Euthanasie: De weloverwogen vraag.

De weloverwogen vraag

Rinel M. van Beest, Kaderhuisarts en IKA consulent Palliatieve Zorg

Programma     

Inleiding. Verwachtingen. Euthanasie: zorgvuldigheidseisen Euthanasie: besluitvorming en procedure De weerbarstige praktijk

Mindmappen

Inleiding

De essentie van palliatieve zorg en hoe deze zich verhoudt tot de vraag om euthanasie!

WHO definitie Palliatieve Zorg (2002)

   

Samenvatting Prof. Kris Vissers

actieve , integrale zorg voor patiënten waar curatieve behandeling niet meer reageert brede bestrijding van symptomen: somatische, psychologische, sociale zingevingaspecten zijn belangrijk

= bereiken van de best mogelijke kwaliteit van leven voor de patiënt en zijn omgeving

Doel van Palliatieve Zorg:

Door het inzetten van de benodigde interventies een palliatieve crises vermijden. Waarbij: de behoeftes van pat. en naasten centraal staan.

Actief beleid door: 1. 2. 3. 4.

Heldere communicatie met patiënt en naasten. Ruimte voor emoties. Ruimte voor zingevingvragen. Adequate symptoombestrijding. Palliatieve zorg =actieve zorg

Distress in de palliatieve fase 





 

Lichamelijke symptomen (w.o. pijn, benauwdheid, moeheid, malaise) Cognitieve functiestoornissen (denken, geheugen, plannen, overzien e.d.) Somberheid Angst Verstoorde relaties in eigen steunsysteem met hulpverleners

De laatste fase van een ziek leven Mogelijk verloop: Acuut overlijden

Langzaam zwakker en rustig overlijden Veel problemen/ondraaglijk lijden, niet terminaal Onbehandelbare klachten, wel terminaal

Beslissingen rondom het levenseinde Samen met de patiënt en naasten 

 

 

Afzien dan wel staken van zinloze c.q. ongewenste levensverlengende behandelingen Niet-reanimeerbeslissingen Starten van behandelingen die een (onbedoeld) levensverkortend effect kunnen hebben Palliatieve sedatie Euthanasie

Verwachtingen.

De weloverwogen vraag om euthanasie. Onder euthanasie en hulp bij zelfdoding verstaan wij: het door de arts beëindigen van het leven dan wel hulp geven bij het beëindigen van het leven van een patiënt op diens uitdrukkelijk verzoek Euthanatos = een goede dood

Zorgvuldigheidseisen      

Vrijwillig en weloverwogen verzoek Uitzichtloos en ondragelijk lijden Voorgelicht over de situatie en vooruitzichten Geen redelijke andere oplossing Een onafhankelijk arts geraadpleegd Medisch zorgvuldig uitvoeren en melden

Uitzichtloos en ondraaglijk lijden 





Het lijden heeft een medische grondslag Het lijden kan het gevolg zijn van een optelsom van psychische en fysieke aspecten Uitzichtloosheid: er is geen redelijk alternatief voor euthanasie

Uitzichtloos en ondraaglijk lijden 





Het gaat om het lijden van deze patiënt (in relatie tot zijn biografie, persoonlijkheid, draagkracht en waarde(n)patroon). Het lijden is voor de arts invoelbaar Lijden kan bestaan uit angst voor toekomstige achteruitgang De patiënt zelf ervaart het lijden

Dimensies van lijden lichamelijk

spiritueel

functioneel lijden

existentieel sociaal

psychisch

Ontbreken redelijk andere oplossing 



Dit is een gezamenlijke opvatting van de arts en van de patiënt Redelijke andere oplossing: – – – –

wezenlijke impact op het lijden, effect op afzienbare termijn, gedurende langere tijd, gunstige verhouding voor- en nadelen

Ontbreken redelijk andere oplossing 



De belasting van de patiënt beoordelen in het licht van diens specifieke omstandigheden Patiënt mag (palliatieve) zorg of behandeling weigeren, dit hoeft niet altijd inwilliging van een verzoek in de weg te staan.

De rol van de arts bij het zelfgekozen levenseinde 

KNMG: – Het is en blijft een absolute eis dat het beoordelen van lijden in het kader van levensbeëindiging op verzoek altijd mede op basis van een medische grondslag plaatsvindt. – De patiënt heeft een ziekte of een combinatie van ziekten en klachten

De rol van de arts bij het zelfgekozen levenseinde 

De wet: 



Hier wordt alleen gesproken over ondraaglijk en uitzichtloos lijden zonder dat de medische grondslag wordt genoemd

Standpunt van de Hoge Raad: – “aan lijden moet een medische dimensie zitten”

De rol van de arts bij het zelfgekozen levenseinde 

De toetsingscommissie: De toetsingscommissie heeft zich inmiddels aan het KNMG criterium geconformeerd: het lijden behoeft een medisch grondslag

De rol van de arts bij het zelfgekozen levenseinde 

De arts:

Moet je je nu soms in een bocht wringen om, als je overtuigd bent van de ondraaglijkheid en uitzichtloosheid van het lijden van de patiënt, zonder dat je een duidelijk medisch grondslag ziet, toch een medische reden bedenken, of…. ben je blij met dit criterium?

Besluitvorming en procedure Zorgvuldige afweging van de (on)mogelijkheden voor verdere verlichting van het lijden. Betrekken van hulpverleners en naasten bij de besluitvorming, waarbij de wens van de patiënt de belangrijkste maatstaf is.

Procedure De uitvoering van euthanasie en hulp bij zelfdoding is uitsluitend aan artsen voorbehouden.

Voorbereiding   

 

Tijdig aankondigen bij de apotheker Gezamenlijk voorbereiden Gereedmaken en bewaren van de euthanatica (standaard dosering) + noodset Aanwezigheid arts Premedicatie

Uitvoering Stap 1: Farmaca die een medicamenteus geïnduceerd coma veroorzaken. Thiopental of Propofol. Stap 2: Farmaca die paralyse van de (ademhalingsspieren) veroorzaken. Rocuronium Hulp bij zelfdoding: Pentobarbital

Na afloop Verpakkingen bewaren, restanten retour apotheek. Waarschuwen gemeentelijk lijkschouwer. Nazorg naasten.

Bevorder de doorlooptijd bij de euthanasiecommissie    







Raadpleeg een SCEN-arts voor de consultatie Controleer het consultatieverslag Vul het formulier volledig in bij voorkeur digitaal Beantwoord alle vragen en geef waar mogelijk/nodig een nadere motivering Laat zien dat u de levensbeëindiging op verzoek hebt uitgevoerd volgens de KNMG/KNMP richtlijn Voorzie de melding van een hand- en dagtekening;

Bevorder de doorlooptijd bij de euthanasiecommissie Tip: mocht de commissie nog vragen hebben, beantwoord deze dan zo snel en compleet mogelijk.

Regionale toetsingscommissies euthanasie - Code of Practice Deze code kan voor artsen nog duidelijker maken wat zij mogen verwachten in het kader van de toetsing en deze code kan voor de commissies zelf een instrument zijn om de eenheid in oordeelsvorming te bewaken en verbeteren.

Formulieren



https://www.knmg.nl/adviesrichtlijnen/dossiers/euthanasie/meldin gsformulieren-euthanasie-1.htm

De weerbarstige praktijk

Stelling:

“Het doel van euthanasie en palliatieve sedatie is

hetzelfde, namelijk lijdensverlichting.”

Stelling:

“Passieve euthanasie en palliatieve sedatie zijn

eigenlijk hetzelfde.”

Diepe sedatie versus euthanasie Diepe sedatie Doel: verlichting van lijden Wijze: verlaging bewustzijn Patiënt niet altijd aanspreekbaar Consultatie alleen bij gebrek aan expertise Middel: Midazolam Dosering: getitreerd (In principe) reversibel Geen levensverkorting Normaal medisch handelen Geen melding en toetsing

Euthanasie Doel: opheffen van lijden Wijze: levensbeëindiging Wilsbekwame patiënt Consultatie verplicht Barbituraten&spierrelaxantia Overdosering Irreversibel Levensverkorting Buitengewoon medisch handelen Verplichte melding en toetsing

Stelling:

“Euthanasie kan niet bij mensen met

een verminderd bewustzijn.”

Stelling:

“Euthanasie is dé oplossing voor mensen

die lijden aan het leven.”

Ervaren knelpunten?

Consultteam palliatieve zorg: 0900-2021745

De doden hebben rust nodig om tot rust te komen

Hans Andreus