Over(-)gewicht en de hersenen Homeostase. De

Over(-)gewicht en de hersenen Homeostase. De hersenen regelen allerlei processen in het lichaam. De bloeddruk, de lichaamstemperatuur, het bloedsuiker gehalte, alles wordt nauwkeurig gereguleerd. Ook de voedselinname, het energieverbruik en daarmee ook het lichaamsgewicht worden door de hersenen in balans gehouden.. Hierbij maken de hersenen gebruik van allerlei signaalstoffen die door het lichaam worden aangemaakt om de hersenen te informeren over hoeveel koolhydraten, vet en/of eiwitten we nodig hebben. In de hersenen ligt een gebied, de zogenaamde hypothalamus, die deze informatie verwerkt en beslist of we meer of minder moeten eten, of we (in)actief moeten worden of dat we het energieverbuik van ons lichaam moeten aanpassen. Over de nauwkeurige regulatie (ofwel homeostase) van het lichaamsgewicht, de hypothalamus en allerlei hormonen en andere signaalstoffen gaat het begin van de voordracht. Evolutionaire druk. Maar als de hypothalamus ons lichaamsgewicht zo goed reguleert, waarom worden er dan zoveel mensen te zwaar? Dit komt vooral door de omgeving waarin we ons bevinden. Honderduizenden jaren lang heeft de mens te maken gehad met perioden van voedselschaarste en perioden van voedselbeschikbaarheid. De oorspronkelijke mens was een jager en verzamelaar en moest kunnen omgaan met lange perioden van een groot tekort aan voedsel. Het was gunstig als deze voorvader in tijden van overvloed zoveel mogelijk voedsel naar binnen werkte, dat voedsel zo efficient mogelijk probeerde op te slaan en voor de rest inactief bleef om geen energie te verspillen. Door de eeuwen heen werd ons lichaam daaraan aangepast. Door deze aanpassingen in gedrag en lichaam slaagden onze verre voorvaderen de steeds terugkerende perioden van voedselschaarste te overleven. Het dopaminerge beloningssysteem in de hersenen. Overeten en inactiviteit in tijden van overvloed is dus eeuwenlang erg nuttig geweest. Dit betekent dat de mens leerde dat dit gedrag goed en functioneel was. En goed en functioneel gedrag activeert het beloningssysteem in de hersenen. Op deze manier ‘onthouden’ de hersenen dat we dit gedrag vaker moeten uitoefenen. Dus overeten en inactiviteit in tijden van overvloed activeert het beloningssysteem van de hersenen. Dat gold vroeger maar dat geldt nu nog steeds. Het het beloningssysteem is nu eenmaal zo ge-evolueerd. Maar de laatste 100 jaar kennen in de Westerse wereld we geen tijden van voedselschaarste meer.……. Voordracht. Er is dus bij de huidige Westerse mens een conflict tussen de nauwkeurige regulatie van het lichaamsgewicht door de hypothalamus en de neiging tot overeten en inactiviteit, gestimuleerd door het dopaminerge beloningssysteem in de hogere hersengebieden. En als het beloningssysteem dit conflict wint, dan worden we te dik. Dit probleem, de betrokken signaalstoffen en hersengebieden, maar ook de gevolgen op het gebied van overgewicht, type 2 Diabetes, cardiovasculaire ziekten etc zullen in heldere termen aan bod komen in de voordracht door Anton Scheurink. Hij zal verklaren waarom het zo moeilijk is om af te vallen en zal zelfs betogen dat compulsief overeten kan worden gezien als een vorm van verslaving met een evolutionaire achtergrond. Maar gelukkig blijft het niet bij een slecht nieuws verhaal, Anton Scheurink zal aan het eind van zijn verhaal ook aangeven hoe we eenvoudig maar succesvol kunnen en moeten omgaan met het dreigende overgewicht en de bijbehorende ziekten.