Schildklierstoornissen Algemeen: klieren en

Schildklierstoornissen

Algemeen: klieren en hormonen • Endocrien: het secretieproduct (hormoon) wordt naar het extracellulair weefsel afgegeven en gaat via de bloedbaan naar het doelweefsel • Exocrien: het secretieproduct wordt afgegeven op een epitheeloppervlak • Neurotransmissie: van neuron naar neuron • Cytokines: werking op andere cel, zonder tussenkomst van de bloedbaan

Algemeen: klieren en hormonen • Aminozuurderivaten • Peptiden • Vetten – Cholesterolderivaten (steroiden) – Arachidonzuurderivaten

1

Herhaling anatomie schildklier • Schildklier: bevindt zich voor de trachea net onder het schildkraakbeen • Twee lobben, verbonden door een vernauwing • Achterkant: bijschildklieren • Microsopisch: schildklierfollikels, omgeven door kubisch epitheel • C-cellen • Sterk bevloeid

Herhaling anatomie hypofyse • Hypofyse is een klein kliertje dat onder de hypothalamus hangt • “Poortadersysteem” • Bestaat grosso modo uit twee delen: – Neurohypofyse – Adenohypofyse

Feedback mechanisme Hypothalamus → TRH (Thyrotropine Releasing Hormone) Hypofyse → TSH (Thyroid Stimulating Hormone=Thyroptropine) Schildklier → schildklierhormoon (Thyroxine=T4)

Vermindert TRH secretie door hypothalamus

2

Andere systemen RH

Hormoon 1 Doelorgaan Hormoon 2

TRH

TSH

Schildklier

Schildklierhormoon Corticoiden

CRH

ACTH

GnRH

FSH

Bijnierschors Ovaria

Oestrogeen

GnRH

LH

Ovaria

Oestrogeen

Schildklierhormoon • Ontstaat uit tyrosine • Bevat 3 of 4 iodiumatomen – Tetra-ioodthyronine (T4) – Tri-ioodthyronine (T3)

3

T3 - T4

Effecten van T4 en T3 • T3 is krachtiger dan T4 • Effect in de mitochondriën: versnelde ATP productie • Effect in de celkern: aktiveert genen die coderen voor enzymes die betrokken zijn bij glycolyse →Algemeen effect op het organisme: instellen van de achtergrondsnelheid van de stofwisseling

Onderzoek van de schildklier • De standaard: TSH en T4 bepaling in het bloed • Echografie • CT scan • Isotopen

4

Hyperthyreoidie Te hoog schildklierhormoongehalte in bloed • • • • •

Vermagering Hartkloppingen Bevingen Zenuwachtigheid Soms moeheid

Hypothyreoidie Te laag schildklierhormoongehalte in bloed • Gewichtstoename • Moeheid • Traagheid, niet vooruit geraken

Struma • “kropgezwel”, “goiter” • Kan zowel voorkomen bij hypo-, eu- of hyperthyreoidie • Vergrote schildklier • Meestal esthetisch bezwaar • Soms sliklast

5

Ziekten van de schildklier • Hypothyreoidie – Iodiumtekort – Hashimoto thyreoiditis – Iatrogeen

• Hyperthyreoidie – Ziekte van Graves-Basedow – Iatrogeen

• Tumoren

Iodiumtekort – endemische goiter • Bij een Iodiuminname van < 20 µg/d • Meestal bergachtige gebieden: Rocky Mountains, Himalaya, Pakistan, Alpen • Hypothyroidie en struma • Behandeling: ioderen van keukenzout / bakkerszout – behandelt ganse bevolking

Hashimoto thyreoiditis • • • • •

Chronisch auto-immuun Destructie van schildklierweefsel Meestal dames van > 50 jaar Struma kan aanwezig zijn TSH is verhoogd in het bloed

• Behandeling: schildklierhormoon per os (Elthyrone®). Dosis voorzichtig verhogen tot een normaal TSH gemeten wordt.

6

Iatrogene hypothyreoidie • • • •

Medicatie (Cordarone®) Schildklieroperaties Overbehandelde hyperthyreoidie Bestralingen

Hyperthyreoidie • Ziekte van Graves-Basedow • Auto-immuun: Thyroid-Stimulerende Immunoglobulines • Typische tekens van hyperthyreoidie • Goiter kan aanwezig zijn • Ook symptomen op andere plaatsen; meest opvallende is exophtalmus (vooruitkomen van de oogbol door oedeem van het weefsel in de orbita)

Iatrogene hyperthyreoidie • Medicatie (Cordarone®) • “Fat Burners” • Overbehandelde hypothyreoidie

7

Behandeling van hyperthyroidie • Schildklierremmers per os • Radioaktief Iodium

Addendum: nucleaire ongevallen • Bij een nucleair ongeval komt een wolk van radioaktief Iodium vrij • Omwonenden van de kerncentrale kunnen dit binnenkrijgen → wordt (net zoals gewoon iodium) opgeslagen in de schildklier • Daarom deelt de overheid bij een kernramp iodiumtabletten uit; een overdosis iodium zorgt voor een verzadiging van de schildklier voor de radioaktieve wolk passeert, zodat het radioaktieve iodium niet opgeslagen wordt en slechts kort in het lichaam blijft.

8