Geschiedenis van de politiek en het publiekrecht

January 8, 2018 | Author: Anonymous | Category: Sociale wetenschappen, Recht
Share Embed Donate


Short Description

Download Geschiedenis van de politiek en het publiekrecht...

Description

Geschiedenis van de politiek en het publiekrecht – Samenvatting. Gwenny Demeester Vrij te gebruiken, maar met respect voor de vele uren werk.

UGent – Faculteit Rechtsgeleerdheid – 2013-2014

HOOFDSTUK 1. INLEIDING: DEFINITIE, DOELSTELLINGEN EN AANPAK. §1. DEFINITIE: “GESCHIEDENIS VAN DE POLITIEK EN VAN HET PUBLIEKRECHT” A. GESCHIEDENIS 1. DE HISTORISCHE BENADERING IS EEN METAJURIDISCHE BENADERING -

-

Metajuridica: o metajuridische vakgebieden bestuderen het recht in de meest brede zin vanuit een multidisciplinaire invalshoek. De metajurist stapt uit het keurslijf van het rechtswetenschappelijk paradigma. Typisch aan metajuridische vakken is hun hoge mate van interdisciplinariteit. De onderzoeker blijft er niet opgesloten in de juridische cocon, maar hij bekijkt het recht vanuit een andere wetenschap. o Staat tegenover het positieve recht. - Bv. Uitspraak i.v.m. echtscheiding. Het onderscheid “rechtelijk” (alle machten) en “rechteRlijk/gerechtelijk” (enkel rechterlijke macht). Historische Rechtsschule: Deze school ontstond in Duitsland onder impuls van Carl Friedrich von Savigny. Ze beschouwt het positieve recht als de resultante van een historische evolutie, het recht drukt de eigen Volksgeist uit en volgen dus niet het Romeins Recht.

2. DE WISSELWERKING TUSSEN RECHT(SWETENSCHAP ) EN GESCHIEDENIS(WETENSCHAP ) -

GESCHIEDENIS “DIENT” HET RECHT. o

o

o

o

-

Toepassing van de norm in de tijd  Heuristiek: leer van het zoeken en vinden  Locus regit actum (IPR)  Analogie: “Tempus regit formam acti” Toep.: testament voor pastoor (1789)  rechtshistoriek en geconsolideerde wetgeving (knippen en plakken binnen de wettekst zonder toevoeging van ‘”ter/quater…”) Wets- (voorbereidende documenten) en rechtshistorische interpretatie  Wetshistorische: geschiedenis van het tot stand komen van de wet: RATIO LEGIS  Memorie van toelichting  Advies Raad van State-afdeling wetgeving  Verslag parlementaire commissie  Rechtshistorische: hoe is de geschiedenis van het recht geëvolueerd sinds het ontstaan van de wet? Historisch argument Constitutionalisme (‘verworven rechten’)  inhoud recht.  Men heeft historici opdracht gegeven info en bronnen te verzamelen om oude gewoonten in wetten te gieten (vb. arbeiders in fabriek krijgen allemaal middagpauze: verworven R)  prijsvraag Brusselse Academie: verworven rechten. Historisch expertise  inhoud feiten Bv. negationismeprocessen: historicus wordt ingezet voor het bewijs van de feiten  (gerechtelijke expertise)

HET RECHT “DIENT” DE GESCHIEDENIS. Recht speelt ten aanzien van de geschiedenis vooral een dienende rol omdat het voor geschreven bronnen zorgt: niet enkel de formele rechtsbronnen, maar ook contracten, parochieregisters, boedelbeschrijvingen… veel documenten gaan over de instellingen van het land, en die instellingen worden beheerst door het recht.  “De gerechtigheid van keizer Otto III”

2

3. CONTINUÏTEIT Evolutie is regel, revolutie uitzondering. Zelfs gewoonterecht dat gebaseerd was op traditie kent een continuïteit, weliswaar vaak latent. De Belgische revolutie was er een met een pragmatisch conservatisme, bv. de monarchie behouden, maar een andere koning genomen -

-

Materiële continuïteit: eenzelfde probleem wordt in twee verschillende tijdperken op inhoudelijk dezelfde wijze opgelost, maar aan de hand van andere vormen of termen. De inhoudelijke regeling blijft dezelfde, maar de vorm van het recht wijzigt. o vb. van COO naar OCMW o vb. het testeren bij de pastoor Formele continuïteit: “wettelijke” aanschijn geeft de indruk dat er niets veranderd is, terwijl de relaties in het “werkelijke” land wel degelijk gewijzigd zijn. De vorm van het recht blijft dezelfde, maar de inhoudelijke regeling wijzigt. o vb. de schuttersgilden.

Continu wil niet altijd “conservatief” zeggen, maar kan ook progressief zijn: -

Micro-vlak: juristen aan beide zijden van een geschil. Macro-vlak: o Speerpuntfunctie: het recht is gebruikt geweest om de maatschappij te vernieuwen: de progressieve inzet van het recht. o Dekmantelfunctie: we gebruiken het recht om de huidige maatschappelijke situatie te behouden. Het is conservatief.

4. HISTORISCHE KRITIEK De door het recht beoogde toestand strookt niet steeds met de effectieve rechtspraktijk. Er is m.a.w. een kloof tussen het “wettelijke land” en het “werkelijke land”. Jurist mag zich niet beperken toto de “normatieve” bronnen , maar moet zich naar de rechtspraktijk richten, de zgn. ”law in action”: RS+RL - vb.: Zware straffen in de middeleeuwen werden vaak d.m.v. verzoening of compositie (=afkopen van proces) afgehandeld. - vb.. Doodstraf: bleef heel lang in de wet staan hoewel ze niet werd uitgevoerd. - vb.: Collaborateurs kregen na WO I slechts zelfde de doodstraf, terwijl deze veel meer uitgevoerd werd na WO II, wat aantoont dat straffen kunnen verschillen in tijd. - bv.: Russische GW zag er zeer democratisch uit maar de feitelijke machtsuitoefening van Stalins terreur bewees het tegendeel. Sommige teksten hebben echter hoe dan ook een intrinsieke waarde: ook al zijn ze in de eigen tijd (quasi) niet toegepast, precies omdat men er later steeds naar verwijst en daardoor een zeker juridische traditie ontstaat. vb. de Engelse “Magna Charta”.

5. HISTORISCHE ACHTERGROND Cultureel (recht is cultuur): Prehistorie – antieke cultuur – Germaanse verhuizingen – burchten en heren – steden – christelijke middeleeuwen – renaissance – verlichting – romantiek – wereldoorlogen – globalisering. Politiek – Recht is macht: Romeinen – Merovingers – Karolingers – Feodaliteit en territoriale vorsten – Bourgondiërs – Spaanse & Oostenrijkse tijd – Franse revolutie en Napoleon – VKN – elgie (unitair en federaal). Rechtshistorisch: gewoonterecht – receptie – nationale wetboeken. -

Rechtsfaculteit: o Receptie Bologna 11e eeuw: Irnerius vindt CIC:  Codex Justinianus  Digesten of Pandekten= rechtsleer  Institutiones= 4 leerboeken: personen, zaken, wijzen waarop zaken verhandeld worden en de manier waarop over dit alles geprocedeerd moet worden.  Novellae

3

-

1425: Leuvense universiteit 1871: Gentse Rijksuniversiteit onder Willem I met oorspronkelijk Latijn als onderwijstaal en later Frans; nog later: Nederlands.

B. POLITIEK -

-

De overheid heeft een machtsmonopolie: enkel de overheid mag iemand opsluiten, enkel de overheid mag geld bij u wegnemen. Macht= vermogen om iets te realiseren tegen weerstanden in en met gebruik van feitelijke dwang. Volgens sociologen is er altijd macht, want macht is er al in elke context waar twee of meer personen zijn. Politicologen beperken de studie van de macht tot de relaties op het publieke forum. Gezag= gelimiteerde (politieke) macht, de macht moet niet uitgeoefend worden. Publiekrecht= gestolde politiek. Ook het politieke gezag is onderworpen aan regels: de regels van het publiekrecht, de regels waarbinnen gespeeld mag worden. Maar die regels werden dan ook ontworpen door de spelers van het gezag. o Positief: ethische spankracht: streven naar rechtvaardigheid en naar ideale samenleving. o Negatief: partijpolitiek, politieke benoemingen.

C. PUBLIEKRECHT 1. WAT IS HET PUBLIEKRECHT? Beheerst verticale relaties, omvat -

Staatsrecht: instellingen Fundamentele rechten -> ook grondwettelijk recht Straf-, fiscaal, administratief, proces-, volken-,...

Onderscheid kan gemaakt worden a.d.h.v. het doel waarvoor het recht wordt ingezet (daar “recht” slechts een middel is); het nutscriterium: -

Publiekrecht: viseert het openbaar nut, het geheel, de collectiviteit, de res publica. privaatrecht: geheel van begrippen en normen die enkel en alleen maar enkelingen of groepen ten goede komen.

Ook de inzet van het machtsmonopolie is een criterium om het onderscheid te maken.  Aard van de betrokken partijen niet! Ook al is er aansprakelijkheid wegens fout, uitgaande van een overheid, dan nog is er sprake van “burgerlijke” aansprakelijkheid.

2. HET ONSTAAN VAN HET PUBLIEKRECHT Romeinen: Ius publicum < Poplicus
View more...

Comments

Copyright � 2017 NANOPDF Inc.
SUPPORT NANOPDF