Toespraak koninklijke onderscheiding Emile Smit

1: Toespraak koninklijke onderscheiding Emile Smit, 19 mei 2017 Meneer de voorzitter, beste parlementsleden en belangstellenden, geachte meneer Smit, Dank voor uw lezing over Europa in historisch perspectief. De organisatie van het Gelders Model European Parliament heeft me gevraagd na u nog iets te vertellen over Europa in hedendaags perspectief. Daarvoor moet ik toch even terug de geschiedenis in. Het was namelijk de eerste Amerikaanse president die zei: ‘Op een dag zal er - naar het voorbeeld van de Verenigde Staten van Amerika - een Verenigde Staten van Europa komen.’ Dat was een uitspraak van president George Washington. Maar nu, bijna 300 jaar later, lijkt die dag wel verder weg dan ooit. We staan aan het begin van wat taaie onderhandelingen lijken te gaan worden over de brexit van Groot-Brittannië. De economische crisis hebben we gelukkig goeddeels achter ons gelaten. Tegelijkertijd merken we dat die de solidariteit tussen de NoordEuropese en Zuid-Europese landen een flinke slag heeft toegebracht. En de deur naar het lidmaatschap van Turkije van de Europese Unie staat nog maar op een kleine kier.

2: Een andere uitspraak over Europa komt van de Duitse schrijver Gerhart Hauptman. Hij won in 1912 de Nobelprijs voor de literatuur. Hauptman zei: ‘Als je wilt weten wat Europa is, ga dan naar Amerika.’ Ik maak daar vandaag graag van: ‘Als je wilt weten wat Europa is, ga dan naar Gelderland.’ Want hier in Arnhem proberen jullie - 140 Vwo-leerlingen van 13 middelbare scholen - de democratische grondbeginselen van Europa te doorgronden. Eenheid in verscheidenheid is een belangrijk Europees uitgangspunt. Met 28 lidstaten, die elk hun verschillende culturen, posities en belangen hebben, is dat nog niet zo eenvoudig. Dat samenwerken meer oplevert dan ieder voor zich, is een ander uitgangspunt van de Europese gedachte. Ook dat is niet zo eenvoudig als het misschien klinkt. Samen kom je weliswaar verder, maar alleen ga je vaak sneller. Maar vrede & veiligheid, welvaart en zorg voor het milieu vereisen nauwe samenwerking en afstemming. Pas dan kan Alle Menschen werden Brüder dichterbij komen. Europa verdient meer vertrouwen en dat vereist een kleinere afstand tussen inwoners en bestuurders. Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst.

3: Om jonge mensen inzicht te geven in het proces van de Europese eenwording, en om jongeren zich bewuster te laten worden van een Europese identiteit, werd in 1990 het Model European Parliament Nederland opgericht. Sindsdien wordt ieder voorjaar in alle provincies een Provinciale MEPconferentie gehouden, met een niet aflatende inzet vanuit Gelderland. Zo, meneer Smit, kom ik langzamerhand bij u. Vandaag is het een bijzondere dag. Het is de 28ste zitting van het MEP Gelderland. Maar het is ook de dag waarop u - na maar liefst 24 jaar - afscheid neemt van de Gelderse MEP-conferentie. Dat besluit ontlokte aan mevrouw Van Sminia de reactie: “Voor mij als oprichter en oud-secretaris-generaal van het Model European Parliament, en voor velen met mij, is het MEP ondenkbaar zonder Emile Smit.” Zij noemt uw werk - niet alleen voor het MEP Gelderland, maar ook voor de nationale en internationale conferenties - van onschatbare waarde. Van 1994 tot 2014 bent u provinciaal coördinator geweest. Daarbij stimuleerde u niet alleen het politiek, maar ook het organisatorisch talent van vele honderden jongeren. De vruchten daarvan hebben de jongeren in deze zaal deze week zelf kunnen plukken. Dankzij de inzet van Camiel, Sterre en Niek, die het stokje van u overnamen en de nieuwe commissievoorzitters hebben opgeleid.

4: Uw stimulans om jongeren te laten geloven in eigen kunnen heeft daaraan bijgedragen. Volgens Liesbeth Weijs en Marijke Farahani van het Montesquieu Instituut was u daarbij niets te veel. Zij laten weten: “Emile Smit is een mens op wie je kunt bouwen. Die nooit ‘nee’ zal zeggen. Iemand die aan een half woord genoeg heeft, om te weten waar zijn hulp gewenst is. Iemand die niet onder stoelen of banken steekt als hij het ergens niet mee eens is, maar dan wel met een werkbaar alternatief komt. Dit is van essentieel belang voor een project dat met weinig middelen, zonder winstoogmerk maar met veel idealen, vaak een beroep doet op de welwillendheid en vrije tijd van steunpilaren zoals Emile Smit.” Maar, meneer Smit, uw interesses en maatschappelijke betrokkenheid zijn breder. Verder terug in de tijd, in 1975, stond u aan de wieg van de Historische Kring Huessen. U bent 25 jaar bestuurslid van de Kring geweest, waarvan 14 jaar voorzitter. En dat bent u, na een onderbreking van 16 jaar, weer. In ruim 40 jaar hebt u tal van wetenswaardigheden over Huissen ontdekt in binnen- en buitenlandse archieven. U organiseert wisseltentoonstellingen in stadsmuseum Hof van Hessen. En u geeft een cursus waarin mensen vertrouwder raken met het oude schrift.

5: Zo kunnen steeds meer mensen de oude archiefstukken over Huissen beter ontcijferen. Jan Zweers, die met u in het bestuur van de Historische Kring zit, noemt u “een duizendpoot, die op bestuurlijk en historisch gebied geen steentje, maar een kei heeft bijgedragen aan de geschiedenis van Huissen”. In uw woonplaats Tiel bent u al 28 jaar actief voor de Oudheidkamer Tiel. Van 1989 tot 2014 was u niet alleen voorzitter van de Historische Werkgroep Tiel, maar ook redacteur en mede-auteur van verschillende boeken en publicaties. Het is niet voor niets, dat men u bij de Oudheidkamer Tiel het gezaghebbend historisch geweten noemt. Meneer/mevrouw de voorzitter, beste meneer Smit. U hebt al gemerkt dat ik steeds verder afraak van Europa in hedendaags perspectief, mijn oorspronkelijke onderwerp. Om mijn betoog af te ronden, wil ik nu graag de hulp inroepen van burgemeester Marianne Schuurmans van Lingewaard en burgemeester Hans Beenakker van Tiel. Met hun aanwezigheid en hulp willen zij graag uitdrukking geven aan hun grote waardering voor al uw vrijwilligerswerk in hun gemeente. Meneer Smit, misschien begint u langzaam maar zeker te vermoeden waar dit verhaal in uitmondt. Het kan niet anders, of ik ben onvolledig geweest in mijn samenvatting van wat u allemaal hebt gedaan.

6: In 2010 bent u met pensioen gegaan, maar het meeste hebt u dus gedaan naast uw baan als docent en adjunct-directeur op het Lingecollege. Terwijl ik nadacht over wat ik vandaag tegen u wilde zeggen, schoot me een bekende uitspraak te binnen: Wie het verleden niet kent, zal geen greep krijgen op de toekomst. Het is voor al uw werkzaamheden onder dát motto, dat het Zijne Majesteit de Koning heeft behaagd u te onderscheiden tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Van harte gefeliciteerd. Het doet me bijzonder veel deugd dat ik u de daarbij behorende versierselen mag uitreiken.