Studie van niet-westerse samenlevingen

Zeereizen door Europa en China in de 15de eeuw Leerkrachtenhandleiding

Figuur: moderne representatie van Zheng He

Chris Van Criekingen Lizze Vrijsen Lode Van Bael Academiejaar 2014-2015

1

Inhoudsopgave A) Het lessenpakket ................................................................................................................................. 3 B) Structuur ............................................................................................................................................. 4 C) Verloop ................................................................................................................................................ 5 1. Instap ............................................................................................................................................... 5 2. Hoekenwerk .................................................................................................................................... 6 Hoek zeetochten ............................................................................................................................. 6 Hoek middelen ................................................................................................................................ 6 Hoek personen ................................................................................................................................ 6 Hoek motieven ................................................................................................................................ 7 Hoek gevolgen ................................................................................................................................. 7 3. Bordspel........................................................................................................................................... 7 D) Benodigdheden ................................................................................................................................... 7 1. Instap ............................................................................................................................................... 7 2. Hoekenwerk .................................................................................................................................... 7 3. Bordspel........................................................................................................................................... 7 E) Concrete lesdoelen.............................................................................................................................. 8 1. Instap ............................................................................................................................................... 8 2. Hoekenwerk .................................................................................................................................... 8 3. Bordspel......................................................................................................................................... 10 F) Leerplannen en eindtermen .............................................................................................................. 11 Leerplan VVKSO ................................................................................................................................. 11 Algemene doelstellingen ............................................................................................................... 11 Leerplandoelstellingen .................................................................................................................. 11 Leerplan GO! ..................................................................................................................................... 12 Algemene doelstellingen ............................................................................................................... 12 Leerplandoelstellingen .................................................................................................................. 12 G) Bibliografie ........................................................................................................................................ 14 Wetenschappelijke werken en artikels ............................................................................................. 14 Websites ............................................................................................................................................ 14

2

A) Het lessenpakket Dit lespakket heeft de zeereizen van zowel Europa in de 15de eeuw als China in de vroege 15de eeuw als onderwerp. De doelgroep van dit pakket zijn leerlingen van het vierde jaar van het Algemeen Secundair Onderwijs. De leerlingen maken aan de hand van dit lespakket op een actieve manier kennis met de geschiedenis van 15de eeuws China onder de Ming-dynastie. De Chinese en Europese zeereizen worden met elkaar vergeleken op vijf vlakken: hun vaarroutes, hun middelen voor de zeevaart, hun belangrijke zeevaarders, hun motieven voor de zeereizen en tenslotte de gevolgen van hun zeereizen. Het pakket bestaat – na een korte instap - enerzijds uit een hoekenwerk en anderzijds uit een historisch bordspel. In beide delen zullen de leerlingen op een actieve manier informatie over de 15de-eeuwse zeereizen door China en Europa opdoen én verwerken. In totaal neemt het lesproduct twee lesuren in beslag. Deze tijd is te verdelen als volgt: 1. Instap: 2. Hoekenwerk: 3. Bordspel: Totaal:

10 minuten 70 minuten 20 minuten 100 minuten

Tijdens het eerste lesuur kunnen na de instap, drie hoeken afgewerkt worden door elke groep. Tijdens het tweede lesuur kan elke groep een vierde en vijfde hoek afwerken waarna het bordspel gespeeld wordt door elke groep. Om de werkbaarheid van het lespakket te verzekeren, hebben we de les uitgetest op onze doelgroep: leerlingen van de tweede graad Algemeen Secundair Onderwijs. De leerlingen van de tweede graadklas van Methodeschool Campus Tichelrij waren enthousiast bij het uitproberen van het product. Door hun feedback hebben we het lesproduct verder kunnen finaliseren.

3

B) Structuur Het lesproduct bevat volgende documenten: Leerkrachtenhandleiding met instap (document 1) Paspoorten (document 2) Hoeken (document 3): Zeetochten

Middelen

Personen

Motieven

Gevolgen

Inleidende tekst

Inleidende tekst

Inleidende tekst

Inleidende tekst

Inleidende tekst

Wereldkaarten:

Infokaders:

Infokaders:

Bronnenkaders:

1, 2, 3, 4.1 en 4.2

Vergelijking van de schepen en de vloot

Leven Zheng He

Gravure

Kader lange termijn gevolgen

Leven Columbus

Inscriptie

Voedselvoorziening

Reizen Zheng He

Onderzoek

Verdediging

Reizen Columbus

Brief

Kader korte termijn gevolgen Gevolgenkaders A tot E

Werkbundel voor de leerlingen (document 4) Verbetersleutel voor de leerkracht (document 5) Bordspel met spelbord, vragen- en gebeurtenissenkaarten (document 6) Leerstofbundel voor de leerlingen (document 4)

PRINTTIP: document 1, 3 en 5: moeten 1 x afgeprint worden. document 2: moet 1 x afgeprint worden voor een klas van 25 leerlingen (1 paspoort per leerling). Wanneer minder leerlingen in de klas zitten, kunnen paspoorten weggelaten worden. Niet één groep (vb. Christoffel Columbus en bemanning) weglaten, maar enkele personen van elke groep. Zo blijven 5 groepen zeevaarders bestaan voor het hoekenwerk met een kleiner aantal leerlingen. document 4: moet afgeprint worden voor elke leerling. In een klas van 25 leerlingen moet deze bundel dus 25 x afgeprint worden. document 6: moet zoveel keer afgeprint worden als het aantal leerlingen in de kleinste zeevaardersgroep. Bijvoorbeeld: als de groep Zheng He en bemanning bestaat uit 4 leerlingen, moeten het spelbord en bijhorende kaarten 4 x afgeprint worden.

4

C) Verloop 1. Instap Bij het begin van de les krijgen de leerlingen elk een persoonlijk paspoort dat ze gedurende de hele les bij zich houden. De paspoorten bevatten naast persoonlijke informatie, zoals de naam en functie van de zeevaarder, ook een korte tekst waardoor de leerling zich kan inleven in zijn personage. De teksten van de Europese zeevaarders zijn egodocumenten. Aan de leerlingen kan duidelijk gemaakt worden dat deze teksten niet terug gaan op geschriften van het personage. Het zijn op feiten gebaseerde fictieve teksten. Over de Chinese zeevaarders is weinig bekend, omdat alle bronnen vernietigd zijn. Daarom zijn de Chinese paspoorten geen egodocumenten. Naast het inkleden van de les hebben de paspoorten nog een andere functie: de leerlingen worden a.d.h.v. de paspoorten ingedeeld in groepen van zeevaarders voor het hoekenwerk. Maximaal vijf groepen kunnen gemaakt worden: de vloot van Christoffel Columbus, van Vasco Da Gama, van Bartolomeu Diaz, van Ferdinand Magelhaes en tenslotte van Zheng He en zijn bemanningsleden. In totaal zijn 25 paspoorten beschikbaar (document 2). Na het uitdelen van de paspoorten door de leerkracht aan de leerlingen volgt de eigenlijke instap. De instap bestaat uit het tonen van een filmfragment van de opening van de Olympische Spelen van 2008 in China. In dit fragment wordt aandacht gegeven aan de reizen van Zheng He. Na het bekijken van het fragment kunnen volgende vragen gesteld worden: 

 

Het filmfragment toont de reizen van de Chinese zeevaarder Zheng He. Waarom geeft China veel aandacht aan de reizen van Zheng He in het openingsspektakel? Antwoord: China is fier op Zheng He en zijn reizen. Kennen jullie Zheng He? Neen Waarom kennen jullie Zheng He niet en Christoffel Columbus wel? Hij is een Chinees en wij niet. Wij Europeanen leren vaak enkel over Europese geschiedenis, maar dit wil niet zeggen dat de geschiedenis van andere landen en continenten niet belangrijk is. Doorheen het hoekenwerk zullen we de Chinese zeereizen ontdekken en vergelijken met hun Europese tegenhangers.

Link naar het filmfragment: https://www.youtube.com/watch?v=ii-n_QSS0og (minuut 37.40 tot minuut 41.40) De interesse van de leerlingen is hopelijk gewekt in de instap. De instap vormt de opstap naar het hoekenwerk.

5

2. Hoekenwerk Het hoekenwerk bestaat uit vijf hoeken die de leerlingen in groep dienen te doorlopen via een doorschuifsysteem. Elke hoek moet in 12 à 14 minuten doorlopen worden. TIP: projecteer een digitale timer met de beamer, zodat iedereen de tijd goed in het oog kan houden. (vb. http://www.onlinestopwatch.com/countdown-timer/) Elke hoek heeft een thema dat van belang is om een goed begrip te krijgen van de zeereizen van China en Europa. De verschillende thema’s zijn: zeetochten, middelen, personen, motieven en gevolgen. Elke groep start bij één van de hoeken en doorlopen alle hoeken volgens volgende volgorde: zeetochten -> middelen -> personen ↑ gevolgen

↓