jaarverslag - Amsterdamse Kunstraad

Frascati_foto Jan Versweyveld

JAARVERSLAG

De Amsterdamse Kunstraad is sinds 1952 het onafhankelijk adviesorgaan van het stadsbestuur op het gebied van cultuurbeleid. De kunstraad is onafhankelijk ten opzichte van de politiek, het ambtelijk apparaat en het culturele veld en adviseert eens in de vier jaar over subsidieaanvragen voor het kunstenplan.

02

Adviezen

De Amsterdamse Kunstraad bracht in 2016 negen adviezen uit, van instellingsadviezen tot verschillende beleidsadviezen, en van geschreven adviezen tot briefadviezen en openbare discussies met experts uit het veld. Met het aantreden van Felix Rottenberg als voorzitter AKr in februari 2016 is de Amsterdamse Kunstraad meer extern georiënteerd. Adviezen komen in samenspraak met deskundigen uit het veld tot stand en de kunstraad organiseert bijeenkomsten die voor iedereen toegankelijk zijn. 

bij Mocca. De kunstraad is er niet van overtuigd dat het takenpakket van Mocca moet worden uitgebreid.

Advies Zo mooi anders Op 15 juni 2016 bracht de AKr het advies Zo mooi anders uit, ter voorbereiding van het Amsterdamse Kunstenplan 2017-2020. De kunstraad adviseerde over de aanvragen van de 21 instellingen in de Amsterdamse Basisinfrastructuur. De kunstraad ziet op het vlak van internationalisering, samenwerking en talentontwikkeling veel goede intenties die bij gebrek aan middelen — het budget van 62,2 miljoen euro is met ongeveer 8 miljoen euro overvraagd — niet allemaal gerealiseerd kunnen worden.

Cultuureducatie in Amsterdam

De gemeente moet er volgens de kunstraad tijdens de jaarlijkse Verantwoording op toe-

In mei reageerde de kunstraad in een

zien dat de arbeidsvoorwaarden in de sector

briefadvies op het rapport Cultuureducatie in

niet omlaag gaan doordat de directies van de

Amsterdam van Paul Collard.

instellingen alle voorgenomen exposities, con-

De AKr constateert dat er door Paul Col-

certen en voorstellingen toch willen uitvoeren.

lard een degelijke analyse is gemaakt van de gerezen problemen. De kunstraad is blij met de inhoudelijke verdieping die Paul Collard aanbrengt en het verband dat hij legt met de doelen in Ons Onderwijs 2032. Het voorstel om tot verdieping te komen door scholen te koppelen aan één culturele instelling is verleidelijk, maar in de ogen van kunstraad niet realistisch. De meest concrete verandering die in het Collard-rapport wordt voorgesteld is het afschaffen van de onafhankelijke disciplinedeskundigen als adviseurs op de scholen en De Meervaart_foto Rein Kooyman

deze functie inruilen voor accountmanagers

03

De kunstraad constateert dat niet alle sec-

Stadhuis/Muziektheater spraken het culturele

toren er even goed voor staan. De kunstraad

veld en de gemeentepolitiek met elkaar over

meent dat de A-Bis, die bestaat uit 21 instellin-

de finesses van het cultureel ondernemen en

gen, te zeer geconcentreerd is in de binnenstad

de grenzen aan het improvisatie vermogen

en adviseert het merendeel van het extra geld

van de sector.

voor de A-Bis, 2,5 miljoen, te investeren buiten

Advies Kunstenplan 2017-2020

het centrum. Aanvullend bracht de kunstraad in het najaar van 2016 een extra boekje uit met een

Half oktober 2016 bracht de kunstraad

verslag van de presentatie en het debat op 15

advies uit over het Amsterdamse Kunstenplan

juni en interviews met Pierre Audi en Jan Deb-

2017-2020. In het kunstenplan is het eerdere

baut, dat internationale context bood aan het

advies van de kunstraad Zo mooi anders, over

cultuurbeleid van Amsterdam.

de aanvragen van de A-Bis instellingen, integraal opgenomen.

Indexatie cultuursubsidies

De kunstraad doet in zijn briefadvies een aantal aanbevelingen. Deze gelden met

In juni en september organiseerde de

name voor de cultuureducatie en de omgang

kunstraad bijeenkomsten om aandacht te vra-

van de gemeente met het culturele veld. De

gen voor de noodzaak de kunstsubsidies te in-

kunstraad constateert dat veruit het grootste

dexeren. Eind september werd duidelijk dat de

deel van de beschikbare middelen voor het

gemeente dit voor de periode 2017-2020 heeft

cluster cultuureducatie nog steeds naar mu-

toegezegd. Vanzelfsprekend blijft dit thema een

ziekeducatie gaat. De financiële ruimte voor

onderwerp van aandacht voor de kunstraad.

aanbieders van andere disciplines steekt daar

De kunstraad heeft het initiatief genomen

erg mager bij af.

de gemeenteraad te informeren over de feite-

In het huidige kunstenplan kunnen instel-

lijke gang van zaken bij Amsterdamse culturele

lingen met een subsidiebedrag tot € 100.000

instellingen die al jaren te maken hebben met

ook in aanmerking komen voor projectsubsidies

een stijging van hun kosten bij gelijk blijvend

van het AFK, en daar wordt veel gebruik van

subsidiebudget. In de Mijksenaarzaal van

gemaakt. In de nieuwe projectsubsidieregeling

04

van het AFK, die momenteel wordt voorbereid,

Het advies van de kunstraad zal door de Raad

blijkt dit niet langer mogelijk. De kunstraad

voor Cultuur onder de aandacht worden

adviseert dit onderdeel van de toekomstige

gebracht bij de staatssecretaris voor Media,

projectsubsidieregeling te betrekken bij het

Sander Dekker. 

vaststellen van het kunstenplan en hierover

De laatste jaren is het ooit roemruchte AT5

met de Amsterdamse Culturele Instellingen

verworden tot een nieuwszender met slechts

(ACI) in overleg te treden. Ook de regeling

in beperkte mate duiding, achtergrondpro-

tweejarige subsidies stelt zeer specifieke eisen.

gramma’s en maatschappelijke binding met

In combinatie betekent dit dat enkele aanvra-

de stad. Op dit moment en in de huidige

gers tussen wal en schip dreigen te vallen. De

organisatieconstructie is volgens de AKr geen

kunstraad vindt dat afwijzingen voor toetreding

sprake van een doelmatige besteding van de

tot het kunstenplan op inhoudelijke gronden

gemeentelijke bijdrage voor lokale media

dienen te gebeuren en niet als resultante van

aan de Publieke Omroep Amsterdam (POA).

een administratieve procedure.

De kunstraad vindt dat de inhoudelijke kwaliteit van AT5 de laatste jaren te wensen overlaat.

Afstemmen op AT5

Amsterdam heeft behoefte aan journalistieke verdieping, met programma’s die recht doen

De Amsterdamse Kunstraad organiseerde

aan de creativiteit, de innovatieve kracht en de

op 7 november een bijeenkomst over de toe-

culturele rijkdom van de stad, en aandacht

komst van AT5. Naar aanleiding daarvan werd

voor de diversiteit van de Amsterdamse be-

een advies uitgebracht aan de gemeenteraad

volking en de vraagstukken die leven onder

over een toekomstig opgeschaald AT5, een

de burgers.

mogelijke rol in het regionale omroepbestel, en

De kunstraad adviseert daarom het

de daarvoor te voeren lobby. Het advies werd

gemeentebestuur een kwaliteitsimpuls te

op 23 november gepresenteerd. Dit advies is

geven aan AT5. Maak van AT5 een innovatief

een vervolg op het advies dat de kunstraad op

mediahuis dat aansluit op de behoefte van de

7 oktober 2015 uitbracht met de Raad voor Cul-

regio Amsterdam als daily urban system met

tuur. Ook voor Afstemmen op AT5 heeft overleg

een eigen sociale, economische en culturele

met de Raad voor Cultuur plaatsgevonden.

dynamiek.

Amsterdam voor internationale kunstenaars Op initiatief van een motie van GroenLinks in 2015 sprak de gemeenteraad over de mogelijkheid voor een kunstenaarsvisum voor Amsterdam. Op verzoek van wethouder Ollongren en de gemeenteraad heeft de kunstraad geadviseerd over de mogelijkheden en drempels voor internationale kunstenaars om zich te vestigen in Amsterdam. Het advies is op 18 november uitgebracht.

05

De kunstraad kan zich goed vinden in de

De AKr adviseert het gemeentebestuur

wensen van de initiatiefnemers. Het is spijtig

met de corporaties in overleg te treden om:

als internationaal talent na het afronden van

een moratorium af te spreken ten aanzien van

een opleiding of werkperiode de stad verlaat

het afstoten van ateliers en atelierwoningen in

omdat het niet mogelijk is een verblijfsver-

het licht van de onzekerheid die is ontstaan;

gunning te verkrijgen. De ambities van het

de culturele functies toe te voegen aan de

gemeentebestuur met betrekking tot inter-

voorlopige lijst ter scheiding van DAEB en niet

nationalisering van de cultuursector en meer

DAEB-activiteiten, die ter goedkeuring wordt

diversiteit in het cultureel aanbod nopen tot

voorgelegd aan Autoriteit woningcorporaties

een strategie om het makkelijker te maken voor

en het voorbehoud dat de gemeente heeft

internationale kunstenaars om in Amsterdam

gemaakt ten aanzien van het minimum aantal

te wonen en te werken. In het advies gaat de

sociale huurwoningen uit te breiden met de

kunstraad eerst in op de visum- en verblijfs-

bestaande IJzeren Voorraad ateliers (circa

vergunningmogelijkheden voor kunstenaars,

900) en atelierwoningen (tenminste 275).

om daarna te kijken naar het vestigingsklimaat

Advies Monumentaal Amsterdam

voor kunstenaars. De bestaande regelingen voor visa en ver-

De Amsterdamse Kunstraad heeft op 11

blijfsvergunningen zijn niet genoeg bekend bij de culturele instellingen en individuele

november een advies uitgebracht aan de

kunstenaars. Daarom doet de kunstraad de

bestuurscommissie Nieuw-West over het

aanbeveling een gidsfunctie te creëren. Van

Staalmanplein. In het advies vraagt de AKr

belang is dat het gemeentebestuur nadenkt

aandacht voor de monumentale waarde van de

over welke kunstenaars de stad wil aantrekken

drie geschakelde paviljoens op het plein,

en daarbij absorptievermogen van de stad en

die dreigen te worden gesloopt. Het totale plein-ensemble is nagenoeg

de doorgroeimogelijkheden in verschillende

gaaf en is van bijzondere stedenbouwkundi-

sectoren in ogenschouw neemt.

ge waarde, maar door renovatieplannen van

Advies Behoud IJzeren Voorraad ateliers

woningcorporatie De Alliantie worden de karakteristieke paviljoens bedreigd met sloop. Om die reden adviseert de kunstraad om het

De gewijzigde Woningwet van 2015 legt

Staalmanplein aan te wijzen als gemeentelijk

beperkingen op aan woningbouwcorporaties

monument en het plein, inclusief de pavil-

ten aanzien van andere activiteiten dan bouwen,

joens, een toekomst te gunnen.

verhuren en beheren van sociale woningen.

De kunstraad toont begrip voor de verschil-

De kunstraad spreekt op 7 december in een

lende belangen en beschrijft wat vooraf is ge-

brief aan het gemeentebestuur zijn zorg uit dat

gaan aan de sloop- en renovatieplannen. Naast

deze landelijke regelgeving een bedreiging kan

een historische terugblik en een analyse van de

vormen voor de voorraad ateliers en atelier-

huidige situatie, geeft de AKr zijn stedenbouw-

woningen in de stad. Voor de totstandkoming

kundige visie op de toekomst van het Staalman-

van de brief is overleg geweest met Platform

plein. De kunstraad meent dat de leegstaande

BK en FNV Kiem, die zich ook hard maken

kiosken en de plint van de twee gerenoveerde

voor dit onderwerp.

flats geschikt zijn voor een culturele invulling.

06

Metropoolregio Amsterdam De AKr heeft tijdens de conferentie Cultuur in Beeld (7 december 2016) een deelsessie georganiseerd over de positie van stedelijke regio’s in het cultuurbeleid, met Metropoolregio Amsterdam als voorbeeld. De Amsterdamse Kunstraad onderzoekt wat een dergelijke regionale blik op het cultuurbeleid betekent voor Amsterdam en de stedelijke regio daaromheen. Hier speelt de laatste tijd sterk dat de toestroom van toerisme heeft gezorgd voor een erg grote druk op het stadscentrum van Amsterdam. Amsterdam Marketing maakt al gebruik van de termen Amsterdam Beach (Zandvoort) en Amsterdam Castle (Muiderslot). Kan een meer gezamenlijk cultuurbeleid tussen partners in de Metropoolregio Amsterdam bijdragen aan meer evenwichtigere bezoekersstroom, waar culturele instellingen rondom Amsterdam van kunnen profiteren? Mogelijk kan de stedelijke regio Amsterdam op dit vlak wat leren van de ervaringen die zijn opgedaan in Noord-Nederland met het Noordelijk Cultuurprogramma We The North.

07

Samenstelling & Financiën

BESTUUR

COMMISSIES

Het bestuur van de AKr bestond op 1 januari

In de eerste helft van 2016 vergaderden

2016 uit Bart Top (vicevoorzitter), Jurgen Bey,

de commissies over de aanvragen voor de

Jaap Huisman, Paulette Smit en Jolanda Spoel.

Amsterdamse Basisinfrastructuur. Ten behoeve

Op 20 januari 2016 werd Felix Rottenberg

van de kunstenplanadvisering vergaderden

benoemd als nieuwe voorzitter van de Am-

verschillende commissies gezamenlijk, zo

sterdamse Kunstraad, precies op tijd voor de

werden de commissies BKFNMA en Musea,

advisering in het kader van het kunstenplan

Erfgoed en Monumenten gecombineerd

die op 9 februari 2016 van start ging.

onder het voorzitterschap van Jurgen Bey

In 2016 kwam het bestuur 15 keer bijeen.

en vergaderden ook de commissies Film en

Het eerste halfjaar van 2016 vormde het

Letteren gezamenlijk. De werkgroep Cultureel

Kunstenplan 2017-2020 het belangrijkste

Vastgoed, onder leiding van voorzitter Jolien

agendapunt van de vergaderingen. Tijdens de

van Woudenberg, vergaderde diverse malen

tweede helft van 2016 vergaderde het bestuur

over alle aanvragen met een vastgoedcom-

over verschillende beleidsthema’s als cultureel

ponent en leverde daarmee input voor de

vastgoed, atelierruimtes en de stad in balans.

disciplinecommissies.

Op 15 december 2016 nam het bestuur

Het bestuur van de Amsterdamse

afscheid van Bart Top, die niet alleen als voor-

Kunstraad besloot om een commissie Cultuur-

zitter van de commissies Theater en Film en

huizen in te stellen ter beoordeling van de

Letteren heeft meegewerkt aan het Kunsten-

aanvragen in het kader van het Kunstenplan

plan 2013-2016 en Kunstenplan 2017-2020,

2017-2020 van de vier cultuurhuizen: Bijlmer

maar ook nauw betrokken was bij beleidsad-

Parktheater, Theater de Meervaart, Podium Mo-

viezen als Heel de stad! (2013) en Afstemmen

zaïek en Tolhuistuin. Deze commissie bestond

op AT5 (2016) en in 2016 als vicevoorzitter

uit adviseurs van verschillende vakdisciplines.

van het bestuur fungeerde. Eind 2016 wierf

Op die manier werd er vanuit verschillende

de kunstraad twee nieuwe leden voor het

disciplines gekeken naar de cultuurhuizen,

bestuur, zodat het bestuur begin 2017 weer

maar werden zij wel samen in een commissie

op volle sterkte is.

behandeld en vergeleken waar nodig.

08

BUREAU Het bureau van de Amsterdamse Kunstraad ondersteunt het bestuur en de commissies van de kunstraad en maakt deel uit van de ambtelijke organisatie van de stad Amsterdam. Het bureau van de Amsterdamse Kunstraad bestond in 2016 uit Guikje Roethof (algemeen secretaris), Tessa Verheul (beleidsmedewerker) en Barbara van de Water (beleidsmedewerker). Ten behoeve van het werk aan het Kunstenplan 2017-2020, alsmede aan de verschillende beleidsadviezen is de formatie van het bureau tijdelijk met enkele freelancers aangevuld.

FINANCIËN Het budget bedroeg €474.720. De kunstraad gaf €306.632 uit aan personele lasten en €356.083 aan overige uitgaven. Het verschil tussen budget en uitgaven is het gevolg van de advisering over het Kunstenplan 2017-2020 en is bekostigd uit de reserves. De vacatievergoeding voor commissieleden en bestuursleden bedroeg €100 per vergadering.

09

Frascati_foto Anna van Kooij