Infectiepreventie in de hematologie

Infectiepreventie in de hematologie

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Doelstelling van deze presentatie

Doel: Inzicht krijgen in de infectieproblematiek in ziekenhuizen, met name op de afdeling hematologie Wat kan ik doen aan infectiepreventie?

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Programma

Overzicht Infectieziekten en hygiëne Infectiepreventie in ziekenhuizen Kennis van toegepaste microbiologie 3 casussen Vragen

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Overzicht Infectieziekten en hygiëne Infectieziekten, besmettelijke ziekten Casussen: botten, mummies Epidemie en de impact ervan: 425 v Chr. Athene 14e eeuw. Krim 16e eeuw: Cortez 20e eeuw: Sp. griep 20e eeuw: El Alamein

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Overzicht Infectieziekten en hygiëne Hygiëne ter bestrijding infectieziekten Middeleeuwen Gem. 25 - 30 jaar, men overlijdt aan infectie 21e eeuw in Nederland! Gemiddeld 75 jaar, géén infectie Wij zijn experts in hygiëne 18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Overzicht Infectieziekten en hygiëne Ikonen

1840 Florence Nightingale: Eén bed voor één patiënt 1847 Semmelweis Lister beschrijft carbolzuur als desinfectiemiddel bij de OK 1861 Pasteur (en Koch) beschrijven ziekmakende bacteriën 1929 Fleming ontdekt de penicilline

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Overzicht Infectieziekten en hygiëne 19e en 20e eeuw Mijlpalen hygiëne: Gesloten leidingen (water, riool) Kwaliteit huizen Kwaliteit voedsel Kennis van infectieziekten

Effect

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Overzicht Infectieziekten en hygiëne Aandeel infectieziekten in sterftecijfers Voor 1900 Vuilophaal

1950 Centrale verwarming 1960 Koelkast Wasmachine Warme douche

1900 Waterleiding 1910 Ondergrondse riolering

%

18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 1900

1920

1940

1960

1980

2000

Bron: CBS 18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Overzicht Infectieziekten en hygiëne Effect:

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Infectiepreventie in ziekenhuizen Hygiëne in ziekenhuizen is kritisch Patiënt: Minder weerstand dan bevolking Leeftijd Gewicht, roken Onderliggend lijden Concentratie infectieziekten Invasieve ingrepen zoals operaties, infusie, beademing

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Infectiepreventie in ziekenhuizen “Meten” van hygiëne in ziekenhuizen bij patiënten en personeel Bij patiënten onderzoeken hoeveel patiënten in het ziekenhuis door het ziekenhuis infecties oplopen Ziekenhuisinfecties!

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Infectiepreventie in ziekenhuizen Ziekenhuisbreed: Intensive Care:

5-15% 30-50%

Percentage patiënten met een ziekenhuisinfectie 25

infectiepercentage

20

Gemiddeld infectiepercentage academisch (n=4): 9,5 % niet academisch (n=26): 6,2%

15

10 6,9 %

5

0 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

ziekenhuis 18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Infectiepreventie in ziekenhuizen Ziekenhuisbreed: 5-15% Intensive Care: 30-50% Infectie Urineweginfectie

Ziekenhuisbreed Intensive Care Te voorkomen (%) (%) geweest (%) 33 42 16

POWI

24

10

35

Pneumonie

10

63

22

10

35

Bloedbaaninfectie 5

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Infectiepreventie in ziekenhuizen Infectie Urineweginfectie POWI Pneumonie Bloedbaaninfectie

Extra ligduur (dagen)

Extra kosten ($)

Mortaliteit (%)

1

600-700

0.8

7.8

700-3000

0-20

6

5000

13-25

7-21

3000-56000

16-35

En….het aantal ZHI neemt toe door: Patiëntgerelateerde factoren Nieuwe ontwikkelingen Multiresistentie 18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Infectiepreventie in ziekenhuizen Resistentie ontwikkeling tegen Antibiotica

Voorbeeld resistentie: Aspergillus met voriconazole en ambisomeverneveling. Resistentie Rhizomucor PREVENTIE IS ESSENTIEEL!! 18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Kennis van toegepaste microbiologie Waar zitten ze? Micro-organismen zijn overal - steriel Micro-organismen op de mens: - huid - keel, mond - darm Kolonisatieresistentie

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Kennis van toegepaste microbiologie Indeling op relatie met de mens Saprofyten bier, wijn, kaas Antibiotica Bijv.Gisten, schimmels Commensalen Bijv. E.coli, S. aureus Parasieten Salmonella, Legionella Verdeling infecties op de hematologie 18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Kennis van toegepaste microbiologie Hoe laten micro-organismen zich verspreiden? Direct contact Indirect contact - water, voedsel - instrumenten, apparatuur Lucht Insecten Combinatie

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Infectiepreventie van empirie naar evidence Typering van de afdeling hematologie: Interne afdeling met patiënten met geen afweer Extreem hoog risico’s op infecties Alle vormen van isolatie Afdeling van empirie naar evidence based

Richtlijn algemene voorzorgsmaatregelen Richtlijn isolatie Aanvullende maatregelen 18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Infectiepreventie van empirie naar evidence Van empirie naar evidence based Bij empirie start je met een teveel aan maatregelen Afbouwen op basis van onderzoek

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Guidelines for Preventing Opportunistic Infections Among Hematopoietic Stem Cell Transplant Recipients CDC quideline 2000 - Beschrijft de infectieverwekkers - Beschrijft de transmissieweg - Geeft adviezen op basis van literatuur ( > 400 artikelen!)

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Infectiepreventie van empirie naar evidence

A1 Handhygiëne, (persoonlijke hygiëne) A3 Voorafgaand aan de neutropenie saneren gebit A3 Verwisselen handschoenen / wassen na contact A3 Isoleer patiënten met virale pneumonie A3 Volg deze richtlijn én centrale catheters A3 Bij verbouwing Hepa/overdruk voor Aspergillus B3 Geen planten, (droog)bloemen B3 Pas op bij bezoek, check infectieziekten B3 Dagelijkse inspectie huid/slijmvliezen neutropene pat. B3 Dagelijkse controle mondslijmvlies, tanden poetsen D3 Rectaal onderzoek, temperaturen

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Infectiepreventie van empirie naar evidence Isolatievormen: Vorm

verspreiding

maatregelen

sluis

Druk

Contact

Direct/indirect

Handschoen, schort

nee

Nee

Druppel

Lucht (Ca. 1.5 m)

masker

nee

Nee

Aërogeen

Lucht

filtermasker

Ja (-)

Ja (--)

strikt

Lucht, direct/indirect

Handschoen, masker, schort

Ja (-)

Ja (--)

Vorm

doel

maatregelen

sluis

Druk

Beschermend

Bescherming patiënt

Handschoen, masker, schort

Ja (+)

Ja (++)

universeel

Bescherming patiënt en omgeving

Handschoen, masker, schort

Ja (-)

Ja (+)

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Casus 1 Patiënt B krijgt vóór de behandeling een Hickmancatheter (Hmc) Enkele weken na de PSCT krijgt de patiënt koorts en er worden kweken afgenomen. Uit de Hmc wordt een bloedkweek afgenomen; hieruit wordt een coagulase negatieve staphylococ (CNS) gekweekt. Hierop wordt de antibiotische therapie aangepast, de Hmc blijft in situ. Ondanks therapie blijft de koorts stijgen. Opnieuw worden kweken afgenomen. Uit de SDD perineum kweek wordt een Serratia gekweekt. Een bloedkweek uit de Hmc is nu positief met een CNS én een Serratia. De therapie wordt aangepast en de patiënt geneest

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Vragen bij casus 1 Waarom kiest met vaak voor een Hmc? Wat is de bron van CNS en hoe komt dat in de Hmc? Wat is de betekenis van de CNS? Welke preventieve maatregelen kun je nemen ter voorkóming van CNS? Wat is de waarschijnlijke bron van de Serratia en hoe komt dit in het bloed terecht? Wat is hierin de rol van SDD?

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Aanvullende info casus 1 Catheter gerelateerde BBI Risicomomenten: - inbrengen van de catheter - verzorging van de catheter - douchen met Hmc - oplossen medicatie toediening

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Casus 2 Patiënt A heeft 3 weken terug een beenmergtransplantatie ondergaan. Enkele dagen na de ablatieve therapie heeft de patiënt een pneumococcenpneumonie gehad. Deze is effectief bestreden met antibiotica en de patiënt knapt snel op ondanks de de nog steeds aanwezige granulocytopenie. De patiënt bevindt zich nog steeds in de “transplantatiekamer. Plots krijgt de patiënt opnieuw een ernstige pneumonie. De kweken leveren niets op maar op de CT-scan is het beeld verdacht voor Aspergillus. De patiënt overlijdt enkele dagen later; post-mortum wordt Aspergillus uit het longweefsel geïsoleerd

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Vragen bij casus 2 Wat maakt de “transplantatiekamer (TK)” bijzonder en waarom? Wat is Aspergillus, wat is de bron en hoe de verspreiding? Welke preventieve maatregelen kunnen worden genomen (binnen/buiten afd.)? Kun je de relatie aangeven tussen de patiënt en gebruik van de transplantatiekamer?

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Aanvullende info casus 2 Aspergillusbron: - sporen in de lucht - schimmels zijn rottings m.o. (let op schimmel op afdeling) - STOF (verband, uniform)

Preventie - HEPA filter en isolatie - Geen ramen open - FPP2 masker bij verlaten kamer - Let op: er zijn ook andere fungi

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Casus 3 In december wordt patiënt D opgenomen op de Hematologie en ondergaat een BMT. Enkele dagen daarna krijgt de patiënt een ernstige pneumonie en wordt naar de I.C. gebracht. Deze I.C. bestaat uit 3 I.C. plekken. Bij de patiënt wordt vastgesteld dat deze een RSV pneumonie heeft. Ondanks verneveling met ribavirine overlijdt de patiënt korte tijd later. De naastgelegen I.C. patiënt ontwikkelt ook een RSV pneumonie en ook zij overlijdt. De derde patiënt wordt preventief gescreend op RSV. Deze test is ook positief. De patiënt wordt wél verkouden, maar geneest verder zonder problemen

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Vragen casus 3 Wat is RSV? In welk jaargetijde ben je beducht voor dit virus? Hoe kan de eerste patiënt RSV hebben verkregen? Bij vaststelling van RSV wordt de patiënt geïsoleerd. Hoe? Hoe is de tweede patiënt wrs. Besmet geraakt? Hoe zou je het vernevelapparaat ‘schoonmaken’? Waarom krijgt de derde patiënt geen pneumonie?

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Aanvullende info casus 3 interventie

Handhygiëne is de belangrijkste maatregel om overdracht van micro-organismen naar patiënten en materialen te voorkómen.

Goede handhygiëne werkt! 1. 2. 3.

Parry et al. Clin Infect Dis 2001 Trick et al. Clin Infect Dis 2003 Pittet et al. Lancet 2000 18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Aanvullende info casus 3 Geen handsieraden dragen! Handsieraden staan een goede handhygiëne in de weg!

18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Take home message! Verlagen aantal ziekenhuisinfecties door: Handhygiëne Educatie Kennis over de risico’s van procedures in het ziekenhuis Kennis over microorganismen en transmissie ervan in ziekenhuizen 18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie

Verspreid het voort

Verspreid het voort

Bedankt voor uw aandacht 18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie