Pathologie Qì, Xue, JinYè

Pathologie Qì, Xue, JinYè Introductie Steeds is de intentie achter de identificatie en rangschikking van symptomen: het vinden van de “Ben”. In de TCM spreekt men over het “Ben-Biao” concept. “Biao” betekent letterlijk “takken” en “Ben” wordt vertaald met “stam”. De symptomen die een patient laat zien kunnen vergeleken worden met takken (Biao) die allemaal ontspringen aan dezelfde stam (Ben).

本俵

Diagnostiek maakt gebruik van differentiatie: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Bagang Basissubstanties: Qi Xue JinYè Pathogenen Zangfu Jingluo WuXing Zes divisies

Leiden tot een behandelplan. Li – intern : Zangfu Biao – extern : spieren, huid en meridianen Re – Hitte (tast vloeistoffen aan) Dorst (voorkeur voor koude dranken/voedsel); rood gelaat, tong met geel beslag; warm gevoel, rode plekken; rusteloze Shen; droge ontlasting, sterk geurend; weinig donkere urine, geurend; sterk geurende transpiratie; geel groene snoet; brandende pijn, snelle pols Han – koude Samentrekkende heftige pijn; langzame pols; weinig dorst; voorkeur voor warmte (drank/voedsel); koude voeten, handen, ledematen; traagheid; veel slapen; losse weinig geurende ontlasting; bleekheid; veel waterige urine; bleke tong, wit beslag Shi – volte Hoe laat het zich zien: heftig! Kan geen druk verdragen, er naar kijken doet al pijn. Acuut, overdreven Xu – leegte Te weinig of zwakke uiting van de pathologie. Zeurende pijn, vaak niet de hoofdklacht. Bij druk verbetert. Lethargie, langzaam en geleidelijk. Volte –Hitte Heel gelaat rood

Lege-Hitte Partieel rood, blosjes

Altijd Expressieve rusteloosheid Heftige bloeding Dorst: hele emmers Onrustig slapen Yang Exces

Soms ’s-Avonds rusteloos Minder heftig Nippen Veel wakker Yin deficiëntie

Volte-Koude Pijnklacht centraal Niet aankomen Volle langzame pols Bleke tong, dik beslag Yin exces

Lege Koude Pijn is minder Druk verbetert Lege langzame pols Bleke tong, weinig beslag Yang deficiëntie

Shi : de EPF bezet de huid, spieren en CouLi

Qì Bij de mogelijke Qi pathologieën kunnen we de volgende syndromen onderscheiden: -

Qi Xu (Qi deficiëntie)

-

Qi Xian (Zinkende Qi)

-

Qi Zhi/Qi Yu (Qi stagnatie) : opgeblazen gevoel (distentie)

-

Qi Ni (Rebellerende Qi)

Dit kunnen we meteen relateren aan de algemene functies van Qì: -

transformatie en transport

-

bron van beweging

-

op de plaats houden van organen en substanties (opwaartse beweging)

-

bescherming van het lichaam

-

verwarming van het lichaam

Qi Xu – Qi deficiëntie Symptoom Ademnood Zwakke stem

Orgaan LU LU

Spontaan zweten

LU

Weinig eetlust

SP/ST

Diarree, losse ontlasting met weinig geur

SP

Moe

Sp/LU/KI

Lege pols

Afh. van aangedaan orgaan

Qi Xian – zinkend Qi Symptoom Zwaar gevoel

Orgaan SP

Moe

SP

Lusteloos Depressief gevoel

SP SP

Verklaring LU-Qi is onvoldoende om te kunnen dalen ZongQi bepaalt o.a. de kracht van de stem. Bij tekort aanQi zal ook een tekort aan ZongQi zijn. WeiQi reguleert het openen en sluiten van de poriën. Bij onvoldoende WeiQi blijven de poriën openstaan. Voedsel in de ST wordt niet/slecht verteerd door niet goed werkende transformatie en transport functie van de SP SP-Qi is onvoldoende om transformatie van vloeistoffen goed uit te voeren. Geen of weinig geur duidt op koude. Een functie van Qi is verwarmen SP en LU halen te weinig energie uit voedsel/lucht. SP is niet in staat de Qi naar de spieren te transporteren. De basisenergie (KI-Jing) kan ook onvoldoende zijn. Lege pols = Xu conditie.

Verklaring De SP zorgt voor de opwaartse kracht. Bij slecht functionerende SP is de opwaartse kracht minder. SP haalt te weinig energie uit voedsel. SP is niet in staat de Qi naar de spieren en de vier ledematen te transporteren. Idem Het onvoldoende kunnen voeden van het lichaam vindt ook op het psychische niveau plaats. De geest plukt niet meer de vruchten en wordt neerslachtig,

een depressief-neerslachtig gevoel is het gevolg. Prolapsen

SP

Qi Xu symptomen

SP

De opwaartse SP Qi is onvoldoende om de organen omhoog te houden. Bij een prolaps treedt een verzwakking van het orgaan op. Zie boven.

Qi Zhi – Qi Yu – Stagnerende Qi Symptomen Verklaring Gevoel van distentie Pijn ontstaat wanneer Qi niet meer vrij kan stromen. Pijn die zich verplaatst De LV hoort bij Hout. Het Houtelement is de startfase van een cyclus of proces. De LV heeft de neiging steeds op gang te komen, maar bij een LV Qi stagnatie stokt dat proces steeds weer. De energie kan niet doorstromen naar de volgende fase. Dat herhaalt zich. Qi stagnaties verplaatsen zich naar gelang waar op het moment het tot stilstand komen de stagnatie het grootst is. Mentale depressie Het starten en stoppen van de LV zorgt ervoor dat de Hun met tussenpozen afwezig is. Men heeft geen doel meer voor ogen. Snel geïrriteerd Qi stroomt niet zoals het zou moeten. Er is minder buffer om zaken in het dagelijkse leven op te vangen die niet gaan zoals gewild. Somber gevoel Het komen en gaan van de Hun zorgt ervoor dat dromen en toekomstplannen niet meer gevormd worden, waardoor er geen uitzicht meer is. Mood swings Het ‘starten en stoppen’ vindt ook op psychisch niveau plaats. Vaak zuchten Een volte op de borstkas als gevolg van LV Qi stagnatie wordt tijdelijk verminderd door te zuchten. Gespannen pols Wanneer er geen ontspanning is (de energie stroomt niet vrij) ontstaat er spanning. Spanning toont zich in een gespannen pols.

Xue De volgende groep wordt gevormd door de Xue syndromen. Als we naar de vorming van Xue en haar functies kijken, kunnen we de volgende syndromen onderscheiden: -

Xue Xu (Xue deficiëntie)

-

Xue Yu (Xue Stasis)

-

Xue Re (Hitte Xue)

-

Chu Xue (Verlies van Xue): bloeding

En dit zijn de functies van Xue: -

voeden en bevochtigen van het lichaam

-

huisvest de Shén (mind)

Vorming van Xue:

Xue Xu – Bloed deficiëntie Symptoom Mat wit vaal gelaat

Orgaan HT

Duizeligheid

LV/HT

Slecht geheugen

HT

Gevoelloosheid of tintelend gevoel Wazig gezichtsveld

LV

Bleke lippen

SP

Weinig of geen verlies van menstruatiebloed

LV

Depressief zijn

LV/HT

Gevoel van onrust

HT

Bleke en licht droge tong

HT

LV

Choppy of Fine pulse

Xue Yu – Bloed stagnatie/stase Symptoom Orgaan Donker gelaatskleur HT

Paarse lippen

Borende, stekende en gefixeerde pijn Abdominale bobbels die niet bewegen. Paarse nagels Bloedingen met donker bloed en

Verklaring De functie van het HT ‘manifesteert zich in de gelaatskleur’ laat een gebrek aan bloed zien. Het bloed kleur het lichaam het lichaam en met name het gezicht. Mat omdat het bloed niet meer kan bevochtigen. Door een tekort aan bloed wordt het hoofd minder gevoed met bloed, wat leidt tot een teveel aan Yang in het hoofd. (Xue is Yin) Door een tekort aan bloed wordt de Shén onvoldoende gevoed, waardoor zijn mentale functies niet goed uitgevoerd kunnen worden. Doordat er geen Xue ter plekke is ontstaat een gevoelloos of tintelend gevoel. De LV opent in de ogen, bij onvoldoende bloed worden de ogen onvoldoende gevoed. De SP manifesteert zich in de lippen. De lippen geven meer de status van Xue aan dan van Qi. De LV voedt de Ren Mai en de Chong Mai met bloed. Wanneer de LV tekortschiet leidt een bloedtekort in beide meridianen tot weinig of geen menstruatiebloed. De Shén en de Hun zijn niet goed verankerd waardoor en geen uitzicht en souverein gevoel meer is. De Shén is niet goed verankert door een tekort aan bloed. Er is te weinig bloed om de tong rood te kleuren (het HT opent op de tong) en omdat Xue een yinne substantie is, is er bij Xue Xu een licht droge tong te zien. Een choppy pulse voelt ruw aan. Een Fine pulse is dun. Beide polsbeelden worden veroorzaakt door een tekort aan bloed in het bloedvat.

Verklaring Het Hart manifesteert zich in de gelaatskleur. Bij een bloedstagnatie kan dat te zien zijn in de kleur van het gezicht. LV/HT HT of LV bloedstagnatie leidt tot een stagnatie in de lippen. [De SP manifesteert zich in de lippen en geeft vooral de status van het bloed aan.] Locatie Bloedstase is een gematerialiseerde stase. De pijn is afhankelijk dus gefixeerd en erger dan bij een Qi Yu. LV Stagnatie in de LV leidt tot abdominale bobbels. Bij een Xue Yu bewegen de bobbels niet. LV De LV voedt de nagels. Bij een Xue Yu worden deze paars. Locatie De stase zorgt ervoor dat het bloed bij elkaar klontert

stolsels/klonten Pijnlijke menstruatie Paarse tong

Wiry, Firm of Choppy pulse

Xue Re – Bloed Hitte Symptoom

afhankelijk waardoor het een donkere kleur krijgt. LV Bij een LV bloedstagnatie leidt het samenklonteren van het bloed in de Uterus tot een pijnlijke menses. HT Het HT opent zich in de tong en omdat het Hart het bloed regeert zal een bleodstagnatie te zien zijn in de tongkleur. Een Wiry pols is een gevolg van het feit dat de leverenergie niet vrij kan stromen door de stase. De Firm pols is een diepe gefixeerde pols, als een koord. Choppy pols komt voor bij een tekort of een fysieke stagnatie.

Orgaan

Verklaring

JinYè De JinYe syndromen zijn: -

JinYe Kui Sun (JinYe deficiëntie)

-

Jin Ye Ting Zhi (JinYe accumulatie) o

Tan patronen: flegma

o

Yin patronen: oedeem en flegmavloeistoffen

Functies: Jin:

bevochtigen van huid en spieren vloeibaar houden van Xue

Yè:

smeren van de gewrichten bevochtigen en voeden van: hersenen, ruggemerg, beenmerg; ogen, oren, neus en mond

Jin Yè Kui Sun Symptoom Droge huid

Orgaan LU

Droge mond

SP/ST

Droge neus

LU

Droge hoest

LU

Droge lippen

SP

Droge tong Weinig urine

SP/ST LU, ST/SP BL, KI

Droge ontlasting

ST/LI KI

Damp - flegm Symptoom Veel plakkerig wit sputum, komt makkelijk los Vol gevoel op de borst / epigastrium Misselijk Plakkerige smaak Geen dorst Gezwollen tong met plakkerig beslag Slippery tong

Andere soorten flegm Symptoom Flegm hitte Koude flegm

Verklaring De Longen controleren de huid en verzorgen de verspreiding van ‘mist’. De SP opent in de mond en zorgt voor de productie van speeksel (functie: mond nat houden en helpt de vertering). De ST is de bron van vloeistoffen. Wanneer de ST onvoldoende vloeistoffen genereert ontstaat een droge mond. De Fei opent in de neus en controleert de nasale mucus. Bij droogte in de LU is er een droge neus. Idem maar dan is de LU zelf droog De status van Xue (yinne vloeistof) manifesteert zich in de lippen. Jin verdunt het bloed. De vochtigheid van de tong geeft de status De BL krijgt te weinig vloeistoffen aangeleverd. [LU verdampt veel in vorm van zweet, verlies van vocht bij vomernen of diarree, te weinig drinken of indrogen van vloeistoffen] of BL kan zelf geen Qi transformatie ondergaan. ST maakt te weinig vloeistoffen aan of er is hitte in Yang Ming. De KI controleert de 2 yin.

Verklaring Plakkerig vanwege de damp. Veel omdat de damp volumineus is en makkelijk loslaat. Geen hittetekens. Damp geeft een vol gevoel. Door de damp kan de ST Qi niet zijn normale richting volgen. Plakkerig vanwege de damp of flegm. Damp maskeert het gevoel van dorst, vanwege het volle gevoel dat damp geeft. Gezwollen tong geeft vochtaccumulatie aan. Plakkerig beslag geeft pathogeen damp of flegm aan. Alsof de pols onder de vingers wegglipt. Damp maakt glibberig.

Verklaring Flegm symptomen met hitte tekens (geel sputum, snelle pols, rood gezicht, droge mond, Shén verstoringen, rode en gezwollen tong) Flegm symptomen met koude tekens (wit, waterig sputum, koude extremiteiten, bleke en gezwollen tong met wit beslag, diepe langzame pols).

Wind flegm

Droogte flegm

Wind is Yang en stijgt naar boven en neemt flegm en bloed mee. Flegm blokkeert het Hart (afasie en ratelend geluid in de keel). Door de opstijgende wind kan ST niet dalen of rebelleert (vomeren). Wind tast Yang aan (hoofd en huid). Gedevieerde tong geeft interne wind aan. Wind zorgt voor een wiry pols. Flegm symptomen met droogte tekens (droge: huid, mond, neus, lippen, hoest, ontlasting, tong en weinig urine).

Xin functies

Xin beheerst Xue Xin controleert de Mai (bloedvaten) Xin opent in de tong Xin manifesteert zich in de gelaatskleur Xin controleert het zweet Xin huisvest de Shèn

Gan functies

Gan slaat Xue op Gan zorgt voor een vrije stroom van Qi Gan opent zich in de ogen Gan manifesteert zich in de nagels Gan controleert de pezen Gan huisvest de Hún

Pí functies

Pí beheerst transformatie en transport Pí controleert de opwaartse beweging van Qi Pí opent in de mond en manifesteert zich in de lippen Pí controleert Xue Pí controleert de spieren en de vier ledematen Pí huisvest de Yi

Fei functies

Fei beheerst de ademhaling en de Qi van het lichaam Fei heeft een verspreidende en dalende functie Fei opent in de neus Fei controleert de huid, de CouLi en het lichaamshaar Fei reguleert de waterwegen Fei huisvest de Pò

Shen functies

Shen slaat Jing op Shen beheerst het water Shen opent in de oren en manifesteert zich in het hoofdhaar Shen controleert het ontvangen van Qi Shen controleert de 2 Yin Shen huisvest de Zhi

Ming Men functies

Ming Men is de bron van Yuan Ming Men is de bron van Vuur voor alle organen Ming Men verwarmt de onderste warmer en PangGuang Ming Men verwarmt Pí en Wei als hulp bij de vertering Ming Men harmoniseert seksualiteit en verwarmt Jing en Uterus Ming Men assisteert Shèn bij het ontvangen van Qi Ming Men helpt Xin bij het verankeren van de Shén

Xin Bao functies

XinBao beschermt de Xin XinBao helpt Xin bij het beheersen van Xue XinBao assisteert Xin bij het huisvesten van de Shén

Wei functies

Wei controleert het rijpen en rotten van voedsel Wei controleert het transport van GuQi Wei controleert het dalen van Qi Wei is de oorsprong van de vloeistoffen

Xiao Chang functies

XiaoChang controleert het ontvangen en transformeren XiaoChang scheidt de vloeistoffen

Da Chang functies Dan Galblaas functies

PangGuang functies San Jiao functies

DaChang ontvangt het onzuivere van Xiao Chang DaChang vormt ontlasting en absorbeert vloeistoffen Dan slaat gal op en scheidt deze af Dan controleert het nemen van beslissingen Dan controleert de pezen PangGuang verwijdert water door Qi transformatie - controleert de waterpassages - kanaal voor YuanQi - driedeling voor het lichaam v.w.b. anatomie, pathologie en fysiologie