GRAMÓTICA LATINA DE 1º DE BACHILLERATO. Casos. CASOS F. SINTÓCTICAS

January 9, 2018 | Author: Anonymous | Category: Apuntes, Apuntes de enseñanzas medias, Latín
Share Embed Donate


Short Description

Download GRAMÓTICA LATINA DE 1º DE BACHILLERATO. Casos. CASOS F. SINTÓCTICAS...

Description

GRAMÓTICA LATINA DE 1º DE BACHILLERATO. Casos. CASOS Nominativo Vocativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo

F. SINTÓCTICAS S, Atr., C.Pvo del S Llamada, interpelación CD, C.Pvo del CD, algunos CC CN (S.prep) CI CC X y Ablativo agente (C.Agente)

TRADUCCIà N El/la/un/una… ¡Oh…!/ ,…, / ¡…! El/la…. / a el/la…. De un/una/el/la… A, para De, con…/por…

Desinencias personales. ACTIVA. Personas Ego Tu Is, ea, id Nos Vos

De presente o generales -o, -m -s -t -mus -tis

De perfecto (pret.perf.simple) -i -isti -it -imud -istis

De imperativo Presente Futuro _ _ â -to _ -to _

Ei/i, eae, ea -nt

-erunt (-ere) _ -te -tote _ -nto

Sufijos temporales-modales. Indicativo

Subjuntivo

Imperativo

1

Tiempos De presente

Presente

â

Pret.Imp.

-BA-B-, -BI-…-BV(1ª,2ª) / -A(1ªp.sing.), -E(resto) â -ERA-ER- (1ªp.sing.), -ERI- (resto)

Fut.Imp. De perfecto

Pret.Perf. Pret.Pluscuam. Fut.Perf.

-E- (1ª) / -A(resto) -RE-

â _

_

â

-ERI-ISSE-

_ _

_

_

Adverbios de lugar. Qua: por dónde. Quo: a dónde. Unde: de dónde. Ubi: en dónde. Formación de participios. Participio

Fórmula T.pres.+ -NT-+desinencias 3ª declinación

De presente activo

Verbigracia

Traducción

Amans, amantis

“amante”, “el que ama”.

“amado/a”, “el/la que es amado”. Amaturus, amatura, “el/la que va a amar”, De futuro activo T.supino+-UR-+-US,-A,-UM amaturum “el/la que amará”. Amandus, amanda, “el/la que debe ser De futuro pasivo o T.pres.+-ND-+-US,-A,-UM amandum amado/a”. gerundivo Participio concertado concuerda en caso, gº y nº con una palabra de la oración. De perfecto o de pretérito pasivo

T.supino+ -US,-A,-UM

Amatus, amata, amatum

Participio no concertado o ablativo absoluto no concuerda, se traduce por un cct-causa. Tipos de ablativo absoluto: Participio de presente Participio de pretérito o de perf. pasivo

Participio de v. participio de presente abl. + sust. Gerundio + sust. presente + sujeto ablativo agente (CCT-Causa) Part. De pret. o de Participio español v.p.p. + s. paciente perf. Pasivo (abl.) + + sust. (CCT-Causa) sust.(abl.).

Regnante Romulo…/ albente caelo… His rebus constitutis…/ exposito exercitu…

Las oraciones pasivas. Una forma verbal pasiva (tanto en forma nominal como en forma personal) puede llevar un ablativo agente. El ablativo agente se expreas en ablativo como su nombre indica y si es nombre de persona lleva precedida la preposición a o ab (por). 2

El ablativo agente se expresa en ablativo sin preposición si es nombre de cosa o ser inanimado. Debe distinguirse entre sistema de presente y sistema de perfecto (tr., dep.). Sistema de presente. Igual que en activa quitándole desinencias personales activas y añadiendo las de pasiva. Terminaciones: Pasiva del sistema de perfecto:

Sistema de perfecto. Part. Perf. Pasivo (n. sing. y plu., y en m, f y n) + verbo sum (conjugado sist. de presente).

-Pret.Perf.: participio + presente sum -Pret.Pluscuam.: participio + pret.imp. sum -Fut.Perf.: participio + futuro simple sum -Pret. perf. Subjuntivo: participio + pres. subj. sum -Pret.Pluscuam.: participio + pret. imp. Subj. sum Sujeto paciente + (abl. Agente) + verbo en pasiva. (el S y el V concuerdan en nº y pers). El verbo sum, es, esse, fui, _ Indicativo Persona Presente Pret.Imp. Fut.Imp. Ego Sum Eram Ero Tu Es Eras Eris Is, ea, id Est Erat Erit Nos Sumus Eramus Erimus Vos Estis Eratis Eritis Ei, eae, ea Sunt Erant Erunt Subjuntivo Persona Presente Pret.Imp. Fut.Imp. Ego Sim Essem Tu Sis Esses Is, ea, id Sit Esset Nos Simus Essemus Vos Sitis Essetis Ei, eae, ea Sint Essent Imperativo: es (2ª sing.), este (2ª plu.).

Pret.Perf. Fui Fuistis Fuit Fuimus Fuistis Fuerunt Pret.Perf. Fueerim Fueeris Fueerit Fueerimus Fueeritis Fueerint

Pret.Pluscuam. Fueram Fueras Fuerat Fueramus Fueratis Fuerant Pret.Pluscuam. Fuissem Fuisses Fuisset Fuissemus Fuissetis Fuissent

Fut.Perf. Fuero Fueris Fuerit Fuerimus Fueritis Fuerint Fut.Perf.

Participio de futuro activo: futurus (“lo que va a ser”). GRAMÓTICA LATINA DE 2º DE BACHILLERATO. Las oraciones subordinadas. • De relativo o adjetivas (ady.). 3

• Completivas o sustantivas (S., C.D.). • Circunstanciales o adverbiales (C.C…). • De relativo o adjetivas. • Con el relativo qui, quae, quod. • Con adverbios relativos que tienen como antecedente un nombre u otro adverbio de lugar. • Con el relativo qui, quae, quod. CASOS Singular (m., f., n.) Plural (m., f., n.) Nominativo qui quae quod qui quae quae Vocativo _ _ _ _ _ _ Acusativo quem quam quod quos quas quae Genitivo cuius quorum quarum quorum Dativo cui quibus Ablativo quo qua quo “ “ “ El relativo coincide con su antecedente en gº y nº, pero NO en caso. Vgr.: Homo qui fortis est in Italiam venit: El hombre que es fuerte llega a Italia. Libri quos lego mihi placent: Los libros que (los cuales) lego me placen. *Falso relativo. (Qui = is) “Qui…”, separado del antecedente por . /: / ; no subordina, sino que equivale a “is…”. Vgr.: Exercitum ad Tamesim duxit. Quod flumen…: Condujo el ejército al Támesis. Aquel rÃ−o… • Con adverbios relativos que tienen como antecedente un nombre u otro adverbio de lugar. Vgr.: Eo (in eum locum) omnes convenerunt, unde (ex quo) campus optime cernebatur: todos acudieron allÃ− (a aquel lugar), desde donde (desde el cual) se divisaba mejor la llanura. â ¦Relativo-indefinidos: • Qui, quae, quod + cumque = quicumque, quaecumque, quodcumque: cualquiera que, todo el que, aquel que… Se declina como qui, quae, quod + -cumque, excepto… • quisquis: N. sing. m./f.: quisquis N.Ac. sing. n.: quidquid/quicquid Ab. Sing. m./n.: quoquo • Adverbios relativos + -cumque Vgr.: ubicumque: donde quiera que… undecumque: de donde quiera que… quocumque: a donde quiera que… quacumque: por donde quiera que… 4

N.B.: El relativo-indefinido en latÃ−n va con un verbo en modo indicativo, pero ese verbo pasa al español traducido, muchas veces, en modo subjuntivo. • Completivas o sustantivas. • De infinitivo. • Con conjunción. • Interrogativas/exclamativas indirectas. • Con verbos de entendimiento, lengua y sentido. • De infinitivo. • Infinitivo Concertado: el infinitivo tiene el mismo Sujeto que el verbo principal. Vgr.: Librum legere cupio. • Infinitivo No-Concertado: el infinitivo no tiene Sujeto o bien es distinto al del verbo principal y aparece en acusativo. Vgr.: Optimum est laborare. Lo mejor es trabajar. * Optimum est viros laborare. Lo mejor es que los hombres trabajen. * Este tipo de frase de infinitivo se traduce: - con el verbo en forma personal (en este caso, laborare). - encabezada por la conjunción completiva “que”. • Completivas con conjunción. • Quod + ind.: que, el que, el hecho de que (Vgr.: Accidit quod tu adfuisti: Sucedió que tú estuviste presente). • Ut + subj.: que, el que, el hecho de que (Vgr.: Accidit ut tu adesses: Sucedió que tú estabas presente). // verbo de temor + ut + v.subj. = que no (Vgr.: Timeo ut venias: Temo que no vengas). • Ne + subj.: que no (Vgr.: Rogo ne venias: Te ruego que no vengas). // v. de temor o impedimento + ne + v.subj. = que (Vgr.: Timo ne venias: Temo que no vengas. Prohibeo ne venias: Impido que vengas). • Quominus + subj.: que (Vgr.: Prohibeo quominus id facias: Impido que lo hagas). • Quin + subj.: que (Vgr.: Non prohibeo quin id facias: No impido que lo hagas). N.B.: A veces podemos encontrar simplemente el verbo en subjuntivo sin conjunción. Vgr.: Rogo cures veniat: (Te) ruego (que) procures (que) venga. • Interrogativas/exclamativas indirectas. Tipo 1) Parciales. Tipo 2) Totales. Tipo 1: Parciales. N.B.: El vero lo hallamos en modo subjuntivo en latÃ−n pero lo traducimos en modo indicativo en español. Vgr.: Quaero unde venias: pregunto de dónde venÃ−as. 5

Incredibile est quanta celeritate perveneris: es increÃ−ble con qué rapidez has llegado. Con verbos de entendimiento, lengua y sentido… Vgr.: Ostende mihi ubis sis: indÃ−came dónde estás. Tibi narro quid fecerim: te cuento qué he hecho. Tipo 2: Totales. • Son introducidas por “num” o el eclÃ−tico “-ne”, que equivale al “si” español. Vgr.: Rogo num commutus sis  Pregunto si te has conmovido. Rogo commotusne sis • Nonne = si no Vgr.: Quaesivi nonne putaret haec vera esse: le pregunté si no pensaba que esto era cierto. • Indirectas dobles. â ¦Utrum….an  â ¦-ne…an  an = o â ¦ Cero…an  Vgr.: Nescio…utrum bonus an malus sit : No sé si es bueno o malo. bonusne an malus sit bonus an malum sit • Con verbos de entendimiento, lengua y sentido. En este caso la completiva será de infinitivo no-concertado (es decir, con sujeto distinto al del verbo principal en acusativo), a menos que sea interrogativa indirecta. Vgr.: Scio, puto, existimo…  Dico, ostendo, respondeo… te amicum esse. 6

Video, audio, sentio…  Sé, pienso, considero…  Digo, indico, respondo… que (tú) eres un amigo. Veo, oigo, noto…  • Circunstanciales o adverbiales. • Temporales. • Causales. • Finales. • Condicionales. • Concesivas. • Consecutivas. • Comparativas. • Temporales: CCT Conjunciones: • Cum, ubi, ut (uti): cuando. • Dum: mientras, hasta que. • Antequam, anteaquam, priusquam: antes (de) que. • Postquam, posteaquam: después (de) que, una vez que, cuando. • Ut (cum, ubi) primum: tan pronto como. • Simul atque, simul ac: tan pronto como. • Causales: CCCausa. Conjunciones: • *Quod, quia, quoniam, quando + ind.; cum + subj.: porque, ya que, puesto que, como… // * quod suele ir con adv. Causales que no se traducen como eo, ideo, idcirco, propterea… • Finales: CCFinalidad. Conjunciones: • *Ut (uti): para que, a fin de que. • Ne (ut ne): para que no, a fin de que no. *Ut se sustituye por la partÃ−cula “quod” junto a comparativo. Vgr.: Portem fecit, ut copiae transirent. Hizo un puente para que las tropas pasaran. Portem fecit, quo facilius transirent. Hizo un puente para que las tropas pasaran más fácilmente. • Condicionales (la subordinada condiciona la realización de la principal). Conjunciones: • Si: si 7

• Nisi (ni): si no, a no ser que, a menos que. • Sin: pero si, si por el contrario. • Dum, dummodo (modo): con tal que. d-1) Condicional pura: indicativo. Subordinada (prótasis) Principal (apódosis) Si vales Si estás bien gaudeo me alegro. Con imperativo en la principal: Si quid vis Si quieres algo fac ut sciam házmelo saber. d-2) a) Irreal de presente: imp. Subj. Vgr.: Si viveret, veniret: Si viviera, acudirÃ−a. • Irreal de pasado: plusc. Subj. Vgr.: Si vixisset, venisset: Si hubiera vivido, habrÃ−a venido. d- 3) Potencial: presente de subj. Vgr.: Si venias, te videam: Si vinieras, te verÃ−a. • Concesivas (se admite, se concede, pero el contenido de la subordinada es adverso para la realización de la principal). Conjunciones para la subordinada: • quamquam + ind.: aunque, a pesar de que, aun cuando • etsi, etiamsi, tametsi (si) + ind./subj.: aunque • quamvis + subj.: por mucho que, por más que (aunque) • licet + subj.: aunque/ es lÃ−cito, es posible, no importa que + subj. • Ut, cum+ subj.: aunque Conjunciones para la principal: • tamen: sin embargo. Vgr.: Quamquam potest, non vult tamen: Aunque puede, (sin embargo) no quiere. • Consecutivas (la subordinada es consecuencia de la principal). Conjunciones para la subordinada: -Ut (uti) + subj.: de tal manera que -Quin + subj. (= ut non, qui non): que no… // para frases negativas o interrogativas retóricas con sentido negativo//.

8

Conjunciones para la principal y locuciones: - Ita/sic… ut: de tal manera… que -Talis/ is/ (hic)…ut: tal…que -Adeo/eo…ut: hasta tal punto…que -Tantus…ut: tan grande…que -Tam…ut: tan…que -Tot…ut: tantos…que N.B.: Los verbos de las subordinadas consecutivas van en modo subjuntivo en latÃ−n; sin embargo, la traducción al español puede ser tanto del verbo en modo subjuntivo (si la subordinada es intencional o final) como del verbo en modo indicativo (si la subordinada se ha cumplido o es un hecho real). • Comparativas (CC Modo /Cantidad). Conjunciones para la subordinada: • Ut (uti) + ind.  como Conjunciones para la principal: • Sic (vel), ita Sic + ut: sicut Vel + ut: velut (veluti) Vgr.: Sic est, ut tibi dixi: AsÃ− es, como te (lo) he dicho. Locuciones: • talis…qualis: tal…cual • tot…quot: tantos…cuantos • tantus…quantus: tan grande…como • tantum…quantum: tanto…cuanto • eo+ comparativo…quot + comparativo: tanto más… cuanto más… ^ El orden de las locuciones puede ser inverso Ita/sic… ut + ind.: (asÃ−) como: comparativo Ita/sic… ut + subj.: de tal manera que: consecutivo Pron.-adj. de identidad: el mismo, la misma, lo mismo. CASOS Nominativo

Singular (m., f., n.) idem eadem

idem

Plural (m., f., n.) Eidem/iidem

eaedem

Eadem 9

Vocativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo

_ Eundem Eiusdem Eidem Eodem

_ Eandem

_ Idem

Eadem

Eodem

_ Eosdem Eorumdem Eisdem/iisdem “

_ Easdem earumdem

_ eadem Eorumdem





Pron.-adj. enfático: mismo (adj.)/ yo mismo, tú mismo, él mismo… (pron.). CASOS Nominativo Vocativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo

Singular (m., f., n.) ipse ipsa _ _ ipsum ipsam Ipsius ipsi ipso ipsa

ipsum _ ipsum

Ipso

Plural (m., f., n.) ipsi ipsae _ _ ipsos ipsas ipsorum ipsarum ipsis “ “

Ipsa _ Ipsa ipsorum “

Conjugación perifrástica. ACTIVA: participio de futuro activo (-urus, -a, -um) + verbo sum Vgr.: • facturus, factura, facturum sum: voy a hacer (yo) • “ “ “ sim: vaya a hacer • eram: iba a hacer • essem: fuera, fuese, irÃ−a a hacer etc. PASIVA: participio de futuro pasivo o gerundivo (-ndus, -a, -um) + verbo sum Vgr.: • faciendus, facienda, faciendum sum: he de ser hecho (yo) • sim: haya de ser hecho • eram: habÃ−a de ser hecho • essem: hubiera, hubiese, habrÃ−a de ser hecho etc. Pronombres interrogativos. El pronombre-adjetivo interrogativo-indefinido: se distingue según la entonación. Se declina = qui, quae, quod, exceptuando… Masc. Fem. Neutro N. quis/ qui quae quid/ quod

10

Ac. quem quam quid/ quod Se utiliza la forma de nominativo singular “quid” cuando la función que desempeña en la frase es la de pronombre (es decir, si va en lugar de un sustantivo) y la forma “qui” si en la frase actúa como adyacente de un sustantivo. Igualmente sucede con las formas de neutro “quid” y “quod” respectivamente. Vgr.: Quis custodiet costodes? (pron.= sust.). Qui homo venit? (ady. de homo). Otros pronombres interrogativos… Uter, utra, utrum = equivale a quis referido a dos seres (g. sing. utrius/ d. sing. utri). Quot = invariable: cuántos Quantus, -a, -um…: cuánto, qué grande, qué intenso. El infinitivo. Nombre Presente Perfecto

Activo Pasivo Activo

LatÃ−n amare amari amavisse

Traducción Amar Ser amado Haber amado

Formación T.presente + re

T. perfecto + -isse Part. de pret. o de Pasivo Amatum esse Haber sido amado perf. pas. + esse Part. Fut. Act. + inf. Futuro Activo Amaturum esse Ir a amar Pasado o de perf. De sum (esse) Part. de pret. o de Pasivo Amatum iri Ir a ser amado perf. Pas. + iri Part. de fut. pas. o De obligación Amandum esse Haber de ser amado gerundivo + esse Los participios deben concertar con el Sujeto en acusativo, exceptuando el part. de pret. o de perfecto pasivo del infinitivo de futuro pasivo (amatum iri). Dinstinguimos entre… • Infinitivo concertado: sustantivo verbal de género neutro. Sintácticamente funciona como un sustantivo, pudiendo desempeñar las funciones de sujeto, atributo y CD. El sujeto del infinitivo será el mismo que el sujeto del verbo principal de la oración. • Infinitivo no-concertado: el infinitivo no tiene sujeto, o bien tiene un sujeto distinto al del verbo principal. En este segundo caso, encontraremos ese sujeto en acusativo. Este tipo de frase de infinitivo se traduce con el verbo en forma personal y con la conj. Completiva “que”. Vgr.: • Optimum est laborare: Lo mejor es trabajar. • Optimum est viros laborare: Lo mejor es que los hombres trabajen. AquÃ− el sujeto del v. en infinitivo (laborare) es viros (ac., plu., masc.). 11

Verbos deponentes: Aquellos verbos que en latÃ−n se conjugan mediante el sistema de voz pasiva pero que se traducen en voz activa al español. Vgr.: proficiscor Gerundio: HabÃ−amos dicho que el infinitivo (concertado) era un sustantivo verbal neutro que designa la acción verbal en abstracto. Se utiliza como S., C.D. o Atr. Para el resto de funciones sintácticas que designen acción verbal en abstracto vamos a utilizar el gerundio (que por ello no tiene nominativo ni vocativo). F. SINTÓCTICAS Nom.: S, Atr., C.D. Ac.: Siempre con prep. Suele tener valor final. CC Gen.: CN Dat. Abl..: suele tener valor instrumental o de medio. CC

Pugnare (ad) pugnandum pugnandi pugnando pugnando Gerundivo:

TRADUCCIÃ N luchar A, para luchar De luchar A, para luchar luchando

Si el verbo es transitivo suele utilizarse el gerundivo en lugar del gerundio. El gerundio no concierta (funciona como un sustantivo) pero el gerundivo sÃ− lo hace (ya que funciona como adjetivo). Traducimos el gerundivo como si se tratase de un gerundio. Supino: Forma nominal o no-personal del verbo que funciona como un sustantivo. Encontramos dos tipos: • Supino en acusativo como CCFinalidad, que se traduce como a, para + inf. • Supino en ablativo como complemento de algunos adjetivos, que se traduce como de + inf. Grados del adjetivo: • Positivo: 1ª / 2ª clase. • Comparativo. • Superlativo. • Comparativo: 1er término: • Igualdad: TAM + adj. > tam altus: tan alto • Inferioridad: MINUS + adj. > minus altus: menos alto. • *Superioridad: raÃ−z del adj. + -IOR/-IUS > altior/ altius: más alto. • Superioridad: se conjugan por la 3ª declinación como tema en consonante. -IOR (M. y F.) / -IUS (N.) CASOS Nominativo Vocativo Acusativo

Singular (m., f., n.) Fortior Fortius “ “ “ Fortiorem Fortius

Plural (m., f., n.) Fortiores “ “ Fortiores

Fortiora “ Fortiora 12

Genitivo Fortioris Dativo Fortiori Ablativo Fortiore 2º término:

Fortiororum Fortioribus “





(adj. 1er término) + Quam…+ 2º término. Vgr:: Titus est tam doctus/ quam Marcus Titus est minus doctus/ quam Marcus Titus est doctior / quam Marcus. *Superioridad: (1er término) l (2º término) N. V. Ac. l Abl. - quam (X) Vgr.: Titus Marco doctior est. Entre cualidades… Titus tam doctus quam prudens est. Titus minus doctus quam prudens est. Titus doctior quam prudentior est. • Superioridad. En español distinguimos entre el absoluto (altÃ−simo, muy alto) y el relativo (el más alto). En latÃ−n utilizaremos una sola forma para los dos (altissimus). RaÃ−z de la palabra + -issimus, -issima, -issimum (= adj. 1ª clase). Vgr.: doctus…> doctissimus, -a, -um. EXCEPCIONES. 1) -lis > -limus 2) -er > -rimus Facilis, -e > facillimus pulcher… > pulcherrimus Difficilis, -e > difficillimus miser…. > miserrimus Similis, -e > simillimus celer… > celerrimus Dissimulis, -e > dissimillimus pauper…> pauperrimus Humilis, -e > humillimus Gracilis, -e > gracillimus

13

ANÃ MALOS. Positivo Bonus Malus Magnus Parvus Multe Vetus Propinquus

Comparativo Melior, melius Peior, peius Maior, maius Minor, minus Plures, plura Vetustior, vetustius Propior, propius

Superlativo Optimus Pessimus Maximus Minimus Plurimi Veterrimus Proximus

Traducción Bueno-mejor-óptimo Malo-peor-pésimo Grande-mayor-máximo Pequeño-menor-mÃ−nimo

♦ -dicus, -ficus, -volus/ -dicens, -ficens, -volens (= prudens, prudent-is) Vgr.: Maledicus: maledicentior, maledicentissimus Beneficus: beneficentior, beneficentissimus Benevolus: benevolentior, benevolentissimus ** ADJ. terminados en vocal + -us… (strenuus, idoneus, pius…) • Comparativo: magis + adj. • Superlativo: maxime + adj. Complemento del superlativo (partitivo). Vgr.: Socrates fuit sapientissimus… Graecorum (Sócrates fue sapientÃ−simo Ex Graecis entre los griegos). Inter Graecos *longe: adv. utilizado como refuerzo: con mucho, con gran diferencia… Vgr.: longe optimus: el mejor con mucho. Ac, atque como partÃ−cula comparativa. Con idem, alius, talis, etc. o bien con adverbios introduce el 2º término de la comparación. Vgr.: idem tu atque ego: lo mismo tú y yo lo mismo tú que yo. Numerales: cardinales y ordinales. • Ordinales: como bonus, -a, -um. Primus, -a, -um / secundus, -a, -um / tertius, -a, -um / quartus, -a, -um (…) 2) Cardinales: se declinan los tres primeros. I: unus, -a, -um

14

II: duo, -ae, -o III: tres, tria IV: quattuor (…) et caetera M. y F. N. N.V. unus, -a, -um duo, -ae, -o tres tria Ac. Unum, -am, -um duos (-o), -as, -o tres tria G. unius duorum, -arum, -orum trium D. uni duobus, -abus, -obus tribus Abl. Uno, -a, -o ” ” ” “ COORDINACIà N. • Copulativas (unión). • Disyuntivas (separativas). • Adversativas (de oposición). • Ilativas (consecuencia tras : / . / ; ). • Causales (de causa tras : / . / ; ). 1) et, ac, atque, -que: y // nec, neque: y no, ni (*Et…et… > non solum… sed etiam…) 2) aut, sive, seu, vel, -ve: o, o bien 3) sed, verum: pero, sino (detrás de negación) Tamen: sin embargo, no obstante At, autem, vero: pero, por otra parte, por su parte 4) Itaque, igitur, ergo, quare, quamobrem: asÃ− pues, por tanto, por consiguiente, por eso. 5) nam, namque, enim, etenim: pues, porque, en efecto. Adverbios: • Adj. de 1ª clase: -e Vgr.: altus, -a, -um: alte longus, -a, -um: longe (lejos) Pulcher, pulchra, -um: pulchre bonus, -a, -um: bene (bien) Malus, -a, -um: male (mal)

15

• Adj. de 2ª clase: -ter/-iter Vgr.: acer, acris: acriter (duramente) felix, felicis: feliciter (felizmente) • otros… (Diccionario). Grados del adverbio: • Comparativo: -ius • Superlativo: -issime Vgr.: Docte doctius: más sabiamente Fortiter fortius: más valerosamente doctissime: muy sabiamente fortissime: muy valerosamente Bene melius: mejor Longe longius: más lejos optime: muy bien longissime: muy lejos Acusativo (otras funciones): • De duración: (per) decem annos regnavit. • De extensión: • de distancia: viginti milia (passuum) abesse. • De dimensión: vallum centum pedes longum aedificare. C. Pvo.: • Adj.: concuerda con el S en gº, nº y caso. • Sust.: concuerda con el S en caso, al menos. Vgr.: • Milites romani in hostes saevi incurrebant: Los soldados romanos se dirigÃ−an furiosos contra el enemigo. • Caesar in Hispaniam praetor venit: César vino a España como pretor. Dativo agente: Con formas pasivas de obligación. Vgr.: Nobis (dat.) patria defendenda est: la patria ha de ser defendida por nosotros. Pronombres indefinidos: Nihil: nada (pron. neutro) > ninguna cosa Nemo: nadie (pron. masc.) > ningún hombre o… Quis (qui), qua (quae), quid (quod): alguien, alguno, algo.

16

Alter, altera, alterum/ totus, -a, -um/ solus, -a, -um/ ullus, -a, -um/ nullus, -a, -um… Excepciones del verbo sum: • Dativo: tener (dat. posesivo). • Dos dativos: servir de, proporcionar, causar. • Genitivo: ser propio de. • Est Marco liber. • Liberi tibi (dat. CI) gaudio (dat. CCFinalidad) erunt. • Virorum (gen.) est labores fortiter tolerare. Possum, potes, posse, potui: poder (pot + sum > ts = ss). Indicativo

Subjuntivo

Possum

Possim

Potes

Possis

Potest

Possit

Possumus

Possimus

Potests

Possitis

Possunt Poteram

Possint Possem

Poteras

Posses

Poterat

Posset

Poteramus

Possemus

Poteratis

Possetis

Poterant Potero

Possent

Tiempos

Presente

Pret.Imp.

Poteris Poterit Fut.Imp.

_ Poterimus Poteritis

Poterunt (pret. perf., pret. No son compuestos Tiempos de perfecto pluscuam., fut. perf.) de sum.

17

Pedir y preguntar: • CD + abl. con prep. ab/ ex • 2 CD (uno de cosa, otro de pers.: doble ac.). • A te (abl.) peto (v.) ut me audiures (CD). • Rogare aliquem (CD) sententiam (CD). *Pasiva: 1) ac.de persona CD 2) ac. de cosa CD (se mantiene) Vgr.: Cicero rogatus est sententiam: Cicerón fue preguntado (por) su opinión > A Cicerón le preguntaron su opinión. // Caesar, rogatus sententiam, hanc orationem habuit: César, consultado en cuanto a su opinión (al pedirle opinión), pronunció el siguiente discurso… // Socrates, rogatus quid sentiret, respondit: Sócrates, al preguntarle (cuando le preguntaron) qué opinaba, respondió… El gerundio latino. Se trata de una forma nominal o no personal del verbo que equivale a un sustantivo verbal neutro singular. Se emplea para completar la declinación del infinitivo de presente activo. T. Pres. + -ND- + Terminaciones de la 2ª declinación neutro (-um, -i, -o, -o). Ac. (ad) amandum CCFinalidad Para + infinitivo Gen. amandi CN De amar Dat. amando CI A, para amar Abl. amando (sin prep.) CCModo Amando (adv. modo) • El acusativo lo estudiaremos siempre con la prep. “ad”. • El genitivo puede llevar pospuestas las preposiciones impropias causa o gratia. Se analiza sintácticamente como un CCCausa / CCFinalidad. Se traduce por: “a causa de + inf. (amar)” o bien por “Para + inf. (amar)”. • El gerundio depende en dativo de un adjetivo o de un sustantivo que indican aptitud o necesidad. V.gr.: Hic liber idoneus discendo est Este libro es idóneo para aprender. El gerundivo. El gerundio puede llevar complementos propios de verbo: si el verbo es transitivo, puede llevar CD. Pero esta construcción de gerundio con CD generalmente se suple por la construcción de gerundivo con valor atributivo. El gerundivo es una forma nominal o no personal del verbo que es un participio de futuro pasivo y que equivale a un adjetivo verbal. Se forma de la siguiente manera: T. Pres. + -ND- + -US, -A, -UM (como un adj. de 1ª clase) Ej.: amandus, amanda, amandum: el/la/lo que debe ser amado/a”. Posee tres valores fundamentales: • Atributivo. 18

• De predicado, para formar la perifrástica pasiva (V.gr.: Delenda est Carthago: Cartago debe ser destruida). • Predicativo. El caso del genitivo está determinado por la función sintáctica. El genitivo debe concordar, como adj. ady. con el sustantivo que esté acompañando. La construcción de gerundio + CD se prefiere para el caso genitivo (sobre todo en plural) y para el caso ablativo sin preposición. Para el resto de los casos se prefiere el gerundivo. El complemento determinativo. El verbo sum, en vez de atributo en nominativo, puede regir genitivo, que funciona como complemento determinativo. Se traduce por “ser propio de”. Sum + Gen. (C.Det.) = Ser propio de… V.gr.: Cupiditas discendi discipulorum est. Tr: El deseo de aprender es propio de los discÃ−pulos. La pasiva impersonal. Cualquier verbo (transitivo o intransitivo) puede aparecer en pasiva en 3ª persona del singular (sólo) sin un Sujeto léxico. Se traduce al español por una pasiva refleja. Vgr.: venio. Venitur, tr.: Se llega. Veniebatur, tr.: Se llegaba. Venietur, tr.: Se llegará. Ventum est, tr.: Se llegó, se ha llegado. (AquÃ− ni -us ni -a porque no hay persona léxica). El complemento determinativo. El verbo sum, en vez de atributo en nominativo, puede regir genitivo, que funciona como complemento determinativo. Se traduce por “ser propio de”. Sum + Gen. (C.Det.) = Ser propio de… V.gr.: Cupiditas discendi discipulorum est. Tr: El deseo de aprender es propio de los discÃ−pulos. UT y NE. Conjunción subordinante. Con indicativo: 19

• Modal o comparativo, tr.: como. • Temporal, tr.: cuando. Con subjuntivo: Valor completivo o sustantivador: Tr.: que / NE: que no. Valor adverbial: • Final, tr.: a fin de que, para que / NE: para que no. • Consecutivo, tr.: de tal manera que, que. • Concesivo, tr.: aunque. DUM. Conjunción subordinante. • Con indicativo: mientras. • Con subjuntivo: hasta que. UBI. • Adverbio relativo de lugar, tr.: “donde, en donde”. (CCL). • Conjunción subordinante temporal, con indicativo tr.: cuando (NEXO). Oración simple. Oración compuesta: • Yuxtapuesta. • Coordinada. • Subordinada: • Completivas o sustantivas: ut (ne), de infinitivo (C y no C). • Adjetivas o de relativo (qui, quae, quod). • Adverbiales: • Dum • Cum • Quod (causal), quia. • Ubi. VALORES DE “CUM”. • Preposición de ablativo: tr.: con. (Prep. + abl. = CCComp). • Conjunción subordinante. • Con verbo en indicativo valor temporal. Tr.: cuando. • Con verbo en subjuntivo valor temporal causal (“cum histórico”). • Verbo en Pret. Imp. de Subj. • Tr.: Como + pret. imp. subj. • Tr.: Gerundio simple. • Tr.: Al + infinitivo simple. 20

• Verbo en Pret. Pluscuam. de Subj. • Tr.: Como + pret. pluscuam. subj. • Tr.: Gerundio compuesto. • Tr.: Al + infinitivo compuesto. • Causal. Tr.: porque, ya que… • Concesivo. Tr.: aunque Análisis sintáctico: CCT…-Causa… Ejemplos: Cum Cicero Romam venit bellum inter Caesarem et Pompeium erat. Cuando Ciceró llegó a Roma, habÃ−a guerra entre César y Pompeyo. Cum dux signum pugnae dedisset, omnes milites magna vi pugnaverunt. Habuiendo dado/ Al haber dado/ Como hubiese dado la señal de la lucha el general, todos los soldados lucharon con gran fiereza. Romani cum uxores non haberent mulieres vicinarum urbium rapuerunt. Como los romanos no tuvieran/ No teniendo/ Al no tener esposas los romanos raptaron a las mujeres de las ciudades vecinas. Legati cum in itinere eum invenissent pacem petiverunt. Como lo hubiesen encontrado/ Al haberlo encontrado/ Habiéndolo encontrado en el camino los legados pidieron la paz. -r -mur -ris -mini -tur -ntur -ntur Adverbios de lugar: Ubi: dónde Quo: a dónde Unde: de dónde Qua: por dónde 21

View more...

Comments

Copyright � 2017 NANOPDF Inc.
SUPPORT NANOPDF