duratief, conatief en iteratief imperfectum

Examentraining Grieks april 2011

Inhoud van de examentraining • 1. Het eindexamen, hoe ziet dat eruit? • 2. Het maken van het examen zelf • 3. Welke soort vragen zijn er en wat voor antwoord wordt er verwacht? • 4. Voorbereiding van het examen – voorbereiding van het tekstgedeelte – voorbereiding van de vertaling

• 5. De inhoud van de teksten van Herodotus

Hoe ziet het eindexamen eruit? • Twee boekjes: tekst en vragen • Vertaling is altijd de laatste tekst • Bij elke vraag en bij de vertaling is steeds aangegeven hoeveel punten een vraag waard is • Je krijgt verder waarschijnlijk: – een dubbel foliovel voor de vragen – een enkel foliovel voor de vertaling – kladpapier

Praktische aanwijzingen • Vragen altijd beantwoorden in de volgorde waarin ze zijn gesteld (dus: als je iets niet weet: open laten) • Een regel overslaan na elke vraag • Bij vertaling ook steeds regel overslaan • Vertaling op apart blad!!! • Niet schrijven in de kantlijn (alleen het vraagnummer)

Het examen Eigenlijk net als de schoolexamens: • 1 Een deel vragen over gelezen tekst • 2. Een onbekende vertaling Weging: beide ca. 50%

Suggestie tijdsindeling Het eindexamen duurt 3 uur. Een goede handreiking voor de indeling van je tijd kan zijn: • Beantwoorden van de vragen over de gelezen teksten: 1 uur • Maken van de ongeziene vertaling: 1,5 uur • Nakijken van je werk en overschrijven vertaling (indien nodig): 0,5 uur Tip: begin met de vertaling!

Soorten vragen • Vragen over de achtergrond (tijd, genre, leven van schrijver / hoofdpersonen) • Begripsvragen • Citeervragen • Verwijsvragen • Vragen die doelen op de structuur van de tekst) • Stijlfiguren • Vergelijkingsvragen met een andere tekst (in GR of NE)

Opdracht • Bekijk het uitgedeelde eindexamen en geef bij elke vraag aan, van wat voor soort vraag er sprake is.

Tips bij voor het maken van de vragen

Algemeen • Kijk goed wat er gevraagd wordt en wat voor soort vraag het is. • Geef nooit meer antwoorden dan gevraagd (we mogen dan alleen de eerste nakijken!) • Als er meerdere punten / argumenten worden gevraagd, deel dan ook het Grieks in zoveel delen

Vragen over de achtergrond • Moet iedereen kunnen maken (dus: eigenlijk dom als je die niet weet): – syllabus uit je hoofd leren! – denk aan de schuin gedrukte woorden daarin – of: maak zelf samenvatting

Begripsvragen • Gaan eigenlijk altijd uit van een citaat uit de tekst • Vertaal dat citaat voor jezelf • Lees dan de vraag nog een keer en zet op de plaats van het Griekse citaat in gedachten je vertaling • Let goed op of er antwoord in het Nederlands of in het Grieks wordt verwacht

Citeervragen • Belangrijk is vooral om exact te citeren (het eindexamen vraag vrijwel nooit naar hele zinnen!!!!) • Bedenk in het Nederlands welk antwoord je wil geven • Zoek de Griekse woorden daar bij • Let op woordsoort en woordgroep: wat hoort bij elkaar, wat hoort er niet meer bij

Verwijsvragen • Als je van een aanwijzend of persoonlijk voornaamwoord moet aangeven waar het naar verwijst. • Vertaal voor jezelf de hele zin • Kijk wie/wat er wordt bedoeld met het verwijswoord (let op getal en geslacht!!) • Zoek dat woord terug in de tekst

Vragen over structuur van tekst • Worden meestal gesteld als er sprake is van een opsomming of een andere vorm van structuur (oorzaak-gevolg, tegenstelling etc) • Let op woorden die een opsomming aangeven / structuur aangeven – voegwoorden – oJ mevn .. oJ dev – ….. – Opdr: Noem zelf nog een paar woorden die structuur aangeven

Stijlfiguren • Leer de lijst met stijlmiddelen in je hulpboek uit je hoofd • Besteed extra aandacht aan de speciaal voor Herodotus genoemde taalkundige bijzonderheden (hulpboek hfdst. 1) • Neem een willekeurige tekst en probeer ze daarin te vinden

Vergelijkingsvragen • 1. Vergelijking van een (bekende) Griekse tekst met een andere tekst (in Grieks of in vertaling)

• 2. Vergelijking van een stuk / zin van een Griekse tekst met een (meestal literaire) vertaling van dat stuk/ die zin

Tekst met tekst vergelijken • Gaat om teksten die iets gemeenschappelijk hebben of juist iets verschillends zeggen over hetzelfde thema. • Beantwoord de vraag door de overeenkomst / het verschil aan te wijzen zowel in de Griekse tekst als in de tekst in vertaling (tenzij anders gevraagd)

Tekst met vertaling vergelijken • Hoe is een bepaald woord vertaald? • Welke woorden zijn in de vertaling weggelaten of toegevoegd?

Tekst met vertaling vergelijken • Hoe is een bepaalde werkwoordsvorm weergegeven? Het zal dan meestal gaan om bijzondere werkwoordsvormen, zoals een coniunctivus / optativus. Vaak wordt ook gevraagd naar de betekenis van het duratief, conatief en iteratief imperfectum. • Hoe is de oorspr Griekse tekst aangepast in structuur? - van moeilijke zin losse hoofdzinnen gemaakt; - gen abs vrij /niet als bijzin weergegeven; - participium anders vertaald, - weergave van naamvallen, - weergave van bijzondere grammaticale verschijnselen als bv coniunctivus

Oefening • In het materiaal heb je een serie vragen bij een tekst. Probeer die te maken.

Voorbereiding op het examen

Algemeen • Begin tijdig! Denk niet, dat je alles wel de avond ervoor kunt doen. • Het is nu nog 4 weken tot het examen. Je maakt het beste examen, als je elke week wat doet aan Grieks. Dat kan een oude tekst doornemen zijn, maar ook nog eens een nieuwe vertaling maken. • Vergeet je woordenboek niet klaar te leggen!

Grote lijnen •

•

Zorg dat je de grote lijnen goed in je hoofd hebt. Gebruik hiervoor de Syllabus achterin je hulpboek (p. 88-94): bv. samenvatting van de achtergrondhoofdstukken en wat je met de kennis uit deze achtergrondhoofdstukken moet kunnen doen. Leer die samenvatting uit je hoofd. Leer ook de Stilistische Middelen (hulpboek hfdst 2)

Griekse teksten en teksten in vertaling •

•

•

Neem elke Griekse tekst liefst twee keer door. Bij voorkeur je werkvertaling ver weg! Je moet de tweede keer de tekst vlot kunnen vertalen en weten waar het over gaat. Leer van de Griekse teksten die in vertaling in de eindexamenbundel zijn opgenomen de inhoud in grote lijnen. Naar de inhoud van deze teksten wordt soms gevraagd zonder dat de tekst er nog eens bij wordt opgenomen. Vlak voor je eindexamen kun je eventueel nog snel alle werkvertalingen doornemen om nog snel de lijnen van de verschillende verhalen op te halen.

Vertaling • •

•

Veel oefenen en continuïteit aanbrengen. Maak daarom nog regelmatig nog een vertaling om jezelf scherp te houden. Voor het maken van de vertaling wordt een bepaalde hoeveelheid grammaticale kennis bekend verondersteld. Kijk waar je lacunes zitten en neem zo nodig nog enkele hoofdstukken uit Apollo, een grammaticaboek e.d. door. Bekijk je oude vertalingen en speciaal wat je fout hebt gedaan. Maak die fouten niet meer!

Het pensum* *pensum = taak ( verplicht te lezen teksten) – Gr. teksten van Hdt. – Teksten van Hdt. in vertaling – Teksten van andere schrijvers in vertaling (zie syllabus p. 88-89)

De inhoud van de Hdt. teksten • Rode draad van het pensum: contacten en confrontaties met andere volkeren Bv.: - oorlog (strijd bij Marathon) - - andere gewoontes (Scythen, Egyptenaren) - afwijzen van andere gewoontes (Skyles, Anacharsis) - twee volkeren die elkaar ontmoeten (Solon – Kroisos)

Herodotus Historiae algemeen • Hoofdverhaal: op zoek naar de oorzaken van de Perzische Oorlogen • Hoe? – Verhalend, meestal auctoriële verteller ( ‘Herodotus’) – Soms levendiger gemaakt door ‘speeches’: je hoort dan de gebeurtenissen, doordat personages hun visie op de gebeurtenissen geven – Regelmatige uitweidingen, die niets te maken hebben met ontstaan van Perzische Oorlogen (digressies)

• Opbouw Historiae: zie p. 16 tekstboek

Prooimion • • • •

Alg. inleiding Werkwijze: verslag van onderzoek Thema (algemeen): bijzondere daden Onderwerp (specifiek): het ontstaan van de Perzische Oorlogen

De teksten binnen het onderwerp (ontstaan Perzische Oorlogen) • 1e grote rijk = Lydische Rijk (met als koning: Kroisos)  teksten Solon en Kroisos p. 21-47 • Lydië verslagen door Meden • Meden weer verslagen door Perzen (koning die dat deed: Kyros)  teksten Kyros p. 48-68 • Perzen zijn natuurlijk grote tegenstander van de Grieken geworden (Perz. Oorlogen); ze worden dus uitgebreid beschreven

Beschrijving Perzen • Perzische gewoonten (teksten in vertaling p. 69-77) • Perzische veroveringen – van Kyros’ opvolger Kambyses op Egypte (digressie: beschrijving van Egypte; teksten p. 78-85)

– van Kambyses’ opvolger Dareios op Skythië (digressie: beschrijving van de Skythen en natuurlijk het beroemde verhaal van hun ontmoeting met de Amazones; teksten p. 86-108)

(Vervolg) – Dareios begint een strafexpeditie tegen de Grieken (2e Perz. Oorlog, 490 v. Chr); mislukt; slag bij Marathon (teksten GR en in vertaling p. 109-120) – Xerxes onderneemt een nieuwe expeditie (3e Perz. oorlog, 480 v. Chr.); mislukt ook; slag bij Thermopylae (teksten in vertaling p. 120-130)