Gespecialiseerd oog voor ouderen

DIALOOG

GERIATRISCHE KENNISUITWISSELING

Gespecialiseerd oog voor ouderen

24

prof. dr. Lucien Noens: kliniekhoofd dienst Hematologie in het UZ Gent dr. Anja Velghe: adjunct-kliniekhoofd dienst Geriatrie in het UZ Gent Hilde Vlieghe: verpleegkundige Intern liaisonteam geriatrie in het UZ Gent

De patiënt vergrijst: elk jaar worden verspreid over de verschillende afdelingen van het UZ Gent meer 75+’ers opgenomen. Heel wat diensten werken daarom samen met het Intern liaisonteam geriatrie. Welke meerwaarde heeft die aanpak voor de patiënt? En hoe kunnen we ernstig zieke ouderen nog meer verantwoorde zorg op maat bieden?

Anja Velghe: ‘Bij oudere patiënten loont een geriatrische aanpak die niet alleen focust op dat ene probleem waarvoor ze zijn opgenomen. Zij hebben bij uitstek nood aan een multidisciplinaire kijk, om te vermijden dat het ene ziektebeeld het andere versterkt, ook als ze op een andere dienst dan de dienst Geriatrie zijn opgenomen. In het UZ Gent hebben we daarom al een aantal jaar een Intern liaisonteam geriatrie opgezet. De leden van dat team stellen elk vanuit hun domein geriatrische deskundigheid ter beschikking aan collega’s van andere interne en externe diensten.’ Hilde Vlieghe: ‘Het Intern liaisonteam geriatrie bestaat binnen ons ziekenhuis uit een geriater, een ergotherapeut, een diëtist, een psycholoog, een logopedist en verpleegkundigen. Hoewel ons team niet zo uitgebreid is – een equivalent van 3,25 voltijdse medewerkers – screenen we zowat 2000 van de ruim 3000 75+’ers die op jaarbasis in het UZ Gent verblijven. Meestal

baseren we ons op automatisch gegenereerde lijsten van patiënten die ouder zijn dan 75 jaar. Maar collega’s verwijzen ook patiënten door voor een geriatrische screening, want leeftijd zegt niet altijd alles.’ Lucien Noens: ‘Dat is meteen een heel belangrijk punt. In de meeste gevallen is de grens voor een geriatrische benadering arbitrair op 75 jaar vastgelegd. Onze dienst Hematologie werkte de voorbije jaren nauw samen met dr. Velghe. Daaruit hebben we geleerd dat leeftijd maar een van de vele details is die je moet bekijken. De meeste hematologische patiënten zijn ouder dan 70. Vaak zijn dat fragiele mensen met een zware problematiek, die dus een agressievere behandeling nodig hebben. Samen met de dienst Geriatrie hebben we gevalideerde screenings- en meetmethodes ontwikkeld die we toepassen om in te schatten welke aanpak het meest geschikt is voor een patiënt. Zo’n comprehensief geriatrisch ­assessment is essentieel om over een zorgpad te beslissen.’

Anja Velghe: ‘Tijdens het onderzoeksproject voor mijn doctoraat hebben we verschillende screeningtools beoordeeld op hun mogelijkheden om fragiele oudere hematologische patiënten te detecteren. Specifiek voor hen heeft een comprehensief geriatrisch assessment zijn meerwaarde bewezen. Het assessment geeft een inschatting op het vlak van voeding, therapietrouw, sociale situatie, pijn, cognitieve mogelijkheden, stemming, zicht, gehoor, zelfredzaamheid, continentie enzovoort. We leggen eigenlijk een complexe puzzel samen die iemand uit een ander vakgebied niet zomaar even snel zelf kan maken. Met het totaalbeeld – de resultante van het assessment – kunnen collega’s wel aan de slag om te beslissen welk traject ze aan een patiënt ­voorstellen.’ Lucien Noens: ‘Meten is weten. Mede door de G8-screeningtool – een vragenlijst die uit 8 meerkeuze­ vragen bestaat en die we samen met de patiënt kunnen invullen – kunnen wij als arts veel beter beoordelen welke behandelings­strategie zinvol is voor een patiënt en welke niet. We hebben de screening van ouderen en het comprehensief geriatrisch assessment opgenomen in onze zorgpaden, onder meer voor acute myeloïde leukemie. Door onze 25

DIALOOG

geriatrische samenwerking hebben wij veel opgestoken en ik ben ervan overtuigd dat ook andere afdelingen op het vlak van omgaan met oudere patiënten nog veel kunnen leren. Als arts hebben we soms de neiging om zo snel mogelijk een therapie op te starten, maar vaak kun je beter even de tijd nemen om in te schatten welk zorgpad – gelet op de uitkomst van een geriatrisch ­assessment – het beste is. We hebben ook veel meer aandacht gekregen voor een goede implementatie van onze aanpak. Je kunt bijvoorbeeld niet verwachten dat een fragiele patiënt die naar huis gaat meteen elk detail in zijn leven aanpast zoals jij het ­voorschrijft.’ Hilde Vlieghe: ‘Vanuit de probleemgebieden die we bij een patiënt net door afname van een geriatrisch assessment vinden, formuleren we adviezen en zorgen we voor ondersteuning en opvolging. Hierbij gaan we in overleg met de behandelende arts, de toewijsverpleegkundige, de sociale dienst, en indien nodig ook 26

met de familie of mantelzorger van de patiënt. Vaak zien wij vanuit onze ervaring mogelijke valkuilen sneller dan collega’s van andere afdelingen. Het is logisch dat artsen en verpleegkundigen van een andere afdeling vooral op problemen binnen hun eigen discipline gefocust zijn. Maar wij kunnen bepaalde complicaties voorkomen door sneller aandacht te besteden aan pakweg valproblematiek of cognitieve achteruitgang. Anja Velghe: ‘In het begin van de samenwerking met een andere dienst moeten we soms onze meerwaarde bewijzen. Sommige diensten komen alleen bij ons als er een probleem is met iemand die acuut verward is. Terwijl wij daar ook geen wonderoplossingen voor hebben. We kunnen die persoon wel omkaderen, maar we werken liever proactief. Nu, elke start is een leerproces met kennisuitwisseling in de beide richtingen. Ik merk dat meer en meer diensten geregeld een beroep op ons doen. De overheid gelooft ook in het belang van onze aanpak:

er is intussen structurele financiering voor het Intern liaisonteam geriatrie. Al blijven onze middelen beperkt, zeker als je denkt aan de toenemende vergrijzing die ons te wachten staat.’ Lucien Noens: ‘Een multidisciplinaire geriatrische aanpak krijgt terecht meer en meer aandacht bij internationale collega’s. In het UZ Gent hebben we veel hematologische expertise. Maar ook op andere vlakken kunnen we stappen voorwaarts zetten. Door de fragiliteit van oudere patiënten scherper te definiëren en te verkennen, bieden we hen betere zorg aan. We ontwikkelen nieuwe assessmentinstrumenten en vertalen die stapsgewijs naar zorgpaden. De screeningtools bepalen zowel de voorgestelde behandeling, als hoe we die implementeren en bijsturen.’

doctoraat Anje Velghe: ‘Tailored approach of the older person with a haematological malignancy’