Cure + Care Solutions is hèt landelijk behandel- en expertisecentrum voor complexe psychische aandoeningen en werkt nauw samen binnen een landelijk netwerk van zorginstellingen door het hele land. Cure + Care Solutions biedt een gevarieerd aanbod aan mensen met psychische problemen en psychiatrische stoornissen.
Platinaweg 25 2544 EZ Den Haag T +31 (0)70 82 01 147 F +31 (0)70 891 04 00 E
[email protected] W www.curecaresolutions.nl
ADHD
Wat is ADHD? Mensen met ADHD hebben last van concentratieproblemen en innerlijke onrust. Ze zijn vaak chaotisch en rusteloos, komen te laat op afspraken, praten druk en veranderen vaak van baan. ADHD is de afkorting van de Engelse term Attention- Deficit/Hyperactivity Disorder. Dit betekent in het Nederlands: aandachtstekort-stoornis met hyperactiviteit.
Aandachtsproblemen Mensen met ADHD zijn snel afgeleid. Ze hebben moeite om hun aandacht activiteiten te houden waar ze mee bezig zijn. De gedachten dwalen snel af bij elke prikkel. Hierdoor maken ze achteloos fouten en maken ze dingen vaak niet af. Verder hebben mensen met ADHD moeite met luisteren, organiseren en onthouden. Ze vergeten bijvoorbeeld afspraken en verjaardagen.
Ook volwassenen kunnen ADHD hebben ADHD werd vroeger gezien als een psychische stoornis van kinderen. Men dacht dat de stoornis vanzelf zou verdwijnen bij het volwassen worden. Die zienswijze is veranderd. Ook volwassenen hebben ADHD. De stoornis is dan alleen niet herkend in hun jeugd. De stoornis is soms lastig vast te stellen. Bijvoorbeeld doordat ADHD vaak gepaard gaat met opstandig of agressief gedrag. Bij jongens komt dat gedrag overigens vaker voor dan bij meisjes.
Hyperactiviteit Kinderen met ADHD bewegen onrustig en zijn constant in de weer. Rustig spelen of ontspannen is moeilijk voor ze. Ook praten ze veel en druk. Bij volwassenen met ADHD is de hyperactiviteit minder aanwezig. Ze hebben geleerd de neiging tot bewegen te onderdrukken. Van binnen voelen ze zich echter nog even onrustig als vroeger. Zich ontspannen is daardoor vaak moeilijk.
Aantal mensen met ADHD Het is niet bekend hoeveel kinderen en jongeren op dit moment ADHD hebben. Maar op grond van verschillende gegevens kan geschat worden dat 2 tot 6 % van alle jeugdigen ADHD heeft. Van de Nederlandse bevolking van 18-44 jaar heeft 2,9% ADHD gehad. Er zijn meer mannen (4,4%) dan vrouwen (1,5%) die het hadden. Symptomen ADHD ADHD is een stoornis die vooral bij kinderen en jongeren voorkomt. Volwassenen met ADHD, hadden dit als kind ook al. Het is in hun kindertijd alleen niet herkend. De symptomen van ADHD hebben te maken met aandachtsproblemen, hyperactiviteit en impulsiviteit. De symptomen zijn bij volwassenen vaak iets minder duidelijk dan bij kinderen.
Impulsiviteit Iemand met ADHD is meestal impulsief. Ze hebben vaak moeite om op hun beurt te wachten en verstoren zo de bezigheden van anderen. Bijvoorbeeld door onbewust voor te dringen of mensen in de rede te vallen. Of ze antwoorden al voordat de vraag gesteld is. Ze gooien het antwoord er als het ware uit. ADHD moeilijk te herkennen • Kinderen: veel van deze verschijnselen komen ook voor bij kinderen zonder ADHD. Bij kinderen met ADHD zijn de verschijnselen vaak duidelijker dan bij andere kinderen van dezelfde leeftijd. Verder heeft het kind enkele verschijnselen al voor zijn 7e jaar en minstens 6 maanden achterelkaar. • Volwassen: als ADHD niet op jonge leeftijd is herkend, is de diagnose op volwassen leeftijd ook moeilijk. De hyperactiviteit is vaak wat afgenomen, maar er spelen allerlei andere problemen, zoals relatieproblemen, depressies of angsten.
ADHD vaak in combinatie met andere stoornis Mensen met ADHD hebben vaak ook andere psychische klachten, zoals gedragsstoornissen, depressie en angststoornissen. Bij kinderen komt de combinatie met leerproblemen, zoals dyslexie (leesblindheid), en agressief gedrag nogal eens voor. Volwassenen hebben soms ook een persoonlijkheidsstoornis, bijvoorbeeld borderline. ADHD kan verder samengaan met eet-, gok-, drugs- of alcoholverslaving. Oorzaken ADHD Oorzaken van ADHD zijn niet duidelijk. Wel zijn extra risico’s bekend. Dat wil zeggen: er is risico in onderstaande gevallen. De extra risico’s komen voort uit biologische-, psychische en sociale factoren. Biologische factoren • Erfelijkheid: verschillen in hyperactiviteit, impulsiviteit en concentratievermogen zijn vooral erfelijk. Kinderen van ouders met ADHD krijgen het vaak ook. Broertjes en zusjes van kinderen met ADHD hebben 3 tot 5 keer zoveel kans om het te krijgen. • Geslacht: ADHD komt vaker voor bij jongens dan bij meisjes: 2 tot 3 keer zo veel. Bij volwassenen zijn er evenveel mannen als vrouwen met de stoornis. • Hersenactiviteit: sommige hersendelen van kinderen met ADHD zijn kleiner dan bij andere kinderen. Ook de hersenactiviteit is bij kinderen met ADHD soms minder. De hersenen van mensen met ADHD verwerken informatie uit de buitenwereld anders dan de hersenen van mensen zonder de stoornis. • Zwangerschap en geboorte: kinderen hebben meer risico op ADHD als hun moeder tijdens de zwangerschap een hoge bloeddruk had, veel rookte, of veel dronk. Kinderen die te vroeg en met een te laag geboortegewicht zijn geboren, lopen ook meer risico op ADHD.
Psychische en sociale factoren De gezinssituatie heeft geen grote invloed op het ontstaan van de stoornis. Opgroeien in een gezin waar veel spanningen zijn, kan er wél toe leiden dat kinderen langer last houden van ADHD. Voorbeelden hiervan zijn: • Huwelijksproblemen binnen een gezin. • Lage opleiding, laag inkomen en minder goede maatschappelijke positie. • Groot gezin. • Criminaliteit van de ouder. • Plaatsing in een adoptiegezin. • Agressie en strenge discipline. • Slechte communicatie tussen vader en kind. Culturele aspecten In Nederland wordt bij allochtone kinderen bijna geen ADHD vastgesteld. Ze worden er ook vaak niet voor behandeld. ADHD komt bij allochtonen waarschijnlijk even vaak voor, maar het wordt minder goed herkend. In andere culturen komen aandachtsproblemen ook even vaak voor. ADHD tot in de volwassenheid Als kinderen met ADHD 1 van de onderstaande verschijnselen hebben, dan lopen zij meer risico dat de stoornis in hun verdere leven blijft bestaan. • Meer en ernstige verschijnselen van ADHD. • Agressief gedrag op jonge leeftijd. • Leerproblemen en lage intelligentie. Wat kun je zelf doen? ADHD kan je flink beperken in het dagelijkse leven. Bijvoorbeeld doordat je leerproblemen hebt of moeite hebt om je te concentreren op je werkzaamheden. Het kan helpen om je werk zo in te richten dat je niet snel afgeleid raakt.
Adviezen voor mensen met ADHD • Kennis en voorlichting: vergroot je kennis over ADHD. Zorg ook dat mensen die belangrijk voor je zijn er genoeg over weten. Probeer de verschijnselen van ADHD te leren herkennen. Dat helpt je om een beeld te krijgen van het effect dat ADHD op je leven heeft. Het helpt om er grip op te krijgen. • Hulp vragen: ADHD moet je zelf aanpakken, maar vrienden, familie en hulpverleners kunnen je wel helpen. Bespreek met deze mensen hoe om te gaan met ADHD. • Structuur creëren: zorg voor structuur in je dagen. Bijvoorbeeld door behandeling, sport of (vrijwilligers)werk. Neem niet te veel hooi op je vork. • Praten: veel mensen schrikken van iemand met psychische klachten en reageren afwijzend. Bepaal daarom zelf wat je wel en niet vertelt. Vertel oppervlakkige kennissen een beperkte versie en reserveer het complete verhaal voor mensen die dichtbij staan. Telefonische hulpdiensten • Korrelatie: voor informatie, hulp en advies. Tel: 0900 1450. (werkdagen van 9.00 - 18.00 uur, € 0,15 p/m) • Sensoor: dag en nacht bereikbaar. De mensen aan de telefoon zijn vrijwilligers die weten hoe belangrijk het is om je verhaal aan iemand kwijt te kunnen. Tel: 0900 0767 (€ 0,05 p/min.). Behandeling ADHD ADHD wordt meestal behandeld met medicatie of therapie. Zowel medicatie als therapie geneest de stoornis niet, maar verlichten de klachten. Gedragstherapie Gedragstherapie is er op gericht om iemand bewust met ADHD om te leren gaan. Het helpt om inzicht te krijgen in de verschijnselen. De therapie is niet alleen voor mensen met ADHD, maar ook voor
betrokkenen. Bij kinderen werkt het bijvoorbeeld effectief als ouders of leerkrachten therapie geven. De therapie richt zich op het belonen van gewenst gedrag en het negeren of straffen van ongewenst gedrag. Cognitieve therapie Met cognitieve therapie leren mensen met ADHD om controle te krijgen over hun impulsen. Ze leren eerst na te denken voor ze reageren. Impulsiviteit is namelijk een van de grootste problemen van mensen met ADHD. Door hun drukke, chaotische gedrag roepen ze veel negatieve reacties op in hun omgeving. Cognitieve therapie helpt ook tegen bijkomende depressies en angststoornissen. Medicijnen Bij ADHD wekt medicatie vaak goed om de symptomen te verminderen. Het meest gebruikte medicijn is methylfenidaat (Ritalin, Concerta). Dit medicijn helpt de onrust, impulsiviteit en concentratieproblemen te verminderen bij kinderen en volwassenen. Combinatietherapie De effectiviteit van combinatietherapie - medicatie en therapie- is niet bewezen. Ouders van kinderen met ADHD zijn wel meer tevreden na een combinatietherapie. Vooral over de aangeleerde sociale vaardigheden van hun kind. Soms kan de dosis medicijnen in de combinatietherapie omlaag. De combinatietherapie lijkt vooral geschikt voor kinderen met ernstige ADHD en ADHD met bijkomende stoornissen. De omgeving De kwaliteit van leven van kinderen met ADHD vermindert flink. Ze krijgen leerproblemen en achterstand in ontwikkeling. Kinderen met ADHD roepen door hun drukke gedrag negatieve reacties op waardoor ze onzeker worden. Ook lukt het vaak niet om een opleiding af te ronden en om werk of relaties te behouden. Daarnaast hebben ze een grotere kans op verslaving.
ADHD en het gezin Iemand met ADHD heeft een enorme invloed op een gezin. Ouders van kinderen met ADHD krijgen vaak te horen dat ze hun kind niet goed opvoeden. Ouders zoeken de oorzaak vaak bij zichzelf. Ze voelen zich schuldig en door de negatieve reacties uit de omgeving liggen eenzaamheid en ontmoediging op de loer. Adviezen voor de omgeving • Kennis en voorlichting: vergroot je kennis over de ADHD en de mogelijke gevolgen. Gebruik je energie om actief aan de slag te gaan en leer omgaan met de situatie. • Creëer duidelijkheid: een kind met ADHD heeft veel baat bij duidelijkheid. Op internet vind je hiervoor allerlei adviezen en tips te vinden. Zoek daar uit wat bij jou, je kind en de situatie past. • Samenwerking met school: een goede samenwerking tussen school en ouders is belangrijk voor een kind met ADHD. Overleg daarom met de school om te kijken welke lijn je het beste kan volgen. • Sociaal actief blijven: voorkom dat je als betrokkene in een isolement raakt. Houd contact met mensen in de omgeving en blijf dingen doen die je plezier en ontspanning geven. Zo raak je niet overbelast. • Lotgenotencontact: praat met mensen in vergelijkbare situaties, bijvoorbeeld via de stichting Labyrint~In Perspectief. Veel betrokkenen komen dezelfde problemen tegen. Telefonische hulpdiensten • Korrelatie: voor informatie, hulp en advies. Tel: 0900 1450 0900 1450. (werkdagen van 9.00 - 18.00 uur, € 0,15 p/m). • Sensoor: dag en nacht bereikbaar. De mensen aan de telefoon zijn vrijwilligers die weten hoe belangrijk het is om je verhaal aan iemand kwijt te kunnen. Tel: 0900 0767 (€ 0,05 p/min.).
Organisaties Fonds Psychische Gezondheid is vastbesloten om de omvang, ernst en duur van psychische problemen terug te dringen. Hiervoor biedt zij onder andere een hulp lijn aan via Stichting Korrelatie. Korrelatie, voor informatie, hulp en advies. Telefoon: 0900-1450 0900-1450. (werkdagen van 9.00 - 18.00 uur, € 0,15 p/m) Vereniging Balans Landelijke vereniging voor ouders van kinderen met ontwikkelings-, gedrags- en leerproblemen, voor informatie, hulp en advies. Impuls Landelijke patiëntenvereniging voor volwassenen met AD(H)D en aanverwante stoornissen. Netwerk ADHD bij volwassenen Voor informatie over diagnostiek, behandeling en behandelaars van ADHD bij volwassenen. Trimbos-instituut Het Trimbos-instituut zet zich in voor het verbeteren van de geestelijke gezondheid door het delen van kennis.
Aanmelding Voor aanmelding heeft u een verwijzing van uw huisarts of een andere verwijzer (bijvoorbeeld medisch specialist, bedrijfsarts) nodig. Deze krijgt u als onderzoek of behandeling binnen de specialistische GGZ nodig wordt geacht. Met uw verwijzer bespreekt u bij welke locatie van Cure + Care Solutions u het beste geholpen kunt worden. Als u in het bezit bent van een verwijzing kunt u uzelf aanmelden of vragen aan uw verwijzer contact met Cure + Care Solutions op te nemen. Dit kan telefonisch of schriftelijk. Vergoedingen en kosten Vergoeding door zorgverzekeraar Een restitutiepolis geeft (bijna) altijd recht op 100% vergoeding van de behandeling. Bij een naturapolis is dit niet het geval. Indien u een naturapolis heeft, neemt Cure + Care Solutions de kosten die niet door de verzekeraar worden vergoed voor haar rekening. U betaalt dus geen zelfstandige bijdrage, ook niet wanneer uw zorgverzekeraar maar 60% of 75% vergoedt.
Altijd meenemen tijdens je eerste afspraak: - Een verwijsbrief van je huisarts - Een geldig legitimatiebewijs (Paspoort of ID, geen rijbewijs) - Zorgpasje van zorgverzekeraar - Eventueel dossier eerdere behandeling - Eventueel verwijzing van andere instelling
Bron: Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie - Copyright 2015 – www.nvvp.net
Eigen risico Iedere Nederlander van 18 jaar en ouder heeft een verplicht eigen risico. Dit betekent dat u in 2017 maximaal € 385,00 moet betalen voor zorg die in het basispakket zit. Het kan zijn dat u daarnaast een vrijwillig eigen risico heeft afgesproken met uw zorgverzekeraar.
