- Scholieren.com

Levensbeschouwing samenvatting H3 Paragraaf 1 Joden leven vaak als vreemdelingen in hun eigen land, of in hun eigen land met vreemde overheersers. 1000 v.c.j koningen tijdperk Saul-David 900 v.c.j Salomo zorgde voor de bouw van de eerste tempelsplitsing: noordelijk rijk Israël met de hoofdstad Samaria zuidelijke staat Juda met de hoofdstad Jeruzalem Joden zijn nakomelingen van de mensen die 590 v.c.j uit hun land Juda werden verdreven. Zij leefden als ballingen uit Babylonië, een land dat later werd ingelijfd bij het Perzische rijk. De ballingen werden hier Joden genoemd. 722 v.c.j deportatie naar Assyrië; einde koninkrijk Israel. 590 v.c.j de Perzische generaal Nebukadnessar neemt Jeruzalem in. De tempel wordt verwoest en een deel van de bevolking gaat als Ballingen mee naar Babylonië. 538 v.c.j In het Perzische rijk moesten Joden zich aanpassen aan hun cultuur en godsdienst maar de Joden weigerden. Toen kwam koning Cyrus en van hem mochten de Joden terug naar hun land en de stad en tempel herbouwen, maar het land bleef een Perzische provincie. In Jeruzalem hadden de Joden vrijheid maar de buitenlandse heersers hadden de macht. De Perzische legers werden verslagen door Alexander de Grote: koning van Griekenland. Hij wilde Grieks bestuur in Jeruzalem, Grieks werd de wereldtaal en Juda werd Judea: land van de Joden. 323 v.c.j dood van Alexander de Grote. Het rijk stort in en er komt een Syrische overheersing in Juda. 200 v.c.j van de Syrische koning Antiochus IV moesten de Joden hun godsdienstige gebruiken opgeven. De Griekse cultuur werd ingevoerd en in de tempel werd een beeld van Zeus geplaatst. Er werden Torarollen verbrand en het werd verboden om Sabbat te vieren. 164 v.c.j Na de felle Joodse opstanden versloegen zij de Syrische heersers en werd Juda een zelfstandige Joodse staat. Chanoeka herinnert aan de herinwijding van de tempel nadat deze gereinigd was van alle niet-Joodse voorwerpen. De Romeinen noemden Juda na enkele jaren Palestina. 63 v.c.j kreeg Juda te maken met nieuwe wereldheersers: de Romeinen. Na een belegering van 3 maanden werd Jeruzalem ingenomen door het Romeinse leger onder leiding van Pompeius. Juda werd een Romeins protectoraat = Joden hadden in het dagelijks leven wel godsdienstvrijheid, maar de Romeinen hielden de politieke macht in handen.

66 c.j kwam er een Joodse opstand tegen de Romeinen omdat de Joden zich verzetten tegen de maatregelen van de Romeinen en door de wreedheid en corruptie van de Romeinse bestuurders in Jeruzalem. 70 c.j om het Joodse verzet te breken, nam het Romeinse leger onder leiding van Titus Jeruzalem in. De soldaten plunderden de stad en staken de tempel in brand. Van de opbrengst van de tempelgoederen liet Titus in Rome een triomfboog bouwen. De Joden trekken zich terug in de woestijn en in de bergen van Judea om te strijden tegen de Romeinen, de Joden werden verdreven. Bij het laatste verzet zagen de Joden dat ze gingen verliezen en pleegden ze zelfmoord om te voorkomen dat ze levend in de handen van de Romeinen zouden vallen. De Romeinen verboden de Joden in Jeruzalem en Judea te wonen en sindsdien wonen de Joden vaak buiten Palestina. Dit heet diaspora = verstrooiing over de wereld. Dit was niet het eind van het Joodse volk want er kwamen scholen om de Tora te bestuderen, dit om de Joodse godsdienst en cultuur door te geven. Dit zorgde ook voor torarollen en synagogen.

Paragraaf 2 Omdat de Joden niet meer in Palestina mochten wonen, gingen ze overal in het Romeinse rijk wonen en sloten ze zich aan bij Joodse gemeenschappen in de handelssteden, ook in Rome. Het Romeinse rijk had best veel godsdienstvrijheid: als een godsdienst respectabel was en de gelovigen niet in conflict kwamen met de Romeinse overheid, was de godsdienst toegestaan. Dit veranderde allemaal toen keizer Constantijn de Grote overging tot het Christendom. Toen kreeg het Christendom ook voorrechten. Vooral de Joden hadden veel last van de groeiende invloed van het Christendom. Een van zijn opvolgers, Theodosius I, maakte het Christendom een staatsgodsdienst. De Joden kregen nu ook een slechte maatschappelijke situatie. De anti-Joodse maatregelen van sommige keizers kwamen door beschuldigingen naar de Joden. De Joden zouden verantwoordelijk zijn voor de kruisiging van Christus. Als straf hiervoor had god hen vervloekt en moesten zij zwerven over de aarde. Vanaf toen waren de Joden niet meer gods volk, maar waren de Christenen ‘het volk van god. Dit werd later de vervangingsleer genoemd. Dit heeft lang geleid tot haat en geweld tegen de Joden. De kruistochten Ook in de middeleeuwen hadden de Joden niet dezelfde rechten als de Christenen, dit was nog op basis van de vervangingsleer. De joden mochten hierdoor geen landerijen bezitten en geen lid worden van een gilde. Dat is heel lang zo geweest en zorgde ervoor dat de joden in de handel zijn gegaan.

Eind 11e eeuw was de eerste kruistocht, Paus Urbanus II spoort in 1095 de christenen in Europa aan om naar Palestina te trekken en jeruzalem te bevrijden van islamitische heersers. Dit omdat de ‘heilige stad’ onder christelijk bestuur moet komen. Een menigte van boeren, arbeiders, soldaten en ridders gaat in 1096 op weg om de ongelovigen uit Jeruzalem te halen. Ze gaan samen via dalen van de Rijn en de Donau naar het zuidoosten. Er is een gerucht dat joden samenwerken met moslims om de christenen tegen te houden. Hierdoor is er veel haat en geweld tegen de joden die wonen in de steden waar de kruisvaarders langskomen. In Keulen wordt de synagoge vernield, en joodse bezittingen worden geplunderd en verbrand. Er vallen ook veel doden. Na twee jaar zijn de kruisvaarders in Jeruzalem, hier worden veel joden vermoord doordat ze de synagogen in zijn gevlucht en die werden later in brand gestoken. Rituele moord Joden werden ervan beschuldigd dat zij een christelijk kind zouden hebben ontvoerd, gekruisigd en het bloed ervan hebben gedronken. Het bloed zou ook gebruikt zijn voor de bereiding van matzes. Dit gerucht ging later ook in een franse stad rond en joden werden toen ook ervan beschuldigd dat ze dit gedaan hadden bij franse kinderen. Alle joodse mensen gingen toen op de brandstapel. Er werden ook synagogen vernield en heilige joodse boeken verbrand. Ook in Europa ging dit gerucht rond en er kwamen duizenden slachtoffers. De zwarte dood Er brak in Genua een geheimzinnige ziekte uit, deze ging ook door naar andere havensteden. Niemand wist toen dat deze ziekte, de pest, werd overgedragen door vlooien op zwarte ratten die via schepen van Azië naar Europa waren gekomen. Het verspreidde zich over bijna heel Europa. Heel veel mensen stierven en niemand wist wat er aan de hand was. Sommige leiders van de kerk noemden het een straf van god voor de zonden van de mensen. Mensen zijden ook dat joden er de oorzaak voor waren. Toen de joden werden gearesteerd bekenden zij dat dze de bronnen, meren en rivieren hadden vergiftigd om wraak te nemen op de christenen. Hierdoor kwam er nog meer jodenhaat. Joden vluchtten deze tijden naar het noordoosten van Europa zoals Polen en Litouwen. De joden moesten tijdens de pest afgesloten worden van de ‘eigen’ bevolking. Ze moesten vaak wonen in ommuurde wijken en dit werdt een getto genoemd. Buiten de gettos moesten joden iets dragen waardoor ze herkenbaar waren.

Paragraaf 3 De joden kenden ook een gouden tijdperk, dit toen een Arabische generaal vanuit noord-afrika overstak naar Europa en Spanje veroverde. De joden werden welvarender en de joodse kunst, literatuur en wetenschap kwam tot bloei. Er kwamen Hebreeuwse boeken over geneeskunde en wiskunde. Maimonides, de meest geniale

joodse geleerde uit het tijdperk was arts, talmoedgeleerde en filosoof. Zijn boeken hebben in Europa veel invloed gehad op joden en niet-joden. Maar eind 14e eeuw veroverden de christenen weer grote delen van Spanje op de moslims. Nu zaten de joden tussen twee strijdende partijen en werden ze beschuldigd van verraad en hulp aan de vijand. Toen in 1492 de spaanse koning Ferdinand het islamitische bolwerk veroverde was de reconquista voltooid. Toen kwam ook het besluit dat alle joden uit Spanje moesten worden verdreven. De reden hiervoor was dat het katholieke land liep te ‘verjoodsen’. De joden gingen naar Londen, Amsterdam, Italië,Griekenland, Turkije en het Midden-Oosten.

Paragraaf 4 Vele joden ontvluchten na de pestepidemie West-Europa voorgoed en gaan naar Polen en Litouwen. De meesten spraken Jiddisch, dit was de omgangstaal van alle joden in Midden- en Oost-Europa. In Polen mochten de joden een eigen leven leiden met een grote mate van zelfbestuur op gebied van godsdienst, onderwijs en rechtspraak. Er ontstond ook het chassidisme. Hierin wordt veel aandacht geschonken aan een leven in eenvoud en gebed, met nadruk op godsdienstig gevoel. Volgens hun moet een gelovige in het dagelijks leven laten zien hoe hij god vereerd. In de 2e helft van de 17e eeuw kregen de joden weer last van discriminatie en vervolgingen.de poolse katholieke kerk zaze door de vervangingsleer als veraders van christus. De ergste vervolgingen kwamen door de beschuldeging dat joden christenkinderen vermoordden en het bloed gebruikten voor de bereiding van matzes. Er werden toen duizenden joden vermoord door Oekraiense kozakken en Poolse boeren.

Paragraaf 5 Vanuit Spanje en Portugal zijn veel joden naar West-Europa gevlucht. Toen de zuidelijke Nederlanden onder spaans bestuur kwamen, trokken veel joden naar Nederland. Een voordeel dat deze Spaans-Portugese joden naar ons land kwamen was dat ze kapitaal meebrachten en ervaring hadden met internationale handel. Ze waren nu belangrijk voor de economie. In amsterdam leefden er ongeveer 10.000 joden en dit was toen de grootste bevolkingsgroep in West-Europa. Na de vervolgingen in Oost-Europa kwam vanuit Duitsland een tweede golf immigranten naar Nederland. Nederland had godsdienstvrijheid en geen jodenvervolgingen. Joden hoefden er geen belasting te betalen, niet in getto’s te wonen en geen uiterlijke kenmerken te dragen. De joden noemden Amsterdam ‘Mokum’ (de stad) of het Hollandse Jeruzalem. Joodse gemeenten in Nederland waren goed georganiseerd, hadden veel synagogen en deden veel aan sociale zorg en onderwijs. De joden in Nederland komen vooral uit twee richtingen: -

Rond 1500 vanuit Spanje en Portugal naar Amsterdam, zij worden sefardische joden genoemd. Sefarad is de hebreeuwse naam voor Spanje In de 17e eeuw komen de joden uit Duitsland en Polen naar Nederland, vluchtend voor Oekraiense kozakken. Ze werden askenazische joden genoemd, askenaz is de hebreeuwse naam voor Duitsland.