Tijdvak: Tijd van jagers en Boeren

Tijdvak 4: Tijd van Steden en staten Middeleeuwen

1000-1500

Kenmerkende aspecten Strijd paus-keizer om de macht

Voorbeelden 2 zwaardenleer Oosters schisma

Westers schisma Misstanden in de kerk ↓

-hervormingsbeweging van Cluny -ontstaan bedelordes -bestrijden ketterijen door de inquisitie Investituurstrijd ↓

Hendrik IV in de ban ↓ Concordaat van Worms

Kruistochten (7) 1-Jeruzalem veroverd 4-Constantinopel geplunderd

Tochten om heilige plaatsen te bevrijden van de Turken

Uitleg Paus→ geestelijke macht Keizer→ wereldlijke macht Afscheiding Byzantijnse kerk -verschil in eredienst -ander kerkelijk recht -geschil over beelden -geschil over macht in de kerk (paus of concilie) 1 paus in Rome en 1 in Avignon -te grote invloed staat op de kerk -regels worden niet nageleefd bv celibaat -geestelijken te veel bezig met macht en rijkdom

ruzie over wie bisschoppen mag benoemen paus→ geestelijk bestuurder keizer→ wereldlijk heerser (kan geen kinderen krijgen) Canossa→ ban opgeheven→ Keizer stelt orde op zaken in Duitsland→ paus afgezet (Gregorius VII)→ paus wint→ hij benoemt, keizer bevestigt Op den duur wint de wereldlijke macht Motieven paus: -paus wil macht vergroten -paus wil einde maken aan Oosters schisma -pelgrims beschermen

Opkomst steden, handel en handwerk

Opkomst macht van de

-christendom uitbreiden -einde maken aan onderlinge oorlogen ridders Motieven deelnemers -religieus enthousiasme -vergeving van zonden→ hemel -kwijtschelden straffen -buit -avontuur -grond voor jongere zonen van adel Gevolgen -eerst ontstaan kruisvaardersstaten - alle gebieden uiteindelijk verloren -handelscontacten -cultuuroverdracht (M.O.→ Europa) Oorzaak→ bevolkingsgroei Stijgende landbouwproductie -andere trekdieren -betere ploeg -drieslagstelsel -droogleggingen -minder oorlogen Steden ontstaan -op kruispunt van (water)wegen -bij klooster of kasteel Ontstaan locale markt boeren verkopen voedsel en kopen spullen van handwerkers → invoeren geld Ontstaan jaarmarkten Verbinding van (internationaal) stedengebieden in Noord Italië en Vlaanderen Ontstaan van hanzes -handelsvoordelen -kapitaal vergaren -bescherming Ontstaan gildes (economisch) werk eerlijk verdelen (geen concurrentie) -zelfde prijs ↓ -zelfde kwaliteit leerling→ gezel→ meester -evenveel knechten (meesterproef, meesterstuk) -even lang werken Andere taken sociaal → zorgen voor zieken, weduwen, wezen enz. militair→ stadsverdediging religieus→ gezamenlijke godsdienstbeleving vrije tijd→ feesten Bestuur van de stad in Schout

steden

Ontstaan nationale staten ↓ gebied met -duidelijke grenzen -een bestuur -een volk

handen van de heer

-bestuurt de stad namens de Heer -commissaris van politie -voorzitter rechtbank Schepenen (rijke burgers) -dagelijks bestuur -rechtbank Steden willen zichzelf -recht de stad te ommuren besturen (kopen privileges -tolrecht van de heer) -stapelrecht -muntrecht -recht op eigen bestuur ↓ Burgemeesters en vroedschap (coöptatie) -recht op eigen rechtspraak ↓ Schout en schepenen Strenge rechtspraak -doodstraffen -lijfstraffen -verbanning -boetes Ruzie om de macht in de stad Bovenlaag (patriciërs) tegen middengroepen (meesters van de gildes) Patriciërs winnen Vorsten breiden hun gebied -huwelijk uit via -koop -verovering Centralisatiepolitiek om hun -huurlegers macht te vergroten via -vaste belastingen -ambtenaren met salaris ipv adel -centrale wetgeving -centrale rechtspraak Inkomsten vorst via -Staten Generaal→ bedes -verkoop privileges -opbrengst tollen -vaste belastingen -lenen van steden Uitgaven vorst -hofleven -huurlegers -ambtenaren Ontwikkelingen in Duitsland proces mislukt → keurvorsten (Gouden Bul) kiezen keizer → symbolische macht Proces in Frankrijk Proces lukt → Staten Generaal overbodig → geen toestemming voor

Proces in Engeland Bourgondiërs

belastingheffing nodig Proces lukt gedeeltelijk Magna Charta → parlement betwist macht van de koning Poging tot stichting van een middenrijk mislukt Wel worden de noordelijke provincies (de Nederlanden) verenigd