Seksueel gezond gedrag of niet ? Methodiek Vlaggensysteem en VB vraagt om een integrale benadering
workshop Judith Bouwman werkzaam bij CSM; Consultatie Seksueel Misbruik Noord Nederland voor mensen met een beperking www.consultatieseksueelmisbruik.nl Najaar 2012
Casus 1 Jongen, 12 jaar, met een licht verstandelijke beperking, loopt regelmatig bloot op de gang.
Casus 2 • Twee klasgenoten, praktijkonderwijs, een jongen van 17 jaar, en een meisje van 16 jaar zitten op Facebook. Ze flirten met elkaar en hebben het over seks.
Casus 3 Els, 43 jaar, licht verstandelijk beperkt, woont samen met Piet. Ze kent een rookverslaving. Bij gebrek aan sigaretten/geld vindt er regelmatig een ‘ruil’ plaats met de buurman van verderop.
Casus 4 Een ambulant wonende cliënt, LVB, van 42 jaar zoekt persoonlijk contact via de site ‘Ook jij?’. Er is sprake van contactopbouw met iemand. Hij vraagt de ander zijn geslachtsdeel te laten zien. De andere persoon blijkt een 11-jarige (VB) jongen te zijn
Casus 5 Een alleenstaande moeder met een LVB beperking, 33 jaar, heeft een dochter van 11 jaar. Het meisje laat op school bepaald gedrag zien; ze grijpt regelmatig met haar handen in het kruis van de jongens en praat vaak over neuken, pijpen, beffen.
Criteria voor seksueel gezond en seksueel overschrijdend gedrag • Wederzijdse toestemming • Vrijwilligheid • Gelijkwaardigheid • Leeftijds- en ontwikkelingsadequaat
• Contextadequaat • Zelfrespect
Vlaggensysteem • Groene vlag: leeftijds- en ontwikkelingsadequaat
• Gele vlag: licht grensoverschrijdend gedrag • Rode vlag: ernstig grensoverschrijdend gedrag • Zwarte vlag: zwaar grensoverschrijdend gedrag
Continuüm seksueel grensoverschrijdend gedrag
Groen gedrag
Geel gedrag
Rood gedrag
Zwart gedrag
Acceptabel seksueel gedrag
Licht grens overschrijdend gedrag
Ernstig grens overschrijdend gedrag
Zeer ernstig grensoverschrij dend gedrag
Competenties van begeleiders
Competenties van begeleiders
Competenties van begeleiders
Competenties van begeleiders
geef ruimte/benoem
leid af/benoem
benoem
benoem
bevestig /negeer
begrens
verbied
verbied/grijp in
leg uit
leg uit
leg uit
leg uit
observeer
observeer goed
straf en/of begeleid observeer extra
Seksuele ontwikkeling
Fase 1: 0 t/m 3 jaar Ontdekken en onderzoeken Fase 2: 4 t/m 6 jaar Leren van regels, spel en begin van vriendschappen Fase 3: 7 t/m 9 jaar Schaamte, fantasie en eerste verliefdheden Fase 4: 10 t/m 15 jaar (Pre)puberteit
Fase 5: 16 t/m 18 jaar Bijna volwassen
Kennis seksualiteit / seksuele voorlichting • • • •
Vrienden en leeftijdsgenoten Familie Tv / boeken / tijdschriften / internet School
Kennis seksualiteit / seksuele voorlichting (VG) • Weinig tot geen vrienden en leeftijdsgenoten • Weinig tot geen info van familie • Weinig tot geen gebruik van boeken / tijdschriften • Wel porno / internet/ tv / school / • Info van zorgaanbieder ?
Verstandelijke beperking en seksualiteit • Ontbreken van peer groups • Minder ernstige beperking, wel trager minder anders dan gewoon • Seksuele activiteiten: vooral gericht op wat mannen wensen en niet op eigen plezier. Meest voorkomend penetratie • LVB seksueel gedrag vaker lijkend op leeftijdsgenoten • VG intramuraal seksueel gedrag niet lijkend op leeftijdsgenoten bijv. afwijkende masturbatie
SOS Altijd Gehandicapt • • • • •
S = snapvermogen O = onthouden/ informatieverwerking S = spreken / communicatiebeperking A = afstemmen / invoelend vermogen G = generaliseren / het niet in elke situatie kunnen toepassen
•
Xavier Moonen / LKVG
SOS Altijd Gehandicapt / seksualiteit • S = seksuele voorlichting/hygiëne/lichamelijke ontwikkeling • O = onthouden van de informatie • S = hoe wordt er met mij gepraat over seksualiteit • A = kunnen we signalen duiden/herkennen/interpreteren • G = generaliseren
SEKSUALITEIT ? • • • • •
Lichaamsbeleving Seksuele identiteit Seksueel gedrag Solo seks Seks met een ander
Wat hebben we nog meer nodig? • Kennis van lichamelijke ontwikkeling o.a. seksuele ontwikkeling • Kennis levensgeschiedenis o.a. seksuele voorlichting ? • Kennis verstandelijke beperking/niveau • Sociale ontwikkeling • Emotionele ontwikkeling • Psychische en/of psychiatrische problematiek
SEO
Doŝen
• Adaptatiefase
0 – 6 maanden
• Eerste socialisatiefase
6 – 18 maanden
• Eerste individuatiefase
18 – 36 maanden
• Eerste identificatie fase
3 – 7 jaar
• Realisatiebewustwording
7 – 12 jaar
Dagelijks bereikbaar van 9.00 tot 12.00 Tel. 050 527 39 88
06 13 747 371
[email protected] Website: www.consultatieseksueelmisbruik.nl
Stellingen • Seksualiteit moet een verplicht vak worden binnen de beroepsopleidingen • Seksualiteit is een recht van ieder mens • Plegers van seksueel overschrijdend gedrag moeten verplicht een ‘heropvoeding’ krijgen
