Cyprus. 10 000 jaar geschiedenis en cultuur

CYPRUS VERKEERSBUREAU www.visitcyprus.com

Cyprus. 10 000 jaar geschiedenis en cultuur

INHOUD

INTRODUCTIE

3

CYPRUS: 10.000 jaar geschiedenis en cultuur

4

DE GESCHIEDENIS VAN CYPRUS

5 - 14

8200-1050 v.Chr. De prehistorie

5

1050-480 v.Chr. De vroege historie: geometrische en archaïsche periode

6

480 v.Chr.-330 A.D. De klassieke, hellenistische en Romeinse periode

7

330-1191 De Byzantijnse periode

8 - 9

1192-1489 De Frankische periode

10

1489-1571 De Venetiaanse periode

11

1571-1878 De Osmaanse periode

12

1878-1960 De Britse periode

13

1960-heden De Republiek Cyprus, de Turkse invasie, lid van de Europese Unie

14

LEFKOSIA (NICOSIA)

15 - 28

LEMESOS (LIMASSOL)

29 - 38

LARNAKA

39 - 48

PAFOS

49 - 60

AMMOCHOSTOS

61 - 64

TROODOS

65 - 73

ROUTES: Byzantijnse route, Aphrodite-route

74

KANTOREN CYPRUS TOURISM ORGANISATION

75

I N H O U D

1

Lefkosia

Lemesos

Larnaka

Pafos

Ammochostos

Troodos 10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

2

INTRODUCTIE

Ondanks zijn geringe afmetingen bezit Cyprus een bijzonder rijk cultureel erfgoed. Verspreid over het eiland liggen enorme aantallen opgravingen, forten, kastelen en andere monumenten. De oudheden van Pafos, de neolitische nederzetting Choirokoitia en tien Byzantijnse kerken in het Troodosgebergte staan op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO.

IM

O NI O M U N D

IA L

TR

N D IA L

ñ

ñ E IN

I

TA

MO

ER W O RL D H

Helaas wordt het noordelijk deel van Cyprus sinds juli 1974 door Turkije bezet gehouden. Het cultureel erfgoed in dit gebied heeft zwaar te lijden gehad van de bezetting. De bezettingsmacht heeft systematisch geprobeerd de culturele en demografische structuur van het noordelijk deel van Cyprus te veranderen.

PA

Het doel van deze brochure is om u behulpzaam te zijn bij het ontdekken van de culturele rijkdom van ons prachtige eiland. Het personeel van de kantoren van de Cyprus Tourism Organisation (CTO) zal u graag adviseren bij het plannen van een bezoek aan Cyprus. Bij deze kantoren is ook gratis documentatiemateriaal over tal van onderwerpen verkrijgbaar. De adressen van onze kantoren vindt u achterin deze brochure. Informatie kunt u ook vinden op onze website: www.visitcyprus.com.

GE

ñ PATR

IM

O

1

2

1. De neolitische nederzetting Choirokoitia 2. Het oude stadskoninkrijk Kourion 3. Agios Nikolaos tis Stegis-kerk, Kakopetria

3 I N T R O D U C T I E

3

CYPRUS 10 000 jaar geschiedenis en cultuur Het cultureel erfgoed van een land is zijn belangrijkste verworvenheid. Het verleent een volk zijn identiteit en een gevoel van eenheid en verbondenheid met het verleden. Cyprus is het op twee na grootste eiland in de Middellandse Zee en ligt op het kruispunt van Europa, Azië en Afrika. Deze centrale positie heeft een belangrijke rol gespeeld in de turbulente geschiedenis van het eiland. Ca. 3500 jaar geleden vestigden zich Myceense immigranten op Cyprus. Met hen deden de Griekse taal en cultuur hun intrede. Tot de vele kolonisten en veroveraars die volgden behoren Phoeniciërs, Assyriërs, Egyptenaren, Perzen, Romeinen, Franken, Venetianen, Osmanen en Britten. Allen Het oude theater van Kourion lieten zichtbare sporen na. Ook bezochten enkele apostelen het eiland en na de deling van het Romeinse Rijk maakte Cyprus deel uit van het grootse Byzantijnse Rijk. Het eiland is een openluchtmuseum met prehistorische nederzettingen, Griekse tempels, Romeinse theaters en villa’s, vroeg-christelijke basilieken, Byzantijnse kerken en kloosters, kruisvaardersburchten, gotische kerken, Venetiaanse fortificaties, islamitische moskeeën en Brits-koloniale gebouwen. In de dorpen worden nog altijd oude gebruiken in ere gehouden. Festivals die hun wortels in de oudheid hebben worden er uitbundig gevierd, zoals de jaarlijkse bloemenfestivals en het carnaval. Alomaanwezig is de Griekse godin van de schoonheid, de vruchtbaarheid en de liefde, Aphrodite. Volgens de mythologie werd zij aan de kust van Cyprus uit het schuim van de zee geboren. Nog altijd waart zij rond in haar geliefde Pafos en is ze zichtbaar in de schoonheid van de landschappen en de charme van de eilandbewoners. In Kouklia, op de plek waar ooit de grote tempel van Aphrodite stond, staat nu een kerkje dat bekendstaat onder de veelzeggende naam Panagia Aphroditissa, ‘Heilige Maagd Aphrodite’. Op warme zomeravonden weerklinken tijdens opvoeringen van Griekse drama’s in het oude theater van Kourion en het al even oude odeon van Pafos de onsterfelijke woorden van Euripides en Sophocles. Ook de middeleeuwse volksliederen over de legende van Digenis – de onoverwinnelijke grensbewaker van het Byzantium – en zijn prachtige vrouw Rigaina worden nog altijd gezongen. En ieder jaar in september, gedurende het wijnfestival, vloeit het druivennat rijkelijk ter ere van de god Dionysos, de Griekse god van wijn en welbevinden. Cyprus, het meest oostelijke deel van Europa, is een kleurrijk mozaïek van uiteenlopende culturen, religies en tradities. 10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

4

DE GESCHIEDENIS VAN CYPRUS 8200 1050 v.Chr. De prehistorie 2

De eerste tekenen van permanente vestiging op Cyprus dateren van de neolitische periode (8200-3800 v.Chr.). Gedurende de daaropvolgende chalcolitische periode (3800-2400 v.Chr.) werden kleine hoeveelheden koper gewonnen. De eilandbewoners leefden in beide periodes zeer eenvoudig. Hun huizen bestonden uit één kamer, ze gebruikten stenen gereedschappen en kruiken en maakten sieraden van picroliet, een mineraalsoort die op het eiland voorkwam. Hun voedsel bestond uit graan, vis, lams- en geitenvlees. Overleden eilandbewoners werden binnen de nederzettingen begraven. De oudste vondsten van aardewerk dateren van 5000 v.Chr. Rond het eind van de chalcolitische periode en het begin van de vroege bronstijd (2400-2200 v.Chr.) vonden binnen de gemeenschappen belangrijke veranderingen plaats. De huizen kregen een langwerpige vorm en boden plaats voor meerdere kamers. In de landbouw werd de ploeg geïntroduceerd, de doden werden begraven op speciaal aangelegde begraafplaatsen, en in sieraden werd gewonnen koper verwerkt. Hoewel de ontwikkelingen zeker bijdroegen aan economische groei, leefden de Cyprioten tot aan het begin van de late bronstijd (1650 v.Chr.) in kleine dorpen in het binnenland en hadden zij nauwelijks contact met de omringende mediterrane landen. Uit de late bronstijd (1650-1050 v.Chr.) stamt onweerlegbaar bewijs voor grootschaliger veranderingen op het eiland. Aan de kust werden kleine steden gebouwd, het winnen van koper en andere metalen werd intensiever, er werd een schrift ontwikkeld en er waren beduidend meer handels- en andere contacten met de landen in het oostelijke Middellandse-Zeegebied. De vestiging van grote aantallen Griekse immigranten, die vanaf het laatste deel van de 13de eeuw v.Chr. in golven naar het eiland kwamen, leidde tot kennismaking met de Griekse taal en cultuur. Grote hoeveelheden Myceens aardewerk werden geïmporteerd en intensief gebruikt in religieuze ceremonies en het huishouden. Later werd dit aardewerk lokaal geproduceerd en verwierf het een vaste plaats in de tradities van het eiland.

3

4

6

1

5

1. Stenen bakje, neolitische periode 2. Beeldje in de vorm van een menselijke figuur, chalcolitische periode 3, 4. Platte beeldjes van menselijke figuren, vroege midden bronstijd 5. Aardewerk met witte bovenlaag, late bronstijd 6. Bronzen beeldje van de ‘Gehoornde God’, late bronstijd

DE GESCHIEDENIS VAN CYPRUS

5

1050 480 v.Chr. De vroege historie: geometrische en archaïsche periode Twee belangrijke ontwikkelingen kenmerkten de overgang van prehistorie naar historie. De eerste was politiek van aard, de tweede had een technologisch karakter. De eerste grote verandering was het ontstaan van stadskoninkrijken. Voor de 11de eeuw v.Chr. waren alle steden uit de late bronstijd verwoest, waarschijnlijk door aardbevingen. Volgens volksverhalen werden de nieuwe steden gesticht door helden uit de Trojaanse oorlog, na terugkeer van het slagveld. Zeker is dat rond deze tijd een laatste golf van Griekse immigranten arriveerde, waarmee de Griekse taal en cultuur de overhand kregen op het eiland. Vanaf de 10de eeuw v.Chr. werden de banden tussen Cyprus en Griekse eilanden als Evia en Kreta bijzonder sterk. De tweede belangrijke ontwikkeling was het gebruik van ijzer naast koper. Met deze ontwikkeling brak de ijzertijd aan. Werd ijzer eerst alleen in sieraden verwerkt, geleidelijk verving het ook het koper bij het vervaardigen van gereedschappen en andere gebruiksvoorwerpen. Onderdeel van de ijzertijd is de zogeheten geometrische periode, een naam die verband houdt met de Aardewerk uit de geometrische en geometrische motieven op het aardewerk uit die tijd. archaïsche periode Deze periode viel samen met de komst van de Phoeniciërs naar Cyprus en de kolonisatie van de grote Myceense kuststad Kition. De Phoeniciërs introduceerden het typisch zwart/rood gekleurde aardewerk, dat later op het eiland geproduceerd zou worden. De archaïsche periode (750-480 v.Chr.) begon met de onderwerping van Cyprus door de Assyriërs. Gedurende deze periode konden de stadskoninkrijken Salamis, Kition, Amathous, Kourion, Idalion, Palaipafos, Marion, Soloi en Tamassos zich alleen als zelfstandige rijken handhaven door tribuut af te dragen aan de Assyrische heerser. Na de Assyrische overheersing nam de Egyptische farao Amasis de macht over. Kenmerkend voor deze periode waren de sterke Griekse en oosterse invloeden, die zich bovenal manifesteerden in de kunst en de religie.

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

6

Het oude stadskoninkrijk Kition

480 v.Chr. 330 A.D. De klassieke, hellenistische en Romeinse periode Gedurende de klassieke periode (480-310 v.Chr.) raakte Cyprus betrokken in de oorlogen tussen de Grieken en de Perzen. De Perzen hadden het eiland sinds 545 v.Chr. in handen, maar de Grieken waren vastbesloten de machthebbers uit alle Griekse gebieden te verdrijven. In 450-449 v.Chr. slaagde de vloot van Athene, aangevoerd door Kimon, erin om de stadskoninkrijken Marion en Soloi te bevrijden en Kition te belegeren. Ondanks dit kortstondige succes bleef Cyprus uiteindelijk deel uitmaken van het Perzische Rijk, zij het met een grote mate van onafhankelijkheid. Onder het bewind van koning Evagoras van Salamis (411-374 v.Chr.) werd het eiland een vooraanstaand politiek en cultureel centrum binnen de Griekse wereld. De koning rebelleerde tegen de Perzen maar moest uiteindelijk een vredesverdrag tekenen. Gedurende de Perzische overheersing waren de Griekse invloeden zeer sterk. Goden van het Griekse pantheon werden geïntroduceerd en Griekse kunstenaars mochten de munten van de Cypriotische stadskoninkrijken ontwerpen.

Hoofd van Aphrodite in marmer, Salamis

Tijdens de hellenistische periode (310-30 v.Chr.) kwam er als gevolg van de veldtocht van Alexander de Grote een eind aan de Perzische overheersing. Na de dood van Alexander kwam Cyprus onder het bewind van de Egyptische Ptolemeeën-dynastie en ging het deel uitmaken van de Grieks-Alexandrijnse wereld. De beeldhouwkunst uit deze periode werd sterk beïnvloed door Alexandrië, de hoofdstad van het Ptolemeïsche koninkrijk Egypte. Gedurende de Ptolemeïsche periode werd Cyprus voornamelijk gebruikt als militaire basis, maar de nieuwe machthebbers haalden er ook koper, hout (voor het bouwen van schepen), graan en olijven vandaan. Na het Ptolemeïsche bewind kwam Cyprus onder het bestuur van de Romeinen. Deze periode begon niet, zoals wel beweerd wordt, in 58 v.Chr., maar in 30 v.Chr. De Romeinen waren vooral geïnteresseerd in de kopermijnen en gedurende de Romeinse periode (30 v.Chr.-330 A.D.) werd de naam Cyprus synoniem aan het Latijnse woord voor koper (cuprum). Onder de Romeinse overheersing beleefde het eiland een economische bloeiperiode van driehonderd jaar. Een van de belangrijkste exportproducten van die tijd was het rijk gedecoreerde aardewerk. Sieraden en glas werden bewerkt in de stijl van de Romeinen. In de vroeg-Romeinse periode werden de graven rijk versierd en kregen overledenen grafgiften als gouden sieraden en prachtig glaswerk mee. Een mijlpaal in de geschiedenis van Cyprus was de bekering tot het christendom van de Romeinse proconsul, Sergius Paulus, bewerkstelligd door de apostelen Paulus en Barnabas. Zo werd Cyprus het eerste land in de geschiedenis dat door een christen werd bestuurd. Munten uit de Romeinse periode

DE GESCHIEDENIS VAN CYPRUS

7

330 -De1191 Byzantijnse periode

Zilveren bord uit de 7de eeuw, Lambousa

In het jaar 330 werd Constantinopel hoofdstad van het Romeinse rijk. Het christendom werd de staatsgodsdienst. Bij de deling van het rijk in 395 kwam Cyprus onder gezag van het Oostromeinse of Byzantijnse rijk. Tot in de 7de eeuw wist de kerk van Cyprus niet alleen onafhankelijk te blijven, maar zelfs haar invloed aanzienlijk uit te breiden. In 488 verleende de Byzantijnse keizer Zeno de aartsbisschop een aantal koninklijke privileges, zoals het voeren van een scepter in plaats van een staf, het dragen van een purperen mantel en het gebruik van rode inkt voor het ondertekenen van documenten. Uit dank deed aartsbisschop Anthemios de keizer het manuscript van het evangelie van Mattheüs cadeau dat had toebehoord aan de apostel Barnabas. De aartsbisschop had het manuscript ontdekt in het graf van de heilige bij Salamis. Op de plek waar Barnabas begraven lag werd een aan hem gewijd klooster gebouwd. De apostel wordt beschouwd als de stichter van de kerk van Cyprus.

Gedurende de eerste eeuwen van de Byzantijnse periode heerste er vrede op Cyprus. Nieuwe steden verrezen, terwijl andere werden verwoest door zware aardbevingen. Salamis-Constantia volgde Pafos op als hoofdstad van Cyprus; in de nabijheid zou in de 7de eeuw de stad Arsinoe-Famagusta tot ontwikkeling komen. Naast Amathous, dat in de Romeinse tijd was uitgegroeid tot een belangrijke stad, werd een nieuwe stad gebouwd, Neapolis of Nemesos, dat in de Frankische periode Lemesos zou gaan heten. Op de fundamenten van de antieke stad Ledra verrees Lefkosia (Nicosia), de stad die in de 11de of 12de eeuw hoofstad van Cyprus zou worden. In de 6de eeuw groeide de zijde-industrie uit tot een van de meest lucratieve ambachten van het eiland. De geheimen ervan waren door de Byzantijnen heimelijk van de Chinezen afgekeken. Ook werden op grote schaal houten schepen gebouwd, en in Salamis verrees in opdracht van de Byzantijnse keizer Heraklios een aquaduct. Ook de zilver- en goudsmeedkunst floreerden, zo blijkt onder meer uit de vondst van kostbare borden met afbeeldingen van het leven van David.

Machaïras-klooster

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

8

1. Panagia Asinou, Nikitari 2. Panagia tou Araka, Lagoudera 3. Agia Marina, Pedoulas

De borden maken deel uit van de zogeheten schat van Lambousa (Lapithos) en zijn te bewonderen in het Cyprus Museum in Lefkosia (Nicosia). Andere waardevolle vondsten uit de Byzantijnse periode zijn ondergebracht in het British Museum in Londen en het Metropolitan Museum of Art in New York. In de religieuze kunst, die in deze periode een bloeiperiode doormaakte, zijn zowel Grieks-Romeinse als oosterse invloeden zichtbaar. De eerste kerken van het eiland waren gebaseerd op Romeinse basilieken; hun langwerpige interieur was door middel van zuilenrijen verdeeld in smalle paden en gewelfde ruimten. Later werden koepels en meer gewelven toegevoegd en kwam een verscheidenheid aan kruisvormige kerktypen tot ontwikkeling. De belangrijkste voorbeelden van vroegchristelijke Cypriotische architectuur zijn de basilieken in Lambousa, Agia Kyriaki (Chrysospiliotissa) in Kato Pafos, Kambanopetra in Constantia, Agia Triada in Gialousa, Panagia Kanakaria op het schiereiland Karpas, Kourion en Agios Georgios in Pegeia. Deze basilieken hebben houten daken en bevatten veelal prachtige fresco’s. Drie zeldzame vroeg-christelijke mozaïeken wijzen op de hechte artistieke band tussen Cyprus en Constantinopel. Het oudste van de drie bevindt zich in de apsis van Kanakaria-kerk, gelegen op het door Turkije bezette schiereiland Karpas. Het best bewaarde mozaïek is dat in de apsis van de kerk van Panagia Angeloktisti in Kiti. Het derde mozaïek bevindt zich in de Kerk van de Vrouwe in het bezette dorp Livadia, vlakbij Famagusta. De oude basilieken zijn helaas verwoest tijdens Arabische aanvallen die tussen de 7de en 10de eeuw met regelmaat plaatsvonden, maar de mozaïeken bleven gespaard en kregen een plaats in nieuwe kerken.

1

2

Cyprus speelde in de 7de eeuw een belangrijke rol in het conflict tussen de Byzantijnen en de moslims, de twee grootmachten van deze periode. Vanaf 648 kreeg het eiland te maken met aanvallen van Arabieren, die aanhielden tot keizer Nicephorus II Phocas de geduchte tegenstander in 965 uiteindelijk versloeg. Tot in de 12de eeuw bleven de Byzantijnen bijdragen aan het culturele erfgoed van Cyprus. Fraaie voorbeelden zijn hun kastelen en fortificaties in St. Hilarion, Voufavento en Kantara, alle gelegen in het door Turkije bezette Pentadaktylosgebergte, en de kloosters van Kykkos, Machaïras en Agios Neophytos.

3

DE GESCHIEDENIS VAN CYPRUS

9

1192 - De 1489 Frankische periode In 1191 veroverde de Engelse koning Richard Leeuwenhart Cyprus. Hij beschouwde het eiland als een belangrijke basis voor het bevoorraden van de troepen die aan de derde kruistocht deelnamen. In Lemesos trouwde hij met zijn verloofde Berengaria van Navarra, die hem vergezelde op zijn reis en zich nu koningin van Engeland mocht noemen. Richard realiseerde zich hoe moeilijk het zou zijn om het eiland in zijn greep te houden en verkocht Cyprus aan de Tempeliers. Deze werden echter geconfronteerd met een opstand van de Cyprioten en gaven het eiland terug. Uiteindelijk verkocht Richard Cyprus aan de Normandische kruisridder Guy de Lusignan, de onttroonde koning van Jeruzalem. De Frankische periode, ook wel de De Lusignan-periode genoemd, duurde drie eeuwen (1192-1489). Onder het feodale bewind van De Lusignan werd het Rooms-katholicisme staatsgodsdienst op Cyprus. Ondanks zware onderdrukking slaagde de Grieksorthodoxe kerk erin te overleven. Na de val van het laatste kruisridderbolwerk Akko in 1291, was Cyprus het enige christelijke bastion én de belangrijkste handelspost in het Oosten. De Frankische koningen verleenden privileges aan machtige westerse handelssteden als Venetië en Genua. Dit leidde tot conflicten tussen de westerse machten en had nadelige effecten op de politiek en economie van het eiland.

Richard Leeuwenhart

In de 14de eeuw gonsde het van de commerciële activiteiten op het eiland en bloeide de economie op. De hoofdstad Lefkosia (Nicosia) en de kuststad Famagusta groeiden uit tot rijke handelssteden. Cyprus produceerde en exporteerde suiker van hoge kwaliteit, verscheidene soorten uitstekende wijn en andere verfijnde landbouwproducten. Ook de weef- en kantindustrie en de productie van geglazuurd aardewerk floreerden. Munten uit de Frankische periode

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

10

De gotische monumenten uit de Frankische periode die de tand des tijds hebben weerstaan zijn voornamelijk godsdienstige gebouwen en kastelen. In de bouwstijl van deze monumenten zijn zowel Byzantijnse elementen als invloeden uit het Westen te zien. Bekende voorbeelden van deze bouwstijl zijn de kerk van Agia Sofia in Lefkosia, de St. Nicolaas-kathedraal in Famagusta en de abdij van Belapais.

1489 1571 De Venetiaanse periode Caterina Cornaro, zuster van de Venetiaanse edelman Andreas Cornaro en echtgenote van koning Jacques de Lusignan II, werd na de dood van haar man koningin van Cyprus. In 1489 droeg zij het eiland over aan de Republiek Venetië. De Genuanen, de grote concurrenten van de Venetianen, waren hiermee uitgerangeerd. Met hun controle over Cyprus wilden de Venetianen vooral de ongehinderde scheepvaart en de bevoorrading van Venetiaanse schepen in het oostelijke Middellandse-Zeegebied veiligstellen. Cyprus exporteerde in deze periode landbouwproducten als tarwe, gerst, suiker, katoen, wijn en olijfolie. De textielproductie won aan belang en in het dorp Lefkara kwam de kantproductie op gang, een ambachtelijke bezigheid waaraan het dorp nog steeds zijn bekendheid dankt. Famagusta was de belangrijkste uitvoerhaven, maar tegen het eind van de Venetiaanse periode nam Larnaka deze rol over, vooral vanwege de export van zout. Ook de haven van Lemesos begon zich te ontwikkelen.

1

Toen de Osmanen in 1522 het eiland Rhodos veroverden sloeg de Venetianen de schrik om het hart. Lefkosia werd beschermd met zware ommuringen en in Famagusta werd de bestaande stadsmuur versterkt; hier staat nog altijd de Toren van Othello, een verwijzing naar de beroemde Shakespeare-tragedie die zich deels in Famagusta afspeelt. 2 1. Famagusta-poort, Lefkosia 2. Venetiaanse muren, Lefkosia

DE GESCHIEDENIS VAN CYPRUS

11

1571De- Osmaanse 1878 periode Ondanks alle inspanningen hielden de vestingmuren de Osmanen niet tegen. Met de val van Famagusta in 1571 begon de Osmaanse overheersing. De Venetianen werden verjaagd en voor het eerst was er sprake van een islamitische gemeenschap op het eiland. De Grieks-orthodoxe kerk ontving echter privileges die de aartsbisschop niet alleen religieuze, maar ook politieke autoriteit verleende. Maar Cyprus kende onder Osmaans bewind ook bittere tijden. De Grieks-Cypriotische steun aan de Griekse Onafhankelijkheidsoorlog in 1821 leidde tot de executie van aartsbisschop Kyprianos, drie van zijn bisschoppen en zo’n 470 andere prominente Cyprioten.

1

Toch was vanaf het begin van de 18de eeuw een gestage verbetering zichtbaar in de sociaaleconomische omstandigheden van de GrieksCyprioten, die hand in hand ging met de verzwakking van het Osmaanse rijk. Europese handel met de kuststeden en de vestiging van buitenlandse consulaten in Larnaka markeerden een verschuiving van een overwegend agrarische en semi-feodale leefwijze naar een meer stedelijk bestaan. Deze verandering werd versterkt door de band tussen de Grieks-Cyprioten en de nieuwe, onafhankelijke Griekse staat die na de Griekse Onafhankelijkheidsoorlog ontstond. Het waren de nieuwe stedelingen die voor het eerst sterke nationalistische gevoelens tot uitdrukking brachten. 2 1. Hala Sultan Tekkesi en het zoutmeer van Larnaka 2. Huis van Chatzigeorgakis Kornesios, Lefkosia

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

12

1878 1960 De Britse periode In 1878 kwam Cyprus in Britse handen als gevolg van een geheime overeenkomst tussen de Osmaanse overheersers en de Britse regering. De Cyprioten ontleenden aan de machtswisseling hoop op politieke, economische en sociale veranderingen en op aansluiting van Cyprus bij Griekenland, maar kwamen van een koude kermis thuis. De teleurstelling onder de Grieks-Cyprioten, in combinatie met een economische recessie, leidde in oktober 1931 tot een opstand tegen de Britse overheersing, die echter slechts in hardere koloniale maatregelen resulteerde. De Grieks-Cyprioten bleven aandringen op aansluiting van Cyprus bij Griekenland, maar de Britse regering hield voet bij stuk. Op 15 januari 1950 werd een referendum gehouden, waarbij 95,7 procent van de Grieks-Cyprioten voor aansluiting bij Griekenland stemde. Ook dit had geen effect op de stoïcijnse houding van de Britten. De politieke impasse leidde ertoe dat de EOKA (Nationale Organisatie van Cypriotische Strijders) in 1955 de wapens opnam tegen de koloniale overheersers. De vrijheidsstrijd duurde tot 1959 en resulteerde in het einde van de Britse overheersing, maar niet tot aansluiting bij Griekenland. Tijdens onderhandelingen in Londen en Zürich stemden Groot-Brittannië, Turkije en Griekenland in met de onafhankelijkheid van Cyprus. Op 13 december 1959 werd aartsbisschop Makarios III tot eerste president van de republiek Cyprus gekozen. Dr. Fazil Kutchuk werd vice-president. Presidentieel paleis, Lefkosia

DE GESCHIEDENIS VAN CYPRUS

13

1960 heden De Republiek Cyprus, de Turkse invasie, lid van de Europese Unie

Op 16 augustus 1960 werd Cyprus definitief een onafhankelijke republiek. Het land trad toe tot de Verenigde Naties, het Gemenebest van Naties, de Raad van Europa en de Beweging van Ongebonden Landen. Op grond van de akkoorden van Zürich en Londen behielden de Britten twee souvereine militaire bases op het eiland, met een gezamenlijke oppervlakte van 158,4 vierkante kilometer: Dhekelia (ten oosten van Larnaka) en Akrotiri-Episkopi (bij Lemesos). Onderdeel van de akkoorden vormden ook twee verdragen. Eén daarvan verleende de drie ‘garantiemachten’ Groot-Brittannië, Griekenland en Turkije het recht op ingrijpen wanneer sprake was van overtreding van het verdrag. De nieuwe grondwet garandeerde de grondrechten van alle Cyprioten en bevatte ook bepalingen voor de beide bevolkingsgroepen. Die laatste maakten de wet ingewikkeld en zelfs onwerkbaar. De president stelde daarom in 1963 aanpassingen voor, die echter door de Turks-Cypriotische leiders en Turkije werden afgewezen. De Turks-Cyprioten stapten uit de regering en troffen voorbereidingen om een illegale ‘tijdelijke TurksCypriotische regering’ te installeren. Als gevolg daarvan ontbrandde in 1964 een openlijk conflict tussen de bevolkingsgroepen. De Veiligheidsraad nam een resolutie aan die resulteerde in de stationering van een VNvredesmacht op het eiland.

Vrijheidsmonument, Lefkosia

In 1974 probeerde het militaire regime in Griekenland de Cypriotische president Makarios door middel van een staatsgreep van de troon te stoten. Turkije greep het voorval aan en voerde op 20 juli 1974 een militaire invasie uit. Het Turkse leger bezette het noordelijk deel van Cyprus, 37 procent van het eiland. Zo’n 200-duizend Grieks-Cyprioten vluchtten hals over kop naar het zuiden. De invasie werd internationaal veroordeeld en de rechten van de legitieme regering zijn keer op keer bevestigd in resoluties van de Verenigde Naties, de Veiligheidsraad, het Gemenebest van Naties en de Beweging van Ongebonden Landen. Niettemin houden Turkse troepen het noorden van Cyprus nog altijd bezet. Op 1 mei 2004 trad Cyprus toe tot de Europese Unie. Onderdeel van de toetredingsovereenkomst vormde een protocol waarin werd bepaald dat invoering van de voor alle lidstaten verplichte wet- en regelgeving vooralsnog niet van toepassing is op het bezette noorden van het land. Pas wanneer de ‘kwestie-Cyprus’ is opgelost zal deze bepaling ongedaan worden gemaakt. Pogingen en onderhandelingen om tot een rechtvaardige en praktische oplossing van de kwestie te komen worden voortgezet. 10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

14

LEFKOSIA (NICOSIA)

Lefkosia, gelegen in het hart van Cyprus, heeft op cultureel gebied veel te bieden. De rijke historie van de stad gaat terug tot de bronstijd. In de oudheid en de vroeg-christelijke tijd droeg het de naam Ledra. Sinds de 11de eeuw is Lefkosia de hoofdstad van Cyprus. In de Frankische tijd groeide het uit tot een grootse stad met paleizen en meer dan vijftig kerken. Tegenwoordig vormen oud en nieuw Lefkosia een harmonieus geheel. De historische binnenstad is omgeven door 16de-eeuwse muren en telt een groot aantal musea, oude kerken en middeleeuwse gebouwen. In de smalle straten hangt een nostalgische sfeer. Het moderne Lefkosia ontwikkelde zich buiten de muren tot een stad met een kosmopolitisch karakter. Lefkosia is nog de enige ‘gedeelde’ hoofdstad ter wereld; het noordelijke deel ligt in het door Turkije bezette gebied. Ook de directe omgeving van de stad is rijk aan bezienswaardigheden, waaronder Byzantijnse kerken en kloosters.

1

Bezoekers kunnen de sfeervolle stad leren kennen door middel van door de Cyprus Tourism Organisation (CTO) georganiseerde, gratis stadswandelingen, die iedere maandag, donderdag en vrijdag plaatsvinden. Vertrekplaats: CTO-kantoor in Laïki Geitonia Vertrektijd: 10.00 uur Informatie: tel. 22674264 2 1. Gemeentelijk theater 2. Agios Ioannis-kathedraal en het Volkskundig Museum van Cyprus

L E F K O S I A

15

BEZIENSWAARDIGHEDEN CYPRUS MUSEUM Tel. 22865864, 22865868 maandag gesloten dinsdag, woensdag, vrijdag 8.00-16.00 uur donderdag 8.00-17.00 uur zaterdag 9.00-16.00 uur zondag 10.00-13.00 uur Toegang: í2,00

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

16

Het Cyprus Museum is het grootste en belangrijkste archeologische museum van het land. In 1908 werd met de bouw begonnen en in 1924 werd het museum in gebruik genomen. Later is het meermalen uitgebreid. De unieke en fascinerende collectie oudheden geeft een uitstekende indruk van de ontwikkeling van de Cypriotische beschaving van de neolitische periode tot de vroeg-Byzantijnse tijd (7de eeuw). De collectie bestaat uit archeologische vondsten uit alle delen van het eiland en omvat aardewerk, sieraden, beeldhouwwerk, munten en koperen voorwerpen. De objecten zijn op chronologische wijze tentoongesteld in de verschillende afdelingen van het museum. Tot de topstukken met grote artistieke, archeologische en historische waarde die kenmerkend zijn voor de Cypriotische cultuur behoren het kruisvormige beeldje uit de chalcolitische periode, aardewerk uit Vouni (vroege bronstijd), gouden sieraden uit Egkomi (late bronstijd) en het beeld van Aphrodite uit Soloi (1ste eeuw v.Chr.). Het Cyprus Museum is een van de attracties van de Aphrodite-route (zie p.74).

De oude stad binnen de muren BYZANTIJNS MUSEUM EN KUNSTGALERIES Cultureel centrum van de Aartsbisschop

Byzantijns Museum Makarios III Foundation Het Byzantijns Museum bezit de Op het terrein van het aartsbisschoppelijk paleis grootste collectie Byzantijnse kunst van Plateia Archiepiskopou Kyprianou het eiland, bestaande uit meer dan Tel. 22430008 tweehonderd iconen uit de 9de-19de Openingstijden: eeuw en kerkelijke kostuums, kruiken maandag-vrijdag 9.00-16.30 uur en boeken. Het indrukwekkendst zijn zaterdag 9.00-13.00 uur de 6de-eeuwse mozaïeken uit de Kanakaria-kerk in Lythragkomi. Deze Toegang: í1,00. Studenten í0,20 mozaïeken zijn teruggebracht naar Cyprus nadat ze op illegale wijze waren verdwenen van het bezette deel van het eiland. Kunstgaleries De vier galeries van het cultureel centrum van de Aartsbisschop Makarios III Foundation bezitten een unieke collectie West-Europese kunst, daterend van de Renaissance tot de moderne tijd, en bovendien een aantal Griekse en Cypriotische meesterstukken. a) De eerste galerie bevat werk van West-Europese schilders, onder wie Nicolas Poussin en Eugene Delacroix. b) De tweede galerie is gewijd aan 18de- en 19de-eeuwse schilderijen, gravures en kaarten, deels geïnspireerd op de Griekse Onafhankelijkheidsoorlog van 1821. c) In de derde galerie is werk van Griekse kunstenaars uit de 19de- en 20ste eeuw te zien. d) De vierde galerie bevat werk van 20ste-eeuwse Cypriotische kunstenaars.

AGIOS IOANNIS-KATHEDRAAL Naast het aartsbisschoppelijk paleis

De kathedraal is in 1662 door Plateia Archiepiskopou Kyprianou aartsbisschop Nikiforos gebouwd op Openingstijden: de plek van een 14de-eeuwse, aan maandag-vrijdag Johannes de Evangelist gewijde 8.00-12.00 & benedictijner kapel. In 1426 werd de 14.00-16.00 uur kapel een orthodox klooster toen de zaterdag 8.00-12.00 benedictijner orde het eiland verliet na uur (en gedurende de invallen van de Egyptische Mamelukken. mis) In de 18de eeuw veranderde Gratis toegang aartsbisschop Sylvester het klooster in een kathedraal, die het centrum werd van het orthodoxe aartsbisdom op Cyprus. De kleine, enkelpadige kerk heeft Frans-Byzantijnse architectonische elementen. De hoge steunberen geven het gebouw de uitstraling van een fort. Het is de enige kerk in Lefkosia waarvan alle muurschilderingen de tand des tijds hebben weerstaan. De vier grote iconen op het koorhek zijn in 1795 en 1797 geschilderd door de Kretenzische meester John Kornaro. De muurschilderingen stellen bijbelse gebeurtenissen en de ontdekking van het graf van de apostel Barnabas in Salamis voor. L E F K O S I A

17

AARTSBISSCHOPPELIJK PALEIS Plateia Archiepiskopou Kyprianou

Het nieuwe aartsbisschoppelijk paleis, centrum van de Cypriotische orthodoxe kerk, werd in 1960 in pseudo-Venetiaanse stijl gebouwd. Het oude aartsbisschoppelijk paleis, gebouwd in 1730, staat ernaast en herbergt het Museum voor Volkskunst.

MUSEUM VOOR VOLKSKUNST VAN CYPRUS Plateia Archiepiskopou Kyprianou Tel. 22432578 Openingstijden: maandag-vrijdag 9.00-14.00 uur Toegang: í1.00

Het Museum voor Volkskunst, gehuisvest op de begane grond van het oude aartsbisschoppelijk paleis, bezit een grote collectie Cypriotische volkskunst uit de 19de- en vroege 20ste eeuw, waaronder bewerkte houten voorwerpen, kleden, handgemaakte stoffen, klederdracht, borduurwerk en aardewerk.

MUSEUM VOOR DE VRIJHEIDSSTRIJD Plateia Archiepiskopou Kyprianou Tel. 22305878 Openingstijden: juli-augustus: maandag-vrijdag 8.00-14.00 uur september-juni: maandag-vrijdag 8.00-14.00 & donderdag ook 15.00-17.30 uur Gratis toegang

Dit museum herbergt foto’s, documenten en andere voorwerpen met betrekking tot de nationale vrijheidsstrijd (1955-1959).

GEMEENTELIJK KUNSTCENTRUM (Het centrum werkt samen met het Pierides Museum voor Moderne Kunst in Athene) Apostolou Varnava 19 Tel. 22797400 Openingstijden bij tentoonstellingen: dinsdag-zaterdag 10.00-15.00 & 17.00-23.00 uur zondag 10.0016.00 uur Gratis toegang

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

18

Het centrum is sinds 1994 ondergebracht in een oude elektriciteitscentrale, die geldt als een van de fraaiste staaltjes van industriële architectuur van het eiland. De geslaagde restauratie van het gebouw werd bekroond met de Europa Nostra Award 1994. Doel van het centrum is het stimuleren van de kunsten op Cyprus. Het centrum bezit onder meer zeldzame kunstpublicaties.

PANAGIA CHRYSALINIOTISSA-KERK Chrysaliniotissa Street

De kerk, gewijd aan ‘Onze Vrouwe van het Gouden Vlas’, werd vermoedelijk gebouwd in 1450 in opdracht van koningin Helena Palaeologos en wordt beschouwd als de oudste Byzantijnse kerk van Lefkosia.

KUNSTNIJVERHEIDSCENTRUM CHRYSALINIOTISSA Vlakbij de Chrysaliniotissa-kerk ligt een interessant complex van acht werkplaatsen rond een binnenplaats, geënt op de indeling van een traditionele herberg. Er wordt gewerkt met moderne toepassingen van traditionele ambachten. Er is ook een koffiehuis. Het centrum maakt deel uit van een project om de oude binnenstad van Lefkosia te restaureren.

Dimonaktos 2 (hoek Ipponaktos en Dimonaktos) Tel. 22348050, 99629611 Openingstijden: mei-september: maandag-vrijdag 9.00-13.00 & 16.00-19.00 uur, zaterdag 10.00-13.00 uur oktober-april: maandag-vrijdag 9.00-13.00 & 15.00-18.00 uur, zaterdag 10.00-13.00 uur

FAMAGUSTA-POORT (PYLI AMMOCHOSTOU) De door de Venetianen gebouwde muur die de oude stad omgeeft is 4,5 kilometer lang en bevat elf hartvormige bastions. De oostelijke poort, Porta Juliana, beter bekend als de Famagustapoort, is gerestaureerd en heeft tegenwoordig de functie van gemeentelijk cultureel centrum. Het indrukwekkende bouwwerk bestaat uit een gewelfde gang die naar de vestinggracht leidt en twee zijvertrekken.

Leoforos Athinon Tel. 22430877 Openingstijden: mei-september: maandagvrijdag 10.00-13.00 & 17.00-20.00 uur oktober-april: maandagvrijdag 10.00-1300 & 16.00-19.00 uur Gratis toegang

HUIS VAN CHATZIGEORGAKIS KORNESIOS – VOLKENKUNDIG MUSEUM Patriarchou Grigoriou 20

Dit herenhuis is een van de Tel. 22305316 belangrijkste 18de-eeuwse gebouwen maandag 8.30-14.00 uur van Lefkosia. Het is de voormalige dinsdag, woensdag, vrijdag 8.30-15.30 uur woning van dragoman Chatzigeorgakis donderdag 8.30-17.00 uur Kornesios, die in 1809 door de zaterdag, zondag en feestdagen Osmanen werd geëxecuteerd. De gesloten functie van dragoman werd aan het begin van de Osmaanse overheersing Toegang: í1.00 geïntroduceerd en na de Griekse Onafhankelijkheidsoorlog (1821) afgeschaft. Dragomans waren tussenpersonen tussen de pasha en de bevolking van door de Osmanen bezette gebieden; zij waren de belangrijkste politieke figuren na de pasha. Tijdens de eerste jaren van de Osmaanse overheersing waren de dragomans Grieks sprekende Franken of andere buitenlanders, later werden het Grieks-orthodoxe Cyprioten. Kornesios was de bekendste dragoman van Cyprus. De restauratie van het huis werd bekroond met de Europa Nostra Award 1988. In het gebouw is het Volkenkundig Museum ondergebracht. L E F K O S I A

19

OMERIYE-MOSKEE (VOORMALIGE AUGUSTIJNER KERK) Trikoupi & Plateia Tillirias Vlakbij de oude gemeentelijke markt

De Omeriye-moskee stamt uit de 14de eeuw en was oorspronkelijk een De moskee is toegankelijk wanneer er geen augustijner klooster, gewijd aan Maria. gelovigen aanwezig zijn De Osmaanse heerser Mustafa Pasha veranderde het in 1571 in een moskee omdat hij geloofde dat op deze plek de kalief Omar tijdens zijn bezoek aan Cyprus had gerust. Het grootste deel van het bouwwerk werd in 1570 door Osmaanse artillerie vernietigd. Bewerkte grafstenen uit de De Lusignan-periode zijn gebruikt voor de vloer van de moskee. Aan de oostkant van de moskee zijn de overblijfselen van een Venetiaans gebouw te zien.

OMERIYE-BADEN Plateia Tillirias

De Omeriye-baden werden in de 16de eeuw door Lala Mustafa aangelegd bij Toegang en rondleiding wijze van geschenk aan de stad. Het (20 min): í1.25 CYP inmiddels gerestaureerde badhuis (hamam) was gewijd aan de kalief Omar en het omringende gebied werd bekend onder de naam Omeriye. Tel. 22460570

BAYRAKTAR-MOSKEE De moskee ligt op het Constanzabastion, dat deel uitmaakt van de Venetiaanse stadsmuur. Op deze plek plantte een Turkse soldaat de Osmaanse vlag tijdens de belegering van de stad in 1570.

KASTELIOTISSA (MIDDELEEUWSE HAL) Tegenover de Pafos-poort

Deze hal, met opvallende gotische elementen, dateert uit de 13de-14de eeuw en maakte oorspronkelijk deel uit van een paleis van het geslacht De Lusignan. Na restauratie door het Departement van Oudheden werd er een cultureel centrum in gevestigd, dat geopend is gedurende culturele evenementen.

MUSEUM VOOR KLASSIEKE MOTORFIETSEN Granikou 44

Het Museum voor Klassieke Motorfietsen is opgericht door de verzamelaar Andreas Nicolaou. Het bezit honderdvijftig motorfietsen uit de Openingstijden: periode 1914-1983. De collectie omvat maandag-vrijdag motorfietsen van de merken AJS 9.00-13.00 & Norton, Triumph en BSA. Daarnaast 15.00-19.00 uur zijn er drie motorfietsen die zaterdag 9.30-13.00 uur behoorden tot de vaste politie-escorte Toegang: í1.00 van aartsbisschop Makarios, een motorfiets van de EOKA-held Stylianos Lenas en een motorfiets van de Turks-Cypriotische racekampioen Zeki Isa. Het museum herbergt ook een fotocollectie. Tel. 22680222, 99543215

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

20

ROOMS-KATHOLIEKE KERK VAN HET HEILIGE KRUIS Δel: 22662132

De kerk van het Heilige Kruis ligt vlakbij de Pafos-poort, een van de drie poorten in de Venetiaanse muur die de binnenstad omringt. Deze streng uitziende kerk is gebouwd in 1902 en in de gevel is het kruis van Jeruzalem te zien.

LA´KI GEITONIA Vlakbij Plateia Eleftherias

Laïki Geitonia, tweehonderd meter ten oosten van Plateia Eleftherias, is een kleine, autovrije buurt binnen de oude stadsmuren. Een groot aantal van de fraaie traditionele huizen aan de sfeervolle straatjes is prachtig gerestaureerd. Ze bieden nu onderdak aan winkels, galeries en restaurants.

Een gerestaureerde, autovrije buurt binnen de stadsmuren, 200 m ten oosten van Eleftheria Square

Het kantoor van de Cyprus Tourism Organisation in Laïki Geitonia is het startpunt van georganiseerde wandelingen door de oude binnenstad.

LEVENTIS STEDELIJK MUSEUM VAN LEFKOSIA Het museum geeft een beeld van de historische en sociale ontwikkeling van Lefkosia van de chalcolitische periode (3800-2400 v.Chr.) tot heden. De collectie bestaat uit archeologische vondsten, traditionele kostuums, middeleeuws aardewerk, kaarten, gravures, sieraden, meubilair en foto’s. Het in 1984 opgerichte museum is genoemd naar de Anastasios G. Leventis-stichting, die het gebouw kocht en restaureerde. Het wordt beheerd door de gemeente.

Ippokratous 17, Laïki Geitonia Tel. 22661475 Openingstijden: dinsdag-zondag 10.00-16.30 uur (gesloten op officiële feestdagen) Gratis toegang

UITKIJKPUNT LEDRA Ledra Street, Shakolas Tower Building

Dit uitkijkpunt, gevestigd op de tiende verdieping van het Shakolas-gebouw, biedt een panoramisch uitzicht over heel Lefkosia.

Tel. 22679369 Openingstijden: april-oktober: dagelijks 10.00-20.00 uur november-maart: dagelijks 9.30-17.00 uur Toegang: í0.50

L E F K O S I A

21

MUSEUM VAN GEORGE ∂¡ NEFELI GIABRA (Pierides-collectie) Gedoneerd door Clio en Solon Triantafyllides Phaneromenis 86-90

Dit museum herbergt een van de belangrijkste collecties Grieks-Myceens Tel. 22677134 aardewerk. Dit aardewerk werd op Openingstijden: grote schaal geëxporteerd, met name maandag-vrijdag 10.00-17.00 uur naar het oostelijke Middellandse(gesloten op officiële feestdagen) Zeegebied, waar het onder meer op Cyprus en in Syrië op grote schaal werd Gratis toegang nagemaakt. Van bijzondere waarde is een unieke mensvormige kruik. Bijzonder zijn ook het aardewerk met een witte bovenlaag (white slip) en het aardewerk met ronde vormen (base ring), twee kenmerkende stijlen uit de late bronstijd. Het grootste deel van de collectie bestaat uit beeldhouwwerk van kalksteen, het oudste daterend uit de 6de eeuw v.Chr., het jongste uit de hellenistische periode. Het museum ligt op de Aphrodite-route (zie p.74).

FANEROMENI-KERK Onasagorou Street (in de oude stad)

De in 1872 gebouwde kerk was destijds de grootste van de stad. Het marmeren mausoleum aan de oostkant van de kerk bevat de stoffelijke resten van de bisschoppen en priesters die in 1821 door de Osmanen werden gedood. Tegenover de kerk staat de Faneromeni-school, een van de oudste academische instituten van Cyprus.

STAVROS TOU MISSIRIKOU-KERK Lefkonos Street

Deze orthodoxe kerk ligt vlakbij de Faneromeni-kerk en werd in de eerste helft van de 16de eeuw gebouwd door de Franken. De bouwstijl is een combinatie van Byzantijnse, gotische en Italiaanse Renaissance-invloeden. De kerk werd genoemd naar een van de Frankische koningen van Cyprus, Henry II (Monsieur Erikou), die regeerde van 1285 tot 1324. In 1571 veranderden de Osmanen de kerk in een moskee.

TRYPIOTIS-KERK Solonos Street (vlakbij Laïki Geitonia)

Deze kerk, in 1695 gebouwd door aartsbisschop Germanos II, is een interessant voorbeeld van de Frans-Byzantijnse bouwkunst. In het rijke interieur vallen het ongebruikelijk brede iconen-scherm en de met zilver beklede iconen op.

POSTMUSEUM VAN CYPRUS Agiou Savva 3B Street, Laïki Geitonia Tel. 22760522, 22304711 Openingstijden: maandag-vrijdag 9.00-15.00 uur zaterdag 9.00-13.00 uur (mogelijkheid tot opening op zondag voor groepen) Gratis toegang 10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

22

Dit museum bezit een waardevolle collectie Cypriotische postzegels daterend van 1880 tot heden, alsmede tal van voorwerpen die met de historie van de post op het eiland te maken hebben.

De stad buiten de muren CYPRUS KUNSTNIJVERHEIDSCENTRUM Het Cyprus Handicraft Centre bestaat uit enkele werkplaatsen en een winkel. Hier worden producten uit de traditionele volkskunst op ambachtelijke wijze gemaakt en verkocht. Oude ambachtelijke vaardigheden als pottenbakken, mandenvlechten, houtbewerken, borduren en kantklossen zijn te bezichtigen in de werkplaatsen.

Leoforos Athalassas 186 Tel. 22305024 Openingstijden werkplaatsen: juli-augustus: maandag-vrijdag 7.30-14.30 uur september-juni: maandag-vrijdag 7.30-14.30 & donderdag ook 1 5.00-18.00 uur De winkel kent de voor winkels gebruikelijke openingstijden.

CYPRUS POLITIE-MUSEUM Evangelou Floraki

Dit museum, gesticht in 1933 door de Tel. 22808793 toenmalige commissaris van politie van Openingstijden: de Brits-koloniale overheid, was maandag-vrijdag 8.00-14.00 uur oorspronkelijk een misdaadmuseum. Een groot deel van de collectie is Gratis toegang gewijd aan de geschiedenis van de politie op Cyprus, van de Britse periode tot heden, en bestaat uit uniformen, wapens en politievoertuigen, alsmede instrumenten, foto’s en documenten van het muziekkorps van de politie. Daarnaast zijn er voorwerpen en documenten uit de Tweede Wereldoorlog en de periode van de vrijheidsstrijd (1955-1959) te zien.

HISTORISCH MUNTENMUSEUM De collectie van 370 munten geeft een beeld van de ontwikkeling van het muntwezen op Cyprus van de 6de eeuw v.Chr. tot heden. Deze periode van 2700 jaar is onderverdeeld in negen tijdvakken. Het museum maakt deel uit van de Aphrodite-route (zie p.74).

Hoofdkantoor van de Bank of Cyprus, Stasinou 51, Agia Paraskevi Tel. 22677134 Openingstijden: mei-augustus: maandag-vrijdag 8.3013.30 uur september-april: maandag 8.30-17.00 uur, dinsdag-vrijdag 8.30-13.30 uur (gesloten op officiële feestdagen) Gratis toegang

STAATSGALERIE VOOR HEDENDAAGSE CYPRIOTISCHE KUNST Deze galerie is gehuisvest in een gerestaureerd gebouw en bevat een representatieve collectie schilderijen en beeldhouwwerk van 20ste-eeuwse Cypriotische kunstenaars.

Hoek Leoforos Stasinou en Kritis Street Tel. 22458228 Openingstijden: maandag-vrijdag 10.00-16.45 uur zaterdag 10.00-12.45 uur Gratis toegang

L E F K O S I A

23

ANGLICAANSE ST. PAUL’S-KERK Leoforos Lordou Vyronos

Deze parochiekerk voor anglicaanse inwoners van Lefkosia is gebouwd in 1893 (Britse periode) in een stijl die doet denken aan die van veel Engelse dorpskerken. Tel. 22677897

PENNEN-MUSEUM Leoforos Dimostheni Severi 37 Tel. 22463204 Openingstijden: juni-september: woensdag-zaterdag 9.00-13.00 & 16.00-20.00 uur oktober-mei: maandag-vrijdag 9.0013.00 & 15.00-19.00 uur Toegang: í2,00. Kinderen í1,00

Dit museum – voluit Von World Pens Hall geheten – is het enige pennenmuseum van Europa. De collectie omvat meer dan tweeduizend pennen van alle bekende fabrikanten, sommige uit de 15de en 16de eeuw. Naast pennen zijn er potloden, zegels, inktpotten en schrijfmachines uit het Victoriaanse tijdperk te zien.

FILAKISMENA MNIMATA (‘Gekerkerde Graven’) Gevangenis van Lefkosia

In een afgescheiden gedeelte van de gevangenis van Lefkosia liggen de maandag-zaterdag 8.00-16.00 uur stoffelijke overschotten van negen zondag 8.00-13.00 uur jonge mannen, die tijdens de vrijheidsstrijd van 1955-1959 door de Britse overheersers tot de strop werden veroordeeld. Hun namen zijn Michail Karaolis, Andreas Dimitriou, Iacovos Patatsos, Andreas Zakos, Charilaos Michail, Stelios Mavrommatis, Andreas Panagides, Michail Koutsoftas en Evagoras Pallikarides. Ook is dit de laatste rustplaats van vier andere EOKAhelden, die sneuvelden in de strijd tegen de Britten: Markos Drakos, Grigoris Afxentiou, Stylianos Lenas en Kyriakos Matsis. Na de onafhankelijkheid werd dit deel van de gevangenis een plek van verering. Het kreeg de toepasselijke naam Filakismena Mnimata (‘Gekerkerde Graven’). In het afgescheiden gedeelte liggen rechts de graven van de jonge helden. Links zijn de cellen te zien waar zij gevangen werden gehouden, alsmede de strop die voor de executies werd gebruikt. Tel. 22406000

DEPENDANCE KYKKOS-KLOOSTER (Metochi Monis Kykkou) Prokopiou Street Egkomi

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

24

Deze dependance van het beroemde Kykkos-klooster werd gesticht in 1890.

Omgeving van Lefkosia (Nicosia) TEN WESTEN VAN DE STAD MAKEDONITISSA-GRAVEN Aan de weg van Lefkosia naar Anthoupolis

Een militaire begraafplaats en oorlogsmonument, waar officieren en soldaten begraven liggen die sneuvelden tijdens de Turkse invasie in 1974. De graven bevinden zich vlakbij het klooster van Makedonitissa.

ARCHANGELOS MICHA´L-KLOOSTER Aan de weg van Lefkosia naar Anthoupolis

De kloosterkerk dateert van de Byzantijnse periode. Hij werd herbouwd in 1636 en kwam in 1713 onder beheer van het Kykkos-klooster. Het iconen-scherm dateert uit 1650. Het klooster werd gesticht door aartsbisschop Nikiforos, die in de narthex van de kerk begraven ligt. Het bezit een fresco uit 1785 met daarop de aartsengel Michaël. In het gebouw is het Onderzoeksinstituut van het Kykkos-klooster gevestigd.

KERK VAN ST. BARNABAS EN ST. HILARION In het dorp Peristerona, 27 km ten westen

De kerk is gewijd aan de heiligen van Lefkosia, aan de weg richting Troodos Barnabas en Hilarion en waarschijnlijk gebouwd in de 9de of 10de eeuw. Met zijn vijf koepels vormt hij een prachtig voorbeeld van Byzantijnse architectuur. Ernaast staat een Turkse moskee, een bewijs van de langdurige vreedzame coëxistentie van de Grieks- en Turks-Cyprioten vÔÔr de deling van het eiland.

AGIOS PANTELEIMON-KLOOSTER Een 18de-eeuws klooster, dat kort na 1960 is gerestaureerd.

1,5 km ten noordwesten van het dorp Agrokipia

TEN ZUIDWESTEN VAN DE STAD PANCYPRIOTISCH GEOGRAFISCH MUSEUM Dit museum, gesticht door de gemeente Strovolos, is het enige geografische en natuurhistorische museum van het eiland. De collectie bestaat uit voorbeelden van de Cypriotische flora, rotsen en mineralen, en historische en moderne kaarten van het eiland.

Leoforos Strovolou 100 Gemeente Strovolos Tel. 22470340 Openingstijden: maandag-woensdag & vrijdag 7.30-14.30 uur donderdag 15.00-18.00 uur Gratis toegang

L E F K O S I A

25

PANAGIA CHRYSOSPILIOTISSA-KERK Vlakbij het dorp Kato Deftera, 11 km ten zuidwesten van Lefkosia

Deze bijzondere kerk, gebouwd in een natuurlijke grot en gewijd aan de ‘Vrouwe van de Gouden Grot’, dateert waarschijnlijk van de vroeg-christelijke periode. Dit kerktype is zeldzaam op Cyprus, maar komt elders in het Midden-Oosten vaker voor. Helaas hebben de decoraties op de muren zwaar te lijden gehad en zijn de fresco’s niet meer te zien. Op 15 augustus, de dag van het ‘Ontslapen van Maria’ (Maria-Tenhemelopneming), vindt hier een groot religieus festival plaats.

KONINGSGRAVEN VAN TAMASSOS In het dorp Politiko, 17 km ten zuidwesten van Lefkosia Tel. 22622619 april-okt. maandag-zondag 9.30-17.00 uur november-maart, maandag-zondag 8.30-16.00 uur Toegang: í1,00

Tamassos was een welvarend stadskoninkrijk, dat bekend stond om zijn kopermijnen. Opgravingen hebben de Koningsgraven aan het licht gebracht, alsmede de koperwerkplaatsen en een aan de godin Aphrodite-Astarte gewijde tempel. Indrukwekkend zijn ook de zes enorme kalkstenen beelden uit de 6de eeuw v.Chr. die hier werden gevonden. Ze zijn te zien in het Cyprus Museum in Lefkosia. Tamassos ligt op de Aphrodite-route (zie p.74).

AGIOS IRAKLEIDIOS-KLOOSTER In het dorp Politiko, 500 m van de Koningsgraven

Tijdens hun bezoek aan Cyprus werden Barnabas en Paulus naar Tamassos Tel. 22623950 geleid door Irakleidios, die later door Openingstijden:maandag, dinsdag beide apostelen tot bisschop van de stad werd gewijd. Zestig jaar oud stierf & donderdag 9.00-12.00 uur Irakleidios de martelaarsdood. Hij werd begraven in de grot waar hij had geleefd en gepredikt. In het jaar 400 werd op zijn graf een kerk gebouwd. Het klooster werd meermalen vernield en herbouwd. De laatste renovatie van de kerk, waar de overblijfselen van de heilige worden bewaard, en de monnikscellen dateren van 1773. Het klooster wordt tegenwoordig door nonnen bewoond.

MACHAIRAS-∫LOOSTER Het klooster ligt 40 km ten zuidwesten van Lefkosia en is bereikbaar via het dorp Deftera

Dit is een van de oudste en belangrijkste kloosters van Cyprus. Het werd in 1148 gesticht door twee monniken, nadat in Tel. 22359334 een nabijgelegen grot een icoon van de maagd Maria was ontdekt. Gedurende Openingstijden: de Osmaanse periode fungeerde maandag, dinsdag & donderdag Machaïras als educatief centrum, net als 9.00-12.00 uur de andere kloosters in die tijd. Het was bovendien het toevluchtsoord van Kyprianos, de aartsbisschop die in 1821 samen met honderden anderen door de Osmanen werd geëxecuteerd. De monniken van Machaïras volgen even strikte regels als de monniken van Athos in Griekenland. 10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

26

De sacristie van het klooster, die in de kelder is gevestigd, kon dankzij een subsidie van de A.G. Leventis-stichting worden gerenoveerd. Hier vindt men de oorspronkelijke monnikscellen, stallen en opslagplaatsen, alsmede een kamer met oude boeken en manuscripten van het klooster, tentoonstellingsruimtes en een opslagplaats waar iconen en andere religieuze voorwerpen worden bewaard. Op 15 augustus en 8 september vindt bij het klooster een religieus festival plaats. Twee kilometer ten noorden van het klooster ligt de voormalige schuilplaats van Grigoris Afxentiou, held uit de vrijheidsstrijd (19551959). Op 3 maart 1957 omsingelden Britse troepen de schuilplaats en eisten zijn overgave. Hij weigerde en na een strijd van zeven uur besloten de Britten de schuilplaats op te blazen. Afxentiou sneuvelde. Zijn persoonlijke bezittingen zijn te zien in een speciaal museum.

FIKARDOU EN PLATTELANDSMUSEUM Een dorp met 18de-eeuwse huizen in karakteristieke plattelandsarchitectuur. Fikardou werd begin 19de eeuw verlaten. Teneinde de huizen met hun opmerkelijke houtsnijwerk te behouden werd het hele dorp tot monument verklaard. Twee exemplaren, het Huis van Katsinioros en het Huis van Achillea Dimitri, beide deels daterend van de 16de eeuw, zijn gerestaureerd en huisvesten het Plattelandsmuseum. De restauratie werd bekroond met de Europa Nostra Award 1987.

Fikardou ligt 1 km ten oosten van het dorp Gourri, aan de weg tussen het Machaïras-klooster en Lefkosia (via Klirou) Tel. 22634731 Openingstijden: april-oktober 9.00-17.00 uur november-maart 8.00-16.00 uur Toegang: í1.00

TEN ZUIDEN VAN DE STAD NATIONAAL PARK ATHALASSA Het bezoekerscentrum van het park verstrekt informatie over het leefmilieu in het park. Een schaalmodel geeft de geologische kenmerken, vegetatie en recreatiemogelijkheden van het park weer en diorama’s bieden een driedimensionale voorstelling van de vogels, zoogdieren en reptielen die er leven. In een aparte ruimte zijn geologische monsters, fossielen en andere voorwerpen tentoongesteld.

Bezoekerscentrum Athalassa Leoforos Keryneias 1, Aglantzia Tel. 22462943 Openingstijden: maandag, dinsdag, woensdag & vrijdag 7.30-14.30 uur donderdag 7.30-14.00, 15.00-18.00 uur zaterdag, zondag en feestdagen gesloten Toegang: í0.50

L E F K O S I A

27

NATUURHISTORISCH MUSEUM VAN CYPRUS Op het terrein van de Carlsbergbrouwerij bij Lakkia (Latsia) Tel. 22471111 Openingstijden: alleen op afspraak, maandag-vrijdag 9.00-16.00 uur

Het Natuurhistorisch Museum van Cyprus is opgericht door de Stichting voor Wetenschap, Cultuur en Liefdadigheid Photos Photiades. Het is het grootste museum in zijn soort op Cyprus. De collectie telt circa 2500 objecten, waaronder opgezette zoogdieren, vissen, vogels, reptielen en insecten, en gesteenten, mineralen, halfedelstenen, schelpen en fossielen.

Gratis toegang

VROEG-INDUSTRIEEL MUSEUM IN AGIA VARVARA Bezichtiging op afspraak Tel. 22521715

De vroeg-industriële werkplaats in Agia Varvara, gevestigd in een traditionele woning, is uniek op Cyprus. In de werkplaats zijn werktuigen uit de twintiger jaren van de vorige eeuw te zien, onder meer een korenmolen, een olijvenpers en een wijnpers.

REGIO DALI Circa 20 km ten zuiden van Lefkosia, aan de hoofdweg naar Larnaka en Lemesos (Limassol)

In deze streek zijn monumenten uit alle tijdvakken van Cyprus’ rijke historie te vinden. In de stad Dali zijn overblijfselen van het oude stadskoninkrijk Idalion blootgelegd. In Pera Horio staat de Byzantijnse Agioi Apostoloi-kerk met schitterende fresco’s uit de late 12de eeuw, die tot de fraaiste van Cyprus behoren. En in de omgeving van het dorp Potamia zijn middeleeuwse ruïnes te vinden, onder meer van een gotische kerk en van het zomerpaleis van de Frankische vorsten van Cyprus. Mede dankzij zijn strategische ligging en de aanwezigheid van water en vruchtbaar land maakte Dali tussen de 8ste en 5de eeuw v.Chr. een bloeiperiode door. Volgens de legende werd hier de minnaar van Aphrodite, Adonis, vermoord door haar jaloerse echtgenoot Aris, de god van de oorlog. De Aphrodite-route voert langs deze regio (zie p.74).

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

28

LEMESOS (LIMASSOL)

Lemesos, de op één na grootste stad van Cyprus, ligt tussen de oude stadskoninkrijken Kourion (ten westen van de stad) en Amathous (ten oosten). De stad kwam tot ontwikkeling na de verwoesting van Amathous door Richard Leeuwenhart in 1191. Belangrijke archeologische vindplaatsen en Byzantijnse en Frankische monumenten getuigen van de lange en roerige geschiedenis van de stad. Het moderne Lemesos is de belangrijkste haven van Cyprus, het hart van de wijnindustrie en een belangrijk toeristisch centrum. De stad staat ook bekend om haar jaarlijkse wijnfeesten, haar uitbundige carnaval en de spontane gastvrijheid van haar inwoners. In de directe nabijheid van Lemesos liggen de dichtbegroeide zuidelijke hellingen van het Troodosgebergte met idyllische bergplaatsjes, sfeervolle wijndorpen, de kosmopolitische vakantieplaats Platres en de bekoorlijke streek Pitsilia.

Iedere maandag organiseert de Cyprus Tourism Organisation een gratis stadswandeling – een unieke mogelijkheid om Lemesos te leren kennen. Startpunt: CTO-kantoor, Spyrou Araouzou 115 Tel. 25362756 1

Vertrektijd: 10.00 uur 1. De burcht van Kolossi 2. Openbare bibliotheek

2

L E M E S O S

29

BEZIENSWAARDIGHEDEN LEMESOS MIDDELEEUWS KASTEEL EN MUSEUM Richardou & Berengarias

Het 13de-eeuwse kasteel werd vlakbij de oude haven gebouwd op de plek Gehele jaar geopend van: waar eerder een Byzantijns fort stond. Maandag-Zaterdag 9.00-17.00 uur Volgens archeologen was het Zondag 10.00-13.00 uur oorspronkelijk veel groter dan tegenwoordig. De Venetianen Toegang: í2.00 versterkten de muren om zich tegen piraten te beschermen. Volgens de overlevering trouwde Richard Leeuwenhart, koning van Engeland en leider van de derde kruistocht, hier met Berengaria van Navarra. In 1570 veroverden de Osmanen het kasteel en gebruikten het als garnizoensplaats en gevangenis. Gedurende de Britse overheersing fungeerde het als politiebureau. Tegenwoordig is er het Middeleeuws Museum gevestigd. De collectie omvat onder meer middeleeuws aardewerk en prachtige zilveren schalen uit de Byzantijnse periode. Tel. 25305419

CAROB-MUSEUM Tel. 25762828

In dit museum is de machinerie te zien van een in 1900 gebouwde carobmolen. In de molen werden de peulen en zaden van de johannesbroodboom verwerkt. Die werden gebruikt voor de vervaardiging van de meest uiteenlopende producten (van medicijnen tot chocola) en op grote schaal geëxporteerd. Het museum is gevestigd in een gerenoveerd gebouw, dat een moderne setting biedt waarin de authentieke molen goed tot z’n recht komt. Naast de gerestaureerde molen herbergt het gebouw het Evagoras Lanitiscentrum, waar regelmatig voorstellingen en kunsttentoonstellingen plaatsvinden. Gratis toegang

GEMEENTELIJK MUSEUM VOOR VOLKSKUNST Agiou Andreou 253 Tel. 25362303 Openingstijden: juni-september: maandag-vrijdag 8.30-13.30 & (behalve donderdag) 16.00-18.30 uur okober-mei: maandag-vrijdag 8.30-13.30 & (behalve donderdag) 15.00-17.30 uur Toegang: í0.50

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

30

Het museum is gevestigd in een oud, gerestaureerd gebouw. Het bezit een prachtige collectie volkskunst uit de 19de en vroege 20ste eeuw: meer dan vijfhonderd voorwerpen, waaronder traditionele kostuums, meubilair, houtsnijwerk, borduurwerk en sieraden. Het museum ontving in 1989 de Europa Nostra Award.

KEBIR-MOSKEE (GROTE MOSKEE) Op de kruising van Genethliou Mitella Street, Zig-Zag

Deze 16de-eeuwse moskee is nog volop Street en Jami Street in gebruik en is een van de belangrijkste locaties voor de moslims van Lemesos. Recente opgravingen aan de oostzijde van de moskee hebben overblijfselen van de 10deeeuwse Agia Ekaterini-kathedraal aan het licht gebracht.

AGIA NAPA-KERK Agiou Andreou Street

De kerk werd gebouwd in de late 19de en vroege 20ste eeuw, ter vervanging van een 18de-eeuwse kerk. De kerk is gewijd aan de Maagd Maria en volgens de traditie vernoemd naar een nauwe vallei (napa in het Latijn) waar een Maria-icoon is gevonden. Volgens een andere bron gaat de naam terug op een in de Frankische periode gebouwde tempel, die was gewijd aan St. Nape.

ARCHEOLOGISCH DISTRICTSMUSEUM Het archeologisch museum van het district Lemesos (Limassol) bezit een interessante collectie oudheden, daterend van de neolitische tot de Romeinse tijd en afkomstig van de vele opgravingen in deze regio.

Anastasi Sioukri en Vyronos 5, vlakbij het stadspark Tel. 25305157 Openingstijden: Din., woe., vri., zat., 08.00-15.00 uur Don. 08.00-17.00 uur Maa., zon., gesloten

Toegang: í1.00 De tentoonstelling is verdeeld over drie ruimten. De eerste ruimte bevat aardewerk uit verschillende perioden, de tweede ruimte munten, sieraden, lampen en koperen voorwerpen en gereedschappen, en in de derde ruimte zijn beelden, grafstenen, kapitelen, inscripties en andere voorwerpen van marmer en kalksteen te zien. De tentoonstelling omvat een grote verscheidenheid aan objecten die zijn gerelateerd aan de Aphrodite-cultus, zoals vruchtbaarheidsoffers, devotiegeschenken en terracotta beeldjes van vrouwenfiguren. Het museum ligt op de Aphrodite-route (zie p.74).

GEMEENTELIJKE GALERIE De galerie bevat werk van bekende hedendaagse Cypriotische schilders, onder wie Adamantios Diamantis, Christophoros Savva en Telemachos Kanthos.

28 Octovriou 103 Openingstijden: juni-september: maandag-vrijdag 8.30-13.30 & (behalve donderdag) 16.00-18.00 uur oktober-mei: maandag-vrijdag 8.30-13.30 & (behalve donderdag) 15.00-17.30 uur Toegang: í0.50

BEELDENPARK Langs de kustpromenade van Lemesos

In het park staan zestien beelden van Cypriotische en buitenlandse kunstenaars, het resultaat van een beeldhouwwedstrijd in 1999-2001.

L E M E S O S

31

ST. KATHARINA-KERK 28 Octovriou 259

Deze katholieke kerk is gebouwd in 1879 door architect Friar Francesco da Monghidoro uit Bologna, in een bouwstijl die veelvuldig voorkwam in Europa. Het interieur is uitgevoerd in een barokstijl, de buitenkant heeft een strenge kerkelijke uitstraling. De muren en gewelven van de apsis zijn gedecoreerd met neoByzantijnse muurschilderingen, die zijn gerestaureerd in 1979. Tel. 25362946

DIGENIS MUSEUM Griva Digeni 70 (schuilplaats van Digenis) Tel. 25582107 Openingstijden: maandag-vrijdag 8.30-13.00

Een museum met de persoonlijke bezittingen van Digenis, leider van de EOKA-vrijheidsstrijd (1955-1959). Het graf van Digenis ligt naast het museum.

Gratis toegang

Omgeving van Lemesos (Limassol) TEN WESTEN VAN DE STAD BURCHT VAN KOLOSSI Aan de weg naar Pafos, 14 km ten westen van Lemesos

De van oorsprong 13de-eeuwse burcht van Kolossi, die in de 15de eeuw zijn Tel. 25934907 huidige vorm kreeg, is een fraai staaltje Openingstijden: militaire architectuur. De burcht was november-maart dagelijks 8.00-17.00 uur langdurig in bezit van de Johannieters, april-mei, sept-okt. 8.00-18.00 uur die er in 1291 hun hoofdkwartier juni-augustus 8.00-19.30 uur vestigden. In de 14de eeuw kwam de burcht in handen van de Tempeliers. Toegang: í1.00 Gedurende hun verblijf op Cyprus produceerden en exporteerden zij een zoete wijn die tegenwoordig een van de bekendste traditionele wijnen van het eiland is. Deze Commandaria-wijn heeft al acht eeuwen dezelfde naam en is een van de oudste wijnen met een naam ter wereld. Tegenover de burcht liggen de resten van een 14de-eeuwse suikerfabriek.

WIJNMUSEUM VAN CYPRUS Pafos Street, in het dorp Erimi

Dit museum biedt een schat aan informatie over de geschiedenis van de Openingstijden: wijnproductie op Cyprus. Het proces dagelijks 9.00-17.00 uur van wijnproductie en -consumptie en Toegang: í2,50 de uiteenlopende toepassingen van wijn worden duidelijk verklaard, en antieke vaten, middeleeuwse wijnkruiken en oude documenten en instrumenten illustreren de sociale, economische en symbolische aspecten van de wijnproductie. Tel. 25873808

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

32

ARCHEOLOGISCH MUSEUM VAN KOURION Het museum is gevestigd in een traditioneel huis met een fantastisch uitzicht over de baai van Agios Ermogenis. De collectie, een verzameling vondsten uit Kourion, bestaat onder meer uit aardewerk uit de vroege bronstijd, aardewerk en gouden sieraden uit de Myceense periode en een groot aantal offergaven uit het nabijgelegen heiligdom van Apollon Ylatis.

In het dorp Episkopi, 14 km ten westen van Lemesos en 4 km ten westen van Kourion Tel. 25932453 Openingstijden: maandag, dinsdag, woensdag & vrijdag 8.00-16.00 uur donderdag 8.00-17.00 uur zaterdag en zondag gesloten Toegang: í1.00

KOURION Aan de weg naar Pafos, 19 km ten

Het schitterend gelegen Kourion, een westen van Lemesos van de belangrijkste stadskoninkrijken Tel. 25934250 van Cyprus, is een van de Openingstijden: indrukwekkendste archeologische juni-augustus: 8.00-19.30 uur vindplaatsen van het eiland. Het april-mei & september-oktober: magnifieke, gerestaureerde Grieks8.00-18.00 uur Romeinse theater dateert november-maart: 8.00-17.00 uur oorspronkelijk uit de 2de eeuw v.Chr. en wordt tegenwoordig gebruikt voor Toegang: í1.00 muziek- en toneeluitvoeringen. Van het Huis van Eustolios resteert onder meer een aantal prachtige 5de-eeuwse mozaïekvloeren. Het was aanvankelijk een particuliere Romeinse villa, maar kreeg in het begin van onze jaartelling, na de aanleg van een complex baden, een openbare functie. De 5de-eeuwse basiliek was vermoedelijk de kathedraal van Kourion. Aan de noordzijde was een doopkapel aangebouwd. Het Huis van Achilles en het Huis van de Gladiatoren zijn genoemd naar de voorstellingen op hun prachtige mozaïekvloeren. In andere delen van de stad zijn resten van particuliere villa’s en het aan waternymfen gewijde Nymphaeum, een elegant Romeins bouwwerk, blootgelegd. Eén kilometer ten westen van Kourion ligt, aan de rechterkant van de weg naar Pafos, het stadion van Kourion uit de 2de eeuw.

STADION VAN KOURION Gratis toegang

Het 2de-eeuwse stadion bood plaats aan zesduizend bezoekers en is het enige oude stadion dat op Cyprus is gevonden. Volgens archeologen vonden hier grootse evenementen als de pentathlon plaats.

L E M E S O S

33

HEILIGDOM VAN APOLLON YLATIS Aan de weg naar Pafos, 3 km ten westen van Kourion Tel. 25991049 Openingstijden: november-maart, dagelijks 8.00-17.00 uur april-mei, sept-okt 8.00-18.00 uur juni-augustus 8.00-19.30 uur Toegang: í1.00

Apollon Ylatis, god van het bosgebied, was de beschermer van Kourion. Zijn cultus werd in ere gehouden van de 8ste eeuw v.Chr. tot de 4de eeuw A.D. Zijn heiligdom was een belangrijk religieus centrum en bestond uit de tempel van Apollo (deels gerestaureerd), ruimten voor pelgrims, de palaistra (sportplaats), een badencomplex en een heilig terrein.

ANOGYRA 1.Pastelli-Museum Alleen te bezoeken op afspraak, tel. 25222357 Gratis toegang

In dit kleine museum in het dorp Anogyra kunt u zien hoe van SintJansbrood de traditionele zoete lekkernij pastelli wordt gemaakt.

2.Het Olijvenhuis Oleastro Tel. 99525093

Het woord Oleastro komt van het Latijnse ‘Olea Europa Oleaster’ (‘wilde olijfboom’). De olijvenfabriek Oleastro Toegang: í1.50, (kinderen í1.00) (anno 2003) maakt gebruik van de nieuwste milieuvriendelijke technologie om de smaak, geur en kleur van olijfolie optimaal te houden. Dit Olijfoliemuseum, het enige van Cyprus, geeft een beeld van de olijventeelt en de productie van olijfolie. Er wordt ook informatie gegeven over de opslag en het gebruik van olijfolie. Openingstijden: dagelijks 10.00-19.00 uur

3.Timios Stavros kerk Deze kerk is gelegen ten zuid-westen van het dorp en binnenin de kerk bevinden zich vijftiende eeuwse muurschilderingen . De kerk is gebouwd in de noord-oostelijke hoek van een Christelijke Basiliek die was onderverdeeld in kamers en bekend stond als klooster.

INFORMATIECENTRUM AKROTIRI Op het schiereiland Akrotiri, 13 km ten westen van Lemesos (Limassol)

Doel van dit in oktober 2004 geopende centrum is het geven van voorlichting Tel. 25826562 over het beschermde schiereiland Openingstijden: Akrotiri. Het centrum heeft een dagelijks 8.30-15.00 uur tentoonstellingsruimte, een bibliotheek, een projectiekamer en een Gratis toegang observatieruimte. Het biedt een educatief programma voor scholen. Bezoekers kunnen tentoonstellingen over het schiereiland bezichtigen en genieten van het prachtige uitzicht over het nabijgelegen zoutmeer.

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

34

AGIOS NIKOLAOS TON GATON (ST. NICOLAAS VAN DE KATTEN)-KLOOSTER Op Kaap Gata, vlakbij Lemesos, ten zuidoosten

Dit klooster is misschien het oudste van het Akrotiri-zoutmeer van Cyprus. Het is volgens de overlevering gesticht door St. Helena, moeder van de Byzantijnse keizer Constantijn de Grote. Zij zou een splinter uit het Heilige Kruis in het klooster hebben achtergelaten. Toen Helena op het schiereiland Akrotiri aankwam, heerste daar een slangenplaag. Constantijn stuurde daarop vanuit Constantinopel een scheepslading katten naar Akrotiri. De duizenden katten verjoegen de slangen. Het klooster, dat in zijn huidige vorm van de 14de eeuw dateert, werd in de 16de eeuw verlaten. In 1983 werd het door orthodoxe nonnen in gebruik genomen.

TEN NOORDEN VAN DE STAD AGIA ANASTASIA-KERK In het dorp Polemidia

Een complex van twee koepelkerken van Openingstijden: dagelijks 9.00-16.00 uur het type ‘kruis-in-rechthoek’, waarvan de oudste (de oostelijke) waarschijnlijk dateert van de 12de eeuw. De jongste kerk werd toegevoegd in de 14de eeuw. De overgebleven wandschilderingen zijn 14de- en 15de-eeuws.

KOURRIS-VALLEI In de Kourris-vallei, op twintig minuten rijden van Lemesos, ligt een aantal belangwekkende Byzantijnse monumenten, waaronder de 12de-eeuwse kerk van het nonnenklooster Panagia tis Amasgou, de kerk van Timios Stavros in het dorp Kouka en de Archangelos-kerk in Monagri. De 12de-eeuwse, gewelfde kerk van het klooster Panagia tis Amasgou heeft twee daken, waarvan het bovenste bestaat uit hout en pannen. In de kerk zijn wandschilderingen uit de 12de, 14de en 16de eeuw bewaard gebleven. De Archangelos-kerk in Monagri werd in 1740 gebouwd op de funderingen van een ouder klooster, dat in vlammen was opgegaan. Bijzonder is het van houtsnijwerk voorziene iconen-scherm. Het noordelijke deel van het klooster is gerenoveerd en herbergt een centrum voor hedendaagse kunst. De Timios Stavros-kerk in Kouka bezit een 14de-eeuwse wandschildering die geldt als een schitterend voorbeeld van de Paleologische stijl, een specifieke Byzantijnse kunststijl. Het schilderachtige dorp Laneia, zeer geliefd bij kunstenaars, is ook een bezoek waard.

L E M E S O S

35

KRASSOCHORIA (DE WIJNDORPEN) Het gebied dat bekendstaat als de Krassochoria (‘de Wijndorpen’) ligt op de zuidelijke hellingen van het Troodos-gebergte. In deze dorpen worden traditionele vormen van wijncultuur in ere gehouden. De productie van wijn is de voornaamste bezigheid van de meeste inwoners. Er zijn meerdere lokale wijnmusea, die zeker een bezoek waard zijn. In dit gebied wordt een vermaarde droge, rode wijn geproduceerd. Vanuit Lemesos is het te bereiken door de hoofdweg naar Pafos te nemen en direct na het dorp Erimi rechtsaf te slaan. Koilani Kerkelijk Museum, informatie op het dorpsplein

Aan de rand van dit aantrekkelijke wijndorp staat de éénbeukige, gewelfde Agia Mavri-kerk uit de 12de eeuw met wandschilderingen uit de 15de eeuw. Het Kerkelijk Museum van Koilani is gesticht door het bisdom Lemesos, als dependance van het grotere Byzantijns Museum dat in de stad zelf gebouwd moet gaan worden. Het museum is gevestigd in een gebouw op de binnenplaats van de Panagia Eleousa-kerk. De collectie bestaat uit iconen en kerkelijke voorwerpen uit de parochie, waaronder delen van een iconen-scherm uit 1735, iconen uit de 13de tot de 19de eeuw, heilige gebruiksvoorwerpen en oude boeken. De collectie beslaat een periode van ongeveer zeven eeuwen.

Omodos Elf km ten zuidwesten van Platres

Dit wijndorp, met smalle keienstraatjes en een prachtig klooster op het dorpsplein, is een van Cyprus’ meest pittoreske dorpen.

Het dorp en het klooster van het Heilige Kruis (Stavros) waren ooit bezit van Sir John de Brie, prins van Galileï. Het klooster bezit een collectie oude iconen, prachtig houtsnijwerk en andere interessante kerkelijke voorwerpen. Het herbergt ook een klein Museum voor de Vrijheidsstrijd. In een oud huis vlakbij het klooster is een gerestaureerde traditionele wijnpers (linos) te zien.

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

36

Foini Pylavakion Museum Tussen de naaldbossen in het hart van het Troodos-gebergte ligt nog een Tel. 25421508 sfeervol dorp, Foini. Volgens de traditie Toegang: í1.00 dankt het zijn naam aan de Frankische heer Juan de Fejniu (of Feniu), maar volgens sommigen is de naam afgeleid van het Griekse woord foinikas (‘palmboom’). Het dorp staat bekend om zijn aardewerk en de productie van traditioneel meubilair en loukoumi (Turks fruit). Een bezoekje waard is het particuliere folkloristische Pylavakion Museum, waar lokaal aardewerk, traditionele landbouwwerktuigen en antiek keukengerei te zien zijn.

Vasa Kerkelijk Museum Het mooie Vasa met zijn keienstraatjes en traditionele huizen is een van de Gratis toegang belangrijkste wijndorpen van de regio. Ruim veertig procent van de landbouwgrond wordt gebruikt voor de wijnbouw en een aantal van de beste Cypriotische rode wijnen komen hier vandaan. Het Kerkelijk Museum van Vasa bezit belangrijke iconen en andere religieuze objecten. Voor een bezoek moet u contact opnemen met de dorpspriester.

Arsos Folkloristisch Museum Arsos is een van de grootste wijnproducerende dorpen van Cyprus. Voor een bezoek aan het Volgens sommigen houdt de naam museum kunt u contact Arsos verband met de heilige alsos opnemen met mevr. Patra (boomgaard) van Aphrodite, waarop Psilogeni, tel. 25943223 het dorp gebouwd zou zijn. Volgens Toegang: í0.25 anderen is Arsos een van vier stadjes die de Egyptische heerser Ptolemaeus Philadelphos stichtte ter ere van Arsinoe. Het dorp wordt al sinds de oudheid geassocieerd met de wijnbouw. Nog steeds maken de meeste inwoners hun eigen wijn en de vrouwen van Arsos hebben een reputatie vanwege hun speciale gerechten waarin wijn wordt gebruikt. Het Folkloristisch Museum is gevestigd in een traditioneel huis en geeft een beeld van het traditionele dorpsleven.

Fasoula Landbouwkundig Museum

De naam van het middeleeuwse dorp Gratis toegang Fasoula gaat waarschijnlijk terug op het gelijknamige Frankische woord, dat ‘zeis’ betekent. Het museum is gevestigd in een traditioneel huis. Er zijn landbouwwerktuigen te zien, zoals een ploeg, een juk en een zeis, alsmede aardewerk bekers en kruiken voor dagelijks gebruik of het bewaren van wijn of olijfolie.

L E M E S O S

37

TEN OOSTEN VAN DE STAD OPGRAVINGEN VAN AMATHOUS Elf km ten oosten van het centrum van Lemesos

Amathous was een van de stadskoninkrijken van Cyprus. Volgens de mythologie liet de Griekse held Openingstijden: Theseus zijn zwangere echtgenote november-maart dagelijks Ariadne hier achter om verzorgd te 8.00-17.00 uur worden door lokale vrouwen. In april-mei, sept-okt Amathous werd de godin Aphrodite8.00-18.00 uur Astarte vereerd. Archeologische juni-augustus vondsten werden gedaan in een aantal 8.00-19.30 uur graven. Eén daarvan ligt bij de ingang Toegang: í1.00 van het huidige Hotel Amathus, andere in de acropolis, de benedenstad en vijf vroeg-christelijke basilieken. De vondsten dateren van de archaïsche, de Romeinse en de christelijke tijd. Ook twee enorme stenen vazen, de grootste ooit ontdekt, werden hier gevonden. Eén ervan is te zien in het Louvre in Parijs. Amathous ligt op de Aphrodite-route (zie p.74).

AGIA CHRISTINA-KERK In Germasogeia Voor een bezoek kunt u contact opnemen met de gemeente Germasogeia, tel. 25879898

De 12de-eeuwse Agia Christina, gelegen in het centrum van Germasogeia, is een kleine kerk met een plat dak. Tijdens restauratiewerkzaamheden in 1996 werden 14de- en 15de-eeuwse muurschilderingen ontdekt. In het gebouw is een kerkelijk museum gevestigd.

PANAGIA IAMATIKI-KERK In het dorp Arakapas

Aan de rand van het dorp Arakapas staat de Panagia Iamatiki, een driebeukige kerk met een houten dak. De schitterende wandschilderingen uit de vroege 16de eeuw behoren tot de belangrijkste voorbeelden van de Italiaans-Byzantijnse schilderstijl op Cyprus. Aan een bijzondere, op leer geschilderde icoon van de Maagd Maria worden genezende krachten toegeschreven.

AGIOS GEORGIOS ALAMANOS-KLOOSTER Dit klooster werd gesticht in de 12de eeuw. De nonnen die er wonen houden zich onder meer bezig met het schilderen van iconen, het cultiveren van bloemen en kruiden, en de productie van honing.

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

38

LARNAKA

Larnaka heeft een flinke bijdrage geleverd aan het veelzijdige culturele erfgoed van Cyprus. Het verrees op de resten van het oude stadskoninkrijk Kition en was al vroeg een belangrijk christelijk bolwerk. Kition was de geboorteplaats van de Griekse filosoof Zeno, grondlegger van de stoïcijnse wijsbegeerte, en volgens de overlevering was de heilige Lazaros, vriend van Jezus, na zijn opwekking uit de dood bisschop van de stad. Eeuwen eerder, in de 13de eeuw v.Chr., koloniseerden Myceense Grieken de stad. Vanaf de 9de eeuw v.Chr. kwam zij onder Phoenicische invloed. In de 18de eeuw was Larnaka het belangrijkste handelscentrum van Cyprus en zetelden er verscheidene Europese consulaten. Het moderne Larnaka heeft een heel eigen De Foinikoudes-boulevard charme. In de wintermaanden strijken duizenden flamingo’s, wilde zwanen en andere trekvogels neer bij het nabijgelegen zoutmeer. In de omgeving van de stad liggen tal van bezienswaardigheden, met name archeologische vindplaatsen en Byzantijnse en islamitische monumenten, waaronder de befaamde Hala Sultan Tekkesi.

De gemeente Larnaka organiseert gratis wandelingen door de oude stad – een unieke mogelijkheid om Larnaka te leren kennen. De wandelingen beginnen iedere woensdag om 10.00 uur bij het CTO-informatiekantoor, tel. 24654322, en elke vrijdag om 10.00 uur bij het fort, tel. 24304576.

L A R N A K A

39

BEZIENSWAARDIGHEDEN OPGRAVINGEN VAN KITION Ca. 500 m van het Archeologisch Districtsmuseum Openingstijden: maandag, dinsdag, woensdag, vrijdag 8.00-14.30 uur donderdag 8.00-17.00 uur zaterdag en zondag gesloten Toegang: í1.00

Hier zijn overblijfselen van het stadskoninkrijk Kition uit de 13de eeuw v.Chr. blootgelegd: stukken van immense muren, bestaande uit gigantische blokken steen, alsmede resten van een complex van vijf tempels. Vlakbij liggen de overblijfselen van de oude haven. Kition was een belangrijk handelscentrum. Interessant zijn de afbeeldingen van schepen die in de muren van gebouwen zijn geëtst. Kition ligt op de Aphrodite-route (zie p.74).

ARCHEOLOGISCH DISTRICTSMUSEUM Plateia Kalograion Tel. 24304169 Openingstijden: dinsdag, woensdag & vrijdag 8.00-15.00 uur donderdag 8.00-17.00 uur zaterdag 9.00-15.00 uur zondag en maandag gesloten Toegang: í1.00

De museumcollectie bestaat hoofdzakelijk uit vondsten uit de belangrijkste neolitische nederzettingen van Cyprus – Choirokoitia en Tenta – en uit het oude stadskoninkrijk Kition. Voorwerpen van ivoor, albast en faïence maken duidelijk dat Cyprus commerciële contacten onderhield met het gebied rond de oostelijke Middellandse Zee. Het museum ligt op de Aphrodite-route (zie p.74).

ARCHEOLOGISCH MUSEUM VAN DE PIERIDES FOUNDATION Zinonos Kitieos 4

Het oudste particuliere museum van Cyprus is gevestigd in het voorouderlijk Openingstijden: maandag-donderdag huis van de familie Pierides, een 9.00-16.00 uur koloniaal pand uit 1815. Het bezit een vrijdag-zaterdag 9.00-13.00 uur uitgebreide collectie voorwerpen daterend van 4000 v.Chr. tot de 15de Toegang: í1.00 eeuw A.D., alle verzameld door de familie Pierides. De collectie weerspiegelt de economische, sociale en culturele ontwikkeling van Cyprus in deze periode. Sommige stukken behoren tot de meest representatieve overblijfselen uit bepaalde perioden. Bijzondere objecten zijn onder meer het aardewerk uit de vroege bronstijd, Romeins glaswerk en aardewerk borden uit de Middeleeuwen. Het museum ligt op de Aphrodite-route (zie p.74). Tel. 24814555

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

40

GEMEENTELIJK CULTUREEL CENTRUM Leoforos Athinon

Het Gemeentelijk Cultureel Centrum is Plateia Evropis gevestigd in vijf voormalige pakhuizen Tegenover de jachthaven van de douane, die in 1881 in koloniale stijl werden gebouwd en volledig zijn gerenoveerd. Het centrum herbergt de gemeentelijke galeries en het Pierides-Tornaritis Paleontologisch Museum. Gemeentelijke galeries In de galeries is werk van lokale kunstenaars te zien.

Tel. 24658848 Openingstijden: april-oktober: dinsdag-zaterdag 9.00-13.00 & dinsdag-vrijdag ook 17.00-19.00 uur november-maart: dinsdag-zondag 9.00-13.00 & dinsdag-vrijdag ook 16.00-18.00 uur

Pierides-Tornaritis Paleontologisch Museum Dit oudheidkundig museum is het enige in zijn soort op Cyprus. Het bezit een collectie fossielen die 500 miljoen jaar bestrijkt. Tot de zeldzame stukken behoren botten van dwergolifanten en nijlpaarden, diersoorten die tot ca. 10.000 v.Chr. op het eiland voorkwamen.

Tel. 24628587 (in samenwerking met de Hellenic Bank) Openingstijden: juni-augustus: dinsdagvrijdag 9.00-14.00 uur, zaterdag 9.00-12.00 uur september-mei: dinsdagvrijdag 9.00-14.00 uur, zaterdag-zondag 9.00-12.00 uur Gratis toegang

Museum van Larnaka en Gemeentelijk historisch archief Tel: 24657745 Het Museum van Larnaka en het Gemeentelijk historisch archief zijn gevestigd in de gerenoveerde woning en kantoren van de eerste koloniale havenmeester van Larnaka. Het gebouw dateert uit 1881 en ligt naast de voormalige pakhuizen. Het museum, gevestigd op de begane grond, belicht de geschiedenis van de stad. Een grote collectie munten uit het oude stadskoninkrijk Kition (late 6de eeuw) en foto’s van de stad uit 1850 en latere jaren maken deel uit van de collectie. Het archief op de tweede verdieping bevat zeldzame boeken, documenten en artikelen, maar is alleen toegankelijk voor onderzoekers.

BORSTBEELDEN VAN KIMON EN ZENO De Atheense generaal Kimon trachtte in 450 v.Chr. met een grote vloot Cyprus van de Perzen te bevrijden. Tijdens de belegering van Kition vond hij de dood. Zijn buste staat op de Foinikoudes, de met palmen omzoomde boulevard. De in Kition geboren filosoof Zeno was de grondlegger van het stoïcisme en de stichter van de school van de Stoa in Athene (4de eeuw v.Chr.). Zijn marmeren buste staat in het centrum van Larnaka.

L A R N A K A

41

AGIOS LAZAROS-KERK EN KERKELIJK MUSEUM Plateia Agiou Lazarou

De magnifieke Agios Lazaros-kerk, gebouwd in de 9de eeuw en Openingstijden kerk: gerestaureerd in de 17de eeuw, is een april-augustus: 8.00-12.30 & 15.30-18.30 uur van de fraaiste kerken in Byzantijnse september-maart: 8.00-12.30 & 14.30-17.00 uur stijl op Cyprus. Hij bevat een Gratis toegang indrukwekkend iconen-scherm, een Openingstijden museum: prachtig voorbeeld van barokke maandag-dinsdag & donderdag-vrijdag houtbewerking. Onder het sanctuarium 8.30-13.00 & 15.00-17.30 uur is het graf van Lazaros te zien, de woensdag & zaterdag 8.30-13.00 uur patroonheilige van Larnaka. Acht dagen voor de Grieks-orthodoxe Pasen wordt Toegang: í0.50 de icoon van de heilige in processie door de stad gevoerd. Na door Christus uit de dood te zijn opgewekt, leefde Lazaros gedurende dertig jaar in Kition. De apostelen Barnabas en Marcus wijdden hem tot bisschop van de stad. Achter de kerk ligt het Kerkelijk Museum. Tel. 24652498

LARNAKA FORT EN MUSEUM VAN DE MIDDELEEUWEN Leoforos Athinon, Larnaka boulevard

Het in de Middeleeuwen gebouwde fort kreeg zijn huidige vorm tijdens de Openingstijden: Osmaanse overheersing. Na de juni-augustus: maandag-vrijdag 9.00-19.30 uur Osmaanse tijd gebruikten de Britten maart-april & september-oktober: het enkele jaren als gevangenis. maandag-vrijdag 9.00-18.00 uur Tegenwoordig is er het Museum van november-februari: maandag-vrijdag de Middeleeuwen gevestigd. De 9.00-17.00 uur collectie dateert van de vroegchristelijke periode tot de 19de eeuw. Toegang: í1.00 In de zomer gebruikt de gemeente Larnaka de binnenplaats voor culturele evenementen. Vlakbij het fort staat de Tusla-moskee, oorspronkelijk een middeleeuwse kerk. Tel. 24304576

ZACHOURI-MOSKEE De Zachouri-moskee, gebouwd in het midden van de 19de eeuw, is een belangrijk religieus centrum voor moslims. De moskee ligt aan de Nicolaou Roussou Street, tussen de Kebir-moskee en de Agios Lazaros-kerk.

KEBIR (BUYUK)-MOSKEE Leoforos Athinon, tegenover het fort

De Kebir (Buyuk)-moskee is waarschijnlijk de oudste Osmaanse moskee op Cyprus en was oorspronkelijk een 13de-eeuwse katholieke kerk, gewijd aan St. Katherina. De oudste vermelding van de moskee dateert van 1747. In een document schreef Bekir Pasha, de ontwerper van het aquaduct van Larnaka, dat een openbare fontein bij de moskee via het aquaduct van water moest worden voorzien. De fontein staat nog altijd bij de moskee.

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

42

GEMEENTELIJK NATUURHISTORISCH MUSEUM Het museum herbergt grote collecties reptielen, zeldzame insecten, vogels, zoogdieren, zeedieren en fossielen die op Cyprus en in omringende landen voorkomen. Bijzonder zijn de collecties insecten en planten.

Leoforos Grigori Afxentiou (in het stadspark) Tel. 24652569 Openingstijden: juni-augustus: dinsdag-zondag 10.00-13.00 & 16.00-18.00 uur september-mei: dinsdag-zondag 10.00-13.00 & 15.00-17.00 uur Toegang: í0.20

TUSLA-MOSKEE De Tusla-moskee ligt achter de opgravingen van Kition in de oude stad en geldt als een van de oudste moskeeën van Larnaka. Het heiligdom was oorspronkelijk een Byzantijnsorthodoxe kerk, zo blijkt uit de muurschilderingen. In de 12de of 13de eeuw ging het onder de naam Kerk van het Heilige Kruis over in katholieke handen. Na de komst van de Osmanen in 1571 werd de kerk in een moskee veranderd. De minaret is gebouwd op de fundamenten van de oorspronkelijke klokketoren. Tegenover de moskee staat een fontein uit de Venetiaanse periode.

KATHOLIEKE KERK TERRA SANTA Terra Santa 8

Terra Santa, ook wel bekend als Santa Tel. 24642858 Maria delle Grazie, is de kerk voor de Latijnse gemeenschap van Larnaka. De kerk en een bijbehorend klooster werden in 1596 gesticht om Latijnse pelgrims op weg naar het Heilige Land onderdak te bieden. In 1724 werden ze vervangen door een grotere kerk en klooster, die op hun beurt in 1842 werden verwoest en vervangen door de huidige kerk. De bouwstijl vormt een combinatie van Renaissance- en barokkenmerken.

AGIOS GEORGIOS MAKRIS-KAPEL De 13de-eeuwse kapel van Agios Georgios staat op een heuvel die een prachtig uitzicht op het zoutmeer biedt.

KAMARES-AQUADUCT In Kamares, aan de weg naar

Aan dit prachtige 18de-eeuwse Lemesos aquaduct, bestaande uit een lange rij bogen (Grieks: kamares), ontleent het omringende gebied zijn naam. De Osmaanse gouverneur van Larnaka, Bekir Pasha, liet het aquaduct op zijn eigen kosten bouwen. Tot 1939 voorzag het Larnaka van water uit een bron die tien kilometer buiten de stad lag.

L A R N A K A

43

Omgeving van Larnaka TEN WESTEN VAN DE STAD LARNAKA-ZOUTMEER Het zoutmeer is een van de belangrijkste leefgebieden voor watervogels in Europa. Vele flamingo’s, wilde eenden en andere water- en landvogels pauzeren hier tijdens hun lange reizen naar en van hun winterbestemmingen. Uit archeologisch onderzoek blijkt dat het gebied rond het zoutmeer al in de prehistorie werd bewoond. Het meer was in die tijd de haven van een stadje dat vlakbij de Hala Sultan Tekkesi-moskee is opgegraven. Dit stadje was in de late bronstijd (1650-1050 v.Chr.) een van de belangrijkste commerciële centra van Cyprus. Nadat de stad werd verlaten, slibde de havenmond dicht en ontstond het zoutmeer. Het waardevolle zout werd eeuwenlang gewonnen en verhandeld. Langs de oever van het meer is een zogeheten natuurpad (nature trail) aangelegd. Dit pad verbindt het meer met de Aphrodite-route (zie p.74).

HALA SULTAN TEKKESI-MOSKEE Vijf km ten westen van Larnaka, bereikbaar via de weg naar Kiti en een afslag voorbij de luchthaven Openingstijden: april-mei, dagelijks 8.00-18.00 juni-augustus, dagelijks 8.00-19.30 uur sept-okt, dagelijks 8.00-18.00 november-maart 8.00-17.00 Gratis toegang

bedevaartplaats. De moskee

De kleine moskee werd in 648 gebouwd op de plek waar Umm Haram, naar verluidt een familielid van de profeet Mohammed, stierf tijdens een van de vroegste Arabische invallen. Zij brak haar nek toen zij van haar muilezel viel. Kalief Muawiyah, die de expeditie leidde, gaf onmiddelijk opdracht voor de bouw van een moskee op de plek des onheils. De Tekkesi is na Mekka en Medina in Saudi-Arabië en de Al-Aqsa-moskee in Jeruzalem de belangrijkste islamitische werd in 1816 en in 2002 gerestaureerd.

ANGELOKTISTI-KERK In het dorp Kiti, 7 km ten westen van Larnaka

Deze 11de-eeuwse Byzantijnse kerk werd gebouwd op de resten van een Tel. 24424646 vroeg-christelijke basiliek. De apsis van het oorspronkelijke bouwwerk bleef Openingstijden: behouden, samen met een dagelijks 8.00-12.00 & wereldberoemd Byzantijns kunstwerk: 14.00-16.00 uur een zeldzaam 6de-eeuwse mozaïek met Gratis toegang een afbeelding van Maria met kind tussen de aartsengelen Michaël en Gabriël. Dit pronkstuk kan de vergelijking met de mozaïeken van Ravenna glansrijk doorstaan. Alleen op Cyprus en in de Sinaï bestaan mozaïeken uit deze periode. Gelijkwaardige mozaïeken zijn die uit de Kanakaria-kerk in het bezette dorp Lythragkomi, die te zien zijn in het Byzantijns Museum in Lefkosia (Nicosia). 10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

44

Omgeving van Larnaka – Stavrovouni-klooster

L A R N A K A

45

AGIOS GEORGIOS ARPERAS-KERK Zo’n twee kilometer van het dorp Tersefanou, op de plek waar in de Middeleeuwen het dorpje Arpera lag, staat de kerk van Agios Georgios Arperas. De kerk werd in 1745 gebouwd door dragoman Konstaninos Christofanis en bevat een fresco waarop hij en zijn familie staan afgebeeld. Andere muurschilderingen zijn gemaakt door de kunstenaar Ioannikios.

KOSTAS ARGYROU-MUSEUM In het dorp Mazotos Tel. 24991633 Openingstijden: dinsdag-vrijdag 9.00-12.00 & 14.00-16.00 uur zaterdag-zondag 9.00-12.00 uur

Dit museum bevat het werk van de lokale beeldhouwer Kostas Argyrou, die zichzelf de beeldhouwkunst op latere leeftijd eigen maakte. Hij wordt gezien als een van de belangrijkste moderne Cypriotische kunstenaars.

Toegang: í1.00

TR

IM

O NI O M U N

DI

A L

PA

CHOIROKOITIA

RI

IN

E

MO

N D IA L

ñ

ñ

E W O RL D H

TA

GE

ñ PATR

IM

O

Aan de weg tussen Lefkosia en Lemesos, 32 km ten zuidwesten van Larnaka en 48 km ten zuiden van Lefkosia

De opgravingen van de circa negenduizend jaar oude nederzetting Choirokoitia staan sinds 1998 op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. Tel. 24322710 De neolitische nederzetting is relatief Openingstijden: goed behouden gebleven. Dankzij de november-maart, dagelijks opeenvolgende stadia van bebouwing 8.00-17.00 uur biedt Choirokoitia waardevolle april-mei, sept-okt, dagelijks informatie over het leven op Cyprus 8.00-18.00 uur gedurende de gehele neolitische juni-augustus, maandagperiode. Bij de opgravingen zijn vijf vrijdag 9.00-19.30 uur woningen gereconstrueerd met gebruik van traditionele Toegang: í1.00 bouwmaterialen en -methoden. De huizen zijn ingericht met replica’s van voorwerpen die tijdens opgravingen in de oorspronkelijke woningen zijn gevonden. De vegetatie rond de woningen bestaat uit planten en bomen die sinds de neolitische tijd op Cyprus voorkomen.

KALAVASOS TENTA 40 km ten zuidwesten van Larnaka en 2,5 km ten noorden van de weg tussen Lefkosia en Lemesos Openingstijden: maandag-vrijdag 9.00-16.00 uur Toegang: í0.75

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

46

De neolitische nederzetting Tenta ligt vlakbij het dorp Kalavasos en dateert uit 7000 v.Chr. De nederzetting is overdekt door een moderne, tentachtige structuur.

LEFKARA Acht km van het aan de weg tussen Lefkosia

Het sfeervolle dorp Lefkara is dankzij en Lemesos gelegen dorp Skarinou en 40 km zijn traditionele architectuur ten westen van Larnaka uitgesproken schilderachtig, maar is vooral beroemd om zijn kant (de zogeheten Lefkaritika) en zijn zilverwerk. Volgens de legende kwam Leonardo da Vinci naar Lefkara om een kanten altaarkleed te kopen voor de Dom van Milaan. Naast de hieronder beschreven bezienswaardigheden zijn twee kerken een bezoek waard. De Kerk van het Heilige Kruis in Pano Lefkara (BovenLefkara) bezit een prachtig 18de-eeuws iconen-scherm en een uniek 13de-eeuws zilveren kruis, en de éénbeukige koepelkerk Archangelos Michaël heeft 12de- en 15de-eeuwse muurschilderingen.

Museum voor Borduurwerk en Zilversmeedkunst Het museum gerestaureerde Patsalos. Er voorbeelden te Lefkara-kant.

is gevestigd in het huis van de familie zijn onder meer zien van traditionele

Tel. 24342326 Openingstijden: maandag-donderdag 9.30-16.00 uur vrijdag-zaterdag 10.00-16.00 uur Toegang: í1.00

Wassenbeeldenmuseum Fatsa Hier zijn wassen beelden te zien van belangrijke figuren uit de geschiedenis van Cyprus, alsmede scènes uit de Osmaanse tijd (1571-1878), de Britse tijd (1878-1960), de vrijheidsstrijd (1955-1959) en de Turkse invasie (1974).

Tel. 24621048 Openingstijden: mei-oktober: dagelijks 9.00-19.00 uur november-april: dagelijks 9.00-17.30 uur Toegang: í3,00. Kinderen í2,00

KATO DRYS Ten zuidwesten van Lefkara

Kato Drys, waar in 1134 de heilige Agios Neofytos werd geboren, bezit twee interessante kerken: de Agios Charalambos uit 1897 en de 16de-eeuwse, onlangs gerestaureerde Panagia. Met hun balkons en bewerkte vensters en deuren zijn veel gebouwen in het dorp kenmerkende voorbeelden van landelijke architectuur. Plattelandsmuseum (Huis van Gavriel en Eleni Papachristoforou) Dit museum is gevestigd in een mooi gerestaureerd huis met bijzonder houtwerk, een prachtig voorbeeld van lokale 19de-eeuwse architectuur.

Tel. 24342648 Openingstijden: maandag-vrijdag 9.00-14.30 uur Toegang: í0,50

L A R N A K A

47

AGIOS MINAS-KLOOSTER Vlakbij Lefkara Het klooster is maandag-vrijdag geopend voor groepen met uitzondering van onderstaande uren: mei-september: 12.00-15.00 uur oktober-april: 12.00-14.00 uur

Het 15de-eeuwse klooster is gebouwd in Byzantijns-gotische stijl. Op de noordelijke en zuidelijke muur zijn grote schilderingen van Agios Georgios en Agios Minas uit 1757 te zien. De nonnen die het klooster bewonen schilderen iconen.

STAVROVOUNI-KLOOSTER Negen km ten oosten van de weg tussen Lefkosia en Lemesos, 40 km van Larnaka

Dit klooster, prachtig gelegen op een bergtop, is volgens de overlevering in Openingstijden: april-augustus: de 4de eeuw gesticht door St. Helena, 8.00-12.00 & 15.00-18.00 uur moeder van Constantijn de Grote. Zij september-maart: liet er een splinter van het Heilige Kruis 8.00-12.00 & 14.00-17.00 uur achter. De monniken houden er even strikte leefregels op na als hun collega’s van Athos in Griekenland, en vrouwen zijn niet welkom. Een imposante ceremonie (annex festival) vindt plaats op 14 september, de dag van de ‘Verheffing van het Kruis’. Het klooster van Agia Varvara aan de voet van de berg is toegankelijk voor alle bezoekers. De monniken van dit klooster zijn begenadigde iconenschilders.

AGIOS EFFIMIANOS-KERK Vlakbij het Stavrovouni-klooster, in de regio Kornos

De oorspronkelijke, Byzantijnse Agios Effimianos-kerk staat in het door Turkije bezette dorp Lysi. De 14de-eeuwse fresco’s van de kerk werden na de Turkse invasie het land uitgesmokkeld en verkocht. Ze werden teruggevonden in München en aangekocht door de Cypriotische regering en de Amerikaanse Menil Foundation. Ze zijn gedurende vijftien jaar in Houston te zien en worden dan naar Cyprus teruggebracht. Bewoners van Lysi bouwde in de regio Kornos een nieuwe Agios Effimianoskerk naar voorbeeld van het origineel. In de kelder zijn replica’s van de 14deeeuwse fresco’s te zien.

KONINKLIJKE KAPEL In het dorp Pyrga, 35 km ten zuiden van Lefkosia en 32 km ten westen van Larnaka Toegang: í1.00

De kapel werd in 1421 gebouwd door koning Janus de Lusignan en bevat een muurschildering waarop de vorst is afgebeeld in gezelschap van zijn vrouw, Charlotte de Bourbon.

TEN OOSTEN VAN DE STAD AGIOS ANTONIOS-KERK In het dorp Kellia

Een van de belangrijkste Byzantijnse kerken van Cyprus, waarschijnlijk daterend uit de 9de eeuw. De driebeukige, gewelfde basiliek had ooit een koepel en bevat muurschilderingen uit de 9de, 11de en 13de eeuw. 10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

48

PAFOS

IM

O NI O M U N D

IA

L

PA

De stad Pafos is een waar openluchtmuseum en staat in zijn geheel op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. In de oudheid was het lange tijd de hoofdstad van Cyprus. Tegenwoordig is het een charmant stadje. Liefhebbers van oudheden komen hier, zowel als in de omgeving, royaal aan hun trekken. Volgens de mythologie werd in deze omgeving de Griekse godin Aphrodite geboren uit het schuim van de zee. De magische krachten van de godin van de liefde en schoonheid zijn nog in het hele district Pafos voelbaar. De regio bezit een schitterende kustlijn en landinwaarts liggen prachtige kloosters en sfeervolle dorpen, waar oude tradities en gebruiken nog volop zichtbaar zijn. TR

RI

IN

E

MO

N D IA L

ñ

ñ

E W O RL D H

TA

GE

ñ PATR

IM

O

1

1. Middeleeuws fort 2. De Koningsgraven 3. Mozaïek, Archeologisch Park Kato Pafos 2

3 P A F O S

49

BEZIENSWAARDIGHEDEN ARCHEOLOGISCH DISTRICTSMUSEUM Leoforos Georgiou Griva Digeni 43 Tel. 26306215 Openingstijden: dinsdag, woensdag & vrijdag 8.00-15.00 uur donderdag 8.00-17.00 uur zaterdag 9.00-15.00 uur zondag en maandag gesloten Toegang: í1.00

Dit museum bezit een fraaie collectie oudheden uit het district Pafos, daterend van de neolitische tijd tot het jaar 1700. Bijzonder zijn een set chirurgische instrumenten en een zeldzaam beeld van Aphrodite als strijder. Het museum ligt aan de Aphrodite-route (zie p.74).

BYZANTIJNS MUSEUM Andrea Ioannou 5, naast het terrein van het bisdom Tel. 26931393 Openingstijden: maandag-vrijdag 9.00-16.00 uur zaterdag 9.00-13.00 uur Toegang: í1.00

Dit museum bezit een belangrijke collectie voorwerpen uit de Byzantijnse tijd. Tot de verzameling iconen, daterend uit de 7de tot de 18de eeuw, behoort een van de oudste exemplaren van Cyprus, een icoon van Agia Marina uit de 7de of 8ste eeuw. Verder biedt het museum een keur aan houtsnijwerk, religieuze metalen voorwerpen, ambtskleden van priesters, traditioneel borduurwerk, manuscripten, oude boeken en fresco’s.

ETNOGRAFISCH MUSEUM Exo Vrisis 1, Tel. 26932010 Openingstijden: maandag-zaterdag 9.30-17.00 uur zondag 10.00-12.00 uur

Deze boeiende particuliere etnografische collectie, daterend van de neolitische periode tot heden, bevat onder meer een muntenverzameling en is bezit van de familie Eliades.

Toegang: í1.50

GEMEENTELIJKE GALERIE Gladstone 7, Tel. 26930653 Openingstijden: april-oktober: maandagvrijdag 10.00-13.00 & 17.00-20.00 uur, zaterdag-zondag 10.00-13.00 uur november-maart: maandag-vrijdag 10.00-13.00 & 15.00-17.00 uur, zaterdag-zondag 10.00-13.00 uur

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

50

In deze galerie zijn 43 werken van lokale kunstenaars te zien.

LOUTRA-BADEN Vlakbij de oude markt

Dit gewelfde badhuis uit de Osmaanse tijd was in gebruik tot in de vijftiger jaren van de 20ste eeuw. Het bestaat uit drie ruimten: een receptie, een tussenruimte en de eigenlijke baden. Het gerestaureerde gebouw doet nu dienst als gemeentelijk cultureel centrum.

CHRISTELIJKE CATACOMBE AGIA SOLOMONI Leoforos Agiou Pavlou, Kato Pafos

Een klein complex ondergrondse grafkamers uit de hellenistische periode. In de Middeleeuwen was het een veelbezocht pelgrimsoord, genaamd de ‘Kapel van de Zeven Slapers’ of ‘de Zeven Maccabeërs’. Het complex werd vanaf de 2de eeuw gebruikt als christelijke tombe en waarschijnlijk daarvoor als synagoge. Enkele 12de-eeuwse muurschilderingen zijn bewaard gebleven en in het pleisterwerk staan namen van 13de-eeuwse kruisvaarders gegraveerd. Bij de ingang staat een heilige boom. Wie een persoonlijke offergave in de takken hangt, kan volgens de traditie rekenen op genezing van zijn kwalen.

MIDDELEEUWS FORT Dit fort werd in de Byzantijnse tijd gebouwd ter bescherming van de haven, en in de 13de eeuw herbouwd in opdracht van het huis De Lusignan. In 1570 werd het afgebroken door de Venetianen, maar kort daarop herbouwd door de Osmanen.

Aan de haven van Kato Pafos Openingstijden: juni-augustus: dagelijks 10.00-18.00 uur september-mei: dagelijks 10.00-17.00 uur Toegang: í1.00

ARCHEOLOGISCH PARK KATO PAFOS

TR

IM

O NI O M U N D

IA

L

PA

Na het opnemen van de oudheden van Kato Pafos (de benedenstad van Pafos) op de Werelderfgoedlijst in 1980, werd een plan uitgewerkt dat tot doel had de oudheden te beschermen en te behouden, en bezoekers van gedegen informatie te voorzien. Het Archeologisch Park omvat monumenten uit de lange periode van prehistorie tot Middeleeuwen, maar de meeste dateren van de Romeinse tijd. Onbetwist hoogtepunt vormen de bijzondere mozaïekvloeren van vier Romeinse villa’s. Andere belangrijke monumenten zijn het asklepion, het odeon, de agora, het fort Saranta Kolones, de ruïnes van de vroeg-christelijke Limeniotissa-basiliek en de Koningsgraven. RI

IN

E

MO

N D IA L

ñ

ñ

E W O RL D H

TA

GE

ñ PATR

IM

O

P A F O S

51

1. Mozaïeken Vlakbij de haven van Kato Pafos

De mozaïeken in de Huizen van Dionysos, Theseus, Aion en Orpheus dateren van de 3de tot de 5de eeuw. Tel. 26306217 Het eerste huis werd in 1962 bij toeval Openingstijden: door een boer ontdekt. De villa’s nov-maart 8.00-17.00 uur waren eigendom van vooraanstaande april-mei 8.00-18.00 uur functionarissen en de mozaïekvloeren juni-augustus 8.00-19.30 behoren tot de fraaiste van het sept-okt 8.00-18.00 uur oostelijke Middellandse-Zeegebied. Ze Toegang: í2.00 stellen personen en gebeurtenissen uit de Griekse mythologie voor. Op de mozaïeken in het Huis van Dionysos is de wijngod afgebeeld en in het Huis van Theseus is de klassieke held te zien, zwaaiend met zijn knots en oog in oog met de Minotaurus. De huizen liggen aan de Aphrodite-route (zie p.74). 2. Odeon Kato Pafos

Het kleine odeon (amfitheater) dateert van de 2de eeuw. Het werd gebouwd van grote, fraai afgewerkte kalksteenblokken. ’s Zomers wordt het gebruikt voor muziek- en toneeluitvoeringen. Vlakbij liggen de restanten van de stadsmuren, de Romeinse agora en een gebouw gewijd aan Asklepios, god van de geneeskunde. 3. Saranta Kolones Vlakbij de haven van Kato Pafos

Overblijfselen van een Frankisch kasteel, dat begin 13de eeuw werd gebouwd op de resten van een Byzantijns kasteel. In 1222 viel het ten prooi aan een aardbeving.

4. Ruïne Limeniotissa-basiliek Vlakbij de haven van Kato Pafos

De basiliek werd waarschijnlijk begin 5de eeuw gebouwd en had drie beuken (gescheiden door twee rijen marmeren zuilen), een enkele apsis, een narthex en een atrium. De vloer bestond uit prachtige mozaïeken in geometrische patronen. De kerk werd vrijwel geheel verwoest tijdens de Arabische invallen in de 7de eeuw. In de 10de eeuw werd hij op kleinere schaal herbouwd, maar in 1159 betekende een aardbeving het definitieve einde. 5. Koningsgraven Kato Pafos TTel. 26306295 Openingstijden: juni-augustus: dagelijks 8.00-19.30 uur april-mei & september-oktober: dagelijks 8.00-18.00 uur november-maart: dagelijks 8.00-17.00 uur Toegang: í1.00

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

52

De ondergrondse Koningsgraven behoren tot de belangrijkste oudheidkundige attracties van Pafos. De oudste van de in de rotsbodem uitgehakte graven dateren van de 4de eeuw v.Chr. Sommige zijn versierd met Dorische zuilen. Vanwege hun grootsheid kregen ze de naam Koningsgraven, maar in werkelijkheid lagen er vooraanstaande functionarissen begraven.

CHRYSOPOLITISSA-KERK EN BYZANTIJNSE BASILIEK Kato Pafos

De kerk werd in de 13de eeuw gebouwd op de ruïne van de grootste vroeg-Byzantijnse basiliek van het eiland. Op het terrein staat de zogeheten Pauluszuil, waaraan de apostel volgens de overlevering werd gegeseld voordat hij erin slaagde de Romeinse proconsul te bekeren.

THEOSKEPASTI-KERK Theoskepasti betekent ‘Versluierd door God’. Volgens de legende veroorzaakte God tijdens de Arabische invallen een versluierende mist die de kerk aan het zicht onttrok. Het huidige gebouw dateert uit 1923.

Kato Pafos

Omgeving van Pafos TEN NOORDEN VAN DE STAD AGIOS NEOFYTOS-KLOOSTER Het klooster werd rond 1200 gesticht door de kluizenaar en schrijver Neofytos. De ‘Enkleistra’, een door hem in de rots uitgehakte ruimte, bevat enkele van de mooiste Byzantijnse fresco’s van Cyprus, daterend van de 12de en de 15de eeuw. Het Kerkelijk Museum van het klooster is interessant en de kloosterkerk bevat enkele van de fraaiste iconen uit de postByzantijnse tijd (16de eeuw).

Negen km ten noorden van Pafos Openingstijden: april-oktober: dagelijks 9.00-12.00 & 14.00-16.00 uur november-maart: dagelijks 9.00-16.00 uur Toegang: í0.50.

PANAGIA CHRYSELEOUSA-KERK In het dorp Empa,

Deze kerk is in feite een combinatie 3 km ten noorden van Pafos van twee kerken. Het oostelijke deel werd in de 12de eeuw gebouwd, mogelijk op de resten van een vroeg-christelijke basiliek, als kruiskerk met een koepel. In de 13de eeuw werd aan de westkant hiervan een tweede kruiskerk met koepel aangebouwd. De kerk bevat zeldzame wandschilderingen uit de 12de, 13de, 15de en 16de eeuw.

P A F O S

53

LEMPA Vijf km ten noorden van Pafos

In dit dorp hebben opgravingen een belangrijke nederzetting uit de chalcolitische periode (3800-2400 v.Chr.) aan het licht gebracht. Vlakbij het opgravingsterrein staan replica’s van twee oorspronkelijke huizen, gebouwd van materialen en volgens methoden die ook voor de originelen werden gebruikt. De nederzetting ligt aan de Aphrodite-route (zie p.74).

CHLORAKAS De Agios Georgios-boot

In een speciaal ontworpen gebouwtje aan de kust bij Chlorakas is een boot te zien die tijdens de vrijheidsstrijd (1955-1959) werd gebruikt om munitie aan land te smokkelen. Vlakbij ligt de kerk van Agios Georgios.

MUSEUM VAN DE MYCEENSE KOLONISATIE VAN CYPRUS Coral Bay, 9 km ten noorden van Pafos

Op deze plek is een kleine nederzetting blootgelegd uit de 12de Openingstijden: eeuw v.Chr., het einde van de late dagelijks open bronstijd. Hier vestigden de eerste nov-maart 8.30-17.00 uur (Myceense) Grieken zich, na de april-okt 8.30-18.00 uur ondergang van de Myceense Toegang: í0,75 beschaving op het Griekse vasteland. Een klein museum belicht de Myceense kolonisatie van Cyprus. Het is gevestigd in een opvallend gebouw, naar een ontwerp van de vooraanstaande architect Andrea Bruno, hoogleraar aan de universiteit van Turijn.

DE PEGEIA-FONTEINEN EN AGIOS GEORGIOS-BASILIEKEN In de dorpen Pegeia en Agios Georgios

Pegeia is bekend om zijn schilderachtige dorpsplein met fonteinen, die Openingstijden: de hoofdrol spelen in menig dagelijks open volksliedje. Zo’n 4,5 km ten nov-maart, 8.30-17.00 uur noordwesten van het dorp liggen bij april-okt 8.30-18.00 uur het vissershaventje Agios Georgios de resten van twee vroeg-christelijke Toegang: í1.00 basilieken met bijzondere mozaïekvloeren, waarop dieren staan afgebeeld. Deze plek moet in de vroeg-christelijke tijd een belangrijke nederzetting zijn geweest. Vlakbij zijn in de rots uitgehakte Romeinse graven te zien.

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

54

REGIO LAONA Niet ver van de stad Polis en het schiereiland Akamas ligt de regio Laona met de schilderachtige dorpen Ineia, Drouseia, Kathikas, Pano Akourdaleia en Kato Akourdaleia, die dankzij hun hoge ligging (600 meter) een schitterend uitzicht bieden. Kathikas

Drouseia

Pano Akourdaleia

1. Drouseia - Weefmuseum Drouseia is een van de charmantste dorpen van Cyprus. In het museum zijn voorbeelden van oude en moderne weeftechnieken te zien.

Tel: 26332561 Openingstijden: maandag, donderdag 8.00-13.00 uur,14.00-17.00 uur dinsdag, woensdag & vrijdag 8.00-14.30 uur Gratis toegang

2. Ineia - Museum voor Mandvlechten Tel. 26332562

Net als Drouseia biedt Ineia een prachtig uitzicht over het schiereiland Akamas, en is het geknipt voor wandelliefhebbers. Het museum bezit een collectie gevlochten manden.

Openingstijden: maandag-zaterdag 11.00-13.00 uur maandag-vrijdag 16.00-19.00 (juni tot november) maandag-vrijdag 14.00-17.00 (december-mei)

3. Kato Akourdaleia – Museum voor Volkskunst Tel. 26692462

Het museum belicht de volkskunst en ambachten.

lokale

maandag-vrijdag 10.00-12.00,15.00-17.00 Toegang: í0.75

4. Kathikas – Laona/Akamas Informatie Centrum In een gerenoveerd schoolgebouw in het centrum van Kathikas is een informatiecentrum voor zowel de regio Laona als het schiereiland Akamas gevestigd. Akamas

P A F O S

55

BADEN VAN APHRODITE Op het schiereiland Akamas, vlakbij Polis en 48 km ten noorden van Pafos

In het noordwesten van Cyprus ligt het schiereiland Akamas, een ruig, onbewoond gebied met schitterende landschappen en stranden, dat binnenkort tot nationaal park verklaard zal worden. Het is vernoemd naar de Atheense strijder Akamantas, zoon van Theseus, die na de Trojaanse oorlog naar Cyprus kwam. Akamas wordt in biologisch en geologisch opzicht gekenmerkt door een unieke diversiteit. Er komen meer dan vijfhonderd plantsoorten voor en de bezoeker kan er smalle, diepe valleien en kloven, grotten en kleine eilandjes zien. Een aantal natuurpaden (nature trails) biedt de mogelijkheid om kennis te maken met het ongerepte gebied, dat ook zeer geschikt is om te fietsen, te duiken en te zwemmen. Op het schiereiland, tussen Polis en Kaap Arnaouti, liggen de zogeheten Baden van Aphrodite: een in de rotsen uitgeslepen bekken in de schaduw van een vijgenboom waar de godin volgens de legende placht te baden. Hier zou zij haar minnaar Adonis hebben ontmoet. Uiteraard voert de Aphrodite-route (zie p.74) langs deze plek.

POLIS Aan de noordkust, 37 km van Pafos

De stad Polis ligt op de plek waar in de klassieke en hellenistische tijd het stadskoninkrijk Marion floreerde, een belangrijk handelscentrum met sterke banden met Athene. Later kreeg het de naam Arsinoe. Het tegenwoordige Polis is een populaire kustplaats met een mooi, oud centrum waar nog veel traditionele gebouwen te zien zijn.

Archeologisch Museum Marion-Arsinoe Leoforos Makariou III 26 Tel. 26322955 Openingstijden: dinsdag, woensdag & vrijdag 8.00-15.00 uur donderdag 8.00-17.00 uur zaterdag 9.00-15.00 uur zondag en maandag gesloten

De interessante collectie van dit museum bestaat uit oudheden die bij opgravingen in de regio van het oude stadskoninkrijk MarionArsinoe gevonden zijn. Het museum ligt op de Aphrodite-route (zie p.74).

Toegang: í0.75

Agios Andronikos-kerk Deze 16de-eeuwse kerk met muurschilderingen uit dezelfde eeuw staat in het centrum van Polis. In de Osmaanse tijd werd de kerk tot moskee omgebouwd. Daarbij werd het noordelijke deel aangebouwd en werden de muurschilderingen aan het oog onttrokken. Onlangs zijn de fresco’s in oude luister hersteld. Andere interessante kerken in de regio zijn de 18de-eeuwse Agia Kyriaki-kerk in het dorp Pelathousa en de 15de-eeuwse Panagia Horteni-kerk in Kritou Tera.

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

56

BYZANTIJNS MUSEUM VAN ARSINOE Dit museum, gevestigd in het gebouw van het bisdom van Arsinoe, bezit een van de grootste collecties iconen uit de 13de tot de 19de eeuw, alsmede zeldzame boeken en manuscripten, houtsnijwerk, weefsels en lokale en geïmporteerde zilveren en metalen voorwerpen.

Bisdom van Arsinoe, in het dorp Peristerona, 9 km van Polis Tel. 26352515 Openingstijden: april-oktober: maandag-vrijdag 10.00-13.00 & 14.00-18.00 uur, zaterdag 10.00-13.00 uur november-maart: maandag-vrijdag 10.00-16.00 uur, zaterdag 10.00-13.00 uur Toegang: í1.00

TEN NOORDOOSTEN VAN DE STAD KERK VAN AGIOS KIRYKOS EN AGIA IOULITTI In het dorp Letymvou

Deze koepelkerk van het type ‘kruis-inrechthoek’ stamt uit de 12de eeuw, maar werd vele malen uitgebreid, vooral in de 15de eeuw. Enkele 12de-eeuwse fresco’s zijn bewaard gebleven, maar de meeste fresco’s zijn 15de-eeuws.

PANAGIA CHRYSELEOUSA-KERK In het dorp Polemi

Een complex van twee kerken. De oudste is een koepelkerk van het type ‘kruis-in-rechthoek’ en dateert wellicht van de 12de eeuw. In de 18de eeuw werd een kerk met tongewelf aangebouwd. Het iconen-scherm bevat schitterende 16de-eeuwse iconen.

METOCHI IERAS MONIS KYKKOU In het dorp Polemi

In het noordwesten van het dorp is een interessant cluster traditionele gebouwen te vinden, bekend als ‘Metochi tou Kykkou’. Tegenwoordig herbergen ze een cultureel centrum.

WEEFMUSEUM Al sinds de Middeleeuwen staat het dorp Fyti bekend om de speciale weefstijl die er wordt toegepast. De weefsels uit Fyti, Fythkiotika genoemd, worden gekenmerkt door rijke kleuren en een verscheidenheid aan ontwerpen. Het museum bevat een collectie geweven stoffen en ook kan men er het weefproces volgen.

In het dorp Fyti Tel. 26732126 Openingstijden: mei-oktober: maandag-zaterdag 8.00-12.00 & 14.00-17.00 uur november-april: maandag-zaterdag 9.00-12.00 & 13.00-15.00 uur Gratis toegang

P A F O S

57

PANO PANAGIA Op de westelijke hellingen van het Troodos-gebergte, 1,5 km van het Chrysorrogiatissa-klooster

In dit dorp werd aartsbisschop Makarios III geboren, de eerste president van Cyprus. Zijn eenvoudige geboortehuis is nu een museum.

CHRYSORROGIATISSA-KLOOSTER Veertig km ten noordoosten van Pafos

Het klooster, gelegen in een schitterende omgeving, is gewijd aan Openingstijden voor het bezichtigen ‘Onze Vrouwe van de Gouden van de iconen: Granaatappel’ en werd in 1152 gesticht mei-augustus: door de monnik Ignatios. Volgens de dagelijks 9.30-12.30 & 13.30-18.30 uur legende vond Ignatios een bijzondere september-april: icoon van de Maagd Maria aan de kust dagelijks 10.00-12.30 & 13.30-16.00 uur van Pafos, die gedurende de iconoclastische periode in Klein-Azië in zee was gegooid. Het huidige gebouw dateert van 1770. Op 15 augustus vindt er een indrukwekkende religieuze ceremonie plaats ter gelegenheid van het ‘Ontslapen van Maria’ (Maria-Tenhemelopneming). Het klooster bezit een belangrijke collectie iconen en religieuze voorwerpen. In de oude wijnmakerij van het klooster worden enkele van de beste wijnen van het eiland geproduceerd. Tel. 26722457

AGIA MONI-KLOOSTER Dit klooster wordt in verband gebracht met het begin van het kloosterwezen op Cyprus. Volgens de overlevering is het rond het jaar 300 gesticht door Agios Nicolas en Agios Eutykhios. In het klooster werden tot 1754 een heilig reliek, dat Agios Nicolas had ontvangen, en een stuk van de mantel van de Maagd Maria bewaard.

CHOULOU Het dorp Choulou ligt 22 kilometer ten noordoosten van Pafos. Gedurende de Middeleeuwen was het een bekend feodaal dorp, bezongen in het populaire volkslied Arodafnousa. Belangrijke kerken in het dorp zijn de kerk van de Maagd Pantanassa met 16de-eeuwse wandschilderingen, de Byzantijnse Agios Georgios-kapel en de 12de-eeuwse Agios Theodoros-kapel.

PANAGIA TOU SINTI-KLOOSTER Vlakbij het dorp Pentalia

Een verlaten klooster op de oever van de rivier Xeros. De 16de-eeuwse hoofdruimte van het klooster verkeert in goede staat en wordt gezien als een van de belangrijkste bouwwerken uit de Venetiaanse tijd. Vanwege de goede conservatie en restauratie werd het in 1997 de Europa Nostra Award toegekend.

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

58

TEN OOSTEN VAN DE STAD GEROSKIPOU De naam van het dorp is afgeleid van het Griekse Hieros Kepos, ‘Heilige Tuin’. Ooit zouden hier uitgestrekte tuinen hebben gelegen, gewijd aan de godin Aphrodite. Het moderne Geroskipou staat bekend om zijn zoete lekkernijen, de ‘Cyprus delights’. Het dorp ligt op de Aphrodite-route (zie p.74).

MUSEUM VOOR VOLKSKUNST Het museum is gevestigd in het 18deeeuwse Huis van Hadjismith. De rijke collectie Cypriotische volkskunst en ambachtelijke producten bestaat uit aardewerk, kleden, sjaals en werktuigen die werden gebruikt in de zijdeproductie. Het gebouw is genoemd naar de Britse admiraal Sir Sidney Smith, die de eigenaar van het huis, Andreas Zimboulaki, tot Brits consul benoemde.

In Geroskipou, 3 km ten oosten van Pafos Tel. 26306216 Openingstijden: nov-maart 8.00-16.00 uur april-okt 9.00-17.00 uur Toegang: í1.00

AGIA PARASKEVI-KERK In Geroskipou, 3 km ten oosten van Pafos

De 9de-eeuwse Agia Paraskevi is een van de interessantste Byzantijnse kerken van Cyprus. De driebeukige kerk, bekroond door vijf koepels in kruisvorm, bevat schitterende fresco’s daterend van de 9de tot de 15de eeuw.

Tel. 26961859 Openingstijden: april-oktober: maandag-zaterdag 8.00-13.00 & 14.00-17.00 uur november-maart: maandag-zaterdag 8.00-13.00 & 14.00-16.00 uur

HEILIGDOM VAN APHRODITE EN PALAIPAFOS-MUSEUM In het dorp Kouklia, 14 km ten oosten van

Deze plek was het centrum van het Pafos, aan de weg tussen Pafos en Lemesos oude stadskoninkrijk Palaipafos (‘OudTel. 26432180 Pafos’), dat in het beroemde Openingstijden: Aphrodite-heiligdom een van de dagelijks 8.00-16.00 uur belangrijkste pelgrimscentra van de donderdag 8.00-17.00 uur antieke Griekse wereld bezat. De oudste overblijfselen van het heiligdom Toegang: í1.50 dateren van de 12de eeuw v.Chr. Het werd tot in de 3de of 4de eeuw A.D. druk bezocht. Het bijbehorende museum, gevestigd in een nabijgelegen Frankisch herenhuis, bezit een indrukwekkende collectie vondsten uit de regio, daterend van de chalcolitische periode tot de Middeleeuwen. Ze tonen hoe de cultus van de oergodin van de vruchtbaarheid zich ontwikkelde tot de Aphrodite-cultus. In het gebied worden nog altijd opgravingen verricht. Het heiligdom ligt op de Aphrodite-route (zie p.74). P A F O S

59

PETRA TOU ROMIOU, GEBOORTEPLAATS VAN APHRODITE Aan de weg tussen Pafos en Lemesos, 25 km ten zuidoosten van Pafos

Petra tou Romiou is de legendarische geboorteplaats van Aphrodite, de godin van liefde en schoonheid. Heel toepasselijk is het een van de fraaiste plaatsen aan de Cypriotische kust. Op de plek waar een enorm rotsblok de zee insteekt, zou Aphrodite uit de branding zijn verrezen. De Griekse naam Petra tou Romiou (‘Rots van de Grieken’) houdt verband met de persoon van Digenis Akritas, de legendarische grensbewaker van Byzantium die met zijn opzienbarende kracht de plunderende Saracenen (7de-10de eeuw) op afstand wist te houden. Zich met één hand vasthoudend aan de bergketen bij Kyreneia (daarmee het Pentadaktylosof Vijf Vingers-gebergte vormend), smeet hij met zijn andere hand het immense rotsblok in zee, daarmee voorkomend dat de plunderaars aan land kwamen. Petra tou Romiou ligt aan de Aphrodite-route (zie p.74).

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

60

AMMOCHOSTOS

Agia Napa - Protaras (Zuidoost-Cyprus)

Langs de oostkust van Cyprus, in het niet door Turkije bezette deel van de regio Ammochostos (Famagusta), zijn volop goudgele stranden te vinden. De populaire vakantieplaatsen Agia Napa en Paralimni-Protaras zijn een waar paradijs voor liefhebbers van zee, watersport en uitgaansleven. Maar de streek heeft meer te bieden. Het middeleeuwse klooster van Agia Napa is een bezoek waard en dat geldt ook voor de vele Byzantijnse kerken rond 1 Paralimni-Protaras. In het binnenland is een aantal musea en monumenten uit de Byzantijnse en Frankische tijd te vinden. Een bijzonder kenmerk van de streek zijn de honderden windmolens in de uitgestrekte akkers. Het magische landschap van Zuidoost-Cyprus was een inspiratiebron voor de Griekse dichter en Nobelprijswinnaar George Seferis. Het gebied staat vanwege zijn rode, vruchtbare bodem bekend als Kokkinochoria (‘Rode dorpen’). Hier worden de meeste en beste aardappels van Cyprus verbouwd. De dorpen staan ook bekend om hun volksdichters en zangers van traditionele liederen, die als de beste van het land gelden.

1. De kerk van Panagia ton Dason (‘Onze Vrouwe van het Woud’), Agia Napa 2. De Kokkinochoria 3. Profitis Ilias, Protaras 2 3

A M M O C H O S T O S

61

BEZIENSWAARDIGHEDEN AGIA NAPA 1. Panagia ton Dason (‘Onze Vrouwe van het Woud’) Het imposante middeleeuwse klooster, gewijd aan ‘Onze Vrouwe van het Woud’, ligt in het centrum van Agia Napa en wordt omgeven door een hoge muur. Een deel van de 16de-eeuwse kloosterkerk is uitgehakt in de rotsbodem en ligt ondergronds. Het gastenverblijf ten oosten ervan is eigendom van de Wereldraad van Kerken. De vijgenboom voor de zuidelijke kloosterpoort zou meer dan zeshonderd jaar oud zijn. 2. Zeemuseum Thalassa Pierides Foundation Kriou Nerou 14 Tel. 23816366 Openingstijden: juni-september: dinsdag-zondag 9.00-14.00 & 18.00-22.00 uur oktober-mei: dinsdag-zaterdag 9.00-17.00 uur, zondag 10.00-14.00 uur Toegang: í1,50. Kinderen í0,50

Dit museum, gehuisvest in een modern, multifunctioneel gebouw, is gewijd aan de zee en de maritieme geschiedenis van Cyprus van de prehistorie tot heden. Trots van het museum is een exacte replica van een Grieks handelsvaartuig uit de 4de eeuw v.Chr. Het originele schip werd voor de kust van Keryneia gevonden. De collectie van het museum bestaat uit gebalsemde en geconserveerde zee organismen, archeologische kunstvoorwerpen, vis fossielen, schildpadden en ook hedendaagse schelpen en andere organismen van het MiddellandseZeegebied.

NATIONAAL PARK KAAP GKREKO Het Nationaal Park Kaap Gkreko staat bekend om zijn schitterende rotsformaties en ander uniek natuurschoon. Veel van de 36 orchideesoorten die op Cyprus groeien komen hier voor en ook krokussen en irissen zijn er volop te vinden. Aangenomen wordt dat ergens op de kaap ooit een Aphrodite-tempel stond. Een ‘natuurpad’ (nature trail) verbindt de kaap met de Aphrodite-route (zie p.74).

PARALIMNI Sinds de Turkse militaire bezetting van de stad Famagusta (Ammochostos) in 1974 fungeert het stadje Paralimni als tijdelijk bestuurscentrum van het district. De tweebeukige, aan de Maagd Maria gewijde kerk van Paralimni is versierd met opmerkelijke 18de-eeuwse porseleinen borden. De kerk dateert deels van de 13de eeuw. Dit deel bevat een klein kerkelijk museum. Liefhebbers kunnen in de omgeving van het stadje nog een aantal interessante kerken vinden.

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

62

DERYNEIA Deryneia bezit drie interessante kerken: een kleine, aan Agios Georgios gewijde koepelkerk uit de 17de eeuw, de 15deeeuwse Agia Marina-kapel en een aan de Maagd Maria (Panagia) gewijde kerk met twee schitterende 17de-eeuwse iconen. De heuvel ten noorden van het dorp biedt uitzicht op de stad Famagusta (Ammochostos), die tot de Turkse invasie van 1974 de belangrijkste vakantieplaats van Cyprus was. 1. Deryneia Folkloristisch Museum Dit in een schitterend oud pand gevestigde museum is een populaire locatie voor bruiloften. De collectie bestaat uit folkloristische voorwerpen uit de afgelopen eeuwen.

Demetri Liperti 2 Tel. 23740353 Openingstijden: maandag-zaterdag 9.00-17.00 uur Toegang: í1,00. Kinderen gratis

2. Cultureel Centrum van Bezet Ammochostos (Famagusta) Het centrum organiseert tentoonstellingen en informatiebijeenkomsten betreffende de ‘kwestie-Cyprus’. Er zijn verrekijkers voorhanden waarmee bezoekers een blik kunnen werpen op de bezette stad Famagusta. Een kleine fototentoonstelling geeft een beeld van de bezette stad. In het kunstnijverheidscentrum zijn traditionele voorwerpen te koop.

Evagorou 35 Tel. 23740860 Openingstijden: maandag-vrijdag 7.30-16.30 uur zaterdag 9.30-16.30 uur Gratis toegang

SOTIRA Sotira was in de Byzantijnse tijd een belangrijk dorp. Het bezit vijf Byzantijnse kerken die vanwege hun architectuur en prachtige wandschilderingen een bezoek waard zijn. Aan de oostkant van het dorp ligt de Agios Mamas-kerk uit de vroege 16de eeuw. De meeste wandschilderingen zijn ook 16de-eeuws. Een kilometer westelijk liggen de kruisvormige Panagia Chordakiotissa-kerk, de Agios Georgios Hortakion-kerk en de Agios Theodoros-kerk, waarvan alleen het portaal resteert. In het centrum staat de Transfiguratie van de Verlosser-kerk (13de-16de eeuw), die schitterende voorbeelden van vroeg-13de-eeuwse kunst bevat. Kerkelijk Museum De kleine, maar belangwekkende collectie van dit museum, dat is gevestigd in een oude kapel, omvat kerkelijke voorwerpen en iconen, waaronder een 15de-eeuwse Christusicoon.

Bezoeken kunnen worden geregeld via de priester Tel. 23823932 Gratis toegang

A M M O C H O S T O S

63

FRENAROS Dit dorp bezit een aantal kleine Byzantijnse kerken, waaronder de Archangelos Michaël en de Agios Andronikos, beide uit de 12de eeuw. Interessant is ook de 15de-eeuwse Agia Marina-kerk, die enkele fresco’s van de hand van verschillende kunstenaars bevat.

AVGOROU Museum voor Volkskunst Leoforos Karyon 52 Tel. 23923340 Openingstijden: juni-oktober: maandag, dinsdag & vrijdag 8.30-13.30 uur, woensdag & donderdag ook 16.00-18.00 uur, zaterdag 9.00-13.00 uur november-mei: maandag, dinsdag & vrijdag 8.30-13.30 uur, woensdag & donderdag ook 15.00-17.00 uur, zaterdag 9.00-13.00 uur Toegang: í1.00

Avgorou bezit een groot aantal kerken uit de Byzantijnse en latere tijd, waaronder de Agios Georgios-kapel en de Agios Georgios Terrachotis-kerk. De belangrijkste kerk is gewijd aan St. Petrus en St. Paulus. Deze bezit een Christus-icoon uit 1629 en twee aan beide zijden beschilderde 17de-eeuwse iconen met voorstellingen van St. Joris en Johannes de Doper. Het Museum voor Volkskunst, gevestigd in een oud huis, belicht de leefwijze in de streek in voorbije tijden.

LIOPETRI In dit dorp staat een 16de-eeuwse, aan de Maagd Maria gewijde kerk, alsmede de 15de-eeuwse Agios Andronikoskerk. De laatste heeft een achthoekige koepel. In de apsis zijn vage muurschilderingen te zien. In Liopetri worden nog op traditionele wijze manden gemaakt. Een schuur nabij het centrum van Liopetri is een van de belangrijkste ‘monumenten’ gewijd aan de vrijheidsstrijd van 1955-1959. Op 2 september 1958 kwamen hier, na een lang gevecht met Britse troepen, de EOKA-strijders Andreas Karyos, Elias Papakyriakou, Fotis Pittas en Christos Samaras om het leven.

POTAMOS Potamos Liopetriou is een kreek met een schilderachtig vissershaventje. Vlakbij liggen de resten van een Venetiaanse uitkijktoren. In de jaren tachtig van de 19de eeuw werkte de Franse dichter Arthur Rimbaud in deze streek.

XYLOFAGOU De Agios Georgios-kerk in het dorp dateert van de late 15de eeuw. In 1770 werd een nieuw iconen-scherm geplaatst. Later kreeg de kerk de functie van klooster. Tot de belangrijkste wandschilderingen behoren die van de Annunciatie en de Geboorte.

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

64

TROODOS

IM

O NI O M U N D

IA

L

PA

Het indrukwekkende en dichtbegroeide Troodosgebergte beslaat ruim de helft van het westelijk deel van Cyprus. De hoogste bergtop (1951 meter) is de Olympos. In de winter kunnen skiërs en andere wintersporters er hun hart ophalen. In de zomer is het gebergte met zijn relatieve koelte ideaal voor het maken van boswandelingen. De Cyprus Tourism Organisation heeft in samenwerking met het Departement van Bosbouw een brochure gepubliceerd waarin de ‘natuurpaden’ (nature trails) in het gebied (en op de rest van Cyprus) beschreven staan. TR

N D IA L

ñ

ñ

I

IN

E

MO

ER W O RL D H

TA

GE

ñ PATR

IM

O

Naast natuurschoon vindt men in de Troodos beroemde vakantieplaatsen, schilderachtige dorpen en prachtige Byzantijnse kloosters en kerken. In de Byzantijnse tijd werden er, ver van de kustgebieden die geteisterd werden door invallen van Arabieren, tal van kerken en kloosters gebouwd en groeide de Troodos uit tot een belangrijk centrum van Byzantijnse kunst. Tien Byzantijnse kerken in het gebergte staan op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO: Stavros tou Agiasmati, Panagia tou Araka, Timios Stavros in Pelendri, Agios Nikolaos tis Stegis, Panagia Podithou, Panagia Asinou, Agios Ioannis Lambadistis, Panagia (Moutoulla), Archangelos Michaël in Pedoulas en Sotiros in Palaichori. Kykkos-klooster

T R O O D O S

65

Naast de Machairas-regio in het oosten en het gebied rondom de Olympos, kunnen in de Troodos vier belangrijke regio’s worden onderscheiden, ieder met een heel eigen karakter: Pitsilia, ten oosten van de Olympos, de Solea-vallei aan de noordkant, de Marathasa-vallei aan de westzijde en de Krassochoria (‘de Wijndorpen’; het noordwestelijke deel van het district Limassol) aan de zuidkant.

Lofou

Oikos

OLYMPOS POINT BEZOEKERSCENTRUM Bezoekerscentrum van Troodos Plateia Troodous (Troodos Square) Tel. 25420144 Openingstijden: juli-augustus: dagelijks 10.00-16.00 uur maart-juni & september-november: dagelijks 10.00-15.00 uur december-februari: maandag-vrijdag 10.00-15.00 uur, zondag 10.00-14.30 uur Toegang: í0.50

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

66

Het bezoekerscentrum – het eerste in zijn soort op Cyprus – ligt tweehonderd meter ten westen van Troodos Square (Plateia Troodous). Het biedt informatie over het Nationaal Park Troodos, de faciliteiten en mogelijke activiteiten in het park, het belang van het park in de ontwikkeling van het gebied en tenslotte de leefomgeving en het milieu van het gebergte. Bij de receptie kan de bezoeker meer te weten komen over de geologie en de flora en fauna van de Troodos. Direct buiten het gebouw loopt een natuurpad (nature trail), die de wandelaar een goed beeld geeft van de plantsoorten en rotsformaties van de regio.

PLATRES Vlakbij het dorp Troodos ligt Platres, de grootste en meest stijlvolle vakantieplaats in de bergen van het district Lemesos. Platres is vooral tijdens de zinderende zomer populair. De schoonheid van dit gebied werd onsterfelijk gemaakt door de Griekse dichter en Nobelprijswinnaar George Seferis. Vlakbij Platres ligt, in een idyllische omgeving met een kleine waterval, het oude Mesa Potamos-klooster.

DE OOSTELIJKE TROODOS PITSILIA Madari (1612 meter) en de Papoutsa (1554 meter). Sommige dorpen liggen tegen de berghellingen, andere verscholen in valleien. Ze worden omringd door wijngaarden, boomgaarden met amandel-, walnoot- en hazelnootbomen, en een verbluffend scala wilde bloemen. De verscheidenheid aan landschappen, hun prachtige vormen en kleuren, de oude kerken en kloosters en de gastvrijheid van de bevolking maken deze streek tot een van de mooiste van Cyprus. Pitsilia is goed bereikbaar vanuit zowel Lemesos (Limassol) als Lefkosia (Nicosia). Vanuit Lemesos: Lemesos – Gerasa – Agios Theodoros – Agros; of: Lemesos – Trimiklini – Pelendri – Agros. Vanuit Lefkosia: Lefkosia – Palaichori – Agros; of: Lefkosia – Kakopetria – Karvounas – Kyperounta.

Agridia

LOUVARAS In het centrum van dit dorp staat de kleine Agios Mamas-kerk uit 1455, met muurschilderingen die gesigneerd zijn door de maker, Philip Goul.

In het zuidoosten van de Troodos, 28 km ten noorden van Lemesos

AGROS 48 km van Lemesos, via Gerasa

Het dorp Agros ligt in het hart van en Agios Theodoros Pitsilia in een prachtige vallei met een droog klimaat en koele bronnen. Het dorp dankt zijn naam aan veertig monniken uit Klein-Azië die zich hier vestigden in de iconoclastische periode; ze noemden het naar de plaats waar ze vandaan kwamen, Megas Agros. Op de plek waar nu de Panagia Eleousa-kerk staat, een 19de-eeuwse kerk in Byzantijnse stijl, stond eerder een klooster, gebouwd door monniken uit Constantinopel. Agros bezit verder een icoonmuseum en staat bekend om een aantal traditionele producten: rozenwater, hiromeri (gerookte ham), loukanika (gekruide rookworst) en lountza (gerookte varkensfilet).

T R O O D O S

67

PALAICHORI Aan de weg tussen Lefkosia, Agros en Lemesos, 45 km van Lefkosia en 15 km ten oosten van Agros

Zoals de naam al aangeeft (palaio betekent ‘oud’), is Palaichori een oud dorp. Het komt voor in 13de-eeuwse documenten en naar verluidt schonk Henry II, koning van Cyprus, het aan de Tempeliers. Een aantal inwoners heeft achternamen die van Latijnse herkomst zijn. Een bezoek waard is de 16deeeuwse Panagia Chrysopantanassa-kerk, die prachtige muurschilderingen bevat. Interessant zijn ook het Vrijheidsstrijd-museum, gevestigd in een huis dat tijdens de strijd (1955-1959) als schuilplaats voor EOKA-strijders diende, en het hooggelegen Monument voor de Cypriotische Moeder. Het dorp staat bekend om zijn gerookte ham en gekruide worst.

TR

IM

O NI O M U N D

IA L

PA

Metamorfosis tou Sotiros-kerk (Transfiguratie van de Verlosser-kerk)

RI

IN

E

MO

N D IA L

ñ

ñ

E W O RL D H

TA

GE

ñ PATR

IM

O

Deze vroeg-16de-eeuwse kapel ligt op een heuvel buiten Palaichori en staat op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. Het interieur is volledig bedekt met een van de meest uitgebreide reeksen muurschilderingen uit de post-Byzantijnse tijd.

Byzantijns Kerkelijk Museum Tel. 22643012 Openingstijden: dinsdag & woensdag 10.00-13.00 uur, of op afspraak

In dit museum, gevestigd in een gerestaureerd gebouw, zijn Byzantijnse voorwerpen en iconen uit de kerken van Palaichori en omringende dorpen te zien. De collectie omvat zilver- en bronswerk, houtsnijwerk en textiel, daterend van de 12de tot de 17de eeuw.

PLATANISTASA Stavros tou Agiasmati-kerk

TR

IM

O NI O M U N D

IN

E

MO

N D IA L

ñ

ñ

TA

RI

Tel. 22652562, 99587292

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

68

IA

L

PA

De 15de-eeuwse kerk staat op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO en ligt ca. drie kilometer buiten het sfeervolle oude dorp. Hij bevat de meest complete reeks muurschilderingen uit de tweede helft van de 15de eeuw van heel Cyprus. Bezoekers kunnen de sleutel vinden bij de dorpspriester. E W O RL D H

Platanistasa ligt 15 km ten noordoosten van Agros, vanuit Lefkosia bereikbaar via de weg naar Astromeritis, sla voor het dorp Peristerona linksaf

GE

ñ PATR

IM

O

LAGOUDERA Panagia tou Araka-kerk

TR

IM

O NI O M U N D

IA L

PA

Lagoudera ligt 15 km ten noordwesten van Agros

N D IA L

ñ

ñ E IN

I

TA

MO

ER W O RL D H

Ook deze 12de-eeuwse kerk staat op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. De kerk ligt even buiten het dorp en bevat enkele van de fraaiste fresco’s in laat-komnenische stijl (ca. 1192), die wijd verbreid was in Griekenland, Rusland en op de Balkan. Samen met de Asinou- en Agios Nikolaos tis Stegis-kerk behoort de Panagia tou Araka tot de belangrijkste Byzantijnse kerken van Cyprus. De sleutel is verkrijgbaar bij de dorpspriester.

GE

ñ PATR

IM

O

SPILIA Olijfpers In een in 1995 gerestaureerd gebouw met een puntdak is een 19de-eeuwse houten olijfpers te zien, alsmede een stenen olijfmolen met bijbehorende molenstenen en diverse andere werktuigen die voor de productie van olijfolie werden gebruikt. Bezoekers kunnen de sleutel ophalen in het nabijgelegen gebouw van de Associatie van Overzeese Cyprioten en Vrienden van Spilia-Kourdali.

KOURDALI Panagia Chrysokourdaliotissa-kerk Deze driebeukige, 16de-eeuwse kerk heeft een steil puntdak met vlakke pannen. Oorspronkelijk was het gebouw de kapel van een aan de Maagd Maria gewijd klooster, dat volgens een inscriptie gesticht werd door de diaken Ioannis Kourdalis. De 16de-eeuwse wandschilderingen vertonen westerse invloeden. Het iconen-scherm en de kerkbanken zijn prachtige voorbeelden van 16de- en 17de-eeuws houtsnijwerk. De iconen dateren van dezelfde tijd.

KYPEROUNTA Timios Stavros-kerk en Kerkelijk Museum De Timios Stavros-kerk (kerk van het Heilige Kruis) herbergt een Kerkelijk Museum waar iconen en religieuze voorwerpen uit de plaatselijke kerken te zien zijn. In de kerktuin worden traditionele planten en kruiden geteeld.

Bezichtiging op afspraak, tel. 25532252

T R O O D O S

69

PELENDRI Timios Stavros-kerk (kerk van het Heilige Kruis) Aan een afslag van de weg tussen Lemesos en Trimiklini TR

IM

O NI O M U N D

IA

L

PA

Pelendri was ooit eigendom van Jean de Lusignan, zoon van koning Hugh IV. In dit dorp staan twee interessante kerken: de 14de-eeuwse Timios Stavroskerk met prachtige muurschilderingen uit verschillende perioden en de Panagia Katholiki-kerk uit de vroege 16de eeuw, die in het centrum van Pelendri staat en muurschilderingen in Italiaans-Byzantijnse stijl bevat. De Timios Stavros-kerk staat op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. RI

IN

E

MO

N D IA L

ñ

ñ

E W O RL D H

TA

GE

ñ PATR

IM

O

DE NOORDELIJKE TROODOS SOLEA-VALLEI De mooie Solea-vallei ligt aan de hoofdweg tussen Lefkosia en Troodos, 56 kilometer van Lefkosia en even ver van Lemesos (via Kato Amiantos). De dorpen Galata en Kakopetria zijn populaire vakantieoorden met een keur aan hotels en restaurants, maar hebben veel van hun traditionele architectuur behouden. Beide dorpen bezitten mooie Byzantijnse kerken. Andere sfeervolle dorpen in de vallei zijn Evrychou, Flasou en Korakou.

KAKOPETRIA Kakopetria is een populaire vakantieplaats met een prachtig dorpsplein en veel gerestaureerde, traditionele huizen. Het oude deel van het dorp is in zijn geheel tot beschermd monument verklaard. In de kleine 16de-eeuwse Panagia Theotokos-kerk is de helft van de muurschilderingen behouden gebleven. Hetzelfde geldt voor de 16de-eeuwse Agios Georgios Perachoritis-kerk aan de oostkant van het dorp. Agios Nikolaos tis Stegis-kerk Vijf km ten noorden van Kakopetria Openingstijden: dinsdag-zaterdag 9.00-16.00 uur zondag 11.0016.00 uur

TR

IM

O NI O M U N D

IA

L

PA

Gratis toegang

De kerk van Agios Nikolaos tis Stegis (‘St. Nicolaas van het Dak’) maakte eens deel uit van een klooster en dankt zijn naam aan het steile houten dak. De Agios Nikolaos tis Stegis is een van de interessantste Byzantijnse kerken van Cyprus. Het interieur is volledig bedekt met muurschilderingen uit de 11de tot 17de eeuw. De kerk staat op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO.

N D IA L

ñ

ñ

I

IN

E

MO

ER W O RL D H

TA

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

70

GE

ñ PATR

IM

O

GALATA In en rond Galata liggen vier kerken met muurschilderingen: PA

IM

O NI O M U N D

IA

N D IA L

ñ

ñ E IN

I

TA

MO

ER W O RL D H

2. De Archangelos Michaël oftewel Panagia Theotokos, een kapel met een houten dak direct beneden het dorp, is volledig beschilderd in de post-Byzantijnse stijl van de vroege 16de eeuw.

TR

L

1. De vroeg-16de-eeuwse Agios Sozomenos-kerk in het dorpscentrum bevat een complete reeks fresco’s in post-Byzantijnse stijl.

GE

ñ PATR

IM

O

Panagia Podithou-kerk Moutoullas Pedoulas

3. Vlakbij ligt de Panagia Podithou uit 1502, die eens deel uitmaakte van een klooster. Deze kerk bevat muurschilderingen in Italiaans-Byzantijnse stijl, die vanaf het eind van de 15de eeuw op Cyprus voorkwam. De Panagia Podithou staat op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. 4. De kleine Agia Paraskevi-kerk aan de oude weg tussen Kakopetria en Galata heeft schilderingen uit 1514. Een bezoek waard is ook de gerestaureerde herberg Hani Kalliana, een voorbeeld van traditionele plattelandsarchitectuur.

PANAGIA ASINOU-KERK TR

IM

O NI O M U N D

IA

PA

L

De Panagia Asinoukerk staat op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. Het is een kleine, 12de-eeuwse kerk, gewijd aan de Panagia (Maagd Maria). De naam is afgeleid van die van de Griekse stad Asine (11de eeuw v.Chr.). De fresco’s uit de 12de tot de 17de eeuw worden tot de beste van Cyprus gerekend. De dorpspriester beheert de sleutel en vergezelt bezoekers bij bezichtiging van de kerk. RI

IN

E

MO

N D IA L

ñ

ñ

E W O RL D H

TA

GE

ñ PATR

IM

O

Vijf km ten zuiden van het dorp Nikitari, ca. 20 km ten noordoosten van Kakopetria, bereikbaar via een afslag van de hoofdweg tussen Lefkosia en Troodos (via Vizakia en Nikitari) Tel. 22852922 Openingstijden: zomer: dagelijks 9.00-17.00 uur winter: dagelijks 9.00-16.00 uur

DE WESTELIJKE TROODOS MARATHASA-VALLEI Deze vruchtbare vallei, bekend om zijn kersen, ligt aan de noordzijde van de Troodos en telt een groot aantal schilderachtige dorpen, waaronder Kalopanagiotis, Moutoullas en Pedoulas. De vallei is vanuit Lefkosia bereikbaar via de hoofdweg naar Evrychou en Troodos, en vanuit Lemesos via de weg naar Platres en Prodromos.

Moutoullas

Pedoulas

T R O O D O S

71

PEDOULAS Pedoulas staat bekend om zijn kersen. Interessante bezienswaardigheden zijn de Archangelos Michaël-kerk, het Kerkelijk Museum en het Museum voor Volkskunst. Archangelos Michaël-kerk en Kerkelijk Museum Tel. 22953636

TR

IM

O NI O M U N D

IA L

PA

Openingstijden: maart-november: dagelijks 10.00-18.00 uur december-februari: dagelijks 10.00-16.00 uur

In het laaggelegen deel van Pedoulas ligt de Archangelos Michaël-kerk uit 1474, die op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO staat. Het gebouw heeft een houten puntdak, typerend voor de kerken in de Troodos. De wandschilderingen in de kerk zijn in post-Byzantijnse stijl.

N D IA L

ñ

ñ E

MO

In het Kerkelijk Byzantijns Museum, vlak naast de kerk, zijn iconen en voorwerpen uit kerken in de omgeving te zien, de oudste daterend van de 12de eeuw.

RI

IN

E W O RL D H

TA

GE

ñ PATR

IM

O

Museum voor Volkskunst Openingstijden: dinsdag-zondag 10.00-16.00 uur Gratis toegang

Het Museum voor Volkskunst geeft een beeld van de leefwijze, tradities en geschiedenis van de bevolking van de Marathasa-vallei. De bezoeker kan er klederdracht, bewerkt houten meubilair en voorwerpen gerelateerd aan het huishouden en de landbouw zien.

MOUTOULLAS Panagia tou Moutoulla-kapel

TR

IM

O NI O M U N D

IA L

PA

Deze kleine, 13de-eeuwse kapel heeft een steil houten dak en wandschilderingen uit 1280. De kerk staat op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. De sleutel is verkrijgbaar in het naastgelegen huis (tel. 22952341, 22952677). In Moutoullas worden nog altijd op ambachtelijke wijze houten kommen gemaakt.

RI

IN

E

MO

N D IA L

ñ

ñ

E W O RL D H

TA

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

72

GE

ñ PATR

IM

O

KALOPANAGIOTIS 69 km van Lefkosia (Nicosia)

Het sfeervolle dorp Kalopanagiotis staat bekend om zijn zwavelbronnen en de Agios loannis Lambadistis-kerk. Agios Ioannis Lambadistis-kerk en Byzantijns Museum

TR

IM

O NI O M U N D

IA L

ñ

N D IA L MO

E

RI

TA

IN

E W O RL D H

De 11de-eeuwse Agios Irakleidios-kerk bezit fresco’s uit de 13de en 16de eeuw. Interessant is vooral de afscheiding tussen het schip en het altaar. Tussen de waterspuwers daarop zijn de leeuw uit het wapen van het huis De Lusignan en een Byzantijnse adelaar te zien.

PA

Openingstijden: dinsdag-zondag 8.00-13.00 & 14.00-18.00 uur

ñ

Dit voormalige klooster bestaat uit een complex van twee kerken en een kapel met een gezamenlijk puntdak: Agios Irakleidios, Ioannis Lambadistis en een Latijnse kapel. Het complex staat op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO.

GE

ñ PATR

IM

O

De Agios Ioannis Lambadistis-kerk dateert van 1731. Onder het smalle noordoostelijke gewelf van de kerk ligt het 12de-eeuwse graf van St. Johannes, wiens schedel in een nis wordt bewaard. Zijn icoon dateert van 1543. Het zeer interessante Byzantijns Museum ligt vlakbij de kerk. De Latijnse kapel bevat de meest complete serie Italiaans-Byzantijnse muurschilderingen van Cyprus.

KYKKOS-KLOOSTER EN MUSEUM Dertien km ten westen van Pedoulas

Kykkos, gesticht in 1100 en gewijd aan Tel. 22942736 de Panagia (Maagd Maria), is het beroemdste en rijkste klooster van Openingstijden klooster en museum: Cyprus. Het bezit een van de nog juni-oktober: 10.00-18.00 uur bestaande drie iconen die door de november-mei: 10.00-16.00 uur apostel Lucas zouden zijn geschilderd. Toegang: í1,50. í1,00 voor groepen De icoon is bedekt met zilverbeslag en wordt bewaard in een kistje van schildpadschild en parelmoer, dat voor het iconen-scherm staat. Het kloostermuseum bezit een waardevolle collectie iconen, manuscripten en Cypriotische oudheden. Aartsbisschop Makarios III, de eerste president van Cyprus, trad als novice tot het klooster toe. Hij ligt drie kilometer ten westen van het klooster begraven op de berg Throni. In Kykkos vinden op 15 augustus en 8 september religieuze festivals plaats.

TROODITISSA-KLOOSTER Vijf km ten noordwesten van Platres

Dit mooie 13de-eeuwse klooster ligt op een prachtige plek, omgeven door bomen. De huidige kerk dateert van 1731 en bevat een unieke icoon van de Maagd Maria, verguld met zilverbeslag, afkomstig uit Klein-Azïe. Het klooster kan niet worden bezocht.

T R O O D O S

73

ROUTES BYZANTIJNSE ROUTE Bezoek de beroemde Byzantijnse kerken met hun zeldzame iconen en schitterende fresco’s. Tien van deze kerken staan op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. Mede dankzij hun prachtige ligging tussen de pijnbomen in de regio’s Marathasa, Solea en Pitsilia van het Troodosgebergte, bezitten de kerken een unieke charme.

LEFKOSIA Astromeritis

(Nicosia)

PA

TR

IM

O NI O M U N D

IA L

Peristerona

Agios Ioannis Lampadistis 8 (Kalopanagiotis) Panagia (Moutoullas) 9 Kykkos Arch. Stavros tis Psokas Michael 10 (Pedoulas)

Troodos

Mandria Agios Nikolaos

MO E

IN

7

Laneia

Kedares

Coral Baai

TA

RI

Polis

Panagia Asinou 6 Panagia Podithou (Galata) Solea Stavros tou Agiasmati Agios Nikolaos 1 (Platanistasa) 5 (Kakopetria) Pitsilia 4 Panagia tou Araka Sotiros (Lagoudera) 2 (Palaichori) Agros Platres 3 Timios Stavros (Pelendri)

N D IA L

ñ

ñ

E W O RL D H

Nikitari Marathasa

GE

ñ PATR

IM

O

PITSILIA 1. 2. 3. 4.

Stavros tou Agiasmati Sotiros Timios Stavros Panagia tou Araka

SOLEA

PAFOS

Alassa Geroskipou Nikokleia Kouklia LEMESOS (Limassol)

5. Agios Nikolaos 6. Panagia Podithou 7. Panagia Asinou

MARATHASA 8. Agios Ioannis Lambadistis 9. Panagia (Moutoulla) 10. Archangelos Michael

Wegen

APHRODITE-ROUTE Volg de sporen van Aphrodite, de mythologische godin van de liefde en schoonheid en de beschermster van Cyprus. U bezoekt plaatsen van archeologisch belang die verband houden met de oude Aphrodite-cultus, zoals Palaipafos (Kouklia), Amathous en Kition, maar ook musea en andere plaatsen waar aan de godin gerelateerde voorwerpen te zien zijn. Op uw speurtocht door de geschiedenis, cultuur en mythologie van Cyprus leert u alles over haar geboorte, haar karakter, de aan haar cultus Idalion Tamassos verbonden rituelen en de Agia Napa Kition Kaap Gkreko planten en schelpen (Oud stadskoninkrijk) Zoutmeer die met haar worden geassocieerd. LEFKOSIA (Nicosia)

Kaap Arnaoutis

Akamas

Baden van Aphrodite Polis

LARNAKA

Lempa Coral Baai PAFOS

Geroskipou Palaipafos Heiligdom van Aphrodite (Kouklia)

Amathous (Oud stadskoninkrijk) LEMESOS (Limassol)

Petra tou Romiou Geboorteplaats van Aphrodite Kaap Aspron

10 000 JAAR GESCHIEDENIS EN CULTUUR

74

KANTOREN CYPRUS TOURISM ORGANISATION CYPRUS CYPRUS TOURISM ORGANISATION 19, Leoforos Lemesou P.O. Box 24535, CY 1390 Lefkosia (Nicosia) Tel. 22 691100, Fax 22 331644 E-mail: [email protected]

ZWITSERLAND FREMDENVERKEHRSZENTRALE ZYPERN Gottfried Kellerstrasse 7, CH-8001 Zürich Tel. (+4144) 262 3303, Fax (+4144) 251 2417 Genève: Tel. (+4122) 741 33 03 E-mail: [email protected]

NEDERLAND CYPRUS VERKEERSBUREAU Keizersgracht 635, 1017 DS Amsterdam Tel. (020) 624 4358, Fax (020) 638 3369 E-mail: [email protected]

OOSTENRIJK ZYPERN TOURISMUS Parkring 20, A–1010 Wenen Tel. (01) 513 18 70, Fax (01) 513 18 72 E-mail: [email protected]

VERENIGD KONINKRIJK CYPRUS TOURIST OFFICE 17, Hanover Street, Londen W1S 1YP Tel. 0207 569 8800, Fax 0207 499 4935 E-mail: [email protected]

POLEN CYPRYJSKA ORGANIZACJA TURYSTYCZNA Piekna 20, 00-549 Warschau Tel. + 48 22 827 90 36, Fax + 48 22 827 90 34 E-mail: [email protected]

IERLAND CYPRUS TOURISM ORGANISATION 71, Lower Leeson Street, Dublin 2 Tel. 00 353 1 6629269 Fax 00 353 1 6629270 E-mail: [email protected]

HONGARIJE CIPRUSI IDEGENFORGALMI HIVATAL H-1051 Budapest, Dorottya Str. 3. III floor Tel. 00 36 1 266 6044, Fax 00 36 1 266 6043 E-mail: [email protected]

DUITSLAND FREMDENVERKEHRSZENTRALE ZYPERN FRANKFURT Zeil 127, 60313 Frankfurt Tel. (069) 25 19 19, Fax (069) 25 02 88 E-mail: [email protected] BERLIJN Wallstrasse 27, 10179 Berlijn Tel. 0 30 23 45 75 90 Fax 0 30 23 45 75 92 E-mail: cto_berlin@t—online.de BELGIË OFFICE DU TOURISME DE CHYPRE DIENST VOOR TOERISME VAN CYPRUS Avenue de Cortenbergh/Kortenberglaan 61, B-1000 Bruxelles/Brussel Tel. 02 735 0621, Fax 02 735 6607 E-mail: [email protected] FRANKRIJK OFFICE DU TOURISME DE CHYPRE 15, Rue de la Paix, 75002 Parijs Tel. (01) 42 61 42 49 Fax (01) 42 61 65 13 E-mail: [email protected] ITALIË ENTE NAZIONALE PER IL TURISMO DI CIPRO Via Santa Sofia 6, 20122 Milaan Tel. 02 58 30 33 28, 02 58 31 98 35 Fax 02 58 30 33 75 E-mail: [email protected] GRIEKENLAND CYPRUS TOURISM ORGANISATION ATHENE Voukourestiou 38, Kolonaki, Athene 10673 Tel. (210) 36 10 178, (210) 36 10 057 Fax (210) 36 44 798 E-mail: cto–[email protected] THESSALONIKI 37 Nikis Ave., Thessaloniki 54013, P.O.Box 50046 Tel. 00 2310 242880 Fax 00 2310 286881 E-mail: [email protected]

KANTOREN OP CYPRUS Lefkosia (Nicosia) Laiki Geitonia: Tel: 22 67 42 64 Lemesos (Limassol): Tel: 25 36 27 56 Germasogeia: Tel: 25 32 32 11 Lemesos haven: Tel: 25 57 18 68

TSJECHIË KYPERSKÁ ORGANIZACE CESTOVNÍHO RUCHU Pod Hradbami 662/9, 16000 Praag 6 Tel. 00 420 222 253 097, Fax 00 420 222 251 639 E-mail: [email protected]

Larnaka: Tel: 24 65 43 22 Larnaka International Airport: Tel: 24 64 35 76 Pafos: Tel: 26 93 28 41

RUSSISCHE FEDERATIE CYPRUS TOURISM ORGANISATION MOSKOU Povarskaya 9, Building 2, 121069 Moskou Tel. 007 495 744 2953/54, Fax 007 495 744 2955 E-mail: [email protected]

Kato Pafos: Tel: 26 93 05 21 Pafos International Airport: Tel: 26 42 31 61 Polis: Tel: 26 32 24 68

ST. PETERSBURG Prospect Chernyshevskogo Flat 56, house 17, 191123 St. Petersburg Tel. 007 812 332 58 08, Fax 007 812 332 58 09 E-mail: [email protected]

Agia Napa: Tel: 23 72 17 96 Paralimni-Protaras: Tel: 23 83 28 65 Platres: Tel: 25 42 13 16

ZWEDEN CYPERNS TURISTRÅD Norrlandsgatan 20, 1st floor, 111 43 Stockholm Tel. (08) 10 50 25, Fax (08) 10 64 14 E-mail: [email protected]

Cyprus Online:

www.visitcyprus.com De website van de Cyprus Tourism Organisation biedt uitvoerige informatie over de belangrijkste bezienswaardigheden van Cyprus, inclusief plattegronden, een actuele evenementenkalender, een gedetailleerde hotelgids, routesuggesties en een reisplanner – een handig hulpmiddel bij het organiseren van uw reis. U vindt er ook een lijst van touroperators die reizen naar Cyprus aanbieden, informatie over conferenties, foto’s die u kunt downloaden en een schat aan andere nuttige informatie.

FINLAND KYPROKSEN MATKAILUTOIMISTO Aleksanterinkatu 48B, 00100 Helsinki Tel. (0) 9 476 09 100, Fax (0) 9 476 09 120 E-mail: [email protected] ISRAËL CYPRUS TOURISM ORGANISATION Top Tower-14th floor, Dizengoff Centre 50 Dizengoff Street, Tel Aviv 64332 Tel. 00 972 3 52 57 442, Fax 00 972 3 52 57 443 E-mail: [email protected] VERENIGDE STATEN CYPRUS TOURISM ORGANIZATION 13 East 40th Street, New York, NY 10016 Tel. (00 1212) 683 5280, Fax (00 1212) 683 5282 E-mail: [email protected] MIDDEN-OOSTEN & PERZISCHE GOLF CYPRUS TOURISM ORGANISATION Al Ghurair Centre, Office Tower, No 436B P.O.Box 94670, Deira, Dubai, UAE Tel. (009714) 2277637, Fax (009714) 2277638 E-mail: [email protected]

C T O

K A N T O R E N

75

NOOT Deze brochure is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Het valt echter niet uit te sluiten dat sommige openingstijden, toegangsprijzen, adressen of telefoonnummers na het verschijnen van de brochure zijn veranderd. De Cyprus Tourism Organisation adviseert u om dergelijke gegevens te verifiëren.

Per 1.1.08 wordt verwacht dat de Republiek Cyprus de euro als officiële munt zal introduceren. De prijzen die genoemd worden in de inhoud van deze publicatie (í) zijn in euros omgerekend en gebaseerd op de wisselkoers van de Cypriotische pond tegenover de euro. Op 10.07.07 betekende dit 1 pond(í) = 1.71 euro (t),

1 euro (t) = 0.58 pond (í).

Productie: Cyprus Tourism Organisation Historische tekst: dr. Sofia Antoniadou Vertaling: Kyra Peek, Martijn de Rooi Fotografie: Cyprus Tourism Organisation, Action Global Communications, Forestry Dpt., Denny Rowland, Helen Stylianou Druk: ANKAT PUBLICATIONS LTD, juli 2007 ISBN: 978-9963-44-072-6 NEDERLANDS/DUTCH

CYPRUS VERKEERSBUREAU www.visitcyprus.com

Cyprus. 10 000 jaar geschiedenis en cultuur