Hoofdstuk 5 Tijd van Ontdekkers en Hervormer1

Hoofdstuk 5 Tijd van Ontdekkers en Hervormers(1500-1600) B- De Reformatie en de Opstand in de Nederlanden Waardoor ontstonden de protestante kerken en hoe ontstond de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden? Rond 1500 groeide de kritiek op de katholieke kerk -priesters hielden zich vooral bezig met het verwerven van geld en macht i.p.v. zich met hun geloofstaak bezig te houden -er was corruptie b.v. het verkopen van kerkelijke functies -priesters hielden zich niet aan de regels b.v. niet trouwen (celibaat) De Humanisten (bijvoorbeeld Erasmus van Rotterdam) probeerden de kerk van binnenuit te hervormen door terug te willen naar de oorspronkelijke kerk en oude Bijbelteksten te bestuderen. Maarten Luther kwam in 1517 in actie als reactie op de aflaathandel (aanleiding) Hij wilde, dat de mensen zelf in de Bijbel gingen lezen (alleen wat in de Bijbel stond was waar) die daarom in de volkstaal moest worden vertaald. Alleen door het geloof konden de mensen in de hemel komen. Hij ontkende het oppergezag van de paus. Omdat Luther door de paus in de ban gedaan werd moest hij wel zijn eigen kerk stichten. Een andere hervormer was Calvijn (1536). Hij was strenger in de leer (predestinatieleer, sober leven, hard werken) In Engeland ontstond de Anglicaanse kerk. Zo ontstonden overal protestante kerken (kerkscheuring/hervorming= Reformatie). De katholieken gaan die protestanten (ketters) vervolgen. De ideeën van de Hervormers werden door de boekdrukkunst snel verspreid. Een deel van de vorsten koos de kant van de protestanten, ook omdat ze zich zo meester konden maken van de kerkelijke bezittingen en meer macht kregen over de kerk. Dat leidde tot godsdienstoorlogen overal in Europa. Een zo’n godsdienstoorlog was De opstand in de Nederlanden.

De oorzaken van de opstand in de Nederlanden -Karel V en Filips II heersten over een groot deel van Europa. Zij waren Heer van de Nederlanden. Zij gingen het bestuur centraliseren (landvoogd, stadhouder) , waardoor lokale edelen en rijke burgers minder macht kregen. -Zij gingen over tot harde aanpak van ketters in de Nederlanden door middel van de inquisitie (brandstapel) -Economisch ging het niet goed. Door honger, werkeloosheid en inflatie groeide de kloof arm-rijk. De zware belastingen drukten extra zwaar op de armen. AANLEIDING In 1566 vond de Beeldenstorm plaats .De Spaanse koning besloot daardoor Alva met een Spaans leger naar de Nederlanden te sturen Deze strafte niet alleen de Beeldenstormers (Bloedraad), maar ook de tegenstanders van de centralisatiepolitiek (Egmont, Horne). Bovendien voerde hij nieuwe belastingen in (10de penning) Stadhouder Willem van Oranje vluchtte naar Duitsland en deed in 1568 een mislukte poging Alva te verslaan. Daarmee begon de 80 jarige oorlog. In 1572 veroverden de Watergeuzen Den Briel en andere steden in Holland en Zeeland. Daarmee begon De Opstand. Alva deed een mislukte poging die steden te heroveren (Alkmaar, Leiden) In 1576 keerden alle gewesten zich tegen Filips II en sloten de Pacificatie van Gent. Omdat katholieken en protestanten elkaar dwars bleven zitten sloten in 1579 de katholieke zuidelijke gewesten de Unie van Atrecht en gehoorzaamden Filips weer. Als reactie daarop sloten de protestante noordelijke gewesten de Unie van Utrecht (1579) In 1581 zetten die noordelijke gewesten Filips af als Heer van de Nederlanden (Plakkaat/Acte van Verlatinghe). Omdat men geen andere vorst kon vinden en Willem van Oranje werd vermoord (1584) werden de Noordelijke Nederlanden een Republiek (1588). Daarmee kwam een einde aan De Opstand. De oorlog ging gewoon door met een onderbreking van 12 jaar (Twaalfjarig Bestand 1609-1621)). De zonen van Willem van Oranje (Maurits en Frederik Hendrik) veroverden Brabant, Limburg en Zeeuws Vlaanderen (Generaliteitslanden) In 1648 legden de Spanjaarden zich neer bij het verlies van de noordelijke Nederlanden (de Vrede van Munster ) en kwam er een einde aan de 80 jarige oorlog.