Navigatie

Navigatie

4.VEL inv. nr. 352 Bron Op deze kaart is de straat van Malakka met de nabij gelegen eilanden afgebeeld. De bekende cartograaf Joan Blaeu tekende hem in 1685. Dit soort kaarten, waar grote delen van de oceaan op zichtbaar zijn, worden overzeilers genoemd. Dat zijn relatief kleinschalige kaarten die zijn bedoeld als hulpmiddel om oceanen over te varen. Met behulp van de getrokken kompaslijnen kan de koers worden uitgezet en de afgelegde afstand afgepast. De kaarten die op de VOC schepen worden gebruikt, worden vaak op perkament getekend omdat het duurzaam materiaal is dat goed tegen vocht en zout kan. Ook deze kaart is getekend op perkament, dat is onder andere zichtbaar aan de randen die niet recht lopen en in de hoeken inkepingen hebben.

4.VEL inv. nr. 100 Bron Net als de kaart hierboven is dit ook een overzeiler waar een groot gedeelte van de route mee bevaren kan worden. Links van het midden zijn lijnen getekend die samen de ‘wageweg’ worden genoemd. Tijdens de reis van de Republiek naar de Kaap was het wagenspoor een hulpmiddel om niet in de windstille bocht van Guinee (Ghana) terecht te komen. De kaart is waarschijnlijk in opdracht van de kamer van Zeeland gemaakt: het VOC-teken van die kamer is rechtsonder afgebeeld. Wanneer en door wie hij is gemaakt weten we niet zeker. Toch kunnen we met enige overtuiging zeggen dat het zeer waarschijnlijk cartograaf Abraham Anias was die hem tussen 1748 en 1750 heeft gemaakt. Het handschrift en de kompasroos zijn namelijk typisch voor Anias en bij het wagenspoor zijn de letters H en I te lezen. Die werden in 1748 toegevoegd aan de zeilinstructies. Omdat Anias in 1750 overleed is de kaart dus redelijk goed te plaatsten.

1.04.02 inv. nr. 5018

Bron De VOC bewindhebbers zien dat er slordig wordt omgegaan met de kaarten en instrumenten die zij aan de schippers meegeven. Vanaf 1655 stellen zij daarom een lijst op met gereedschappen en kaarten aan boord waar de verantwoordelijken (schipper, opperstuurman, onderstuurman en derde waak) zorg voor moeten dragen. Bij terugkomst wordt gekeken of alles nog aanwezig is. Als er iets ontbreekt worden de kosten daarvan op het salaris van de verantwoordelijken ingehouden. Onderzoek met deze bronnen Kaarten zijn onmisbaar voor de VOC. Zonder goede kaarten komen de schepen niet veilig op hun bestemming aan. Daarom heeft de compagnie eigen kaartenmakers in dienst die speciaal voor de VOC kaarten maken. Omdat kaarten niet in de handen van concurrenten mogen vallen zijn de VOC kaarten geheim en mogen ze alleen op VOC schepen worden gebruikt. Tot 1753 worden de kaarten dan ook niet gedrukt en krijgen de schepen alleen handgetekende exemplaren (vaak getekend op perkament) mee op reis. Het belang van de kaarten is in de lijst terug te vinden. Kijk maar eens hoe veel kaarten zij onderweg moesten gebruiken, wat zegt dat over de route die genomen werd, is er iets te zeggen over belangrijke of gevaarlijke delen op de route? Ook de waarde van de kaarten is te achterhalen. Daarnaast is het interessant om naar de instrumenten die gebruikt werden te kijken. Op wat voor manier navigeerde men op zee? Hulpmiddelen Op de site van Atlas of Mutual Heritage zijn alle kaarten en prenten van forten en posten van de VOC en WIC verzameld in een mooi overzicht. Met de omrekentool van het IISG is de huidige waarde van de instrumenten te berekenen.