Cursus Anatomie, fysiologie en pathologie Deel 3
Colofon Uitgeverij: Edu’Actief b.v. 0522-235235
[email protected] www.edu-actief.nl Auteur: Christine Dirkse, Ditty Verveda Titel: Anatomie, fysiologie en pathologie Deel 3 ISBN: 9789037232929 © Edu’Actief b.v. 2016 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl). De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu’Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.
Inhoudsopgave Over deze cursus Oriëntatie
4
6
Voedingsstoffen
8
Spijsverteringsstelsel
11
Pathologie spijsverteringsstelsel Uitscheidingsstelsel
14
19
Pathologie uitscheidingsstelsel Theoriebron Voedingsstoffen
21 23
Theoriebron Afbraak van stoffen
26
Theoriebron Spijsverteringsstelsel
29
Theoriebron Afbraak van voedsel
32
Theoriebron Van de darmen naar het bloed
34
Theoriebron Pathologie van mond, keel en slokdarm Theoriebron Maagaandoeningen
38
Theoriebron Darmaandoeningen
40
Theoriebron Lever- en galaandoeningen
36
42
Theoriebron Symptomen van aandoeningen in het spijsverteringskanaal Theoriebron Functies van de lever Theoriebron Bouw van de nieren
46 48
Theoriebron Van voorurine naar urine Theoriebron Urinewegen
44
50
52
Theoriebron Infecties in de urinewegen
53
Theoriebron Retentie, incontinentie en nierinsufficiëntie Theoriebron Samenstelling van de urine
55
57
3
Over deze cursus
Over deze cursus Inleiding Stefan is hulpverlener. Hij verzorgt sinds enkele maanden mevrouw De Wilde. Zij klaagt al een paar dagen over vage pijn in de maagstreek, maar het lijkt niet zorgwekkend. Op een dag valt het Steven op dat haar urine erg donker gekleurd is, en haar ontlasting juist heel licht. Ook ziet mevrouw een beetje geel. Steven weet dat dat een signaal is dat er iets mis is in de galwegen. Hij besluit direct een arts te bellen. Het spijsverteringskanaal en de urinewegen zijn beide gevoelig voor infecties, omdat ze met de buitenlucht in verbinding staan. Urine en ontlasting vertonen vaak tekenen van wat er inwendig mis is. Als je als verzorgende weet wat er mis kan gaan en waar je op kunt letten, kun je tijdig een arts waarschuwen. Zo kun je veel ellende voorkomen.
Leerdoelen • Je kunt uitleggen hoe voedingsstoffen worden afgebroken en welke rol ze spelen in het lichaam. • Je kunt de anatomie en fysiologie van het spijsverteringsstelsel beschrijven. • Je kunt oorzaken, symptomen, beloop en behandeling van pathologie van het spijsverteringsstelsel beschrijven en benoemen. • Je kunt de anatomie en fysiologie van de nieren en urinewegen beschrijven. • Je kunt oorzaken, symptomen, beloop en behandeling van pathologie van het uitscheidingsstelsel beschrijven en benoemen.
Beoordeling Beoordelingsformulier <
Aan het eind van de cursus wordt je parate kennis beoordeeld met een toets. Je praktische beheersing van de leerdoelen wordt getoetst aan de hand van een beroepsproduct. Deze wordt op verschillende punten beoordeeld: op inhoud (producteisen) en op uitvoering (processtappen). Andere belangrijke punten bij de beoordeling zijn actieve deelname aan de lessen en een nette uitwerking van de opdrachten in correct Nederlands. Je vindt ze bij elkaar in het beoordelingsformulier.
Planning Planningsformulier <
Een beroepsproduct maken kost tijd. Daarom moet je dit goed plannen. Lees eerst de opdracht van het beroepsproduct goed door en vul daarna het planningsformulier in. Neem ook de andere opdrachten van deze cursus op in je totale planning. Zo voorkom je dat je in tijdnood komt.
Beroepsproduct: Alert op de wc Plan voor jezelf een datum waarop je dit beroepsproduct inlevert. Vul deze datum in op je planningsformulier. Werk samen met een klasgenoot.
4
Over deze cursus
Hoewel veel mensen liever niet in de wc kijken, kunnen urine en ontlasting veel informatie geven over het functioneren van het spijsverteringssysteem. In deze opdracht gaan jullie een poster maken die mensen in de wc kunnen hangen. Op die poster brengen jullie op een leuke, toegankelijke manier in beeld waar mensen op kunnen letten bij ontlasting en urine, en wat ze moeten doen bij een afwijkende kleur, geur of vorm. Op de poster is de volgende informatie te zien: • welke kleur, geur of vorm urine en ontlasting kunnen hebben • wanneer iemand direct een arts moet waarschuwen • welke ogenschijnlijke afwijkingen niet gevaarlijk zijn. Let op dat de poster mensen niet onnodig bang maakt, noem niet alle ernstige aandoeningen die er kunnen optreden, maar maak mensen er vooral van bewust wanneer ze een arts moeten raadplegen.
Eisen aan de uitvoering 1. Kies een medestudent om deze opdracht mee uit te werken. 2. Lees nog eens de informatie over urine en ontlasting in deze module. Zoek ook naar informatie op internet. Gebruik bij het maken van de poster ook de ‘Bristol Stool Schale’. Schrijf de gevonden informatie overzichtelijk op en vermeld welke bronnen je hebt gebruikt. 3. Schets de opzet van je poster. Gebruik de aanwijzingen hierboven over de inhoud van de poster. 4. Werk de poster uit. Dit kan met de hand, maar ook met een computerprogramma. Stel bijvoorbeeld bij PowerPoint de paginagrootte in op A3. Dan kun je in PowerPoint heel goed een poster maken. 5. Lever je poster in bij je docent. Laat elke processtap goedkeuren door je docent, voordat je begint aan de volgende processtap.
Eisen aan het beroepsproduct Je beroepsproduct wordt beoordeeld op de volgende punten: • De poster heeft een aantrekkelijke lay-out die aansluit bij de doelgroep. • De poster geeft de juiste informatie over kleur, geur en vorm van feces en urine en welke actie daarop ondernomen moet worden. • De poster informeert, maar maakt mensen niet onnodig bang. • Je gebruikt de (medische) termen zoals ze ook in de module beschreven worden.
5
Oriëntatie
Oriëntatie Opdracht 1
Lekker en gezond? Deze module gaat over het spijsverteringsstelsel en het uitscheidingsstelsel. Het gaat over eten. Je gaat uitzoeken hoe je lekker én gezond kunt eten. 1. Bedenk een gerecht of tussendoortje dat je erg lekker vindt, en waarvan je denkt dat het niet gezond is. 2. Schrijf op welke ingrediënten er in het gerecht zitten. 3. Zoek op welke ingrediënten gezond zijn en welke niet. Is het gerecht gezond? Waarom wel/niet? 4. Probeer voor de ongezonde ingrediënten een alternatief te bedenken. Hoe kun je het gerecht gezonder maken, terwijl het net zo lekker blijft? Geef elkaar adviezen.
Opdracht 2
Oriëntatie spijsvertering Gebruik voor deze opdracht een torso (pop met organen) of een afbeelding van het spijsverteringsstelsel. a. Noem minstens vijf organen aan die bij het spijsverteringsstelsel horen.
b. Noem het gedeelte van het spijsverteringsstelsel aan dat heel zuur sap bevat.
c. Waarvoor dient dit zuur?
d. Probeer van zo veel mogelijk organen uit het spijsverteringsstelsel de functie te noemen.
6
Oriëntatie
Opdracht 3
Aandoening aan spijsvertering of urinewegen In deze module staat naast anatomie en fysiologie ook de pathologie van spijsvertering en urinewegen centraal. Iedereen heeft weleens last van zijn buik. Misschien ken je ook wel iemand met nier- of blaasproblemen. Zoek iemand in je omgeving met een aandoening aan het spijsverteringsstelsel of de nieren en urinewegen. Vraag deze persoon naar zijn aandoening en ervaringen. Maak daarvan een korte presentatie (maximaal vijf minuten). In die presentatie noteer je in ieder geval de volgende informatie: 1. de naam van de aandoening 2. de symptomen van de aandoening 3. oorzaak van de aandoening 4. behandeling en prognose. Presenteer dit voor de klas of een deel van de klas.
7
