Universiteitskliniek voor Paarden / Sarcoiden bij het paard
Universiteitskliniek voor Paarden / Sarcoiden bij het paard
De Universiteitskliniek voor Paarden Sarcoiden bij het paard Huidtumoren zijn de meest voorkomende tumoren bij het paard. De huidtumoren die het vaakst worden gezien zijn sarcoiden. Daarnaast zien we ook regelmatig melanomen, papillomen en plaveiselcelcarcinomen. Voor iemand die vertrouwd is met het beeld zijn sarcoiden goed te herkennen, toch komt het regelmatig voor dat een niet als sarcoid herkende aandoening langdurig behandeld wordt met inadequate therapieën die gericht zijn tegen schimmels of wild vlees. Deze onjuiste behandelingen vertragen het instellen van een goede behandeling en verslechteren daarmee de kans op herstel. Om dit te voorkomen is het noodzakelijk om vroeg in de ontwikkeling van sarcoiden de diagnose met zekerheid te stellen. Sarcoiden worden vooral gevonden op dunne huid (achter de oren, in liezen en oksel, op de koker, rond de mond), op vochtige plaatsen (zoals rond het oog), en op plaatsen waar het dier zich gemakkelijk verwondt, zoals de benen.
De occulte vorm Occulte sarcoiden tonen zich als een min of meer ronde haarloze plek. Daaromheen kunnen wat kleine knobbeltjes zitten. Ze groeien heel langzaam en kunnen jarenlang rustig blijven. Verwonding kan leiden tot het activeren van het sarcoid. Occulte sarcoiden kunnen lijken op een schimmelinfectie, maar ook op dermatophilose (een bacteriële huidaandoening, ‘regenschurft’). Kwaadaardige vorm Er wordt nog een kwaadaardig type sarcoid onderscheiden. Dit type kenmerkt zich door een agressiever gedrag en kan in de diepere lagen indringen. Deze tumoren kunnen ook worden aangezien voor goedaardige of kwaadaardige tumoren van het lymfesysteem. De verschillende typen sarcoiden kunnen ook gemengd voorkomen.
Oorzaken De nodulaire vorm
De occulte vorm
kan optreden. Sarcoiden groeien meestal (enkele uitzonderingen daargelaten) niet in de spieren. Sarcoiden kunnen op elke leeftijd voorkomen. Er is sprake van een genetische achtergrond voor het ontwikkelen van sarcoiden, sommige paarden krijgen het wel, anderen niet. Sarcoiden hebben niets te maken met sarcoidose (een op ontsteking gebaseerd beeld, waarbij het paard vermagert en algeheel een slechte conditie heeft). Er worden vijf verschillende typen van sarcoiden onderscheiden, waarvan de fibroblast vorm en de verruceuse vorm het belangrijkste zijn. Daarnaast worden een occulte vorm, een nodulaire vorm en een wat kwaadaardigere vorm onderscheiden.
Voorkomen Sarcoiden komen bij zowel paarden als ezels voor. Er kan sprake zijn van een enkel sarcoid maar vaak zijn er meerdere aanwezig. Sarcoiden zaaien niet uit naar de lymfeknopen of inwendige organen. Het groeigedrag is onvoorspelbaar, jarenlang kan een plek vrijwel dezelfde grootte hebben, waarna toch een agressieve groei
De verschillende vormen
De aanwijzingen dat een wratten-virus (Bovine Papilloma Virus (BPV)) een rol speelt bij het ontstaan van sarcoiden worden steeds sterker. In vrijwel elk sarcoid is het virus aantoonbaar, maar waarschijnlijk spelen meerdere factoren een rol. Het virus is niet besmettelijk voor mensen of andere paarden. Er bestaat een erfelijke aanleg van paarden voor het verkrijgen van sarcoiden.
Consult sarcoid Bij het eerste consult zal er naast het stellen van een klinische diagnose (dat wil zeggen ‘op het oog’) ook een biopt genomen worden voor pathologie en een biopt voor PCR om het virus aan te tonen. Het paard zal waarschijnlijk gesedeerd moeten worden om het biopt te nemen. Met een klein appelboortje wordt er een stukje weefsel uit de tumor gehaald. Als het klinisch beeld de diagnose sarcoid waarschijnlijk maakt, dan kan er gelijk behandeld worden (met één van onderstaande behandelingsmethoden). De uitslag van het pathologisch biopt volgt na ongeveer een week.
De verruceuse vorm Verruceuse sarcoiden hebben een droog, hoornachtig uiterlijk. Ze kunnen heel klein zijn, maar kunnen zich ook uitbreiden tot heel grote plakkaten (zie foto). Verruceuse sarcoiden kunnen overgaan in de meer agressieve fibroblast vorm. Verruceuse sarcoiden kunnen lijken op wratten, overmatig littekenweefsel of een overmatige verhoorning door een schimmelinfectie of door staart- en maneneczeem. De fibroblast vorm De fibroblast vorm van sarcoiden heeft een vleeskleurig, zwerend (ulcererend) oppervlak. Ze kunnen een steel, maar ook een brede basis hebben. Ze komen nogal eens voor als complicatie na een wond, voornamelijk aan de benen. Naast sarcoid kan er ook sprake zijn van wild vlees of plaveiselcelcarcinomen (kwaadaardige tumor van de opperhuid bij oudere paarden).
De verruceuse vorm
De fibroblast vorm
De nodulaire vorm Nodulaire sarcoiden zien eruit als knobbels in de huid die bedekt worden door een intacte huid. Ze kunnen vrij bewegen of vastzitten aan de huid. Deze huid kan dun worden en uiteindelijk opengaan, waarna het beeld van de fibroblast vorm van een sarcoid kan ontstaan. Nodulaire sarcoiden kunnen lijken op melanomen (voornamelijk bij schimmels), cystes in de huid of op een goed- of kwaadaardige bindweefseltumor (fibroom/fibrosarcoom),
Opnieuw groei sarcoid in litteken na operatie
Cryochirurgie
UKP ~ Informatie
Universiteitskliniek voor Paarden / Sarcoiden bij het paard
Inspuiting van het vaccin wekt een afweerreactie van het lichaam op die vaak na de tweede, derde en vierde injectie sterker is dan na de eerste. Dit kan leiden tot een tijdelijke temperatuursverhoging, minder eetlust, sloomheid, welke enkele dagen aan kan houden. Ook kunnen er lokale verschijnselen optreden als zwelling of uitvloeiing. Na de BCG-behandeling kan steeds enkele dagen niet serieus getraind worden; afhankelijk van de plaats van de sarcoiden (in relatie tot de plaats van het tuig) kan soms de hele behandelperiode niet getraind worden. BCG wordt vier opeenvolgende keren in het sarcoid ingespoten met een tussenperiode van telkens drie weken. Aangezien het vaccin na aanmaken slechts enkele uren houdbaar is en vanwege de hoge kosten van het vaccin worden de afspraken voor alle paarden met sarcoiden op dezelfde dag gepland, om de kosten ook voor u beperkt houden.
Aciclovir Aciclovir is een middel tegen virussen en is waarschijnlijk werkzaam tegen het bovine papillomavirus. De behandeling van sarcoiden met aciclovir crème is nog in de onderzoeksfase, dus de uiteindelijke resultaten zijn nog niet volledig bekend. De beste resultaten worden bereikt met vlakke sarcoiden (occult of verruceus). Het sarcoid zal eenmaal daags gedurende twee maanden thuis worden behandeld. BCG immunotherapie
Informatie
Bevriezen (Cryochirurgie) Bij deze techniek worden ijskristallen gevormd in en rond de cellen en de tumorcellen worden gedood. Ook stimuleert het bevriezen het afweersysteem. Het genezingspercentage na cryochirurgie bedraagt ongeveer 70%. Vaak is herhaalde behandeling noodzakelijk en er moet rekening gehouden worden met pigmentverlies. Na het vriezen, duurt het vaak ruim 14 dagen voor het bevroren weefsel afvalt. Enkele weken daarna zal beoordeeld moeten worden of het proces opnieuw gevroren moet worden. Soms zal een paard onder narcose moeten voor de behandeling, afhangend van de lokalisatie van de tumor en/of het karakter van het paard. Immunotherapie (BCG) Zowel de levende verzwakte bacterie ‘Bacillus Calmette Guerin’ (BCG), als het gemodificeerde celwand vaccin in olie zijn effectief bij de behandeling van sarcoiden. De kans op genezing bedraagt ongeveer 80% na herhaalde toediening. De beste resultaten worden behaald bij sarcoiden rond de ogen, terwijl sarcoiden op de benen en in de oksel minder goed reageren. Bij het toepassen van BCG bij sarcoiden op de benen is er een vrij groot risico, dat er zich een zogenaamd ‘einschuss been’ (lymphangitis) ontwikkelt, met een zeer dik been als resultaat. Sarcoiden onder de voorknie of hak worden om deze reden bij voorkeur niet met BCG behandeld.
P Yalelaan
Universiteitskliniek voor paarden
Faculteit Diergeneeskunde / Universiteitskliniek voor Paarden
Yalelaan Jenalaan
Chirurgie Het chirurgisch verwijderen van sarcoiden wordt niet geadviseerd in verband met het hoge percentage van sarcoiden dat teruggroeit op de plek van operatie (zie foto: opnieuw groei van sarcoid in het litteken kort na de operatie). Eventueel zouden de kleinere sarcoiden wel verwijderd kunnen worden, rekening houdend met een ruime veiligheidsmarge (extra weefsel dat rondom moet worden weggenomen)
Universiteitskliniek voor Paarden Yalelaan 112 3584 CM Utrecht 030 - 253 1111 email:
[email protected] www.uu.nl/ukp
Munsterlaan
Sarcoiden vormen een uitdaging om goed te behandelen. Vele behandelingen zijn mogelijk; en dat er zoveel mogelijkheden zijn, geeft al aan dat helaas geen enkele 100% succesvol is.
Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Belt u dan met onze kliniek.
Limaaan
Behandeling
Sarcoiden bij het paard Informatie voor eigenaren
