De herkomst van onze groenten. Een samenvatting

De herkomst van onze groenten. Een samenvatting Welaan dan : hier de resultaten. De gegevens die volgen, zijn gebaseerd op vele bronnen en het resultaat van nota's die in zijn totaliteit bijna 500 pagina's omvatten. De samenvatting ervan telt ook nog bijna 150 pagina's, inbegrepen een aantal detailstudies over verschillende groenten. Toch kan het zijn dat nog verbeteringen dienen aangebracht. Groente

Wetenschappelijke Plantenfamilie naam

Aardbei

Fragaria ananassa

Aardappel

Solanum tuberosum

Aardpeer Andijvie

Helianthus tuberosus Cichorium endivia

Artisjok

Cynara scolymus

Asperge

Asperagus officinalis

Aubergine (of eierplant)

Solanum menongena

Augurk

Cucumis sativus

Herkomst

De bosaardbei ( Fragaria vesca) en de grote aardbei ( Fragaria moschata ) zijn Europees. De huidige aardbeien werden gekweekt Rozenfamilie door kruising met deze en verschillende soorten uit Amerika ( Fragaria chiloensis, Fragaria virginiana,... ) Zuid-Amerika, vooral Peru Nachtschadige en Chili Samengesteldbloemige Noord-Amerika en Canada Schermbloemachtige Middenlands - Zeegebied Oostelijk MiddellandseZeegebied. Oude Grieken en Romeinen importeerden Schermbloemachtige de plant uit Noord-Afrika. De benaming artisjok stamt uit het Arabisch De plant is in het wild verspreid over geheel Europa, Noordwest-Afrika Lookachtige en verder oostwaarts via Klein-Azië tot Iran. Het oorspronkelijke areaal is onbekend Wilde soort : de originele plant komt voor op droge Nachtschadige heuvels in India. Nauw verwante soorten in Zuidoost-Azië Werd uit de komkommer Komkommerachtige geteeld. La Quintinye

Bataat

Ipomoea batatas

Windefamilie

(Boon)- Sojaboon

Glycine max (Glycine hispida)

Vlinderbloemachtige

(Boon)- Tuinboon Vicia faba (zie ook verder)

Vlinderbloemachtige

Courgette

Curcubita pepo

Komkommerachtige

Erwt, groene erwten, doperwten, Pisum sativum peulen

Vlinderbloemachtige

(1624-1688) teelde ook komkommers, "zowel groene als witte, zowel de goedgevormde als die welke dat niet zijn, en die augurken genoemd werden" (vert.) Zuid-Amerika. Door de Spanjaarden verspreid in de 16de eeuw. Mogelijk was de plant eerder al in China en Polinesiê Oost-Azië De wilde voorouder van deze enige Europese boon is niet bekend. Deze boon is nauw verwant met deze die nu nog in het wild in het zuiden en oosten van Europa, zelfs in NoordAfrika en het zuidwesten van Azië, terug te vinden zijn Oorspronkelijk uit MiddenAmerika. Ook en vooral Peru wordt vermeld West-Azië of gematigd Europa. Zeker in 1551 maakt men reeds onderscheid tussen doperwten en sluimerwten. Kapucijnererwt wordt als een afzonderlijke soort beschouwd

Cichorium intybus Schermbloemachtige Zie witloof var foliosum Tragopogon Haverwortel Samengesteldbloemige Zuid-en Midden-Europa porriflius Mesembryanthemum Zuid-West Afrika en de IJskruid IJskruidachtige cyrtallicum Kaapregio ? Oorsponkelijk : centraal- en Japanse aardappel Stachys sieboldii Lipbloemachtige Noord-China. Veel (crosnes) gekweekt in Japan Afrika, reeds in Egypte in Kalabas Lagenaria siceraria Komkommerachtige 4000-3000 v. Chr. Cichorium intybus Gekweekte voorvorm van Kapucijnerbaard Samengesteldbloemige var. foliosum het huidig witlo(o)f. Zie Groenlof

Kardoen

Cynara cardunculus

Schermbloemige

Kervel

Anthriscus cerefolium

Schermbloemige

Knoflook

Allium sativum

Lookachtige

Knolvenkel

Foeniculum vulgare Schermbloemige var azoricum

Komkommer

Cucumis sativus

Brassica oleracea (Kool), bloemkool var.botrytis subvar. cauliflora

Komkommerachtige

Kruisbloemige

Brassica oleracea (Kool), boerenkool var. acephala subvar. Kruisbloemige lacinata

(Kool), broccoli (Kool), Chinese kool (Kool), rode kool

Brassica oleraceae convar. oleracea var. Kruisbloemige italica Brassica campestris Kruisbloemige var. chinensis Brassica oleracea Kruisbloemige convar. capitata var.

witlo(o)f De wilde kardoen komt voor in Zuid-Europa (van Kreta en Sicilië tot Spanje en Portugal) en in NoordAfrika, waar hij in rotsachtige gebieden en op droge grazige plaatsen op klei groeit Zuidoost-Europa ( vandaar ook soms de naam ‘ Macedonisch kruid ‘) en West-Azië Afganistan, Egypte, Midden-Azië Middenlandszeegebied, wellicht ook Azië Azië. Volgens anderen Oost- of Noord- India De allereerste vermelding van in cultuur gebrachte koolsoorten zou dateren van 600 voor Chr. (Griekse literatuur). Het woord dat daar gebruikt werd geeft aan dat de stengels werden gegeten, dus was de plant misschien een primitieve bloemkool of broccoli. Wellicht komt de bloemkool vanuit uit Klein¬Azië of Cyprus tot ons via Italië Is de vroegste cultuurvorm van een gecultiveerde Brassica (koolsoorten). Hij lijkt sterk op wilde vormen en komt vandaag in het wild voor langheen de kustlijn van West-Europese landen Italië. Zie ook kool, bloemkool China Moderne cultuurvormen van sluitkolen komen

rubra

Brassica oleracea (Kool), savooikool convar. capitata var. Kruisbloemige sabauda

(Kool), spitskool

Brassica oleracea convar. capitata var. Kruisbloemige alba subvar.conica

(Kool), spruitkool

Brassica oleracea var. gemmifera

Kruisbloemige

Brassica oleracea (Kool), witte kool convar. capitata var. Kruisbloemige alba

Koolraap

Brassica napus var. napobrassica

Koolrabi

Brassica oleracea convar. acephala var. Kruisbloemige gongylodes

Lavas

Levisticum officinale Scherbloemige

Linze

Lens esculenta (Lens Vlinderbloemige culinaris)

Maïs

Zea mays ssp. mays

Grasachtige

Meloen

Cucumis melo

Komkommerachtige

Kruisbloemige

waarschijnlijk uit Duitsland waar al in 1150 zowel rode als witte kool werd geteeld Wellicht voor het eerst geteeld in Frans - Zwitsers Savoie. Wordt daarom wellicht ook ' choux de Milan ' genoemd Behoort tot de vroegste koolsoorten en kwam (wellicht) al voor in de Keltische taal Ontstaan uit de savooikool. Komt in het Brabantse (B) met zekerheid voor vanaf ca. 1700 Zie (kool), rode kool De eerste koolrapen vinden we in Europeese tuinen van de Middeleeuwen, waar ze samen met bladkolen werden gekweekt Heeft zijn oorsprong in de 15de eeuw (wellicht vroeger ) in noordelijk Europa en / of de Duitstalige landen. Plinius beschreef rond 70 n. Chr. een gelijkaardige plant maar de overeenkomst met de koolrabi is eerder twijfelachtig West-Azië Behoort tot de oudste voedingsgewassen. Sommige soorten zijn inheems in Turkije, andere eerder in het Nabije oosten Komt oorspronkelijk (vooral) uit Mexico, van de vroege beschavingen van de Maya’s, Asteken en Inka’s Azië. De Egyptenaren pasten de plant al medicinaal toe en wordt in

Nieuwzeelandse spinazie

Tetragonia expansa

IJskruidachtige

Paksoi

Brassica campestris var. chinensis

Kruisbloemige

Paprika

Capsicum annuum

Nachtschadige

Pastinaak

Pastinaca sativa

Schermbloemige

Pattison

Curcubita pepo

Komkommerachtige

Peen, wortelen

Daucus carota

Schermbloemige

Pepers

Capsicum annuum

Nachtschadige

Peterselie

Petroselinum crispum

Schermbloemige

Pompoen

Curcubita maxima

Komkommerachtige

West-Europa vermeld rond 800 n.Chr. Nieuwe-Zeeland en Australie China Tropische en subtropische gebieden van Amerika Afkomstig uit Midden en Zuid-Europa. Er bestaat in de literatuur heel wat verwarring tussen pastinaak en peen, waarbij de pastinaak soms als wilde vorm van peen wordt aanzien Mexico Wellicht inheems. De plant was ook bij de Arabieren bekend, die het (wellicht) uit Pakistan in de 10de eeuw meebrachten Zowel de scherpe pepers als de zachtersmakende paprika's zijn afgeleid van de Capsicum annuum, inheems in Mexico en Midden-Amerika Er zijn drie soorten peterselie waarvan er twee in het wild niet meer bekend zijn. Men vermoedt dat de plant origineel uit Zuid - Oost Europa komt. Er is één soort wilde peterselie ( Petroselinum segetum) die inheems is in West-Europa, MiddenItalië. Er bestaat ook verwilderde peterselie Deze plant groeide van oorsprong in NoordAmerika en vooral noordelijk van MexicoCity, maar men kent de wilde vorm echter niet, ofschoon er in Mexico en Guatemala verwante

soorten bestaan met harde, afschuwelijk bittere vruchten. In de 16e eeuw, toen ze voor het eerst naar Europa werden meegebracht, bestonden de meeste gangbare vormen reeds. De reuzenpompoen komt uit Zuid-Amerika Raap

Brassica rapa var. rapifera

Kruisbloemige

Raapkool

Brassica rapa

Kruisbloemige

Raapstelen

Brassica – diverse soorten

Kruisbloemige

Rabarber

Rheum rhabarbarum Veelknopige

Raphanus sativus var. sativus Raphanus sativus Rammenas var. niger Beta vulgaris var rubra (of Beta Rode biet vulgaris var. vulgaris?) Slangkomkommer Cucumis flexuosus Snijbiet Beta vulgaris Radijs

Spinazie

Roodloof

Schorseneer

(Selder), bleekselder

Kruisbloemige Kruisbloemige

Europa en West-Azië Europa. Behoord tot de oudste voeding van het werelddeel Komt uit selectie van de raap China, groeide in het wild nabij de rivier de Rha (Volga, in het Russisch), een bepaalde soort voor de bladstelen gekwekt: ook in Siberië. (Zie later de studie over rabarber die volgt) De wilde soort komt wellicht van Klein-Azië Afganistan of Midden-Azië

Europa. Groeit in het wild van de oevers van de Ganzevoetachtige Atlantische Oceaan en van de Middellandse Zee Komkomerachtige Indië ? Ganzevoetachtige Verwant met de bietwortel Noord-Afrika. De Spinacia oleracea Ganzevoetfamilie plantbenaming komt uit het Arabisch Roodloof is een kruising Cichorium intybus Schermbloemige tussen Radicchio en var foliosum klassiek (wit) witloof Schorseneer is inheems vanaf Portugal via ZuidScorzonera hispanica Samengesteldbloemige Europa tot Zuid-Rusland en Siberië Zie groene selder. Apium graveolens Bleekselder werd wellicht Schermbloemige var dulce voor het eerst toegepast in het Italië van de 16de eeuw

(Selder), Groene selder

Apium graveolens var secalinum ?

(Selder), knolselder (Selder), Snijselder

Schermbloemige

Inheems in Europa en Azië

Apium graveolens var rapaceum

Schermbloemige

Zie groene selder. Knolselder zou bij ons vanaf ca. 1700 als teelt bekend zijn

Apium graveolens var secalinum ?

Schermbloemige

Zie groene selder

Sjalot

Allium ascolonicum Lookachtige

(Sla), kropsla

Lactuca sativa var capitata

Schermbloemige

-

-

Phaseolus vulgaris

Vlinderbloemige

Staakbonen

Phaseolus vulgaris

Vlinderbloemige

Pronkbonen Staakbonen snijboon Staakbonen spekboon Stengelui of grove bieslook Struikbonen Droge boon Struikbonen prinses, slaboon Struikbonen snijboon Sojaboon

Phaseolus coccineus Vlinderbloemige

Sla, alternatieve slasoorten (Staakbonen), prinsesseboon

Suikermaïs

Wordt sinds de Oudheid geteeld in Azië. Zeer gewaardeerd door Perzen, Egyptenaren en Israëlieten. In Europa vermoedelijk gekweekt sinds de 13de eeuw Alle slasoorten zijn ontstaan uit de kompassla ( Lactuca serriola ). Deze komt voor van Azië en Noord-Afrika tot in NoordEuropa. De oorsprong zou in Egypte liggen ( Zie een later overzicht van de slasoorten ) ( Zie een later overzicht van de slasoorten ) Bepaalde bonen: Peru, Brazilië, Mexico Bepaalde bonen: Peru, Brazilië, Mexico Zuid-Amerika Bepaalde bonen: Peru, Brazilië, Mexico Bepaalde bonen: Peru, Brazilië, Mexico

Phaseolus vulgaris

Vlinderbloemige

Phaseolus vulgaris

Vlinderbloemige

Allium fistulosum

Lookachtige

Midden Europa

Phaseolus vulgaris

Vlinderbloemige

Amerika

Phaseolus vulgaris

Vlinderbloemige

Amerika

Phaseolus vulgaris ? Vlinderbloemige

Amerika

Glycine hispida

Vlinderboemige

Zea mays convar. saccharata

Grasachtige

Oost-Azië Midden - Amerika en aangrenzende gebieden van Noord- en Zuid - Amerika

Tuinboon. Hiertoe behoren ook de paardenboon, Vicia faba duivenboon, labboon en molboon

Vlinderbloemige

Zie : (Boon), Tuinboon

Tuinkers

Lepidium sativum

Kruisbloemachtige

Afrika. Is in elk geval ook een verwilderde plant in onze contrijen

Tomaat

Solanum lycopersicum

Nachtschadige

Zuid-Amerika

Ui, ajuin

Allium cepa

Lookachtige

Afganistan en / of MiddenAzië

Lookachtige

Egypte

Ui, Egyptische ui Veldsla

Allium cepa var. viviparium Valerinella locusta

Valerinaanachtige

Inheems Zuid-Europa. Komt ook Venkel Foeniculum vulgare Schermbloemige elders in verwilderde vorm voor Beta vulgaris var. Inheems in Europa. Stamt Warmoes - snijbiet Ganzevoetachtige cicla ? af van de biet ?? Groeit bij ons in zuivere Waterkers Roripa (versch.) Kruisbloemige beken, o.a. in het Pajottenland Mogelijk Egypte. Minstens Watermeloen Citrillus vulgaris Komkommerachtige zuiden van Europa Winterpostelein Claytonia perfoliata Posteleinfamilie Noord-Amerika Wilde cichorei: Van oorsprong uit Klein-Azie en Witloof Chicorium intybus Samengesteldbloemige Noord-Afrika. Witloof werd in België in Brussel in 19de eeuw geteeld Petroselinum Wortelpeterselie crispum var Schermbloemige Zuid-Europa tuberosum Werd bij ons voor het eerst ingevoerd in de 16de, 17de Yam Dioscorea batatas Spekwortelfamilie eeuw vanuit het eiland SintThomas (Maagdeneilanden, thans U.S.A.) Inheemse plant. Komt voor aan de kusten de Noordzee, Zeekool Crambe maritima Kruisbloemige Oostzee en Atlantische oceaan van ZuidScandinavië tot Portugal