holebi`s - Vrije Universiteit Brussel



Alles wat je altijd al wilde weten over

holebi’s



 Voorwoord

Beste lezer

Dit is een uitgave van Gelijke Kansen in Vlaanderen, Boudewijnlaan 30, 1000 Brussel. 02-553 58 46, fax 02-553 51 38, [email protected], www.gelijkekansen.be

© Gelijke Kansen in Vlaanderen, augustus 2007. Wettelijk depotnummer D/2007/3241/183. Deze publicatie mag niet verkocht worden. Verantwoordelijk uitgever Heidi Vander Poorten, Boudewijnlaan 30, 1000 Brussel. Deze publicatie kwam tot stand in samenwerking met de Holebifederatie vzw, Kammerstraat 22, 9000 Gent. 09-223 69 29, fax 09-223 58 21, [email protected], www.holebifederatie.be

Stel dat je vriend, dochter, ouder of collega holebi is, dan ben je vast nieuwsgierig! Als je zelf holebi bent, heb je misschien ook een hoop vragen. Deze brochure geeft je een hapklaar overzicht van alles wat je altijd al wilde of moest weten en geeft je nuttige tips en links. Met een globaal plan wil ik mee timmeren aan meer maatschappelijke aanvaarding én ervoor zorgen dat holebi’s zich beter in hun vel voelen. Daarbij hebben we vooral aandacht voor de extra kwetsbare groepen zoals allochtone holebi’s, jonge lesbische meisjes of oudere holebi’s. Ook met deze brochure zetten we een stap in de goede richting. Juiste informatie neemt immers twijfel en ongerustheid weg. Bovendien geeft deze brochure je antwoord op kleine of grotere vragen die je je misschien onderweg stelt. Veel leesplezier!

auteurs An Gydé, Joyca Leplae tijdslijn

projectcoördinatoren Eva Dumon, Katrien Van Leirberghe vormgeving Hilde De Bock coverfoto Geert De Taeye met dank aan Big Bazart, Gert Backx, Iris de Caluwé, Firmin De Clercq, Bert De Coutere, Ingrid De Cuyper, Dimitri Devuyst, Alexis De Waele, Mark Sergeant, Agna Smisdom, Yves Tits, Peter Van Elslander, Ellen Van Leuvenhaege, Pierre Vermeulen, teamleden Holebifederatie

Kathleen Van Brempt Vlaams minister van Gelijke Kansen



 05 Wat is een holebi?

08 Ben ik holebi?

27 Holebi’s en geloof

30 Ben jij uniek?

Wat is

een holebi? What’s in a name?

10 Coming-out

14 Lekker in je vel

18 Op school

21 Op het werk

24 Alle Belgen gelijk voor de wet

32 Holebi’s ontmoeten

36 Seks en relaties

39 Over de grens

42 Fast forward

45 Meer informatie

Uit: Van Dale

Holebi is een Vlaamse roepnaam sinds 1996. Homo’s, ho•le•bi (de ~ (m.)) lesbiennes en biseksuelen zijn sindsdien verenigd in één 1 [Belg.] homo, lesbienne of biseksueel woord. In Nederland zijn homoseksuelen vrouwen én mannen, in Frankrijk is lesbigay de verzamelterm. In Engelstalige landen maken transgenderpersonen deel uit van de verzameling LGBT (lesbian, gay, bisexual, transgender).

Hoeveel?

Holebi’s laten zich niet zomaar meten. Niet iedereen wil op een papiertje schrijven dat hij niet hetero is. Niet alle mensen die seks hebben met iemand van hetzelfde geslacht, vinden zichzelf een holebi. Misschien zijn ze wel verliefd, maar gaan ze nooit een relatie aan. Wie het zegt, heeft er meestal goed over nagedacht en heeft een lange weg afgelegd. Uit recent onderzoek blijkt dat 3 à 8 % van de bevolking er openlijk voor uitkomt holebi te zijn.

Ben je een holebi of kies je ervoor?

Wetenschappers onderzoeken al een tijdje of je als holebi geboren wordt. Tot nog toe is het onduidelijk. Je hoort soms dat het een vrije keuze is. Dat is het niet. Verliefdheid overvalt je en dat is ook zo bij holebi’s. Op zo’n moment doet het er weinig toe of je je geaardheid geërfd hebt of door je opvoeding hebt gekregen. Je kiest er niet zelf voor.

tijdslijn

7de eeuw Sappho, geboren op het Griekse eiland Lesbos, was een van de eerste vrouwen in de geschiedenis die haar perv.Chr. soonlijke gevoelens in verzen uitdrukte. Over haar leven en haar relaties met vrouwen doen vele mythes de ronde. Haar werk kwam op de index van verboden boeken en overleefde de middeleeuwen niet op een aantal verzen na:

“Als ik stervelingen met godinnen mag vergelijken, weet dan de aanblik van je schoonheid verdrijft al mijn zorgen”



 Als er een pil bestond om hetero te worden, dan … “…zou ik die nooit innemen. Het feit dat ik homo ben is gewoon een deel van mijn identiteit en het heeft me meer doen nadenken over de maatschappij en bewuster in het leven doen staan.” Simon (27) “… zou ik er diep over nadenken. Niet omdat ik me niet goed in mijn vel voel als lesbienne, maar ik zou heel graag kinderen willen en bij hetero’s gaat dat zoveel makkelijker.” Fatima (36)

Zou je je geaardheid veranderen als je kon? Als er een biologische oorzaak is, kan het ooit veranderd worden. Veel holebi’s zijn blij dat ze holebi zijn, maar meestal zijn ze dat pas na veel worstelen en twijfelen.

Kun je het zien?

Veel mensen denken dat ze het kunnen zien, maar dat is niet altijd zo. Er zijn lesbiennes die alleen mannenkleren dragen en er zijn homo’s die vrouwelijk gedrag leuk vinden. Bij andere holebi’s is dat echter niet het geval. Geregeld duiken er in de holebiwereld discussies over op. Als er diversiteit is, heeft dat zijn voordelen voor iedereen. Ook heteromannen die minder mannelijk zijn, krijgen af en toe te maken met vooroordelen.

Wat is een gaydar?

Er zijn holebi’s die beweren dat ze over een heuse ‘gaydar’ beschikken. Ze hebben dan een zesde zintuig om andere holebi’s in een oogopslag te herkennen. Natuurlijk is het ook mogelijk dat ze er meer op letten of er meer voor openstaan. Hoe je het ook verklaart, zo’n radar is niet 100% holebidicht, maar dat is niet zo erg. Holebi’s zijn niet beledigd als je hen per ongeluk hetero noemt, dus waarom zouden hetero’s dat moeten zijn als je denkt dat ze holebi zijn?

Is het besmettelijk?

Was dat maar zo, denken holebi’s die stiekem verliefd zijn op een hetero. Helaas word je geen holebi door blootstelling, ook niet door het drinken van sojamelk of door naar George Michael of Yasmine te luisteren. De meeste holebi’s worden geboren in een heterogezin en daar is tot nog toe geen epidemie van homoseksualiteit vastgesteld.

Chocoprins, pot, camionchauffeur, janet!

Holebi’s gebruiken soms de scheldwoorden die voor hen gebruikt worden op een ironische manier. Andere minderheidsgroepen doen hetzelfde: sommige Afro-Amerikanen noemen zichzelf nigga. Het is een manier om met afwijzing en discriminatie om te gaan. Neem je als holebi die woorden zelf in de mond, dan zijn ze even hun kwaadaardigheid kwijt. Gebruik je ze voor anderen, dan blijven ze kwetsend.

www.pedrotytgat.be/homoseksualiteit/

www.allesovergay.nl/ De website hoort bij het boek: ‘100 vragen over homoseksualiteit.’ (Mariette Hermans en Veroon Vermeer, Schorer, 2004) tijdslijn

356 v.Chr. 323 v..Chr.

De seksuele voorkeur van Alexander De Grote, een van de grootste veroveraars uit de klassieke oudheid is omstreden. Er ontstond commotie naar aanleiding van de film ‘Alexander’ van Oliver Stone. In die film is Alexander bi, of misschien homo. Geschiedvervalsing of juist historisch correct?

Bovendien bestond in de Griekse oudheid het hedendaagse onderscheid tussen homo en hetero niet. Homoseksueel geladen vriendschappen tussen oudere en jongere mannen maakten deel uit van de cultuur.



 Ben ik

“We ervaren onze geaardheid allemaal op onze eigen manier en we hebben natuurlijk ook allemaal ons eigen idee over hoe we er mee willen omgaan. Zelf moet ik mijn weg nog een beetje vinden, maar dat komt wel.” Zangeres Sarah Bettens, ZiZo, mei-juni 2005

holebi? Iedereen is toch hetero… of niet?

Weten dat je hetero bent, gaat vanzelf. De meeste mensen gaan ervan uit dat je hetero bent. Beseffen dat je holebi bent, is heel wat moeilijker. Niemand kan immers in jouw plaats zeggen of je holebi bent of niet. Maar er komt een moment waarop je van jezelf weet dat je meer voor jongens of meer voor meisjes voelt. (Of misschien voor allebei evenveel … of even weinig.)

Bekende holebi’s (BH’s)

Als je twijfelt, zoek dan een rolmodel! Er zijn bekende holebi’s in overvloed, onder andere: . popsterren (Sarah Bettens, George Michael, Yasmine, Melissa Etheridge); . sporters (Ann Wauters, Amélie Mauresmo) ; . acteurs of actrices (Truus Druyts, Mark Tijsmans); . presentatoren (Felice/Dré Steemans, Paul de Leeuw, Alexandra Potvin, Wim De Vilder); . schrijvers (Bart Moeyaert, Karin Giphart, Tom Lanoye); . figuren uit tv-reeksen (dokter Ann uit Thuis, de dames uit ‘The L Word’, Will uit ‘Will & Grace’). Hun verhalen zijn herkenbaar en kunnen je moed geven.

Alleen op de wereld

Misschien ken je weinig holebi’s en wil je er graag ontmoeten. Er bestaan heel wat holebigroepen waarin dat kan. Je kunt holebi’s ook ontmoeten op internetfora. Meer info vind je in het stuk ‘Holebi’s ontmoeten’ (zie pag. 32).

www.weljongniethetero.be

Wie zoekt die vindt

Hoe je zoektocht naar je geaardheid loopt, hangt ook af van jezelf en van je omgeving. Misschien weet je niets over homoseksualiteit en ken je geen holebi’s. Misschien heb je zelf negatieve gedachten of gevoelens over holebi’s. Of misschien hebben je familie en vrienden problemen met holebi’s. Dat kan alles moeilijker maken. Je bent niet alleen met die problemen. Je kunt erover praten met vrienden die je aanvaarden zoals je bent. De meeste ouders draaien na verloop van tijd wel bij. Je kunt ook info verzamelen. Er zijn massa’s websites, boeken en tijdschriften over holebi’s en hun leefwereld - en ook brochures, zoals deze. Wil je anoniem hulp of info vragen, neem dan contact op met de Holebifoon (gratis nummer: 0800-99 533).

Wanneer weet je het?

Sommige mensen weten het al heel hun leven. Anderen ontdekken het pas later, soms nadat ze getrouwd zijn met iemand van het andere geslacht. Nog anderen blijven twijfelen of willen niet in een vakje gestopt worden. De meeste jongeren beginnen er in hun puberteit over na te denken. Holebi’s ontdekken hun seksuele “Ik heb nu een lesbische relatie, en zoals ik het aanvoel voorkeur steeds vroeger. Daarom is dat voor mij hét van hét, dus ik zal wel een lesbische heeft de jongerenorganisatie Wel zijn. Het zat altijd in mij, ik heb er gewoon nooit mee te Jong Niet Hetero ook een min19koop gelopen.” werking. Model Eva Pauwels, ZiZo, juli-augustus 2004

tijdslijn

1292

8 september: in Gent werd Jan van Wetteren terechtgesteld. Het was, voor zover de bronnen het toelaten dit te controleren, de eerste keer in de geschiedenis van het West-Europese christendom dat iemand veroordeeld werd voor sodomie.

1475 - 1564

Michelangelo Buonarroti was een Italiaanse kunstschilder, beeldhouwer, architect én dichter. Hij schilderde de Sixtijnse Kapel en beeldhouwde Davids spieren in marmer. Zijn David werd een van de bekendste beeldhouwwerken uit de hele kunstgeschiedenis.

10

11 Coming-

Coming-out is niet alleen een zaak voor jongeren. Uit onderzoek blijkt dat internet een belangrijke rol speelt in de coming-out van 50+-homomannen. De steun van andere surfende en chattende holebi’s heeft heel wat coming-outs bevorderd of mogelijk gemaakt.

out De draad

Coming-out of ‘uit de kast komen’ is vertellen dat je homo, lesbisch of bi bent. Coming-out loopt als een rode draad door het leven van de meeste holebi’s. Je coming-out is nooit afgelopen. Als je trouwt, of een baby krijgt, of aan een nieuwe job begint: telkens opnieuw zul je moeten uitleggen dat je niet hetero bent.

Ik moet je iets vertellen

Waarom zou je vertellen dat je holebi bent? Wel, omdat iedereen ervan uitgaat dat je hetero bent, tot jij dat tegenspreekt. Ten tweede: vaak maakt een coming-out holebi’s gelukkiger - er valt veel druk van hen af omdat ze niet langer moeten doen alsof ze hetero zijn. Daarnaast helpt coming-out de aanvaarding van holebi’s vooruit: het zorgt voor zichtbaarheid en voor dialoog tussen holebi’s en hetero’s. Maar coming-out is niet voor iedereen, en niet in alle omstandigheden wenselijk.

De kast

Wat zullen ze thuis zeggen?

Voor ouders is coming-out ook een proces. Na de eerste schok heerst vaak ongeloof bij ouders, of het idee dat de holebiseksualiteit van hun kind slechts een fase is, iets dat overgaat. Ouders voelen zich soms schuldig en vragen zich af ‘wat ze verkeerd gedaan hebben’ of hoe het mogelijk is dat ze niet hebben gemerkt dat hun kind ergens mee worstelde.

Coming-out is niet verplicht

Of je kiest voor coming-out, heeft veel te maken met de tijd en de cultuur waarin je leeft. Het spreekt vanzelf dat holebi’s geen coming-out doen in een land waar homoseksualiteit strafbaar is. Misschien staat je (werk)omgeving negatief tegenover holebi’s, of heb je er zelf problemen mee, en vertel je het daarom liever niet. Voor sommige deelgroepen, zoals allochtone holebi’s of gehuwde holebi’s, is coming-out niet altijd een optie. Coming-out is dus niet van moeten.

De kast is een metafoor voor de plek waar mensen zitten die hun seksuele voorkeur geheimhouden. Uit de kast komen betekent dus dat je tegenover familie, vrienden en collega’s uitkomt voor je homoseksualiteit.

Bel me, schrijf me

Je kunt je coming-out op honderdeneen manieren doen. Je kunt een brief of e-mail schrijven, de telefoon grijpen of het vertellen in een televisie-interview. Als je kiest voor een persoonlijk gesprek, kies dan voor een rustige plek. Zorg ook dat je op dat moment stevig in je schoenen staat. Verwacht niet meteen een enthousiaste reactie. De persoon aan wie je het vertelt, zal misschien moeten wennen aan het idee. Geef hem eventueel deze infobrochure mee, of een telefoonnummer waar hij terecht kan met vragen.

boeken ‘Kartonnen Dozen’ (Tom Lanoye, Prometheus, 1991), ‘Geroerd’ (Emma Donoghue, Atlas, 1997)

films ‘Beautiful Thing’ (1996), ‘Fucking Amal’ (1998)

tijdslijn

1564 - 1616

Was Shakespeare homo? Een duidelijk antwoord is er niet, maar de vroege sonnetten van de beroemde schrijver lijken eerder serenades aan een man dan aan een vrouw.

16de en 17de eeuw

Honderdduizenden ‘slechte vrouwen’ belandden op de brandstapel. Een ‘slechte’ vrouw was ongetrouwd en hield er duistere praktijken op na, te vergelijken met een hoer of een heks. Vroedvrouwen, arme vrouwen, oude vrouwen, vrouwen die van vrouwen hielden, waren ook ‘slecht’. Een ‘goede’ vrouw was getrouwd en zorgde voor haar man en haar kinderen, of was een maagd.

12

13 Ingrid (51) “Na een dagje shoppen in Antwerpen ging ik met mijn dochter pizza eten. Opeens werd ze heel nerveus. Ze gaf me eerst een glas wijn en vertelde me toen dat ze sinds kort samen was met iemand, dat ze zich heel goed voelde … en dat die persoon een meisje was. Eindelijk. Het was geen verrassing voor mij. Ik had al ondervonden dat ze in haar relaties met jongens niet vond wat ze zocht, terwijl ze met vriendinnen altijd heel close was. Ik had het met mijn man al over mijn vermoeden gehad. Hij wou het eerst niet geloven, maar had er op zich geen probleem mee. Hij dacht meer aan de praktische dingen en vroeg ‘wie gaat er dan de kaderkes ophangen?’ Het eerste wat in mij opkwam toen ik het wist was: als ze maar content en gelukkig is, dat is toch het belangrijkste. Ik was wel bezorgd, omdat je als holebi nog vaak als ‘anders’ bekeken wordt door de buitenwereld. En kinderen krijgen is met twee vrouwen toch moeilijker. Anderzijds vond ik het eigenlijk fijn, ik wou altijd al graag twee dochters.”

tijdslijn

Ik was aangenaam verrast door de reactie van mijn moeder en schoonmoeder: ze hebben dat direct aanvaard. Tegen collega’s was ik ook meteen open. Vorig jaar is mijn dochter getrouwd, dus dat vertel je natuurlijk. Je krijgt altijd een reactie: mensen schrikken of weten niet goed hoe ze moeten reageren. Maar ik heb er geen moeite mee om het te vertellen. Alleen als je vermoedt dat mensen er negatief tegenover staan, is het moeilijker.”

Firmin (63) “Toen ik te weten kwam dat mijn zoon homo was, zonk de aarde onder mijn voeten weg. Alles blokkeerde in mij. De relatie in ons vroeger zo vredig huisgezin ging bergaf. Tot mijn vrouw op een dag in de krant las dat er in Gent een groep van ouders was opgericht waarvan de kinderen lesbisch/homo waren. Mijn vrouw en zoon gingen als eerste, ik wou niet mee. Ik was beschaamd dat ik een homozoon had. Het heeft nog drie maanden geduurd voor ik - tegen mijn zin - met de groep in contact kwam. Nu ben ik blij dat ik dat heb gedaan, want de andere ouders hebben mij geholpen mijn zoon te aanvaarden zoals hij is. De relatie met mijn zoon is nu uitstekend.”

14

15 Lekker

“Als overheid kun je niet meer dan de maatschappelijke voorwaarden creëren: discriminatie op basis van seksualiteit verbieden, homohuwelijken toelaten, en adoptie. Maar je kunt niet bij decreet of wet mensen gelukkig maken, hen zich laten goed voelen in hun vel.” Yves Desmet, De Morgen, 20 mei 2006

in je vel Uit een grootschalig onderzoek in Vlaanderen (de zogenaamde Zzzip) bleek dat het over het algemeen redelijk gesteld is met het welzijn van holebi’s. Holebi’s zijn beter dan vroeger geïntegreerd in de maatschappij, en ze doen gemakkelijker en op jongere leeftijd hun coming-out. Dat komt doordat homoseksualiteit minder een taboe is dan vroeger. Als holebi’s problemen hebben, vinden ze de dag van vandaag beter de weg naar de professionele hulpverlening. Want problemen zijn er natuurlijk ook nog. Tot een minderheid behoren kan lastig zijn. Vooral als je tot een deelgroep van de holebi’s behoort (bijvoorbeeld als je een allochtoon lesbisch meisje bent, of een homo met een handicap, of een lesbische oma in een rusthuis), kun je het extra moeilijk krijgen.

volgens 3.000 holebi’s (Zzzip)

Als je het af en toe niet ziet zitten…

… is dat niet zo vreemd. Uit onderzoek blijkt dat holebi’s kwetsbaar zijn voor depressie. Dan voel je je eenzaam en lusteloos en heb je nergens zin in. Als je tot een minderheidsgroep behoort in de maatschappij krijg je te maken met minderheidsstress. Dat komt voort uit het gevoel dat de meerderheid van de mensen op een bepaald vlak anders is dan jezelf. Die meerderheid oordeelt soms ook negatief over holebi’s. De ene holebi trekt zich daar niks van aan, anderen voelen zich er ongelukkig door. Die stress kan leiden tot depressieve gevoelens. Vooral jonge meisjes zijn kwetsbaar. Andere deelgroepen van de holebigemeenschap staan extra onder druk, bijvoorbeeld omdat ze naast holebi ook oudere zijn, of allochtoon, of omdat ze een handicap hebben.

Oudere holebi’s

akkoord

Ouderen herinneren zich de tijd waarin homoseksualiteit niet bespreekbaar was. Velen onder hen zijn of waren getrouwd. Van hun leeftijdsgenoten krijgen ze niet altijd steun. Zo vragen sommige rusthuizen vorming aan over holebi’s, omdat ze ervan uitgaan dat hun bewoners geconfronteerd kunnen worden met holebikleinkinderen - niet omdat de bewoners holebi zouden kunnen zijn.

Zelfs indien ik kon, zou ik mijn seksuele geaardheid niet willen veranderen. Ik vind dat mijn seksuele geaardheid een belangrijk deel is van mezelf. Ik wou dat ik geen holebi was. 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

tijdslijn

1830 - 1899

De priester-leraar Guido Gezelle had een zeer intense band met één van zijn leerlingen. Ze schreven gedichten naar elkaar, waaronder het bekende ‘Dien avond en die rooze’.

“… toch lang bewaart, dit zeg ik u, ‘t en ware ik ‘t al verloze, mijn hert drie dierbare beelden: u dien avond - en - die rooze!”

1854 - 1900

Oscar Wilde, schrijver en dichter van Ierse afkomst, zat twee jaar in de gevangenis wegens zijn relatie met Lord Alfred Douglas.

“De reden dat we zo graag achter de geheimen van anderen komen, is dat het de aandacht van onze eigen geheimen afhoudt.”

16

17

“Negatieve reacties uit de omgeving krijgen we bijna nooit, mensen hebben het vaak gewoon niet door, ze denken dat we zussen of beste vriendinnen zijn. En als mensen kijken, laat ze kijken, ik zie het toch niet.” Interview met Pim, slechtziende lesbienne, ZiZo, juli-augustus 2005.

Laat je niet kisten

Ook zelfmoord komt vaker voor bij holebi’s. Zelfmoord of suïcide is een complex fenomeen. Er is altijd meer dan één factor in het spel. Suïcidaal gedrag ontstaat uit een combinatie van risicofactoren (bijvoorbeeld een laag zelfbeeld) en de afwezigheid van beschermende factoren (bijvoorbeeld goed over problemen kunnen praten, vertrouwen hebben in hulpverlening, …). Homoseksualiteit op zich is geen factor, wel dat je vroeg bewust bent van je gevoelens/identiteit, stress, geweld, gebrek aan steun, eenzaamheid … De mate waarin de maatschappij je aanvaardt, is belangrijk. Het maakt een wereld van verschil als homoseksualiteit aanvaardbaar en bespreekbaar is.

Hulp op komst

. Holebifoon biedt je een luisterend oor en kan je eventueel doorverwijzen. Contactgegevens vind je op de achterflap. Je kan ook terecht bij de Kinder- en Jongerentelefoon (102) of bij Tele-Onthaal (106). . Met vragen over zelfmoord kun je terecht bij de Zelfmoordlijn 02-649 95 55 of op de site www.zelfmoordpreventie.be. . Voor een goed gesprek kun je terecht in Centra Algemeen Welzijnswerk (www.caw.be), Jongeren Advies Centra (www.jac.be) en Centra Morele Dienstverlening (www.uvv.be). . Ook je netwerk van vrienden, familie en kennissen is erg belangrijk. Uit onderzoek blijkt dat het goed is voor je welzijn om zowel holebi’s als hetero’s in je netwerk te hebben.

Pierre (67) “Ik heb drie levens gehad: één voor mijn huwelijk, één tijdens mijn huwelijk en één nu. En ik voel me goed. Ik ben negentien jaar getrouwd geweest met een vrouw. Ik ben getrouwd uit liefde, niet voor de schijn. Ik zag haar graag en zie haar nog graag. Nu heb ik een vriend. Ik viel zowel bij mijn vrouw als bij mijn vriend voor hun persoon. Voor mezelf heb ik er nooit een probleem van gemaakt. Ook mijn omgeving niet. Mijn vader heeft het uiteindelijk ook aanvaard. Op het einde van mijn huwelijk, toen ik 40-50 was, heb ik wat problemen gehad. Ik heb me lang schuldig gevoeld tegenover mijn vrouw en dochter. Een scheiding is altijd pijnlijk, of je nu hetero of homo bent. Maar nu voelen we ons allebei terug goed. Zij is hertrouwd en ik heb mijn vaste vriend. Ik ben meer dan eenentwintig jaar bij dezelfde man nu. Had iemand mij op mijn dertigste gezegd dat ik later een man zou hebben, ik had het nooit geloofd. Toen ik twintig was, was het ondenkbaar om als homokoppel ergens binnen te komen. Er is veel veranderd, maar de mentaliteit van de mensen moet nog veranderen. Ze moeten toleranter zijn. Mensen hebben veel verkeerde gedachten over wat ‘holebi’ is.”

tijdslijn

1879

Magnus Hirschfeld richtte de eerste organisatie op die tegen antihomowetten protesteerde: het Wissenschaftlich-humanitäre Komitee.

18

19 Op

school

Eén op de vijf leerkrachten zegt niets over zijn homo- of biseksualiteit op school. De andere vier op de vijf die dat wel doen, vertellen het vaak maar aan enkele personen. Zo’n 28 % van de holebileerkrachten uit het onderzoek betreurt de eigen homo- of biseksualiteit. (Greet De Brauwere, Hogeschool Gent, 2002)

Stilte in de klas!

Lessons in love

Holebi’s op de schoolbanken hebben het niet makkelijk, want jongeren staan niet altijd even positief tegenover holebi’s. Dat blijkt uit onderzoek. Veel holebischolieren zwijgen daarom over hun seksuele voorkeur. De reacties van vrienden en klasgenoten zijn niet altijd voorspelbaar.

Eén op de twee 16-jarigen staat positief tegenover holebirechten. Eén op de drie 16-jarigen staat uitgesproken negatief tegenover holebirechten. Jongens zijn minder tolerant dan meisjes. (Marc Hooghe, KUL, 2007)

Homoseksualiteit staat als thema vermeld in de vakoverschrijdende eindtermen van de tweede en derde graad secundair onderwijs. Het is dus de taak van de leerkracht dat thema aan bod te laten komen in de les. Je kunt één les geven over holebi’s, maar het is interessanter om het thema te integreren. Het thema kan immers in heel wat vakken aan bod komen. Er bestaat heel wat educatief materiaal om je als leerkracht op weg te zetten. Je kunt ook een holebi-jongere laten getuigen, of een film tonen. Leuke films om mee te werken zijn ‘Summerstorm’ (2004), en ‘Imagine me and you’ (2005). In het lager onderwijs kun je aan de slag met de map ‘Maarten heeft twee mama’s’ (Holebifederatie, 2005).

Scholierenenquête: 3 op 4 heeft schrik

In 2004 onderzocht Koen Pelleriaux (UA) de situatie van holebi-jongeren op school. Aan alle scholieren werd gevraagd of ze hun coming-out zouden doen als ze holebi waren. Drie op de vier zou dat niet durven zeggen tegenover hun klasgenoten. Veertig procent denkt bovendien dat hun leerkrachten negatief zouden reageren. Het goede nieuws is dat 70% het thema bespreekbaar vindt op school. Uit het onderzoek bleek ook dat contact met holebi’s de stereotiepe beeldvorming over die groep kan doorbreken. Wie holebi’s kent, zal dus positiever tegenover de holebigemeenschap staan.

voor leerkrachten een overzicht van educatief materiaal is opgenomen op

Holebileerkrachten

www.holebifederatie.be/dossiers/onderwijs voor leerlingen boek ‘Zij en haar’ (Dirk Bracke, Infodok/Davidsfonds, 2005) boek ‘De dagen van de Bluegrass liefde’ (Edward van de Vendel, Querido, 1999)

Holebileerkrachten vrezen slechte reacties van directie en schoolbestuur of discriminatie als ze hun comingout doen. Dat blijkt uit onderzoek.

tijdslijn

1894 - 1956

Alfred Kinsey, bioloog en seksuoloog uit de Verenigde Staten, deed een grootschalig onderzoek naar de seksuele beleving en seksuele identiteit van mensen. De film ‘Kinsey’ (1994) vertelt over de taboes waar hij op stuitte. Hij was een pionier, maar de wetenschappelijke waarde van zijn werk is omstreden.

1940 - 1945 WO II

De nazi’s arresteerden tijdens de Tweede Wereldoorlog meer dan 100.000 homomannen. Ze kregen een roze driehoek op hun plunje.

20

21 Op het

werk

Schoolbeleid

Vertel ik het of vertel ik het niet?

Een open klimaat creëren is niet alleen de taak van de leerkracht, maar van de hele school, dus ook van directie. “Een school kan haar beleid doorlichten door te antwoorden op de volgende vragen: . Welke info krijgen de leerlingen over homoseksualiteit en hoe zorgvuldig verspreidt de school die informatie? . Hoe wordt systematisch aandacht besteed aan homoseksualiteit in het beleid van de school? . Hoe bevordert de directie een respectvolle omgang binnen en tussen alle niveaus van de school? . Waar kunnen leerlingen met vragen of problemen over hun seksuele identiteit terecht en hoe zijn leraren op die vragen voorbereid?” Uit ‘Het doet hier alles’ (Frits Prior, APS, 2005) Een goede school maakt werk van een veilig schoolklimaat voor alle leerlingen. Als leerkrachten alert zijn voor holebi-onvriendelijke reacties (bijvoorbeeld discriminerend of kwetsend taalgebruik) bij de leerlingen en daar op een doeltreffende manier op reageren, dragen ze een boodschap van respect en verdraagzaamheid uit. Ook de manier waarop een school omgaat met leerlingen die twee mama’s of twee papa’s hebben, maakt een groot verschil.

Mensen zijn geen machines. De meeste mensen weten van hun collega’s of ze een relatie hebben, of ze kinderen hebben, of ze graag kleren kopen, noem maar op. We brengen soms meer tijd door op het werk dan thuis. Holebi’s moeten de moeilijke keuze maken of ze hét vertellen of niet. Doen ze dat wel, dan lopen ze het risico op afwijzing, discriminatie, ongeloof. Doen ze het niet, dan ontlopen ze wel afwijzing, maar kunnen ze moeilijk gerust door het leven gaan. Als je een groot deel van je leven angstvallig verzwijgt, heb je daar ook stress van. De angst dat de collega’s of de baas het te weten zullen komen, zorgt ervoor dat verborgen holebi’s zich niet goed in hun vel voelen op het werk.

38,9% van de respondenten is volledig open op het werk over zijn seksuele geaardheid. 39,1% is open tegen een aantal collega’s. 22% van de werkenden doet geen coming-out op de werkvloer. (Zzzip onderzoek, Universiteit Gent, 2006)

Het roze plafond

Steeds meer hoor je de term ‘roze plafond’, analoog met het ‘glazen plafond’ voor vrouwen. Die plafonds zouden mensen met bepaalde kenmerken, zoals holebi’s of vrouwen, systematisch verhinderen om carrière te maken en topfuncties in te nemen. Een van de aanwijzingen daarvoor is het kleine aantal vrouwen en holebi’s dat een topjob heeft. Niet alle personen die een hoge functie vervullen, komen er voor uit dat ze holebi zijn. Daarom is meer onderzoek hierover noodzakelijk.

www.klasse.be www.tolerantescholen.net www.gayandschool.nl www.vrolijkescholentest.nl tijdslijn

1953

Oprichting van de eerste Belgische holebigroep door Suzan Daniel.

1969

New York: de Stonewall-rellen vonden eind juni plaats bij de ontruiming van de gaybar The Stonewall Inn door de politie. Na jaren van getreiter en geweld door de politie besloten holebi’s en travestieten terug te vechten. Wereldwijd zijn die rellen een voorbeeld geworden voor holebidemonstraties en Prides.

22

23

“In onze sector werk je in team, je spendeert acht tot tien uur per dag met een collega en je praat over van alles. Hoe kun je dan zwijgen over je vriend?” Koen (42)

Wat kunnen ondernemingen doen?

Ons land heeft enkele wetten die pesten en discriminatie op de werkvloer verbieden. Ondernemingen beschikken over vertrouwenspersonen en preventieadviseurs om de werkvloer pestvrij te houden. Onderzoek leert dat holebi’s zich veiliger voelen als hun bedrijf zich openlijk als holebivriendelijk uit. Dat kan door posters op te hangen of holebi’s te vermelden in een non-discriminatiecode. De meeste holebi’s steken eerst hun voelsprieten uit om te zien of het klimaat gunstig is en zullen dan pas hun homoseksualiteit openlijk bespreken.

“Er waren eens 2 homo’s…”

Wat doe ik als mijn baas een flauwe homomop vertelt?

brochure ‘All Clear. Lesbians, Gays & Bisexuals at Work.’ (2006). Te bestellen bij www.frittfram.se tijdslijn

1970

Will Ferdy deed als eerste Vlaamse artiest zijn coming-out op de BRT in de reportage ‘Zo zijn’.

Bert (33) Waarvoor staat IBM Eagle? “IBM Eagle is de wereldwijde werknemersvereniging van holebi’s die bij IBM werken en staat voor ‘Employee Alliance for Gay, Lesbian, Bisexual and Transgender Empowerment’. Er zijn afdelingen van Eagle in meer dan 20 landen en meer dan 100 steden. Hier in België bestaan we drie jaar en organiseren we bijeenkomsten en uitstapjes. Daarnaast zjin we ook een gesprekspartner bij het diversiteitsbeleid en ondersteunen we bijvoorbeeld onderzoek naar het holebibeleid van ondernemingen. IBM wil de best mogelijke mensen aantrekken, ongeacht seksuele voorkeur of identiteit, en we willen dat iedereen zich goed in zijn of haar vel voelt. Als iemand de keuze wil maken om zijn coming-out te doen op de werkvloer dan kan dat binnen IBM, en geniet het de volle steun van de bedrijfstop. Dankzij Eagle is er volop ruimte voor debat en communicatie.” Jullie spreken over “the cost of thinking twice”. Wat betekent dat? “Ik vind het altijd opvallend dat zoveel holebi’s out zijn, behalve tegenover hun collega’s of baas. En dan moet je altijd twee keer nadenken wat je zegt als iemand vraagt wat je tijdens het weekend gedaan hebt, of je kinderen hebt, enzovoort. Er kruipt enorm veel energie in het afschermen van een stuk van je leven of in het aannemen van een dubbele identiteit. Dat is de kost van twee keer te moeten nadenken bij alles wat je zegt.”

24

25 Alle Belgen gelijk

voor de wet “Je mag nu de bruid kussen…

“Holebi’s worden toch niet meer gediscrimineerd?”

Holebi’s kunnen in België nu alles wat hetero’s kunnen: trouwen, kinderen adopteren, niet trouwen, erven, samen een huis kopen. Dat kan tellen als gelijkstelling. Je grote liefde kussen terwijl honderd familieleden en vrienden je toejuichen doet veel holebi’s ongelooflijk deugd.

Elke discriminatie is er één teveel. Holebi’s melden nog altijd discriminaties. Onderzoek vertelt ons dat er nog veel vooroordelen leven. Het werk is een typische plek waar discriminatie voorkomt, maar ook scholen en verenigingen zijn niet altijd veilige plaatsen voor holebi’s. (Zie ook: ’Op school’ (pag. 18), en ‘Op het werk’ (pag. 21)).

… maar liefst niet op straat”

Huwelijk, adoptie en de antidiscriminatiewet werden goedgekeurd tussen 2003 en 2006. Omdat dat nog niet lang geleden is, kunnen de meeste holebi’s zich nog andere tijden herinneren. Veel Belgen hebben niets tegen holebi’s, maar het brengt hen in verlegenheid als twee vrouwen elkaar kussen in hun café. Of ze vinden dat mannen homo mogen zijn, als ze zich niet te vrouwelijk gedragen. Uit het VRIND-rapport 2006 blijkt dat zo’n 65% van de Vlamingen het goed vindt dat holebi’s kunnen trouwen. Maar tegelijkertijd vindt zo’n 48% dat holebi’s niet te veel ophef mogen maken over hun seksuele voorkeur.

“Er zijn anderen die het veel moeilijker hebben”

De wet

Tegenstanders van de antidiscriminatiewet vinden dat zij niet langer kunnen zeggen wat ze willen over holebi’s. Nochtans is het niet verboden om je mening te geven over holebi’s, ook niet als die afwijzend is. Wat niet mag, is aanzetten tot geweld tegen holebi’s. Je mag dus wel beweren dat holebi’s niet bestaan of ziek zijn, maar je mag niet oproepen om hen uit te roeien. De holebibeweging vindt het goed dat die vrije meningsuiting er is, zo kan ze zelf ook haar mening geven. Wel betreurt ze het als hooggeplaatste of bekende personen zich negatief uitlaten over holebi’s. Die uitspraken komen hard aan bij holebi’s die het moeilijk hebben met zichzelf of met hun omgeving. Het kan ervoor zorgen dat zij niet durven zijn wie ze zijn.

Of mensen met een handicap bijvoorbeeld het nog moeilijker hebben dan holebi’s, doet niet ter zake. Iedereen verdient dezelfde kansen. Het is zelfs zo dat, als je tot meer dan één minderheidsgroep behoort, je kans op achterstelling en discriminatie vergroot. Reden te meer om elke vorm van ongelijke behandeling te bannen.

“Ik mag toch zeggen wat ik wil!”

Discriminatie is verboden. Die antidiscriminatiewet stamt uit 2003. De wet moet ervoor zorgen dat iedereen gelijke kansen krijgt. Niemand kan bijvoorbeeld weigeren om je een huis te verhuren of een job te geven omdat je holebi bent. Alle lidstaten van de Europese Unie moeten zo’n wet hebben over alles wat met werk te maken heeft. De Belgische antidiscriminatiewet gaat verder dan dat.

tijdslijn

1973

Op 15 december beslist de American Psychiatric Association om homoseksualiteit te schrappen als psychiatrische ziekte uit de lijst DSM III (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders).

1976

De Rooie Vlinder, een socialistisch-feministische actiegroep voor de bevrijding van homoseksualiteit, werd opgericht. Na de ontbinding van de Rooie Vlinder in 1981 nam het Roze AktieFront (RAF) de militante fakkel over.

26

27 Holebi’s en

“Je gaat toch geen discriminatiemelding doen omdat je uitgelachen wordt op straat? Dan zou ik een voltijdse baan hebben. Het gebeurt maar al te vaak dat mensen een opmerking maken als ik met mijn vriend hand in hand loop.” Kevin (29)

geloof Gelovige holebi’s

“Help, ik word gediscrimineerd!”

Holebi’s en geloof: het kan een moeilijk huwelijk zijn, maar dat is het niet altijd. Er zijn gelovige holebi’s die beide werelden verenigen en die er motivatie uit halen. In ons land bestaan verschillende geloofsverenigingen voor holebi’s. Er bestaan ceremonies voor homohuwelijken, en de Pride gaat traditioneel van start met een kerkviering

Een discriminatie melden is eenvoudig. Je kunt dat doen bij het discriminatiemeldpunt van de Holebifederatie of bij het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding. Dat centrum is bij wet opgericht om die meldingen te behandelen. De Holebifederatie werkt met dat centrum samen en verwijst holebi’s door. Haatdragende uitlatingen op het internet kun je melden bij Cyberhate. De meldpunten behandelen je melding heel discreet en ondernemen nooit stappen zonder jouw toestemming. Ze stappen ook niet onmiddellijk naar de rechtbank. Veel problemen raken trouwens best opgelost door bemiddeling. Vraag je niet af of het wel de moeite waard is. Ook als je melding niet tot een sensationele rechtszaak leidt, neemt het centrum ze op in de lijst met meldingen.

Te boek

Een bloemlezing uit verschillende godsdiensten geeft geen fraai beeld van holebi’s en dat is niet het monopolie van de islam. Een voorbeeld uit het Oude Testament: Leviticus 20:13: ‘Wanneer ook een man bij een manspersoon zal gelegen hebben (…), zij hebben beiden een gruwel gedaan’. Religieus geïnspireerde vooroordelen steunen op traditionele ideeën over mannen en vrouwen en op de overtuiging dat God de wereld heeft geschapen voor man en vrouw om zich voort te planten. Veel gelovige holebi’s hebben het moeilijk met het standpunt van hun geloofsleer, of dat nu een katholiek, joods, islamitisch of ander standpunt is.

Het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding voert regelmatig campagnes om de antidiscriminatiewet beter bekend te maken.

www.diversiteit.be www.cyberhate.be

“De islam heb ik niet naast me neergelegd, ik vind het nog steeds een hele mooie godsdienst. De islam moet je echter vooral bevrijden. En ik ben pas bevrijd nu ik aan mijn homogevoelens heb toegegeven. Volgens mij wil de islam dat ook, dat je toegeeft aan je gevoelens, dat je jezelf bent en je gelukkig voelt.” Mimoun, ‘Mijn geloof en mijn geluk’, pag. 104 tijdslijn

1977

Op 16 januari ontstond de Federatie Werkgroepen Homofilie (FWH), een koepelorganisatie van Vlaamse en Brusselse holebigroepen die opkwam voor gelijke rechten. Later noemde de koepel zich de Holebifederatie.

1978

Op 18 maart vond de allereerste internationale homodag plaats in Gent. Ondanks een bomalarm was de dag met meer dan tweeduizend aanwezigen een succes.

28

29

Saddie Choua maakte een documentaire ‘Mijn zus Zahra’. De zus van Saddie is lesbisch en dat zorgde voor opschudding in haar Marokkaans-Belgische gezin. “Sommige allochtone holebi’s zouden waarschijnlijk niets liever hebben dan openlijk als holebi te kunnen leven, te trouwen met iemand van hetzelfde geslacht en een gewoon leven te leiden… Misschien is dat wel toekomstmuziek, maar zover staan we nog niet en we kunnen het ook niet forceren. Allochtone holebi’s vinden momenteel vooral rust in het niet uit de kastkomen.” ZiZo, mei-juni 2006

“Aaron is een joodse gelovige voor wie zijn homoseksualiteit geen probleem is, en die over het algemeen pragmatisch omgaat met de voorschriften van zijn geloof. Niettemin hecht hij wel erg aan de bijbehorende symbolen en rituelen: lekker koosjer eten, een keppeltje (gecombineerd met vlotte jeans en t-shirt) en een huis vol prachtige joodse kandelaars en andere attributen.” ZiZo, januari-februari 2007

www.holebifederatie.be/groepen

Via deze link kun je op zoek gaan naar een vereniging voor gelovige holebi’s.

Geschiedenis of niet?

www.motief.org

De geschriften van de drie grote monotheïstische godsdiensten dateren uit samenlevingen die totaal anders waren dan de onze. Je zou ze dus op een andere, minder dwingende manier kunnen interpreteren in onze tijd. Dat is waar gelovigen die holebi’s niet willen uitsluiten, voor pleiten.

Vzw Motief is erkend door het Ministerie van Cultuur als landelijke vormingsinstelling, gespecialiseerd in het thema ‘geloof en samenleving’.

www.rentapriest.be

De officiële standpunten

Bij deze vzw kun je een viering aanvragen.

Naast de geschriften heeft ook het hoofd van de katholieke kerk, de paus, een uitgesproken negatieve mening over homoseksualiteit. Binnen de islam zijn er verschillende stromingen, en in verschillende landen worden de geschriften aangegrepen om homoseksualiteit af te wijzen. Toch zijn er binnen die verschillende godsdiensten mensen die wél tolerant zijn, net zoals er heel wat ongelovige homofoben rondlopen. Het is eerder een scheidingslijn tussen progressief en conservatief, die je ook bij niet-gelovigen vindt.

boek ‘Mijn geloof en mijn geluk’ (Imad el Kaka en Hatice Kursun, Schorer, 2002) In dit boek vertellen islamitische meisjes en jongens over hun homoseksuele gevoelens. tijdslijn

1979

Met de slogan ‘Janetten tegen de raketten’ namen tal van holebi’s deel aan de antirakettenbetoging te Brussel.

1980

Eerste Roze Zaterdag-optocht in Brussel. In 1996 werd de naam Belgian Lesbian and Gay Pride in het leven geroepen.

30

31 Ben jij

uniek? Een zootje ongeregeld

Holebi’s zijn geen eenheidsworst. Ze zijn jong, maar niet voor eeuwig. Ze zijn homo, maar misschien ook niet voor altijd. Ze zijn vrouw, maar willen dat misschien niet blijven. Ze zijn getrouwd of ze gruwen van vaste relaties. Ze houden van onderdanige seks in een anonieme bar, maar overdag zijn ze je baas.

Q van Queer

De letter ‘Q’ staat voor Queer of Questioning. Queers willen zich niet in hokjes, ook niet in holebihokjes laten duwen. Hun seksuele geaardheid, soms ook hun biologisch geslacht, is een vraagteken. Het doet er niet toe.

Jij daar: naam! Geslacht! Seksuele geaardheid!

Wil je graag dat iedereen voor eens en voor altijd kleur bekent, dan krijg je de meeste mensen wellicht wel in een hokje. Met een beetje wringen, aan de hokjes én aan de mensen. En dan moet je maar hopen dat ze erin blijven en niet teveel lawaai maken.

Het voordeel van de twijfel

Elke keer als iemand uit zijn hokje komt, gebeurt er iets interessants. Een man toont zijn vrouwelijke trekjes, een vrouw blijkt een man te zijn. Veel mensen vinden dat verwarrend, maar voor anderen is het bevrijdend, of ze nu homo of hetero zijn. Een man hoeft niet stoer te zijn, een homo hoeft er niet per se verwijfd uit te zien, een lesbienne mag best mannelijk zijn. Niemand zou je mogen aankijken op je geslacht.

De macht van het getal

Zijn al die lesbiennes, homo’s, biseksuelen, transseksuelen, aseksuelen en occasionelen een kleine en dus verwaarloosbare minderheid? Het hangt er van af hoe je het bekijkt. Zonder hokjes heeft iedereen iets van de andere kant in zich. Een stukje man of vrouw, homo of hetero, iets meer of iets minder. tijdslijn

1986

Eerste Lesbiennedag in Gent.

kapper

32

33 Holebi’s

“Er zijn een boel lesbische speelsters in Amerika, dat wéét ik, maar niemand komt ervoor uit. In mijn ploeg weet iedereen het - dat is geen probleem - maar je weet nooit hoe de buitenwacht in de VS zou reageren.” Basketbalspeelster Ann Wauters, Humo, 24 mei 2005

ontmoeten The only gay in the village

Games en OutGames. Sport wordt er gecombineerd met veel cultuur en animatie. En iedereen is er welkom, ook heterosporters. Sinds juli 2007 heeft Vlaanderen ook een sportcharter, of ‘gemeenschappelijke verklaring over de gelijke behandeling van hetero- en holebiseksualiteit in de sport’. Dat charter is ondertekend door diverse sportfederaties, waaronder de voetbalfederatie.

De ene holebi is de andere niet. De ene vindt het leuk en belangrijk om andere holebi’s te ontmoeten in het verenigingsleven. De andere gaat liever alleen op stap. Een holebigroep kan belangrijk zijn in een bepaalde fase van je leven (bijvoorbeeld bij je coming-out) en later minder belangrijk worden. Het is wel zo dat een sociaal netwerk erg belangrijk is. Uit onderzoek blijkt bovendien dat het goed is voor je welzijn om zowel holebi’s als hetero’s in je netwerk te hebben.

www.gaygames.com www.eurogames.info

“Waarom kruipen holebi’s toch altijd zo bijeen?”

Mensen met dezelfde interesses en identiteit gaan graag met elkaar om. Ook in de ‘gewone’ wereld zijn er allerlei clubs en verenigingen. Holebi’s voelen zich doorgaans meer op hun gemak in holebicafés of holebigroepen. Daar kunnen ze zichzelf zijn, zonder angst voor agressie of discriminatie. Bovendien hoeven ze daar geen uitleg te geven over hun holebi-zijn en kunnen ze elkaar al eens zoenen zonder reacties te krijgen. Dat werkt bevrijdend en ontspannend. Zo’n holebicafé is ook handig als je op zoek bent naar een lief, want het aanbod is er lekker groot!

Homo’s achter het fornuis, lesbo’s op de moto

Er zijn groepen voor alle soorten holebi’s: voor holebi-jongeren, holebi-ouderen, lesbiennes, ouders van holebi’s, holebi’s in een heterohuwelijk, allochtone holebi’s, bi’s, gelovige holebi’s, sportende holebi’s, AA-holebi’s, holebistudenten, holebinatuurliefhebbers, toneelspelende holebi’s, holebimanagers … Rond bepaalde thema’s zijn er ook speciale praat- en onthaalgroepen.

Mietjes en macho’s (m/v)

Holebi’s voelen zich soms onwennig in gewone verenigingen, zoals sportclubs. Ze zijn bang voor opmerkingen over holebi’s of vrezen dat anderen problemen maken in de kleedkamer. Veel sportverenigingen hebben een sterke machocultuur. Dat is bij de ene sport al wat erger dan bij de andere. In België heeft geen enkele homovoetballer zijn coming-out al gedaan. Sportende holebi’s kunnen zich met elkaar meten in diverse internationale holebisporttoernooien. Er zijn EuroGames, Gay

tijdslijn

1989

Op zondag 20 augustus vielen een tachtigtal rijkswachters de discotheek Le Délire in Aalbeke binnen, een discotheek die elke zondag druk bezocht werd door homomannen. De razzia, bedoeld om druggebruikers en dealers op te sporen, verliep extreem agressief. De Liga voor Mensenrechten sprak achteraf over een discriminerende actie tegen homo’s.

1994

Wel Jong Niet Hetero, een landelijke jongerenorganisatie voor en door Vlaamse en Brusselse homo’s, lesbiennes en bi’s werd in het leven geroepen.

34

35 “Ik denk dat de meesten hun holebivriendenkring grotendeels te danken hebben aan het internet. Het is gemakkelijk om iemand aan te spreken op de chat of op een forum omdat er een stukje ‘anonimiteit’ is. Via de chat heb ik een paar vrienden gevonden die ik voor geen geld ter wereld zou willen missen.” Stijn (17)

“Internet geeft de mogelijkheid om in contact te komen met andere homo’s zonder dat je daarvoor buiten hoeft te komen. Eén van de getrouwde mannen uit mijn onderzoek heeft zich nooit in bars of andere plaatsen vertoond, hij vond zijn partners via internet.” Veronique Berth over haar onderzoek homomannen 50+ in ZiZo, maart-april 2007

Wat doen ze daar allemaal?

Chatten

Je kunt het zo gek niet bedenken of het bestaat. Holebi’s sporten (voetbal, volleybal, badminton, fitness, worstelen, zwemmen, hiken, fietsen, yoga …), zingen in koren, wandelen in de natuur, lezen boeken in de holebibib, maken samen radioprogramma’s, maken ritjes met de motorfiets, koken, leggen een kaartje of gaan biljarten. Of ze gaan gewoon een pint pakken. Of ze trekken hun stoute schoenen aan en gaan dansen op een holebifuif!

Lees eerst de tips op www.weljongniethetero.be/chattips www.place.to.be www.onlygirls.be www.gayid.eu www.gaydar.b www.chatguy.be

Gay gps

Je vindt info over holebigroepen en hun activiteiten . in holebitijdschriften, . op www.holebifederatie.be/kalender/, . op forums voor holebi’s (van jong tot oud), . in chatrooms.

Ontmoet je mensen toch liever in real life? Sommige regio’s hebben een ontmoetingsplaats voor de holebigemeenschap: Casa Rosa in Gent, Het Roze Huis in Antwerpen, Het Nieuwe Huis in Hasselt, het Regenbooghuis in Brussel en Polaris in Oostende (opent in 2008). Adressen vind je achteraan.

holebitext

jongerenforum

Kijk eens op Holebitext via teletekst van Eén en Canvas (pag. 739 en pag. 738), en VT4 en VijfTV (pag. 280).

www.weljongniethetero.be/forum

tijdslijn

1995

2 mei 18u22, eerste oproep voor de Holebifoon, een informatie- en hulplijn voor mensen met vragen over homoseksualiteit.

1996

Anne Van Asbroeck was de eerste Vlaamse minister van Gelijke Kansen. Holebi’s waren van bij het begin een belangrijke doelgroep.

36

37 Seks en

45% van alle holebi’s heeft een uitgesproken kinderwens. Bij jongeren onder de 26 jaar is dat zelfs 60% (Zzzip onderzoek, Universiteit Gent, 2006)

relaties Wat doen die holebi’s toch met elkaar?

Wie is nu het mannetje bij jullie?

Niets menselijks is hen vreemd, net als hetero’s. Holebi’s zijn wel of niet monogaam, spreken daarover met hun partner of niet, hebben wel of niet een partner, willen graag veel seks of helemaal niet, vieren hun diamanten jubileum of kunnen hun aantal onenightstands niet meer bijhouden.

Als de man in de relatie degene is die de vuilnisbakken buitenzet en de belastingaangifte invult, dan moet er bij holebikoppels strootje getrokken worden. Holebi’s kunnen zich niet beroepen op een vastgeroest heteropatroon en zullen er daarom gemakkelijker van afwijken. Of misschien ook niet. Met vallen en opstaan. In onderlinge overeenstemming of met veel gekibbel. Net als bij hetero’s.

Het is toch niet hetzelfde!

Mannen en vrouwen

In onze samenleving leven er nog altijd flink wat oordelen over wat nu precies mannelijk en wat nu precies vrouwelijk is. Misschien zet je moeder de vuilnisbak buiten en kookt je vader. Toch zijn het in veel gezinnen vrouwen die deeltijds gaan werken om voor de kinderen te zorgen en vullen de mannen de belastingaangifte in. Als holebi’s experimenteren met die rollen, valt dat op. Er zijn lesbiennes die zich mannelijk gedragen, maar er zijn ook heterovrouwen met een meer dan gemiddelde mannelijke uitstraling.

Er zijn lesbiennes die bars afschuimen en een niet-aflatende drang naar seks hebben. Er zijn ook homo’s die hun leven lang met één en dezelfde man elke avond televisie kijken. Tot zover de individuele tegenstellingen. Binnen de homocultuur gaat het er wel degelijk anders aan toe dan binnen de lesbische cultuur. Voor mannen zijn er meer gelegenheden om (anonieme) seks te hebben dan voor vrouwen. Mannen hebben over het algemeen een lagere drempel om seks te hebben. Vrouwen zijn veeleisender en willen graag wat intimiteit. Twee mannen of twee vrouwen samen betekent dus dubbelop. Dubbel zoveel zin in seks of dubbel zoveel intimiteit, maar niet altijd en bij iedereen.

De heer en mijnheer Janssens

Holebi’s kunnen trouwen en kinderen adopteren in België. In ons land hebben ze dezelfde rechten als hetero’s. Holebi’s kunnen ook huwen met hun partner uit een ander land, maar in veel landen wordt dat huwelijk niet erkend.

‘Meer dan gewenst: handboek voor lesbische en homoseksuele ouders.’ (Hans Warmerdam en Annemies Gort, Schorer, 1998)

© Vero tijdslijn

1997

Ellen DeGeneres, Amerikaanse actrice en stand-up comédienne, deed in 1997 haar coming-out. Tegelijkertijd kwam ook het hoofdpersonage in de televisieserie Ellen (Ellen Morgan, gespeeld door DeGeneres) uit voor haar geaardheid. Velen prezen DeGeneres voor haar moed, maar ze kreeg ook veel tegenwind en de serie ‘Ellen’ werd stopgezet. Na een moeilijke periode maakte ze haar come-back in de populaire ‘The Ellen DeGeneres Show’.

2000

De eerste Roze Huizen openden hun deuren. Op 24 maart opende Casa Rosa in Gent, op 23 september Het Roze Huis in Antwerpen. Later kregen ook Brussel, Hasselt en Oostende een Roze Huis.

38

39 Over

“Ik hou vast aan vaste waarden. Ik heb liever een goede vriendschap dan een onenightstand.” Pierre (67)

de grens

“Een onenightstand? Daar ben ik wel voor te vinden, ja.. en dat moet ook kunnen binnen een relatie vind ik. Zolang je er maar open over bent en goede afspraken maakt.” Liesbet (28)

It’s a sad planet

Veilig vrijen voor mannen

Hiv en geslachtsziekten komen vaker voor bij homomannen, maar is nog altijd een taboe. Daarom is het belangrijk om te weten wat veilig vrijen is en om erover te praten met je (seks)partner. In een moment van opwinding of ultieme aanbidding zijn al veel condooms vergeten. Als je vragen hebt hierover, kun je de Veilig Vrijenlijn bellen op 078-15 15 15.

In België ziet het er de laatste jaren rooskleurig uit voor holebi’s. Koppels van hetzelfde geslacht kunnen trouwen en kinderen adopteren. En de Belgische wet zegt dat je holebi’s niet mag discrimineren. Maar in andere landen is de situatie dikwijls niet zo rooskleurig. Vaak staan er zware straffen op homoseksueel gedrag. In minstens 85 landen ter wereld staat homoseksualiteit in de strafwet. Holebi’s krijgen gevangenisstraf of worden opgejaagd door het leger. In sommige landen kun je zelfs de doodstraf krijgen omdat je holebi bent.

www.mannenseks.be

Dit is een site voor homomannen van Sensoa, het Vlaams service- en expertisecentrum voor seksuele gezondheid en hiv (www.sensoa.be).

Veilig vrijen voor vrouwen

Lesbiennes lopen minder kans op hiv-besmetting, maar kunnen best oppassen, ook voor soa’s (seksueel overdraagbare aandoeningen). Ook voor hen heeft de Veilig Vrijenlijn tips. Lesbiennes kunnen het best regelmatig naar de gynaecoloog gaan. Het is niet zo dat alleen vrouwen die met een man vrijen daar baat bij hebben. Lesbiennes die geen kinderen krijgen, lopen bovendien een verhoogd risico op borstkanker. Preventief doktersbezoek is dus belangrijk.

‘Lesbische seks. Een praktisch handboek.’ (Mirjam Hemker en Mariette Hermans, Schorer, 2003)

geen info legaal huwelijk geregistreerd partnerschap geen geregistreerd partnerschap illegaal lichte straf zware straf gevangenisstraf doodstraf

tijdslijn

2003

Een historisch jaar voor de holebi-emancipatie! Seksuele geaardheid werd opgenomen in de antidiscriminatiewet. De eerste holebikoppels stapten in het huwelijksbootje.

2004

‘The L Word’, een populaire Amerikaanse soapreeks over lesbiennes, verscheen voor het eerst op de Vlaamse televisie.

40

41 Peter (45)

Culturele verschillen?

Homoseksualiteit is in onze westerse maatschappij vooral een kwestie van identiteit, het is iets dat je persoonlijkheid bepaalt, dat je bent. Elders ligt de nadruk meer op doen dan op zijn. In sommige culturen wordt voor homoseksualiteit een oogje dichtgeknepen, als je er maar over zwijgt. Soms wordt het als overgangsfase op de weg naar de volwassenheid beschouwd. Nog elders op de planeet ben je alleen een homo als je passief bent tijdens het seksuele verkeer, niet als je zelf mannen neukt. Of soms bestaan lesbische relaties wel, maar zijn ze zo goed als onzichtbaar. Ook religie heeft een grote impact op die culturele verschillen (zie ‘Holebi’s en geloof’, pag. 27).

www.humanrightswatch.org www.ilga.org

ILGA overkoepelt holebigroepen wereldwijd (International Lesbian and Gay Association)

filmtip ‘Brokeback Mountain’ (2005) ‘Les Filles du Botaniste’ (2006) tijdslijn

2005

In april 2005 lanceerde de Vlaamse jongerenzender Jim TV in samenwerking met Wel Jong Niet Hetero voor het eerst een programma voor holebi-jongeren: ShOut!

“Wish is de Werkgroep Internationale Solidariteit met Holebi’s. We komen op voor de rechten van holebi’s wereldwijd, op basis van solidariteit en actie. In België vragen we aandacht voor de landen waar de rechten van holebi’s nog steeds geschonden worden. Het gaat dan om discriminatie, vervolging, gevangenisstraf en doodstraf. Hiervoor werken we samen met Amnesty International. Wish werkt ook met holebi asielzoekers, politiek vluchtelingen en mensen zonder papieren. We zorgen voor juridische ondersteuning, verwijzen voor psycho-sociale, medische en religieuze steun. Wij krijgen veel vragen vanuit Fedasil, OCMW’s, asielcentra, Rode Kruis-centra, en van individuele asielzoekers. Die komen bij wish terecht via het onthaal van Het Roze Huis en de Holebifederatie. We krijgen ook erkenning van het Gelijke Kansenbeleid van de Vlaamse Regering. Daarnaast doen we aanbevelingen aan het Commissariaat Generaal voor de Vluchtelingen in het kader van erkenningsof regularisatieprocedures. Tenslotte is er nog onze Noord-Zuid werking, waarmee we jonge holebigroepen ondersteunen in landen waar holebi’s zich moeilijk kunnen verenigen. Wij hebben heel vaak persoonlijk contact met buitenlandse holebi’s, bijvoorbeeld wanneer ze als asielzoeker onze steun vragen hier in België, of via onze contacten met buitenlandse groepen. We organiseren ook uitwisselingsbezoeken, bijvoorbeeld met Uganda, Kenia, Ivoorkust en Kameroen. Iedere maand zet wish een sociale activiteit op poten waarin holebi-asielzoekers en sympathisanten elkaar kunnen ontmoeten. Dat gebeurt natuurlijk met respect voor privacy en discretie. Daar worden heel wat ervaringen uitgewisseld. Het laat de asielzoekers toe om zich verder te integreren, en om iets terug te doen voor andere gevoelsgenoten.” Alle informatie via Het Roze Huis (adressen achteraan) of via www. hetrozehuis.be/wish

42

43 Fast

Zal de holebibeweging ooit overbodig zijn?

forward >>

“Wat mij betreft, is er nog weinig bestaansreden voor die beweging. We kunnen trouwen, kinderen adopteren, alles wat je maar wilt. Er zullen altijd mensen zijn die moeilijk kunnen omgaan met holebi’s. Die kun je best de rug toekeren, daar kun je toch niets aan veranderen. Probeer zelf positief in het leven te staan.” Marc (54)

Uit die kast!

Zo lang als holebi’s bestaan en dat is zo lang als de mensheid, komen ze bijeen. In bars, kroegen, parken. Tot voor kort moest dat allemaal stiekem. De sfeer van vrijheid en revolutie uit de jaren zestig zorgde in de meeste westerse landen voor meer openheid. De emancipatiebeweging voor holebi’s is een historisch zusje van andere bewegingen zoals die voor vrouwenemancipatie of milieubewustzijn. ‘Kom uit die donkere kelders en laat je zien’ - dat was de boodschap van de vroege holebibeweging.

“Iedereen denkt dat we ons doel bereikt hebben, maar dat is net het gevaar, vermoed ik. Als we niet blijven hameren op onze rechten, bestaat de kans dat die teruggedraaid worden. Als er dan geen holebibeweging is om daartegen te reageren, zal dat al te gemakkelijk gaan, vrees ik.” An (37)

De grote bijeenkomsten

De eerste keer kwamen holebi’s spontaan op straat. De Prides of Roze Zaterdagen zijn nu een vaste waarde in veel landen. In België is mei de vaste maand voor de Belgian Lesbian and Gay Pride en is het najaar hét moment voor lesbiennes om samen te komen op de L-day (voorheen de Lesbiennedag).

De wekelijkse afspraken

In de eenentwintigste eeuw lijkt België wel het mekka van holebigroepen. In Vlaanderen zijn er een honderdtal lokale groepen actief. Contactgegevens vind je op www.holebifederatie.be/groepen

Gaat en verenigt u!

In Vlaanderen zijn verschillende holebigroepen spontaan ontstaan. Na verloop van tijd groeide bij hen het besef dat ze sterker zouden staan als ze zich verenigden. Ze stichtten een koepel die als opdracht kreeg de politieke en maatschappelijke eisen zo goed mogelijk te vertolken. En zo werd de voorloper van de Holebifederatie geboren.

brochure ‘Een halve eeuw (in) beweging. Een kroniek van de Vlaamse holebibeweging.’ (Bart Hellinck, Holebifederatie, 2002)

tijdslijn

2006

Het wetsontwerp om adoptie open te stellen voor holebikoppels werd goedgekeurd met een meerderheid van 34 tegen 33 senatoren.

2007

In juli vonden in Antwerpen de EuroGames plaats met meer dan 3.000 deelnemers en 10.000 bezoekers van over de hele wereld.

44

45 Meer

informatie Eén voor allen

De grote droom van de Holebifederatie is dat elke holebi zich goed voelt en zichzelf kan zijn, op het werk, op school, thuis, in elke vereniging. Om die droom te bereiken, bewandelt de federatie zo veel mogelijk wegen. Holebi’s mogen trouwen en kinderen adopteren en dat is goed. Maar er is nog werk. Vooroordelen kun je bestrijden met betogingen maar evengoed met affiches in de wachtzaal van de tandarts of met persberichten.

Allen voor één?

De overheid ijvert voor emancipatie van holebi’s. Wie minister van Gelijke Kansen is, moet ervoor zorgen dat vrouwen en mannen, holebi’s en hetero’s, personen met of zonder beperking, allemaal dezelfde kansen krijgen in onze samenleving. De minister krijgt daarbij hulp van de holebigroepen en van onderzoekers. Vlaanderen heeft een steunpunt Gelijkekansenbeleid, dat onderzoek verricht naar die gelijke kansen in onze samenleving. Op die manier kan de minister met de juiste cijfers in de hand de juiste maatregelen nemen.

www.blgp.be www.gelijkekansen.be www.holebifederatie.be www.l-day.be

Organisaties

De Holebifederatie is de koepel van de Vlaamse en Brusselse holebiverenigingen. Zij ondersteunt holebigroepen en komt op voor gelijke kansen en rechten voor homo’s, lesbiennes en bi’s. De Holebifederatie organiseert Holebifoon, Holebitext, geeft het holebimagazine ZiZo uit en ondersteunt de Belgian Lesbian and Gay Pride en de L-day. Kammerstraat 22, 9000 Gent, 09-223 69 29 [email protected], www.holebifederatie.be Wel Jong Niet Hetero is de landelijke jeugdorganisatie voor en door Vlaamse en Brusselse holebi’s. Samen met de aangesloten groepen creëert Wel Jong Niet Hetero een ontmoetingsplaats voor jonge holebi’s en maakt homoseksualiteit bespreekbaar. Kammerstraat 22, 9000 Gent, 09-269 28 17 [email protected], www.weljongniethetero.be Gelijke Kansen in Vlaanderen is een cel binnen de Vlaamse overheid die het Vlaamse Gelijkekansenbeleid mee voorbereidt, uitvoert, evalueert en coördineert. Boudewijnlaan 30, 1000 Brussel, 02-553 51 38 [email protected], www.gelijkekansen.be

Portaalsites

www.gaybelgium.be | www.gayworld.be | www.gaylive.be | www.holebi.info www.gaygay.biz | www.gayid.eu | www.talkofthetown.be

Magazines tijdslijn

2007

In het kader van het Europees Jaar van Gelijke Kansen vond in Gent een internationaal congres plaats ‘Sexual Diversity. European Community’.

ZiZo tweemaandelijks magazine voor homo’s, lesbiennes en bi’s, www.zizo-magazine.be Gus tweemaandelijks magazine voor homomannen, www.gusmag.com Zij aan Zij (NL) zeswekelijks magazine voor lesbische en biseksuele vrouwen, www.zijaanzij.nl Expreszo (NL) tweemaandelijks magazine voor holebi-jongeren, www.expreszo.nl Winq (NL) tweemaandelijks magazine voor homomannen, www.winqmagazine.com Squeeze (NL) tweemaandelijks magazine voor homomannen, www.squeeze.nl

46

47 Roze huizen

Casa Rosa Gent Kammerstraat 22, 9000 Gent 09-269 28 12, [email protected]

Regenbooghuis Brussel Kolenmarkt 33, 1000 Brussel 02-503 59 90, [email protected]

Het Roze Huis Antwerpen Draakplaats 1, 2018 Antwerpen 03-288 00 84, [email protected]

Het Nieuwe Huis Limburg Kuringersteenweg 179, 3500 Hasselt 011-72 06 06, [email protected]

West-Vlaams Regenbooghuis - Polaris vzw Groentemarkt 19, 8400 Oostende Opent in 2008.

Holebiboekhandel ‘t Verschil

Minderbroedersrui 33, 2000 Antwerpen, 03-226 08 04 [email protected], www.verschil.be

Documentatie- en onderzoekscentra Fonds Suzan Daniel vzw Homo/lesbisch archief en documentatiecentrum PB 569, 9000 Gent 1, 09-223 58 79 www.fondssuzandaniel.be

RoSa (Rol & Samenleving) Documentatiecentrum en Archief voor Gelijke Kansen, Feminisme en Vrouwenstudies Koningstraat 136, 1000 Brussel, 02-209 34 10 [email protected], www.rosadoc.be

tijdslijn

Steunpunt Gelijkekansenbeleid Expertisecentrum gelijke kansen met focus op vrouwen, allochtonen, holebi’s en ouderen Lange Nieuwstraat 55, 2000 Antwerpen, 03-275 59 43 www.steunpuntgelijkekansen.be

48

Nog vragen? “Waar is er een holebifuif dit weekend?” “Ik voel me aangetrokken tot jongens, maar ik wil echt niet homo zijn…” “Ik ben leerkracht, in mijn klas zit een allochtone jongen die het moeilijk heeft omdat hij homo is, hoe kan ik hem helpen?” “Ik ben al jaren getrouwd met een man, maar nu verliefd op een vrouw.” “Mijn beste vriendin is bi. Hoe kan ik haar helpen?”

tijdslijn

Gratis nummer!

0800 99 533