Politiek een doolhof

Politiek: een doolhof Politiek is inderdaad heel ingewikkeld en als individueel burger nauwelijks te volgen . Zei niet Albert Einstein dat politiek moeilijker is dan fysica ? En toch vergt de democratie dat wij een zodanige kennis en inzicht hebben dat wij de grote vragen van onze samenleving op een verantwoorde wijze kunnen beslissen . Een bar heikele opgave is het , zeker als de leiders - dat zijn de toppolitici - het laten afweten op hun essentiële taak : democratisch leiding geven. Zodra in België verkiezingen op komst zijn doen een aantal toppolitici én sommige media hun uiterste best om de kiezers te overtuigen dat zij in het stemhokje beslissen . En dat de kiezers een parlement samenstellen dat nadien in naam van de ganse natie het beleid gaat uitstippelen . Want dat is de essentie van het zogenaamde parlementaire regime . Noch het een noch het ander strookt met de werkelijkheid . De kiezers in België beslissen heel weinig , dat geven de eerlijke politici na de verkiezingen wel toe; het is overigens al sinds jaren wetenschappelijk bewezen. De Belgische kiezers beslissen om te beginnen niet over de regering . En dat is toch de machtigste instantie in België ! De kiezers beslissen ook niet over het beleid dat gevoerd moet worden want het referendum - en zelfs de zwakkere volksraadpleging – worden hen geweigerd. Het parlement is zeker niet de machtigste instelling in de Belgische politieke arena . Het overgrote deel van de wetten is al sinds jaren afkomstig van de regering. Bovendien heeft het parlement in al de Westerse democratieën een heel grote ontwikkeling doorgemaakt . Zoals de Duitse minister van Buitenlandse Zaken , H.D. Genscher al een kwarteeuw geleden zei : het parlement is opgedeeld in twee instellingen die tegenover mekaar staan : de regeringsmeerderheid en de oppositie . Tot dan trad het parlement als één geheel op .( Zie grafiek in bijlage). Wie beslist er dan ? En hoe wordt er beslist als het niet in het parlement gebeurt ? Dit zijn wezenlijke vragen voor de democratie ! Meestal - en zeker in België – geeft men als antwoord op die vragen een beschrijving van al de instellingen . Dat is fout ! Men moet vertrekken van de machtsverhoudingen in het werkelijke politieke gebeuren . En dan komen in België als machtigste actoren naar voren : de federale regering , de partijvoorzitters – denk bijvoorbeeld aan Elio Di Rupo – en de sociale partners – zoals ACV , ABVV , VBO e.a. ( In België heeft men die machtshiërarchie wetenschappelijk vastgesteld : zie bijlage .) En zij beslissen – zoals gezegd nauwelijks via de kiezers - , maar wel via strijdpunten , via overleg en soms zelfs via pacificatie ( in grote crisissituaties ) , via technocratie en voor een goed deel “onderhands”. De algemene regel daarbij is : hoe meer men qua werkwijze naar de “onderhandse” opschuift , hoe meer de besluitvorming tot de elite beperkt wordt en hoe moeilijker het is voor de oppositie . Al is een oppositie wezenlijk voor de democratie ( Dixit M. Albright , G. Eyskens , R.Dahl en de vele politologen die dit in hun onderzoek vastgesteld hebben .) ( In een grafiek in bijlage trachten wij die basisprocessen wat te visualiseren).

Daarbij komen nog een hele vloed beslissingen van de Europese Unie , waar het nog ingewikkelder wordt én nog meer verborgen én nog minder te volgen. Een eerste formule om wegwijs te worden is : “BBC”+R . In woorden : “Bureaucracy , Britain , Commission” + Raad . En Raad staat vooral voor de Europese top van Staatshoofden en Regeringsleiders , meer nog dan voor de “Raad van Ministers “ ( die per bevoegdheid vergaderen ). Hier moet men vooraf loskomen van het gelukzalige ( zo niet naieve ) geloof in de Europese integratie die rechtlijnig op het realiseren van hooggestemde waarden zou afstevenen . De Europese integratie is een behoorlijk stuk prozaïscher ; zij omvat om te beginnen een kluwen van bundelingen en groeperingen van staten , waarvan sommige nog omvangrijker zijn dan de Europese Unie , die al met 450 millioen inwoners zit , zij het dat deze met de Navo wel de meest machtige is -. In vergelijking met de VSA of China blijft de Europese Unie vooral een proces en klimt zij niet op tot een echt doorslaggevende actor. Voor een moderne democratie is dit alles zwaar ondermaats qua inspraak . Uiteindelijk is dit toch de 21ste eeuw ! Proclameerde niet het ontwerp van Europese Grondwet : “ Onze Grondwet wordt democratisch genoemd omdat de macht niet in handen is van een minderheid , maar van de grootst mogelijke meerderheid” ? Dit motto is evenwel door de “IGC”=R geschrapt . En dan blijft veel machteloosheid over voor de kiezers , voor de burgers , voor de “mensen” . Maar : “ Point n’est besoin d’espérer pour entreprendre , ni de réussir pour persévérer “ (Willem van Oranje ).