Esperanto
Laat je ver leiden
Overzicht Principe
van internationale taal, onderwijs Ontstaan van Esperanto Literatuur en gebruik Structuur, spoedcursusje Besluit
ESPERANTO
Internationale taal: Principe Esperanto
Internationaal Nationaal Lokaal
Nederlands
Frans
Leuvens
Liègeois
Tiens
Namurois
Antwerps
...
Duits ...
... ...
...
ESPERANTO
Internationale taal of Wereldtaal Internationale taal: in de hele wereld gesproken internationaal gebruik neutraal internationaal denken en cultuur internationale structuur
Wereldtaal: door vele miljoenen mensen gesproken internationaal gebruik politiek en economie nationaal denken en cultuur nationale structuur ESPERANTO
Internationale taal: kenmerken neutraal relatief
?
gemakkelijk internationale structuur internationale cultuur ruim gesproken internationaal denken tolerantie bevorderen
ESPERANTO
Alleen Esperanto is... / heeft... neutraal relatief
1
gemakkelijk internationale structuur internationale cultuur ruim gesproken internationaal denken tolerantie bevorderen
ESPERANTO
Esperanto: doel Vandaag: praktisch
nut voor wie ze gebruikt
Lange
termijn: tweede taal voor iedereen
Twee complementaire doelstellingen
ESPERANTO
Vertalen via een brugtaal
6 30 11 110
6 12 11 22 ESPERANTO
Taaloriëntatie (een experiment) 2
2
jaren zonder talen, dan nationale taal
Kennis
jaren nationale taal, erna kennisverdieping
2
jaren Esperanto, dan nationale taal
Tijd N/N
0/N
E/N
ESPERANTO
Verschillende leermethoden ‘Cseh’: natuurlijke methode
‘Gerda malaperis’: begrijpend lezen
‘Auld’: spoedcursus in 14 uren
‘Esperanto programita’: zelfstudie
‘E-o voor moderne mensen’: grammaticaal
en vele andere ook bij ons
ESPERANTO
Overzicht Principe
van internationale taal, onderwijs Ontstaan van Esperanto Literatuur en gebruik Structuur, spoedcursusje Besluit
ESPERANTO
Van project tot taal 1887:
Unua Libro in 4 talen 1889: eerste tijdschrift 1905: eerste Wereldcongres 1908: ontstaan van U.E.A. 1914: Eerste Wereldoorlog 1918: hernieuwde groei 1930: Plena Vortaro ESPERANTO
Evolutie tot levende taal 1948:
hernieuwe groei na WO II 1954: eerste Unesco-resolutie 1969: Plena Ilustrita Vortaro 1987: Eeuwfeest 1998: U.E.A. in officiële relatie met de VN. nu: gestage groei juli 2002: nieuwe Plena Ilustrita Vortaro ESPERANTO
Levend(ig)e taal
ESPERANTO
ESPERANTO
Overzicht Principe
van internationale taal, onderwijs Ontstaan van Esperanto Literatuur en gebruik Structuur, spoedcursusje Besluit
ESPERANTO
Literatuur Vertaalde
werken wereldliteratuur Originele werken geschreven voor internationale lezers Tijdschriften Hiernaast: uit België Zie andere voorbeelden ESPERANTO
Internationale tijdschriften
ESPERANTO
Internationale vriendschap
ESPERANTO
Lokale tijdschriften (België)
ESPERANTO
Een wereldcongres met ...
ESPERANTO
… lachende gezichten ...
ESPERANTO
… plezier ...
ESPERANTO
… informele contacten ...
ESPERANTO
… en officiële momenten. (I.J.K.)
ESPERANTO
Keuze genoeg !
ESPERANTO
Pasporta servo
ESPERANTO
Esperanto-postzegels
ESPERANTO
Overzicht Principe
van internationale taal, onderwijs Ontstaan van Esperanto Literatuur en gebruik Structuur, spoedcursusje Besluit
ESPERANTO
ESPERANTO
Een taal heeft 3 componenten
Esperanto Uitspraak
Spraakkunst
Woordenschat
ESPERANTO
Hoe dat vereenvoudigen?
Esperanto Uitspraak
Spraakkunst
Woordenschat
ESPERANTO
Component 1: Uitspraak fonetische
taal
1 letter = 1 klank
slechts vaste
5 klinkers
klemtoon
voorlaatste lettergreep
ESPERANTO
28 letters = 28 klanken Aa
Bb
Cc
Ææ
Dd
Ee
Ff
Gg
Øø
Hh
Ðð
Ii
Jj
Åå
Kk
Ll
Mm
Nn
Oo
Pp
Rr
Ss
Þþ
Tt
Uu
Ýý
Vv
Zz
ESPERANTO
Slechts 5 klinkers A E I O U
a e i o u
kara,
malama, iam neniel, en, de mil, miri, tri mono, koro, monto kuru, unu, uf!
niet: maat, mat niet: één, een, en niet: tien, tin
niet: toon, ton niet: moes, mus, muze
NL: a aa e ee i ie o oo u uu oe eu HU: a á e é i í o ó ö ő u ú ü ű ... ESPERANTO
Vaste klemtoon Op
de voorlaatste lettergreep
zonder
uitzonderingen
Je
kan nu elke tekst al correct lezen
ESPERANTO
Component 2: Spraakkunst geen
uitzonderingen
slechts veel
1 klasse
mogelijkheden
ESPERANTO
Geen uitzonderingen
ESPERANTO
Slechts één klasse E
iras
iras
iras
iras
iras
iras
N
ga
gaat
gaat
gaan
gaan
gaan
F
vais
vas
va
allons
allez
vont
A
go
go
goes
go
go
go
H
megyek
mész
megy
L
eo
is
it
megyünk mentek mennek imus
itis
eunt ESPERANTO
Slechts één klasse AS
IS
OS
tegenwoordig
verleden
toekomstig
ANT
INT
ONT
tegenwoordig deelwoord
verleden deelwoord
toekomend deelwoord
AT
IT
OT
tegenwoordig deelwoord
verleden deelwoord
toekomend deelwoord
I
US
U
onbepaalde wijs
voorwaardelijke wijs
imperatief & conjunctief
ESPERANTO
Veel mogelijkheden
IS
AS
OS
verleden
heden
toekomst
INT ANT ONT INT ANT ONT INT ANT ONT vroeger tegelijk
IT
AT -A -O -E -I
later
OT
vroeger tegelijk
IT
AT
later
OT
-A -O -E -I
+
vroeger tegelijk
IT
AT -A -O -E -I
I US U ESPERANTO
later
OT
Component 3: Woordenschat vaste
uitgangen
o, a, e, i
‘internationale’
woordelementen voor-
/ achtervoegsels
met vaste betekenis
ESPERANTO
Vaste uitgangen O
zelfstandig naamwoord A bijvoeglijk naamwoord E bijwoord J meervoud N lijdend voorwerp I, AS, IS, OS, US, U werkwoord
ESPERANTO
Internationale woordelementen E kafo telefono papero
libro
tablo
N
koffie
telefoon
papier
boek
tafel
F
café
téléphone
papier
livre
table
A
coffee
telephone
paper
book
table
H
kávé
telefon
papír
könyv
asztal
ESPERANTO
Voor- en achtervoegsels
ESPERANTO
100 woorden þafo fiþo viro
knabo kato koko
schaap vis man jongen poes hoen
-id
kind van (x2)
-in
vrouwelijk man+vrouw (x3)
ge-et -eg
klein groot (x 3)
6 x 2 x 3 x 3 elementen = 108 woorden ESPERANTO
La dek du monatoj januaro
julio
februaro
aýgusto
marto
septembro
aprilo
oktobro
majo
novembro
junio
decembro
ESPERANTO
La sep tagoj kaj la tempoj lundo
sekundo
mardo
minuto
merkredo
horo,
åaýdo
tago
vendredo
semajno
sabato
monato
dimanæo
jaro
duonhoro,...
jarcento,
jarmilo,... ESPERANTO
Omgangsvormen Saluton! Bonan
tagon! Bonan matenon, vesperon, nokton. Bonvolu... dankon. sinjoro, sinjorino knabo, knabino, amiko, amikino ESPERANTO
Tellen unu du tri
kvar kvin
11
ses sep ok naý dek
dek unu 12 dek du
200
dudek 31 tridek unu 100 cent 101 cent unu 111 cent dek unu 369 tricent sesdek naý 1.234 mil ducent tridek kvar 2.000 dumil ESPERANTO
flava
blua
ruøa
oranøa
verda
bruna
roza
malhelblua
bluverda
blanka
griza
nigra ESPERANTO
Gerda malaperis Detektiveroman
in
Esperanto auteur: Claude Piron gradueel verhogende moeilijkheid met woordenlijst
ESPERANTO
Gerda malaperis 1. En universitata restoracio Saluton, Linda. Saluton, Tom. Diru al mi: kiu estas tiu? Kiu? Tiu alta, blonda, juna, viro… Kiu? ESPERANTO
Gerda malaperis Tiu,
kiu sidas en la angulo. Ho, tiu! Jes, tiu. Mi ne scias. Mi ne scias, kiu li estas. Nova studento, verþajne. Li estas tute sola. Ne. Rigardu: bela knabino iras al li. ESPERANTO
Gerda malaperis Ne
bela. Juna, eble, sed ne bela. Nur vi estas bela, Linda. Tom, kara! Kio okazas al vi? Eble vi laboras tro multe, kaj... Nenio speciala okazas al mi. Kaj mi ne laboras tro multe. Fakte mi laboras malmulte nun. La vera demando estas: kio okazas al vi, Linda? Nur vi estas bela. ESPERANTO
Gerda malaperis Nu,
nu… Estas fakto. Nur vi estas bela, Linda. Mi estas sincera. Venu kun mi! Sed… Venu. Al la granda spegulo. Rigardu. Jen estas Linda, la plej bela virino en la mondo, la plej bela virino en la tuta mondo. ESPERANTO
Gerda malaperis Kaj
jen estas Tom, la plej malserioza knabo en la tuta universitato. 2. Kio okazas?
Tom! Kio
okazas al vi? Vi estas pala! Bela, sed pala. ESPERANTO
Gerda malaperis Tom!
Ne rigardu! Kio okazas? Strange! Okazas io stranga, io tre stranga. Tiu ulo, tiu nova studento… Ne, ne, mi petas vin, ne rigardu. Estu diskreta. Diable! Diru al mi: kio estas tiu mistero?
ESPERANTO
Gerda malaperis Lia
mano agas strange. Rigardu, se vi volas, sed plej diskrete. Turnu vin iomete, eble, sed tute nature. Li ne vidu, ke vi rigardas al li. Vi pravas. Io stranga okazas. Dum þi ne rigardas al li - þi nun rigardas al la granda spegulo - lia mano iom post iom, tre tre malrapide, proksimiøas al þia taso... ESPERANTO
Gerda malaperis Estas
io en lia mano… Mi ne vidas. Li estas tro proksima. Diable! Tiu alta forta knabo nun staras inter ili kaj mi. Mi ne plu vidas. Sed mi vidas. Mi vidas bone. Mi vidas tre bone. Mi vidas tute bone. Ej! Kio okazas? Þi rigardas al li nun, kaj lia mano haltas. ESPERANTO
Gerda malaperis Kaj
kio plu? Diru al mi! Nun li parolas al þi. Li montras al la pordo. Eble li volas, ke þi rigardu al alia direkto, ke þi ne plu rigardu al li. Prave, tute prave. Jen þi rigardas al la pordo. Li plu parolas kaj parolas. Dum þi ne rigardas al lia direkto, lia mano plu proksimiøas al la taso. Ej! ESPERANTO
Gerda malaperis Kio?
Kio okazas? Lia mano revenas, tute diskrete, kvazaý tute nature. Æu estas io en lia mano? Nenio plu. Sed tute certe nun estas io en þia taso.
ESPERANTO
Esperanto 3000 vzw Leuven... ...bood je deze mini-spoedcursus aan
[email protected] secret.: R. Ménada 44, 1320 Hamme-Mille 010 / 86 01 12 ESPERANTO
