-Jentoft ea; Sarcopenia: European consensus on definition and diagnosis: Report of the European Working Group on Sarcopenia in Older People., Age Ageing. 2010 Jul;39(4):412-23.
17
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Sarcopene obesitas Verminderde spiermassa gemaskeerd door overgewicht
18
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Behandeling sarcopenie bij kanker • Lichamelijke activiteit!! • Adequate eiwitinname en vitamine D status Een mooi voorbeeld uit het Diaconessenhuis Leiden:
http://www.youtube.com/watch?v=wdt7s8PC_Kk
19
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Cachexie
Sarcopenie: (veroudering / hormonaal en inactiviteit + voeding (eiwit/D )
Wasting/starvation
20
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Cachexie Afgeleid van Griekse ‘kakos hexis’: slechte conditie Ernstig verlies van spiermassa door metabole veranderingen als gevolg van ziekte – COPD, hartfalen, bepaalde vormen van kanker, chronische nierziekten, RA, infectie, brandwonden, AIDS
Niet te behandelen met alleen voedingsinterventie
21
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Pathofysiologie kankercachexie
22 Buskermolen ea, Nederlands Tijdschrift voor Voeding & Diëtetiek, Jaargang 67, themanummer oncologie, mei 2012
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Fasen van cachexie
23 Buskermolen ea, Nederlands Tijdschrift voor Voeding & Diëtetiek, Jaargang 67, themanummer oncologie, mei 2012
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Diagnostiek cachexie
24 Buskermolen ea, Nederlands Tijdschrift voor Voeding & Diëtetiek, Jaargang 67, themanummer oncologie, mei 2012
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Behandeling cachexie
25
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
(Multimodale) behandelstrategie Optimale antitumorbehandeling!!
Verder: • Anorexie/verminderde voedselinname: voedingsadviezen op maat, medicamenteuze behandeling (Megastrol-acetaat, corticosteroïden) • Inflammatie: EPA • Spiermassa/spierkracht: beweeginterventie! Alles is afhankelijk van stadium en onderliggend medisch plan! Meer onderzoek nodig mbt behandelstrategieën voor precachexie en cachexie
Risicogroepen: • Patiënten met pancreaskanker of longkanker • Patiënten met een vergevorderd stadium van kanker
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Cachexie: ziekte + voeding
Sarcopenie: (veroudering / hormonaal en inactiviteit + voeding (eiwit/D )
Wasting/starvation
27
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Wasting/starvation • Geen inflammatie • Anorexia nervosa, verwaarlozing, alcoholisme, eenzaamheid • Soms als oorzaak voor bepaalde type tumoren (tumoren in het KNO gebied, longtumoren) en komt daardoor vaker voor bij die type tumoren • Ook: verminderde voedingsinname door: – obstructie van een tumor (kauw/slikproblemen) – heftige bijwerkingen (misselijkheid/braken) – andere klachten (pijn, obstipatie) =NIS: nutrition impact symptoms
28
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Gevolgen wasting Minnesota Starvation Experiment: 32 gezonde mannen aten 24 dagen 50% van behoefte – 23% gewichtsverlies – 71% verlies van totale vetmassa – 24% verlies van totale spiermassa – 40% verlaging van het basale energieverbruik – Verminderde activiteit – Onveranderd albumine
Keys et al, 1950
29
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Diagnostiek wasting • Alcoholisme? • Bij verminderde voedingsinname: goed oorzaak achterhalen: aanwezigheid van misselijkheid/obstipatie/pijn?
Risicogroepen: • Patiënten met een tumor in het KNO gebied • Patiënten met een tumorobstructie • Patiënten met veel klachten/bijwerkingen die voedingsinname beperken 30
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Behandeling wasting • Indien mogelijk oorzaak behandelen: bij obstructie stent plaatsen, bij misselijkheid anti-emetica schema aanpassen, bij obstipatie laxeren, etc.
• Voeding aanpassen afhankelijk van klachten: consistentie aanpassen, frequent kleine maaltijden, kunstmatige voeding (bij obstructie)
Ondervoeding algemeen
Sarcopenie
Cachexie
Wasting
Samenvatting
Cachexie: ziekte + voeding
Sarcopenie: (veroudering / hormonaal en inactiviteit+ voeding (eiwit/D )
Wasting/starvation: Voeding (sociaal / psychologisch / NIS)
32
Casus 1 • • • • • • •
Hr de Bruin, 57 jr Recent gediagnosticeerd met T4 tongbasiscarcinoom Drinkt 6 eh alcohol per dag CRP < 2.5 mg/dL (ref: 8 mg/dL) Afgevallen van 60-> 52 kg in 6 maanden BMI 17.6 Slikproblemen agv tumor Ondervoed? Soort ondervoeding?
Casus 2 • Hr Jansen, 64 jr • Recent gediagnosticeerd met gemetastaseerd pancreascarcinoom • Gewicht gemaskeerd door ascites: ‘stabiel’ op 68 kg • BMI 23 • CRP 140 mg/dL (ref:
View more...
Comments