Prévention en matière d`alcool et de drogues

Preventie inzake alcohol en drugs op het werk

Alcohol en drugs in het privéleven

p. 2

Alcohol en drugs op het werk

p. 3

Alcohol

=

=

=

=

=

Een glas bier 5° (25 cl) = een glas wijn 12° (10 cl) = een glas champagne 12° (10 cl) = een glas aperitief 18° (7 cl) = een glas pastis 45° (2,5 cl) = een glas whisky 40° (2,5 cl)

p. 4

Alcohol

Trage afbraak: anderhalf uur per glas

p. 5

Alcohol Gewenste effecten: ontspanning, euforie, zelfvertrouwen, …

p. 6

Alcohol – Gevolgen en risico’s op korte termijn Veiligheid (verminderde controle, vertraagde reflexen, slaperigheid, arbeidsongevallen, …) Verminderde prestaties Gezondheid (lever, nieren, gebrek aan water, hoofdpijn, …) Sociaal vlak (agressiviteit, stemmingswisselingen, problemen met collega’s, …)

p. 7

Alcohol – Gevolgen en risico’s op lange termijn Gezondheidsproblemen: lever, cirrose, spijsvertering, hart- en vaataandoeningen, slaapstoornissen, geheugenstoornissen, … Afhankelijkheid: slaaf van alcohol en moeilijk om de situatie nog te veranderen, biologische, psychologische en sociale kwetsbaarheid, … Sociaal vlak: moeilijk leefbaar klimaat voor het gezin en op het werk, financiële of juridische gevolgen, de persoon raakt geïsoleerd, …

p. 8

Medicatie en drugs – gewenste effecten Medicatie: ■ Slaapmiddelen, kalmeermiddelen: minder slaapproblemen, minder stress ■ Antidepressiva: behandeling van een depressie ■ Pijnstillers: verlichting van chronische of hevige pijn

Drugs: euforie, kalmering, gevoel van energie, zelfvertrouwen, …

p. 9

Medicatie en drugs – Gevolgen en risico’s op korte termijn Medicatie: verminderde concentratie, verminderde reactiesnelheid, problemen met het zicht, het zenuwstelsel, spijsverterings- en urineproblemen, ademhalingsmoeilijkheden, … Drugs: veranderde waakzaamheid, perceptiestoornissen, visuele en auditieve hallucinaties, agressiviteit, … Foto: Pascal Vyncke, SeniorenNet.be

p. 10

Medicatie en drugs – Gevolgen en risico’s op lange termijn Medicatie: gewenning, afhankelijkheid, duizelingen, geheugenverlies, depressie, nieren urineproblemen, … Drugs: gewenning, afhankelijkheid, spijsverteringsproblemen, slaapstoornissen, hartstoornissen, depressie, agressiviteit, …

Foto: Pascal Vyncke, SeniorenNet.be

p. 11

Risico’s alcohol en drugs

Gelijktijdig gebruik van alcohol, medicatie of drugs: verhoogde risico’s!

p. 12

Functioneringsproblemen op het werk Verminderde kwaliteit van de arbeidsprestaties → risico op fouten en ongevallen Verminderde kwaliteit van de arbeidsrelaties → slechte werksfeer Gevolgen van een sporadisch of chronisch overmatig gebruik van alcohol of drugs? p. 13

Preventiebeleid in de onderneming Waarom? ■ Menselijke en economische redenen: ● ● ● ● ● ●

Arbeidsongevallen vermijden Productiviteits- en kwaliteitsverlies vermijden Een goed imago van de onderneming behouden Gekwalificeerd personeel in dienst houden Het ziekteverzuim en de vertragingen beperken Een motiverende werksfeer behouden

■ Wettelijke verplichtingen: welzijn op het werk en CAO 100

p. 14

Preventiebeleid - Voorbeeld Invoering door de directie in overleg met de syndicale afvaardiging, de werknemers Het is gericht op het functioneren en de prestaties van de werknemers Regels en procedures opgenomen in het arbeidsreglement Het is gericht op alle werknemers van de onderneming p. 15

Na te leven regels – Voorbeelden Alcohol, medicatie en drugs mogen niet ter beschikking gesteld worden van de werknemers

p. 16

Na te leven regels – alcohol – Voorbeelden Gebruik van alcohol tijdens de werkgerelateerde uren verboden, behalve: Feesten die georganiseerd worden door de onderneming Recepties (maximaal driemaandelijks) ■ Voorwaarden : ● ● ● ● ● ●

Akkoord van de directie Niet voor de werkuren Niet-alcoholische dranken voorzien Licht alcoholische dranken Verkeersreglement Bob’s voorzien p. 17

Na te leven regels – medicatie – Voorbeelden Tijdens de werkgerelateerde uren is het verboden voor de werknemers met een veiligheidsfunctie of een functie met verhoogde waakzaamheid om medicatie te nemen die schade zou kunnen toebrengen aan hun veiligheid en aan de veiligheid van andere personen op de arbeidsplaats (bekijken met de preventieadviseurarbeidsgeneesheer). p. 18

Na te leven regels – drugs – Voorbeelden Het is verboden voor de werknemers om drugs te gebruiken tijdens de werkgerelateerde uren.

p. 19

Procedures – verstoord functioneren door een acuut alcohol- of drugsmisbruik – Voorbeelden Acuut misbruik : de werknemer kan op dat ogenblik niet langer normaal functioneren Melden bij ernstig of onmiddellijk gevaar De werknemer verwijderen Procedure in geval van vaststellen van arbeidsongeschiktheid Onderhoud na het incident (werknemer + leidinggevende + eventueel 1 lid van de syndicale afvaardiging) Bij eenmalige gebeurtenis: de situatie regulariseren (bv. verlof) Bij herhaaldelijke gebeurtenis: zie procedure verstoord functioneren door een chronisch alcoholof drugsmisbruik

Als er een beroep gedaan werd op deze procedure, wordt dat feit meegedeeld tijdens de vakbondsvergaderingen (zonder de naam van de betrokken werknemer of de details te vermelden). p. 20

Procedures – verstoord functioneren door een chronisch alcohol- of drugsmisbruik – Voorbeelden Chronische misbruik: de werknemer functioneert herhaaldelijk slecht Melden bij ernstig of onmiddellijk gevaar De werknemer verwijderen Procedure in geval van vaststellen van arbeidsongeschiktheid Onderhoud na een betekenisvolle periode (werknemer + leidinggevende + eventueel 1 lid van de syndicale afvaardiging

p. 21

Procedures – verstoord functioneren door een chronisch alcohol- of drugsmisbruik – Voorbeelden ■ Onderhoud: ● ● ● ●

Het verstoorde functioneren objectief benaderen + concrete feiten Een termijn overeenkomen om het functioneren te verbeteren Voorstel tot externe begeleiding Evaluatie van het functioneren

■ Indien geen verbetering: ● ● ● ●

Sanctie (arbeidsreglement) Een nieuwe termijn overeenkomen om het functioneren te verbeteren Voorstel tot externe begeleiding Evaluatie van het functioneren

■ Indien geen verbetering: zwaardere sanctie ■ Als er een beroep gedaan werd op deze procedure, wordt dat feit meegedeeld tijdens de vakbondsvergaderingen (zonder de naam van de betrokken werknemer of de details te vermelden). p. 22

Procedures – overtreding van de regels – Voorbeelden Minst zware sanctie die in het arbeidsreglement voorzien is Bij herhaling: zwaardere sanctie Als er een beroep gedaan werd op deze procedure, wordt dat feit meegedeeld tijdens de vakbondsvergaderingen (zonder de naam van de betrokken werknemer of de details te vermelden). p. 23

Procedures – vaststellen van arbeidsongeschiktheid – Voorbeelden Te nemen beslissingen als de werknemer verwijderd werd:

■ Rustperiode alvorens het werk te hernemen ■ Rustperiode alvorens met eigen middelen naar huis te gaan ■ Rustperiode alvorens op zijn eigen kosten naar huis gebracht te worden ■ Zo snel mogelijk begeleiding naar huis op zijn eigen kosten Bij herhaling over een betekenisvolle periode: opschorting van de arbeidsovereenkomst tijdens de werkdag en geen recht op gewaarborgd dagloon Als er een beroep gedaan werd op deze procedure, wordt dat feit meegedeeld tijdens de vakbondsvergaderingen (zonder de naam van de betrokken werknemer of de details te vermelden). p. 24

Begeleiding Preventieadviseur van de Interne Dienst voor Preventie en Bescherming Preventieadviseur-arbeidsgeneesheer (Externe Dienst voor Preventie en Bescherming) Preventieadviseur die gespecialiseerd is in de psychosociale aspecten (Externe Dienst voor Preventie en Bescherming) Behandelende arts Bijstandsinstellingen: VAD, FEDITO, de Druglijn, Anonieme Alcoholisten, … p. 25

Rol van de werknemer

Zorgen voor zijn eigen veiligheid en gezondheid en die van anderen als gevolg van zijn handelingen Samenwerken en deelnemen aan het preventiebeleid De regels naleven Potentieel gevaarlijke situaties signaleren aan de werkgever of de IDPB p. 26

Onder collega’s Bij vaststelling van een gedragsverandering van een collega → onrust + zin om te helpen In dialoog treden, onrust uiten Responsabiliseren in plaats van te beschermen, co-alcoholisme (collega’s beschermen uit vriendschap) vermijden Zich niet laten overwelmen door het probleem van anderen, niet de rol van “therapeut” op zich willen nemen Niet alleen blijven met zijn zorgen → begeleiding De eigen werksituatie niet uit het oog verliezen p. 27

Rol van de hiërarchische lijn Zich houden aan de maatregelen die genomen zijn in het kader van het preventiebeleid Aandachtig zijn voor signalen die erop wijzen dat iets niet goed zit De werknemers informeren over de begeleiding Voorstellen en adviezen formuleren aan de werkgever De gebeurde ongevallen en incidenten onderzoeken Waken over de opvolging van de instructies Zich ervan verzekeren dat de werknemers de ontvangen inlichtingen begrijpen en in praktijk brengen

p. 28

En u? De CAGE-test Heeft u wel eens gedacht dat u uw alcoholgebruik zou moeten verminderen? Ja/Nee Heeft u zich ooit verveeld gevoeld over opmerkingen van anderen over uw alcoholgebruik? Ja/Nee Heeft u zich ooit schuldig gevoeld over uw alcoholgebruik? Ja/Nee Heeft u ooit ‘s ochtends alcohol gedronken om u rustiger te voelen of om van een kater af te raken? Ja/Nee Als u 2 keer ja geantwoord hebt, heeft u waarschijnlijk een alcoholprobleem.

p. 29