- Scholieren.com

Geschiedenis: hoofdstuk 1 Kenmerkende aspecten: prehistorie 1. levenswijze van jagers & verzamelaars 2. ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen 3. ontstaan van eerste stedelijke gemeenschappen => in prehistorie nog geen geschreven bronnen tot uitvinding schrift in 3000 v.C. Vele soorten mensen: Australopithecus - tussen 4.3 miljoen en 2 miljoen jaar geleden => in Afrika - stenen werktuigen => jagen en verzamelen Homo Habilis - tussen 2.2 miljoen en 1.5 miljoen jaar geleden => in Afrika - oudste menselijke fossiel is van deze soort - jagen en verzamelen Homo Erectus - tussen 1.9 miljoen en 0.4 miljoen jaar geleden => in Afrika, Azië en Europa - stenen werktuigen => jagen en verzamelen - uitvinding van het vuur Homo Sapiens - de mens => tweevoetige primatensoort - technologie - industrie, handel en landbouw Vrouwen in vroegste samenlevingen machtiger dan mannen => doordat mannen onwetend waren over voortplanting Kenmerken samenleving: prehistorie - middelen van bestaan: jagen en verzamelen - gelaagdheid: geen vaste leider => want geen grote verschillen in rijkdom en bezit - woonplek: kleine tentachtige hutten => nomadisch bestaan: ±10 maand op 1 plek, dan vertrekken vanwege voedseltekort 10000 v.C. => begin eerste landbouwsamenlevingen => in Syrië, Irak en Israël => Vruchtbare Halve Maan => aan oevers overstroomde rivieren Mesopotamië (huidig Irak) => tussen Eufraat en Tigra => grote rivieren Overgang naar landbouw duurde lang => geleidelijk => ook wel: Neolithische Revolutie => grote gevolgen Voordeel landbouw => niet meer telkens hoeven te verhuizen => sedentair bestaan ontstond => voedseloverschotten ontstonden => niet iedereen hoefde meer voor eten te zorgen => specialisatie kon ontstaan, bv. pottenbakkers, bouwvakkers etc. Bevolking nam toe => ontstaan dorpen, later steden => handel tussen dorpen => ook oorlog => zo ontstonden legers

Samenleving werd minder egalitair => grotere verschillen => grote boeren en belangrijke militairen kregen meer macht => iemand moest leiding nemen => zorgen voor voldoende eten, veiligheid en regelgeving => door o.a. bovenstaande ontwikkelingen ontstond het schrift Mesopotamië => eerste landbouwbeschaving => beschavingen ontstaan in stedelijke gebieden Vruchtbare grond gecreëerd door irrigatie => samenwerking was hiervoor nodig Schrift van Mesopotamiërs (Soemeriërs) => spijkerschrift => allemaal kleine tekeningetjes => nadeel: geeft moeilijk abstracte processen weer Vorsten => schrijven => duidt op kennis => moesten ook goed zijn in aanvoeren van leger Stadstaat => stad met omringend platteland, vormen samen een staat => inwoners: tussen 10000 en 50000 Informatie over religie => terug te vinden uit graven => ook uit: Ziggoerat-tempels Schrift teruggevonden op kleitabletten => bv. de wetten => vastgelegde wetgeving zorgde voor gelijkheid => geen willekeur in soortgelijke situaties Koning Hammoerabi => oudste wetten, erg streng => gebaseerd op: oog om oog, tand om tand => vastgelegde wetgeving zorgde voor gelijkheid, geen willekeur in soortgelijke situaties Egypte Jaarlijkse overstromingen zorgden ervoor dat landbouw mogelijk werd => hoge beschaving kon ontstaan Gelaagdheid samenleving: (laag naar hoog) slaven => boeren => ambachtslieden => soldaten > schrijvers, geestelijken en generaals => hoogste: farao => stamde volgens Egyptenaren van zonnegoden af Godsdienst => polytheïstisch geloof => natuurgoden, belangrijkste god: zonnegod Rha Leven na dood, veel belangrijker dan leven voor de dood Farao’s: Cheops => 4de Dynastie, Oude Egypte - liet grootste piramide bouwen => in Gizeh Hatsjepsoet => 18de Dynastie, ‘Nieuwe Rijk’ - eerste vrouwelijke farao die zelf regeerde Achnaton => 18de Dynastie - polytheïsme werd afgeschaft, monotheïsme ingevoerd

Toetanchamon => 18de Dynastie - veranderde hervormingen Achnaton terug - enige farao die is teruggevonden Ramses II => 19de Dynastie - grootste farao ooit => 66 jaar geregeerd Cleopatra => laatste farao Egypte - had verhouding met Julius Caesar => leverde meer macht op - zelfmoord gepleegd Staatsvormen - monarchie: staat met 1 vorst aan het hoofd, door erfrecht aan de macht - tirannie: wrede onderdrukking door tiran => maakte misbruik van zijn macht - aristocratie: staat geleid door groep aanzienlijken of adel => slimsten en ‘besten’ - oligarchie: staat geleid door kleine groep => bv. kooplieden in Nederland tijdens 17 e eeuw - democratie: bestuur waarbij het volk beslist => in polis Athene => directe democratie - nepotisme: soort van vriendjespolitiek 500 v.C. => ‘Gouden Eeuw’ voor Athene => havenstad => rijk door handel, ook vloot (marine) kon ontstaan => sterkste tegenstander: Perzië Pericles => staatsman Athene in 5de eeuw => voerde dagloon in voor mannen die deelnamen aan volksvergadering Verschillen democratieën Athene alleen mannen mochten stemmen => met Atheens burgerrecht directe democratie => waren zelf volksvertegenwoordigers

Nu iedereen van boven de 18 mag stemmen => vanaf 1919 indirecte democratie => wij kiezen volksvertegenwoordigers

Ostracisme: schervengericht => ontstond in Athene => betekent: politieke leiders konden met het schervengericht iemand verbannen, als er genoeg stemmen waren => veel corruptie Polis Athene bestond uit: - stad Athene - omringende platteland Godenwereld van Griekenland => polytheïstisch - Oppergod: Zeus - Echtgenoot Zeus: Hera - Wijsheid: Athene - Liefde: Aphrodite - Oorlog: Ares - Water: Poseidon - Onderwereld: Hades

Verschillen Sparta-Athene Sparta lag niet aan water => lag op berg, Peloponesus verbouwde eigen voedsel aristocratische oligarchie => oudste mannen hadden meeste macht

Athene lag wel aan water voerde graan in, exporteerde wijn & olijfolie => meer handel democratie

Sparta => leger en oorlog voeren erg belangrijk => sterkste landleger: erg streng Als kind zwak was of leek wordt hij/zij direct vermoord => infanticide => streefden naar een sterk volk => eugenetica Oude mannen hadden is Sparta de meeste macht Eind van 5de eeuw => Peloponesische oorlogen => oorlogen tussen Athene en Sparta => tijdens oorlog overleed Pericles, Athene had geen sterk leider meer => zo won Sparta de oorlog Na oorlog beide polissen zo verzwakt => eind van Griekse Rijk => Griekenland wordt veroverd door Alexander de Grote