3-11-2009
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009
kinderen en adolescenten op school & psychiatrische stoornissen
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
‘ze zeggen dat ik gek ben’bij den bosch 2009 •stoornissen stoornissen de2 november algemene schooljeugd •definitie definitie stoornissen •normale normale ontwikkeling •ontstaan ontstaan stoornissen •diagnostiek diagnostiek •samenvatting samenvatting
‘ze zeggen dat ik gek ben’bij den bosch 2009 •stoornissen stoornissen de2 november algemene schooljeugd •gedragsstoornissen gedragsstoornissen en adhd: 44-9% •emotionele emotionele stoornissen: 55-8% •ontwikkelingsstoornissen: ontwikkelingsstoornissen: 11-3% •eet eeteet- en slaapstoornissen e.d.: 33-6%
•enige enige stoornis: 88-15%
theo doreleijers, kinder- en jeugdpsychiater, vumc/de bascule amsterdam
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
‘ze zeggen dat ik gek ben’bij den bosch 2009 •stoornissen stoornissen de2 november algemene schooljeugd •definitie definitie stoornissen
• toestanden • waarbij het vermogen om om te gaan • met allerlei ervaringen, situaties of emoties • ontregeld is • waardoor gedrags- of emotionele problemen ontstaan • in zó ernstige mate • dat iemand er niet meer door kan functioneren • en eronder lijdt of anderen eronder doet lijden
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
‘ze zeggen dat ik gek ben’bij den bosch 2009 •stoornissen stoornissen de2 november algemene schooljeugd •definitie definitie stoornissen stoornissen •normale normale ontwikkeling •verschillende verschillende stoornissen •diagnostiek diagnostiek •samenvatting samenvatting
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009
het begrip DSM IV
het begrip comorbiditeit
- standaardisatie
- ernst van de stoornis
- aan de hand van criteria
- functioneringsniveau kind
- op vijf aspecten
- behandelbaarheid stoornis
- voor praktijk en wetensch.onderzoek
- prognose
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
biopsychosociale ontwikkeling kk & adol
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009
0 jr aanleg gezin/opvoeding
10 jr school
20 jr media
maatsch/cultuur
1
3-11-2009
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009 biopsychosociale ontwikkeling kk & adol
cognities emoties
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009 biopsychosociale ontwikkeling kk & adol
relaties
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009 biopsychosociale ontwikkeling kk & adol
relaties emoties
omgang met genotmiddelen
omgang met genotmiddelen mentale
relaties motoriek
retardatie
cognities
cognities 0 jr
10 jr
aanleg gezin/opvoeding
school
20 jr media
maatsch/cultuur
biopsychosociale ontwikkeling emotionele stagnatie/stoornissen
0 jr aanleg gezin/opvoeding
maatsch/cultuur
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009
zelfcontrole
relaties
0 jr aanleg gezin/opvoeding
10 jr school
20 jr media
maatsch/cultuur
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
biopsychosociale ontwikkeling kk & adol
affectregulatie
‘ze zeggen dat ik gek ben’bij den bosch 2009 •stoornissen stoornissen de2 november algemene schooljeugd •definitie definitie stoornissen •normale normale ontwikkeling •ontstaan ontstaan stoornissen •diagnostiek diagnostiek •samenvatting samenvatting
omgang met genotmiddelen emotionele stoornissen
0 jr
10 jr
20 jr 0 jr
aanleg gezin/opvoeding
school
media
10 jr
20 jr
maatsch/cultuur aanleg gezin/opvoeding
school
media
maatsch/cultuur
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009
interactie genetica / omgeving combinatie van een aangeboren minder prikkelbaar autonoom zenuwstelsel met verwaarlozing leidt op 10 -jarige leeftijd al tot meer agressief gedrag Raine, Mednick, Brennan en Venables ea (1994, 1996, 1997)
vroege zwangerschapsperiode directe of indirecte somatisch toxische invloeden met latere schade voor psychisch functioneren
combinatie van passieve variant van het MoA -gen en kindermishandeling
- chemicaliën: chemicali n: oplosmiddelen, pcb’s, pcb s, lood
leidt tot meer gewelddadigheid Caspi A, McClay J, Moffitt TE, et al. (2002)
- (afgeleiden van) hormonen: DES, oestrogenen, corticosteroiden
Science 297 (8): 851-854
media
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
emoties
school
20 jr
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009
cognities
10 jr
hersenletsel
omgang met genotmiddelen
samenhang verwaarlozing, reparatief gedrag moederdier en (ir)reversibel agressief gedrag M Schmidt, MS Oitzl, S Levine, ER de Kloet (2002) Dev. Brain Research 139, 39-49
vroege zwangerschapsperiode psychisch toxische invloeden - algemene angsten - zwschapzwschap-specifieke angsten
- neurotransmitters - andere geneesmiddelen: amfetamines, propanolol, barbituraten, pijnstillers, diazepam, oxytocine - nicotine, alcohol, opiaten, marihuana, coke
swaab et al. 2001
2
3-11-2009
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009
vroege zwangerschapsperiode
the development aggression/antisoc beh. >> postnatal period: baby/toddler/schoolkid
vroege zwangerschapsperiode psychisch toxische invloeden
irritable baby: crying, cannot console itself
moeders die veel stress ervaren tijdens hun (vroege) zwangerschap dragen een foetus die gekenmerkt
zij lopen een verhoogd risico op het krijgen van een kind dat zich minder goed kan aanpassen aan
wordt door meer lichaamsbewegingen, een hogere
een nieuwe omgeving, moeilijker gedrag vertoont en
hartslagvariabiliteit, kortere perioden van diepe slaap en
bovendien een achterstand heeft in zijn psychomotoire
meer waaktoestanden
mother: cannot read cues over stimulating emot. diffic. toddler: low frustr. tolerance, over active mother overresponsive
ontwikkeling
huizink e.a., 2001; robles de medina, 2004; van den berg e.a. 2005
does not demand
huizink e.a., 2001; robles de medina, 2004; van den berg e.a. 2005
conduct disord. schoolkid: aggress, whining, disobe
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009
voorlopige resultaten onderzoek onder twaalfminners
resultaten cortisol dagcurve (popma 2006)
(van domburgh, geluk et al.)
resultaten cortisol stressrespons (popma 2006)
psychopathologie
4
60% 3,5
12
NC (n = 32)
10
DP- (n = 61)
8
DP+ (n = 20)
50% 3
cortisol (nmol/l)
cortisol (nmol/l)
14
6 4
40% 2,5
30%
2
20%
1,5
NC (n = 30) DP- (n = 45) DP+ (n = 21)
1
2 0,5 07:00
08:00
09:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
21:00
time
20,3%
15,6%
4,5%
0% adhd (disc)
prepare speaking
0
24,9%
10%
dbd (disc) pdd
(visk)
depressie (kdvk)
0 -40
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
50
60
70
80
time
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009
resultaten: delinquent- en risico gedrag (van domburgh, geluk et al.) T0 (%)
T1 (%)
delinquent gedrag (min. 4 of meer delicten)
15.9
13.9
spijbelen
9.9
15.0
6.3
6.9
van school naar huis gestuurd
8.7
13.8
roken
13.5
15.0
alcohol
12.3
15.0
.4
4.1
weglopen
drugs
•6.6% rapporteert op zowel T0 als T1 veel delinquent gedrag •van deze groep heeft 75% een ext. stoornis •van de groep die op 1 van de 2 metingen een hoge score heeft, heeft 48.5% een ext. stoornis
psychische en gedragsproblemen van marokkaanse kinderen (Carmen Paalman, Marcia Adriaansen) – prevalentie van emotionele én gedragsproblemen bij Marokkaanse jongeren ~ prevalentie bij Nl jongeren – leerkrachten rapporteren 2 keer zoveel gedragsproblemen bij Marokkaanse kinderen als bij Nl kinderen – acculturatie bij jongens lijkt géén factor, bij meisjes wel; – vaker sprake van autoritaire opvoeding dan bij nl kk – jongeren die discriminatie ervaren > meer gedragsprobl. – identificatie met islam > minder gedragsproblemen.
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009
relevantie voor school - symptomen: - angst, somberheid, agressie, contactproblemen, moeheid, druk gedrag - niveau van functioneren: - spijbelen, prestaties, relaties peers/leerkrachten - gezin / vrije tijd: - sociale situatie, ziekte, rouw, scheiding, stoornissen - andere kinderen - sport, clubs - middelen gebruik / misbruik - eerdere hulpverlening / politie- en justitiecontatcen
3
3-11-2009
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
CAPVUMCA Child and Adolescent Psychiatry VU University medical center Amsterdam
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009
‘ze zeggen dat ik gek ben’ den bosch 2 november 2009
boodschap: - spreek het kind / de jongere aan op zijn gedrag - werk met standaard instrumenten - vertrouw op uw gezond verstand - maar niet zonder meer en niet altijd - intercollegiaal overleg, consultatie - betrek ouders - monitoring - begeleid hen naar een verwijzing - werk op school met protocollen - onderhoud een vaste relatie met hulpverlening
dank voor uw aandacht:
[email protected]
4
