24/06/2014

NEDERLANDSE REPORTER RENA NETJES IN EGYPTE TOT TIEN JAAR VEROORDEELD, JARENLANGE STRAFFEN VOOR TEAM AL-JAZEERA De Standaard 24/06/2014 (Ine Roox) ‘Ik rust niet voor ze uit de cel zijn’ ‘Nu zijn ze helemaal gek geworden’, reageerde de Nederlandse journaliste Rena Netjes, toen ze maandag via Twitter vernam dat ze in Egypte bij verstek tot tien jaar cel is veroordeeld. Drie reporters van Al-Jazeera zitten echter al sinds december in de cel, zij kregen gisteren een jarenlange celstraf.

Rena Netjes beseft dat ze eigenlijk van geluk mag spreken. Dat klinkt natuurlijk vreemd, aangezien de journaliste gisteren vernam dat een Egyptische rechtbank haar, en elf anderen, tot tien jaar cel heeft veroordeeld. Maar dat vonnis werd bij verstek geveld – Netjes vernam het via Twitter, in Nederland. ‘Repressie, zoals nu in Egypte, creëert jihadstrijders’ Rena Netjes Zodra de Nederlandse journaliste begin dit jaar hoorde dat ze op de lijst met ‘verdachte terroristen’ stond, ontvluchtte ze Caïro om in allerijl terug te keren naar Nederland. ‘Met toestemming van de Egyptische autoriteiten’, stipt ze zelf aan, ‘die inzagen wat een enorme blunder die aanklacht was. De hoogste officier van justitie noemde de bewijslast tegen mij toen erg pover, en toch ben ik nu veroordeeld. Ik kan alleen maar zeggen dat ze nou volstrekt gek geworden zijn.’ 1

Netjes werd ervan beschuldigd hulp te hebben geboden aan ‘terroristen’. Die aanklacht was het gevolg van een bezoek dat ze had gebracht aan het Marriott Hotel in Caïro, waar Al-Jazeera toen kantoor hield. De Nederlandse had er een achtergrondgesprek met Mohamed Fahmy, journalist van Al-Jazeera en een kenner van de Sinaïstreek. Al maanden voeren de autoriteiten de repressie op tegen die nieuwszender, omdat dat het enige medium is dat de verboden en verbannen Moslimbroederschap nog een stem geeft in Egypte. ‘Zelf werk ik niet eens voor Al-Jazeera’, zegt Rena Netjes. ‘De aanklager had dat toch eventjes kunnen nagaan bij het perscentrum? Maar het openbaar ministerie liegt alles liever bij elkaar. Ik zou hebben gewerkt voor AlJazeera, en die zender ook hebben gefinancierd. Net zoals de staatsmedia druk verkondigen dat Amerika en Europa de terreur in Egypte zouden sponsoren. Als je dat dag in, dag uit hoort, hoeft dit vonnis eigenlijk niet eens te verbazen.’ De Egyptisch-Canadese journalist Mohamed Fahmy, die in dit onderzoek gold als de ‘hoofdverdachte’ van het ‘terreurcomplot’, zit samen met de Australiër Peter Greste en hun Egyptische producer Baher Mohamed al sinds eind december in de cel. Fahmy en Greste zijn beiden tot zeven jaar veroordeeld. Hun Egyptische collega Baher Mohamed kreeg drie jaar extra, wegens afzonderlijke beschuldigingen, zoals wapenbezit. Hysterie om Moslimbroeders Journalist Peter Greste heeft Egypte zelfs niet eens in zijn portefeuille; hij viel louter in voor een afwezige collega. Zijn twee jongere broers waren erbij in de rechtszaal, toen de veroordeling werd uitgesproken. ‘Ik ben met verstomming geslagen’, zei zijn broer Andrew Greste, aan The Guardian. ‘Het is heel moeilijk te vatten hoe het hof tot dit vonnis is kunnen komen.’ De gerespecteerde mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch haalde een stuk feller uit. ‘De veroordeling van drie professionele journalisten tot een jarenlange celstraf op basis van zero bewijzen toont hoezeer de rechters in Egypte opgeslorpt zijn door de hysterie tegen de Moslimbroederschap, die nog wordt aangewakkerd door president Sisi’, zei Joe Stork, de Midden-Oostenkenner van Human Rights Watch. Egypte is in de greep van de (met veel repressie gepaard gaande) strijd tegen de Moslimbroeders, sinds het leger de gekozen president Mohamed Morsi – een Moslimbroeder – afgelopen zomer heeft afgezet. Ook volgens Rena Netjes toont dit zware vonnis aan hoeveel schrik de Egyptenaren eigenlijk hebben. ‘Stel je voor, ze zijn bang van een televisiezender! Sinds 3 juli 2013, de dag dat Morsi is afgezet, zijn in Egypte bijna 42.000 mensen gevangen gezet. Intussen zijn al tachtig onder hen overleden, in volstrekte anonimiteit. Er bereiken ons berichten dat jongeren, tieners zelfs, worden vastgehouden en tijdens hun detentie ook worden gemarteld. Mag ik erop wijzen dat Ayman al-Zawahiri, een Egyptische arts die een van de kopstukken van de terreurbeweging Al-Qaeda is geworden, eerst ook in de Egyptische martelcellen zat? Al-Qaeda is opgericht als verzetsbeweging tegen een repressief regime. Repressie, zoals nu in Egypte, creëert jihadstrijders.’

2

Rena Netjes is intussen vanuit Nederland aan de slag als Egypte-analist. ‘Ik moet nu even uitzoeken waar ik nog naartoe kan. Ik heb het professionele advies gekregen om voorlopig uit heel Afrika en het Midden-Oosten weg te blijven, omdat die Egyptenaren mogelijk voor geen haar te vertrouwen zijn.’ Dat de Nederlandse buitenlandminister Frans Timmermans de Egyptische ambassadeur heeft ontboden, stelt Netjes niet gerust. ‘De Egyptenaren spreken met een dubbele tong. In het buitenland zeggen ze dat ‘‘de rechtspraak onafhankelijk is’’, terwijl in eigen land angst wordt gezaaid voor de Buitenlandse Vijand.’ Ze beschouwt het nu als haar taak om de zaak van de opgesloten journalisten onder de aandacht te blijven brengen. ‘Peter Greste heeft gezegd dat hij helemaal afhankelijk is van wat wij, hierbuiten, voor hem doen. Mohamed Fahmy’s arm is bij zijn arrestatie uit de kom geraakt, en toch zijn ze hem ook nadien meerdere uren per dag blijven vastmaken aan de deur van zijn cel. Ik ben vrij en kan in alle vrijheid – veel vrijer dan toen ik nog in Egypte was – spreken. Daarom ga ik elk forum gebruiken om het over mijn opgesloten collega's te hebben. Ik rust niet voor ze weer uit de cel zijn.’

3