Plan Klink werkt averechts

Plan Klink werkt averechts Als u ziek wordt, bent u in de toekomst beter af indien u een geringe kans heeft op complicaties bij de behandeling van uw aandoening. In het nieuwe plan Klink moeten ziekenhuizen het aantal complicaties van behandelingen openbaar maken. De bedoeling van deze maatregel is dat ziekenhuizen minder fouten gaan maken bij de behandeling van hun patiënten. Het idee is dat patiënten op basis van de openbaarmaking zullen kiezen voor ziekenhuizen met de laagste complicatiecijfers. Op het eerste gezicht lijkt dit een voor de patiënt gunstige maatregel. Echter dat is ze alleen voor de patiënt met een kleine kans op complicaties. De werking van deze maatregel laat zich als volgt duiden. Zeg dat een overigens gezonde patiënt zich bij het ziekenhuis meldt met staarproblemen. Voor deze patiënt geldt een geringe kans op complicaties omdat betrokkene gezond van leden is. Het ziekenhuis zal deze patiënt graag behandelen. Nu meldt zich een oudere patiënt die juist griep had zich met dezelfde aandoening. Zal het ziekenhuis geneigd zijn deze patiënt ook te behandelen? Het antwoord is nee, immers de kans op complicaties en zelfs overlijden is bij de tweede patiënt groter dan bij de overigens kerngezonde eerste patiënt. Als complicaties in de krant moeten worden afgedrukt, heeft het ziekenhuis een motief de grieperige patiënt door te verwijzen. Nu zal het ziekenhuis een patiënt die aan staar leidt niet zo snel kunnen weigeren maar bij exotischer aandoeningen –en dat zijn ze al snel- is dit wel degelijk een reële reactie. Ziekenhuizen zullen de neiging krijgen om patiënten aan de poort te selecteren op basis van de kans op complicaties. Volgens Klink is het een kwestie van al dan niet gevolgde protocollen. Dat is echter een te eenvoudige redenering. Zou Minister Klink de problematiek echt willen aanpakken, dan ligt het meer voor de hand dat incidenten worden onderzocht door de onafhankelijke inspectie en het desbetreffende ziekenhuis hierop wordt aangesproken. Hiertoe mag de inspectie inderdaad een vergelijking maken tussen de opvolging van protocollen en het aantal complicaties. De inspectie heeft de deskundigheid om te beoordelen of een complicatie wel of niet had mogen optreden. Er ligt een te eenvoudige redenering achter het plan van Klink omdat hij veronderstelt dat (a) de patiënt kan beoordelen dat een complicatie niet had mogen optreden en (b) dat ziekenhuizen met zo’n publicatie neutraal zullen omgaan. De ziekenhuizen hebben er groot belang bij de complicatiecijfers laag te houden. Zij hebben hiertoe twee

instrumenten: selectie aan de poort en cijferbeïnvloeding. Dat laatste lijkt illegaal maar er is altijd een grijs gebied, in de beoordeling of een aanvullende aandoening al of niet als een complicatie moet worden aangeduid. Welke instantie durft zijn hand in het vuur te steken voor de correctheid van de geleverde cijfers? Op dit moment worden cijfers door de ziekenhuizen bijgehouden waarmee de kans op een complicatie kan worden berekend. De cijfers omtrent de werkelijk optredende complicaties zouden hiermee kunnen worden vergeleken. Deze vergelijking is echter zodanig gecompliceerd dat de gemiddelde patiënt deze uitkomst niet kan duiden. Verstrekking van deze complexe uitkomst via de krant levert derhalve geen informatie op voor de patiënt. Deze rol vervult de inspectie volksgezondheid namens de patiënt. Zou men iets willen weten over de effectiviteit van het ziekenhuis, dan is het beter vast te stellen of de gezondheid binnen het verzorgingsgebied van het ziekenhuis is toegenomen of afgenomen in een periode. Hiertoe zou men kunnen volstaan met steekproeven in het gebied dat het ziekenhuis bedient. Publicatie van zo’n cijfer geeft een prikkel aan het ziekenhuis om ook preventie in de regio te bevorderen. Daar is de aspirant-patiënt echt mee geholpen. De publicatie van complicaties geeft ziekenhuizen een motief hulpvragende patenten soms behandeling te onthouden en/of cijfers te manipuleren.

Jan Bouwens Hoogleraar UvT Met dank aan Frida van den Maagdenberg