Cultuur van de Kerk

Cultuur van de Kerk 11e t/m 14e eeuw

Middeleeuwen 500 - 1500 • 476 Laatste Romeinse keizer wordt afgezet • 1492 Columbus ontdekte Amerika • Renaissance: Middeleeuwen de “donkere” periode tussen de klassieke periode en de Renaissance.

Romaanse Kerk, Saint Menoux

Middeleeuwen • • • •

Oorlogen Ziekten (pest: de zwarte dood) Honger Bijgeloof

De Pest •

In de Renaissance heerste het gevoel dat ook de maatschappij (wetenschap & cultuur) in die periode ongeveer stilstond…dit was zeker niet het geval

• Vroege Middeleeuwen (500-800) • Volle/hoge middeleeuwen (800-1100) • Late Middeleeuwen (1100-1500)

• Examen: 11e – 14e eeuw

•

De dom van Milaan, Gotiek, 1386 aanvang bouw.

De Vroege Middeleeuwen 500 - 800 • Europa rond 500 in chaos • Geen centraal gezag • Christenen onderdrukt • Wetteloosheid • Oorlogen & Grote volksverhuizingen • Germaanse stammen trokken plunderend rond • Bevolkingsaantallen liepen terug • Braakliggende akkers werden weer bossen • Iberische schiereiland (huidige Spanje & Portugal) werd in de 7e/8e eeuw veroverd door de Moren "Germaanse krijgers", zoals weergegeven in Philipp Clüvers Germania Antiqua (1616).

Mens leefde in angst gevolg: Geloof en bijgeloof kregen veel invloed

kloosters • 7e eeuw belangrijke centra van beschaving • Monniken: studie en schrijfarbeid • 6e eeuw: 1e kloosterorde Benedictus in Italie • Leven volgens strenge geloofsregels:

• Leven in armoede • Gehoorzaam zijn • In ongehuwde staat leven

• Dagelijks leven: Ora et labora (=bid en werk) & studeren Alles volgens vaste tijden • (ook kloosters met vrouwelijke kloosterlingen)

8e eeuw • Karel de Grote bracht enigszins orde in de chaos • Stichtte Christelijke rijk:

Het Karolingische Rijk Onderwijs Verspreiding Christendom Eeuw later alweer ten onder

Centrale plaats geloof • Kerkelijk jaar (christelijke feestdagen) beïnvloedde het dagelijks leven • Gebed en kerkgang vaste onderdelen

• Later pelgrimstochten naar heilige oorden • Boetedoening • Late middeleeuwen: kruistochten naar Heilige Land

Volle of Hoge Middeleeuwen 800 - 1100 Feodale stelsel of leenstelsel • • • •

Stabiele, afhankelijke maatschappij Leenheer leende land aan landarbeider Opbrengst gedeeltelijk naar leenheer Leenheren van adel (vaak ridders)

• Geestelijken ontvingen vaak geld van adel

Standenmaatschappij • Geestelijken • Vorsten / adel / ridders • Arbeiders

De drie standen verenigd in een initiaal, de geestelijkheid, de adel, de boerenstand

• Tussen adel en geestelijken strijd om de macht: Corruptie en machtsmisbruik • Handel in aflaten (verdienen door goede diensten; verwerven plek in de hemel)

Toestemming van Paus Clemens IV om aflaten te verkopen ten behoeve van de bouw van de Domkerk in Utrecht in 1265

Orde van Cluny • Rond 900 in Frankrijk: terug naar strenge leefregels • Leven in zuiverheid en devotie • Opdeling monniken: • Zij die daartoe in staat zijn houden zich vooral bezig met studie en leven geen zware arbeid meer • Wetenschap binnen klooster tot bloei

De late Middeleeuwen 1100 - 1500 • Kruistochten: christelijk geloof verspreiden & macht- en landuitbreiding • Economisch belang: handel tussen Oost en West • Nieuwe producten in Europa: rijst, rietsuiker, parels, papier, zijde, specerijen • Kennis: wetenschappelijke Arabische geschriften, kennis over algebra, werking geneeskrachtige kruiden

Steden • Handel van oosterse producten • Opkomst en groei steden

• Nieuwe stand: de burgerij (kooplieden) • Deze sociaal-economische verandering had invloed op de kunst en cultuur.(leven was voorheen op het platteland gericht) • Ook kloosters in de steden

Kloosters • Zeer machtig • Zorg voor culturele en wetenschappelijke ontwikkeling: kerkelijke scholen • Later: universiteiten • Kennis = macht

Hfd 2: Goddelijke orde Romaans in de 11e en 12 e eeuw

Conques, Frankrijk Kerk: Sainte-Foy (1050-1130)

Romaanse architectuur

Conques, Frankrijk Kerk: Sainte-Foy (1050-1130)

Conques, Frankrijk Kerk: Sainte-Foy (1050-1130)

• Kleine geïsoleerde woongemeenschappen • Feodale heren • Voedsel en goederen voor eigen gebruik • Gesloten economie • Katholiek • Pelgrimages naar Santiago de Composstella

Het Laatste Oordeel – gebeeldhouwd timpaan

Christus – scheiding tussen goed en kwaad

Helpers van de duivel drijven afvalligen naar de hellemond

O peccatores, transmutetis nisi mores iudicium durum vobis scitote futurum “O zondaars, besef welk een hard oordeel u te wachten staat, als gij uw manier van leven niet grondig verandert.”