Deel 1b

Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

1. Inleiding Informatie uit Engelstalige literatuur (vnl UK - US) is voorhanden maar niet generaliseerbaar naar studenten met dyslexie in Vlaanderen : 





Verschil in transcripties van fonologie naar orthografie : gelinkt aan de verwervingssnelheid van leesvaardigheid en prevalentie van dyslexie Verschil in definiëring en cut-off scores : invloed op variabiliteit van de onderzoeksgroepen Verschil in onderwijscontext invloed op variabiliteit van de onderzoeksgroepen

Wat is cognitief profiel van studenten met dyslexie in het HO in Vlaanderen?

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

2. Testmateriaal Lezen 

Woorden Een-Minuut-Test (Brus & Voeten, 1999)



Pseudowoorden De Klepel (van den Bos & Scheepstra, 1992)



Engelse woorden One-Minute-Test ( Kleijnen & Loerts, 2006)



Stilleestekst Tekenbeet (Protocol Dyslexie Nederland, 2004)



Voorleestekst Faalangst (GL&SCHR, 2009)



Automatisering (GL&SCHR, 2009)



Tekstbegrip Irstels (GL&SCHR, 2009)

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

2. Testmateriaal Spelling 





Woorden Woordspelling (GL&SCHR, 2009) Engelse woorden WRAT (Wilksinson, 2003) Zinnendictee Algemene Toets Gevorderde Spelling Nederlands (AT-GSN) (Ghesquière, niet uitgegeven)





Proofreading Overige Spellingsregels (GL&SCHR, 2009) Schrijfvaardigheid Spontaal schrijfproduct op basis van stilleestekst Tekenbeet (Protocol Dyslexie Nederland, 2004)

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

2. Testmateriaal Schrijfvaardigheid Spontaan schrijfproduct op basis van stilleestekst Tekenbeet (Protocol Dyslexie Nederland, 2004)

Lexicale decisie en decoderen (IDAA, van der Leij et al, 2012) -

Lexicale decisie Flitstypen woorden Flitstypen pseudowoorden Flitstypen Engelse woorden

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

2. Testmateriaal Algemene intelligentie 

Kaufmann Intelligentietest voor volwassenen en adolescenten (KAIT) (Dekker, Dekker & Mulder, 2004) Fluid IQ score Probleem oplossend vermogen Onafhankelijk van cultuur of opleiding

Crystallized IQ score Cultureel bepaald Afhankelijk van opleiding en geletterdheid

Total IQ score som van FIQ en CIQ en uitgestelde schalen

WAIS-III-NL Hertestingseffect Strengere tijdslimieten

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

2. Testmateriaal Algemene intelligentie 

Kaufmann Intelligentietest voor volwassenen en adolescenten (KAIT) (Dekker, Dekker & Mulder, 2004) FIQ - Symbolen leren - Logisch redeneren - Geheime codes - Blokpatronen

CIQ - Persoonlijkheden - Auditief begrip - Dubbele betekenissen - Definities

- Uitgestelde productie Symbolen leren - Uitgestelde productie Auditief begrip

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

2. Testmateriaal Fonologisch bewustzijn 

Spoonerisms

vb. gele kast – kele gast

(GL&SCHR, 2009 ) 

Omkeringen

vb. tur – rut

(GL&SCHR, 2009) (IDAA, van der Leij et al, 2012)

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

2. Testmateriaal Verwerkingssnelheid, aandacht en concentratie 

Cijfer Doorstreep Test (CDT) (Dekker, Dekker, & Mulder, 2007)

Volgehouden aandacht Aandachtscontrole Selectieve aandacht

3 minuten lang onderstrepen – doorstrepen cijfers 3,4,7

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

2. Testmateriaal Geheugen 

Verbaal geheugen • • •

 

Fonologisch korte termijngeheugen (GL&SCHR, 2009) Semantisch korte termijngeheugen (GL&SCHR, 2009) Uitgesteld geheugen voor auditieve informatie (Dekker, Dekker & Mulder, 2004)

Werkgeheugen (GL&SCHR, 2009) Visuo-spatieel korte termijngeheugen • •

Visueel korte termijn geheugen (GL&SCHR, 2009) Uitgesteld geheugen voor symbolen (Dekker, Dekker & Mulder, 2004)

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

2. Testmateriaal Woordenschat Woordenschat



(GL&SCHR, 2009)

Definities



(KAIT, 2004)

Dubbele betekenissen



(KAIT, 2004)

Morfologie en syntaxis •

corrigeren van zinsconstructies, stijlfiguren en woordvormen (GL&SCHR, 2009)

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

2. Testmateriaal Snel benoemen    

Letters Cijfers Objecten Kleuren (GL&SCHR, 2009)

Hoofdrekenen 

Tempo Test Rekenen (TTR) (de Vos, 1992)

Schrijfsnelheid (GL&SCHR, 2009)

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

2. Testmateriaal Snel benoemen (GL&SCHR, 2009)    

Letters Cijfers Objecten Kleuren

Hoofdrekenen 

Tempo Test Rekenen (de Vos, 1992)

Schrijfsnelheid

(GL&SCHR, 2009)

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

2. Testmateriaal Studiehouding en motivatie Learning and Study Strategies Inventory (LASSI) – Nederlandse bewerking (Lacante & Lens, 1999)

Zelfrapportering

Attitude Motivatie Tijdsbeheer Faalangst Concentratie Informatieverwerking Hoofdideeën selecteren Studietechnieken Zelftesting Teststrategieën

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

2. Testmateriaal Persoonlijkheid NEO Personality Inventory - revised (NEO-PI-R) (Hoekstra,H.A.,Ormel,J.,& de Fruyt,F. 2007)

Zelfrapportering Persoonlijkheidsprofiel gebaseerd op ‘Big Five’  Extraversie  Neuroticisme  Altruïsme  Openheid 

Consciëntieusheid

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

3. Resultaten Statistische analyses T-toetsen voor niet-gekoppelde steekproeven Significantieniveau α = .05 Effectgrootte Cohen’s d Kleine effectgrootte Medium effectgrootte Groot effectgrootte

0.2 ≤ d ≤ 0.5 0.5 ≤ d ≤ 0.8 0.8 ≤ d

praktische relevantie

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

3. Resultaten: algemeen Lezen en spelling Duidelijk blijvende problemen met lezen en spelling spelling grootste effect grootte in hele studie spelling < lezen woordniveau ≈ zinsniveau woordlezen (d=1.97) < pseudowoordlezen (d=1.57) woordlezen (d=1.9) < tekstlezen (d=1.3) Nederlands < Engels snelheid < accuraatheid tekstbegrip licht verschillend (d =0.47) stillezen > luidop lezen

Lagere accuraatheidscores op lexicale decisie en flitstypen woorden, pseudowoorden en Engelse woorden

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

3. Resultaten: algemeen Cognitieve vaardigheden Blijvende problemen met fonologisch bewustzijn (snelheid< accuraatheid) Blijvende problemen met snelbenoemen(letters = cijfers < kleuren< objecten) Problemen met hoofdrekenen (: < + < x < -) Tragere verwerkingssnelheid Lagere gekristalliseerde intelligentie (door problemen met lexicale ophaling) Problemen met werkgeheugen

Geen verschil in vloeiende intelligentie Geen verschil in auditief begrip Geheugenspans zijn vergelijkbaar (vooral visueel, bij verbale component kleine verschillen)

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

3. Resultaten: spelling Spellingspatronen voor woord- en zinnendictees Drie soorten fouten  Fonologische fouten: geschreven woord wordt anders uitgesproken dan doelwoord bv. gangstser ipv gangster  Grammaticale fouten: woord wordt niet fout uitgesproken maar breekt wel taalspecifieke grammaticale regels (bv. meervouden, open gesloten LG, vormen van samengestelde woorden) bv. raamen ipv ramen, krap ipv krab 

Orthografische fouten: leenwoorden, moeten onthouden worden bv. blouw ipv blauw, compjuter ipv computer

Twee soorten dictees Woorddictee

zinnendictee

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

3. Resultaten: spelling

Maken studenten HO met dyslexie specifieke fouten?

Wat is de toegevoegde waarde van een zinnendictee tov een woorddictee in een assessment?

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

3. Resultaten: spelling Spellingspatronen voor woord- en zinnendictees Hoger aantal fouten in de drie categorieën voor studenten met dyslexie Foutenpatronen tussen groepen zijn vergelijkbaar - in woorddictee voornamelijk orthografische fouten - in zinnendictee voornamelijk grammaticale fouten Proportioneel gezien meer fonologische en orthografische en minder grammaticale bij dyslexie in beide dictees (compensatie door meer profiteren van morfologische kennis of aangeleerd?) Moeite met woordtekens, leestekens Letter transpositiefouten niet meer voorkomend bij studenten met dyslexie

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

3. Resultaten: spelling Spellingspatronen Op zich draagt een zinnendictee niets nieuws bij MAAR... in een zinnendictee komen syntactische regels meer aan bod dus meer kans op uitlokken van fouten hierop in dit woordictee komen meer spellingsuitzonderingen voor dus meer kans op uitlokken van orthografische fouten => Beide dictees hebben specifieke eigenschappen maar de geobserveerde fouten patronen zijn niet eigen aan dyslexie

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

3. Resultaten: schrijfvaardigheid Schrijfvaardigheid - Evaluaties in HO zijn vaak gekoppeld aan de beoordeling van schriftelijk verslagen of antwoorden. - Door gebruik van spellingscontrole en text-naar-spraaksoftware kunnen spellingsfouten wel verholpen worden Worden geschreven teksten van studenten met dyslexie anders geëvalueerd door naïeve lezers dan die van controlestudenten –los van handschrift en spelling? Is er een verschil in de beoordeling van het handschrift tussen de twee groepen? Is er een verschil in kwaliteit op woord-, zins- en tekstniveau tussen de twee groepen?

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

3. Resultaten: schrijfvaardigheid Opdracht • Tekst “Tekenbeet” 1 x stillezen en samenvatten • Geen beperking qua tijd of lengte • Niet terugkijken naar de tekst Beoordeling van geschreven tekst • Tekst werd ingetypt • Spellingsfouten werden verwijderd maar orginele interpunctie en syntax • Subjectieve beoordeling • Tekstkwaliteit beoordeeld door leerkrachten (n=10) • laatste jaar SE (talen en wetenschappen) • Niet geïnformeerd over doel van studie • 5 testteksten • Objectieve beoordeling • Tekstanalysesoftware van Hogent Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

3. Resultaten: schrijfvaardigheid Beoordeling van geschreven tekst Subjectieve beoordeling: • Algemene score op 10 • 5 punt Likert scale voor • • • • • •

Beknoptheid Tekststructuur Leesbaarheid Woordenschatgebruik Zinstructuur Handschrift

Objectieve beoordeling o.a. • • •

•

TTR Aantal syllabes per woord, aantal (unieke) woorden Gemiddelde lengte van woorden Aantal zinnen

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

3. Resultaten: schrijfvaardigheid Resultaten van subjectieve beoordeling Leerkrachten evalueren teksten van studenten met dyslexie tov die van controlestudenten als volgt : - lagere algemene scores op 10 (d =.39) - slechtere tekststructuur (Likert schaal) (d=0.61) - minder aangenaam om te lezen (Likert schaal) (d= .56)

Er is geen verschil in evaluatie van handschrift, woordenschatgebruik, zinstructuur en beknoptheid

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

3. Resultaten: schrijfvaardigheid Resultaten van objectieve beoordeling Geen verschil in - aantal LG per woord - aantal woorden - aantal unieke woorden - type/token ratio - aantal zinnen - gemiddeld aantal woorden per zin Studenten met dyslexie maken meer spellingsfouten, fouten op hoofdlettergebruik en interpunctie, en woordordefouten Studenten met dyslexie vermijden lange woorden in tekst

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie

Besluit

Een gemiddelde student met dyslexie die zich inschrijft in het hoger onderwijs ondervindt problemen met lezen en spelling detecteerbaar op woordniveau- heeft zwakke fonologische en orthografische vaardigheden, moeite met hoofdrekenen en snelbenoemen.Verbale vaardigheden die lexicale ophaling

vereisen, zijn mogelijks ook aangetast. Er zijn geen problemen met taken die vloeiende intelligentie meten.

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie