Spanning, hoe werkt het in je lijf.

Info over arousel

Spanning, hoe werkt het in je lijf. 29/07/2013 door Nynke Schukking Wat is Spanning? Vrijwel iedereen heeft beelden bij het woord spanning, of gedachten over wat spanning inhoudt. Eigenlijk klopt dit allemaal. Je bent zelf vaak goed in staat om te verwoorden of verbeelden wat spanning voor jou is. Spanning kan verwijzen naar een natuurkundige grootheid (bijvoorbeeld spanning in een stopcontact of spanning van een veer). Je kunt spanning ook zien als element van een verhaal of een spel. In dit stuk wordt een ander aspect van spanning belicht, de spanning als gemoedstoestand of gevoel. Deze gemoedstoestand wordt ook wel arousal genoemd. Arousal is de activatietoestand van het zenuwstelsel. Het is een maat voor de alertheid. Je alertheid is niet altijd hetzelfde. ’s Ochtends bijvoorbeeld is hij anders dan ’s middags en ook is je alertheid afhankelijk van de dingen die je doet. Globaal is er een onderscheid te maken tussen toestanden als: lage arousal (zoals bij slaperigheid), gemiddelde arousal (de ontspannen waaktoestand) en over-arousal (bij overmatige stress, inspanning, opwinding of angstigheid). Wat kun je lichamelijk merken? Een verhoogde arousal komt tot uiting in allerlei onbewuste functies. Voorbeelden daarvan zijn het krijgen van klamme en koude handen, het versnellen van de hartslag en de ademhaling en het verwijden van de pupillen. Ook kunnen reflexen toenemen en zal de

spanning in de spieren stijgen. Bij een lage arousal daarentegen dalen de hartslag, de ademhaling en de spierspanning. Het lichaam (én de hersenen) komen tot rust. Bestaat er een optimale arousal? Veranderingen in arousal kunnen langzaam verlopen (zoals bij de overgang tussen waken en slapen wanneer de arousal langzaam stijgt) of relatief snel (zoals bij het schrikken van een hard geluid). Er wordt aangenomen dat een goede uitvoering van taken gepaard gaat met een optimaal arousalniveau. Bij bijvoorbeeld sporten of een presentatie geven moet je een bepaalde mate van spanning hebben om goed te kunnen presteren. Voor een rustige slaap is juist weinig spanning een voorwaarde (zie onderstaande figuur).

Het is dus niet zo dat alle spanning in het dagelijks leven vermeden moet worden; in tegendeel: we functioneren juist door een gezonde dosis spanning. Spanning kan nadelige effecten hebben op de gezondheid wanneer deze zeer hoog (en meestal negatief geladen) is of wanneer de tijd waarin de spanning voortduurt lang is. In dat laatste geval hoeft er niet eens een situatie met veel spanning te zijn. Wanneer het lichaam niet volledig tot rust kan komen herstelt het lichaam niet meer en kunnen klachten ontstaan. Waardoor wordt de arousal beïnvloed?

De arousaltoestand wordt voornamelijk geregeld in de hersenen. Namelijk in de hersenstam en het limbisch systeem. Veranderingen in je arousal kunnen de volgende oorzaken hebben:  



 

Spontane wisselingen. Je arousal niveau wisselt spontaan zonder directe invloed van buitenaf Stimulatie van buitenaf (geluid, visuele en tastprikkels). Door bijvoorbeeld een harde knal stijgt de arousal direct fors. Pijn, angst of vervelende gebeurtenissen kunnen een verhoging van de arousal veroorzaken. Cognitieve taken en denkprocessen. De hiermee gepaard gaande arousal verhoging verschaft de hersenen als het ware de nodige energie (in de vorm van toevoer van glucose, zuurstof en bloed) om de taak goed te kunnen uitvoeren. Sterke emoties. Psychofarmaca. Psychofarmaca als benzodiazepine en amfetamine kunnen de arousaltoestand van de hersenen ingrijpend beïnvloeden.

Wat zijn de effecten van een langdurig verhoogde arousal?          

Slechter slapen Minder goed tot rust kunnen komen Verhoogde spanning (=> verhoogde belasting bij datgene wat gedaan wordt) Meer tijd nodig voor herstel na een inspanning Meer pijnklachten (heviger qua intensiteit en in een groter gebied) Sneller moe zijn Minder goed voelen Jachtige, onrustige gevoelens Hoofdpijn en spierpijn, maagzweren en hart- en vaatziekten Nervositeit, overspannenheid, depressie, burn-out en angststoornissen

De invloed op je psyche: Zoals net is uitgelegd heeft een hoge arousal ook invloed op je gevoelens en gedachten. Hoe hoger je arousal, des te meer gevoelens van onrust er zijn en hoe meer pijn je hebt. Wanneer je je onrustig voelt, ga je meer nadenken en piekeren. Door nadenken of piekeren stijgt het arousal niveau nog verder. Je komt als het ware in een vicieuze cirkel waarbij de arousal

stijgt. Dit wordt geregeld in een deel van je hersenen wat het limbisch systeem wordt

genoemd. Het limbisch systeem regelt ook de arousal en een deel van de emoties. Dit systeem is een automatisch en onbewust systeem en is daardoor niet goed bewust aan te sturen. Vanuit het limbisch systeem bestaan veel en sterke verbindingen met de rest van het lijf en met het buitenste (cognitieve) deel van de hersenen. Dit betekent dus dat een verhoogde arousal naast allerlei lichamelijke signalen kan geven en dat er meer negatieve gedachten zijn. Nu is het zo dat het aantal verbindingen van het limbisch systeem richting het buitenste deel van de hersenen (dat cognitieve deel van je hersenen) vele malen sterker zijn dan de verbindingen van het buitenste deel van de hersenen richting het limbisch systeem. Dat komt doordat het buitenste deel van de hersenen zich vanaf de geboorte ontwikkelt en volgroeid is rond het 20ste levensjaar terwijl het limbisch systeem vanaf de geboorte al helemaal klaar is. Wat betekent dit nou voor je spanningsklachten, piekeren, pijn of vermoeidheid: dat de arousal wel een grote invloed heeft op het denken, maar dat andersom, het denken maar weinig invloed kan uitoefenen op de arousal. Bij een verhoogde arousal zullen rustige gedachten denken (dus denken “ik moet nu stoppen en rustig worden) of stoppen met piekeren dus niet voldoende helpen. Juist vanuit het lijf is er een mogelijkheid om een sterkere invloed uit te oefenen op de arousal. Wat kun je nu zelf doen om verhoogde arousal te verlagen:

  



 

 

Allereerst is het belangrijk om geregeld momenten van rust in te bouwen in je dag. Momenten waarop je dingen doet die voor jouw ontspannend zijn. Cafeïne gebruik geeft een verhoging van de arousal. Hierdoor ontstaan dezelfde verschijnselen als bij chronische stress. (Al vanaf 5 koppen koffie per dag!!) Door aërobe beweging (dat is een training van je hart en longen, bijvoorbeeld fietsen, wandelen, joggen) vermindert juist de stressrespons. Ook werkt het stemmingsverbeterend. Het niet uiten van negatieve gevoelens en gedachten kost energie, dit lijdt tot een verhoging van de arousal en zorgt voor een slechtere werking van het immuunsysteem. Sociale steun is een buffer tegen de schadelijke gevolgen van stress. Niet reële gedachten (over bijvoorbeeld de situatie of jezelf) zijn een bron van stress op zich en kunnen er voor zorgen dat je niet de juiste acties onderneemt om de stress / arousal te verminderen. Ontspannings- of ademhalingsoefeningen Mindfulness, het toelaten wat je denkt en voelt.

Categorieën: Klacht Gerelateerd | Permanente link

Geef een reactie Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen. ← Vorig Bericht Volgend Bericht →

Laatste nieuws     

Mindfulness..wat is dat? Training Mindfulness Oefening bij piekeren Aandachtoefening Spanning, hoe werkt het in je lijf.

Organisaties    

BIG register Trimbos Instituut VGCT Hersenstichting

Overige links   

Praktijk Tinnemans Contractvrije Psycholoog De Vogellanden

Psychische aandoeningen

    

Angststoornissen Burnout type Depressie ADHD Somatische klachten

Copyright 2012-2014 Praktijk360. Psychologenpraktijk te Zwolle en Utrecht. Designed by Roy de Goei Naar boven