Epilepsie en Geheugen Deze informatie vormt de samenvatting van een lezing verzorgd door dr. Marc Hendriks op 3 november jl. tijdens de NVS-Contactdag in Woerden. Marc Hendriks is klinisch neuropsycholoog, Gedragswetenschappelijk Dienst (GWD), Epilepsiecentrum Kempenhaeghe in Heeze.
Veel mensen met epilepsie vinden dat hun geheugen minder goed werkt. Ze merken dat ze minder goed onthouden dan vroeger en hebben het idee dat anderen ook veel beter kunnen onthouden dan zijzelf. Soms krijgen zij ook opmerkingen van familieleden, vrienden, of collega’s waaruit blijkt dat ook anderen van mening zijn dat het ze sneller vergeten. Bij het ervaren van geheugenproblemen wordt van geheugenklachten gesproken. Dit betekent nog niet dat er daadwerkelijk sprake is van een geheugenstoornis, waarbij iemand als gevolg van een hersenbeschadiging niet goed kan onthouden. Hét geheugen bestaat niet Je kan niet spreken van het geheugen, maar van verschillende geheugens. Als we informatie binnenkrijgen zoals bij het lezen van een boek, als iemand iets vertelt, komt deze eerst in het werkgeheugen. In het werkgeheugen wordt informatie voor korte tijd verwerkt en samengevoegd met kennis die we al in het geheugen hadden opgeslagen (bv. als we al eerder in het betreffende boek hebben gelezen). Na bewerkt te zijn in het werkgeheugen, verdwijnt het omdat het niet meer nodig is, of wordt het opgeslagen in het langetermijngeheugen voor later.
EVN – NVS-Groep Coördinator: Marrie Kuijper T 078 6166060
R. Kiplingerf 19 3315 AA Dordrecht E.
[email protected]
Verschillende oorzaken De werking van deze verschillende geheugensystemen kan bij mensen met epilepsie verstoord worden. Dit kan zijn omdat iemand die net de krant heeft gelezen een aanval krijgt waardoor hij de informatie uit de krant niet goed heeft opgeslagen. Dit geheugenprobleem is dan maar tijdelijk, omdat als de aanval weer helemaal over is en de krant opnieuw gelezen wordt de informatie wel onthouden zal worden. Het kan ook zijn dat epilepsiepatiënten die een groot aantal jaren aanvallen hebben het geheugen minder goed werkt dan bij mensen die hier geen last van hebben. Dit geldt overigens niet voor alle vormen van epilepsie. Vooral bij de patiënten waarbij de aanvallen het gevolg zijn van een vastgestelde hersenbeschadiging is het risico groter. De plaats van de epilepsie in de hersenen kan ook een rol spelen. Zo is de kans op geheugenproblemen groter als de aanvallen vanuit de temporaalkwab (of slaapkwab) ontstaan. Ook kunnen geheugenproblemen het gevolg zijn van bijwerkingen van antiepileptica. Bij het ene medicijn is dit risico groter dan bij het andere, maar over het algemeen zijn epilepsiepatiënten van mening dat dit een van de belangrijkste oorzaken van geheugenproblemen is, terwijl de epilepsie zelf waarschijnlijk een grotere rol speelt. Onderzoek Om met meer duidelijkheid te weten of uw persoonlijke geheugenklachten gebaseerd zijn op een daadwerkelijk slechter functionerend geheugen als gevolg van de epileptische aanvallen, de bijwerkingen van de anti-epileptica, of dat er een andere reden aan ten grondslag ligt, is het belangrijk dat de werking van uw geheugenfuncties eerst neuropsychologisch wordt onderzocht.
EVN – NVS-Groep Coördinator: Marrie Kuijper T 078 6166060
R. Kiplingerf 19 3315 AA Dordrecht E.
[email protected]
Bij een dergelijk onderzoek worden geheugentests afgenomen, waarvan de gemiddelde prestaties van de Nederlandse bevolking bekend is. Uw prestaties kunnen hiermee dan vergeleken worden, en als vastgesteld wordt dat uw klachten daadwerkelijk berusten op een slechter werkend geheugen kan nagegaan worden wat daarvan de oorzaak is; de epilepsie, de medicijnen, of heel iets anders (zoals minder zelfvertrouwen, spanning, somberheid, etc.). De huisarts of neuroloog weet hoe bij u een neuropsychologisch onderzoek zou kunnen worden uitgevoerd. Dit is belangrijke informatie om te kunnen bepalen hoe de geheugenproblemen zouden kunnen worden behandeld. Behandelen Het behandelen van geheugenproblemen is niet eenvoudig. Als er sprake is van een geheugenstoornis zoals hierboven beschreven, kan dit niet volledig hersteld worden. Er zijn ook geen medicijnen die een geheugenstoornis kunnen genezen. Wel kunt u allerlei hulpmiddelen gebruiken (notities, agenda’s, pillendoosjes, computers) die voor u onthouden. Ook zijn er behandelingen waar u in het gebruik van allerlei geheugensteuntjes en ezelsbruggetjes, kunt worden getraind. Dit is hard werken en vraagt veel inzet en motivatie. U moet ze ook na de behandeling blijven gebruiken anders verliezen ze hun werking.
Behandelprogramma via internet In epilepsiecentrum Kempenhaeghe is in samenwerking met prof. Fasotti van de Radboud Universiteit Nijmegen een behandelprogramma ontwikkeld, dat via internet kan worden geoefend. U krijgt dan een toegangscode en kunt u op uw eigen tempo het behandelprogramma achter uw eigen computer volgen. Als u vragen heeft of vastloopt in de behandeling, kunt u via e-mail een therapeut benaderen die u weer op weg kan helpen. De behandeling zal binnen een paar maanden beschikbaar zijn.
EVN – NVS-Groep Coördinator: Marrie Kuijper T 078 6166060
R. Kiplingerf 19 3315 AA Dordrecht E.
[email protected]
