Beroepsopdracht - HvA Kennisbank

Verantwoording

Beroepsopdracht “ Ontwerp een (interactieve) website met informatie over de fysiotherapeutische mogelijkheden bij oncologische aandoeningen gericht op borstkanker, melanomen en prostaatkanker.”

Sabine van Velde Jarno Vriezekolk Amsterdam juni 2008

Inhoud 1 2

Inleiding.......................................................................................................................... 3 Probleemomschrijving .................................................................................................... 4 2.1 Oncologie in Nederland 2005 .................................................................................. 4 2.2 Oncologie bij de Zorggroep Almere 2006 ................................................................ 4 3 Vraagstelling .................................................................................................................. 5 4 Methode ......................................................................................................................... 5 5 Resultaten ...................................................................................................................... 7 5.2 Oefentherapie ......................................................................................................... 8 5.2.1 Spierkrachttraining en uithoudingsvermogentraining ........................................ 8 5.2.2 Groepstraining.................................................................................................. 9 5.2.3 Schouderfunctietraining………………………………………………………………9 5.2.4 Looptraining……………………………………………………………………………9 5.3 Cognitieve gedragstherapie………………………………………………………………9 5.4 Ontspannings- en ademhalingstherapie……………………………………………….10 5.5 Adviezen en voorlichting………………………………………………………………...10 6 Verantwoording website ................................................................................................11 7 Verantwoording ieders aandeel in het project................................................................12 7.1 Wat is door wie geschreven? .................................................................................12 8 Het proces.....................................................................................................................14 8.1 Welke problemen hebben zich voorgedaan............................................................14 8.2 Sterke punten van het project.................................................................................14 8.3 Zwakke punten van het project...............................................................................14 9 Urenverantwoording ......................................................................................................15 10 Bronnen .....................................................................................................................16

2

1

Inleiding

Vanuit opleiding fysiotherapie aan de Hogeschool van Amsterdam, worden de studenten geacht in de hoofdfase van hun opleiding een beroepsopdracht uit te voeren. Voor deze beroepsopdracht (BO) heeft onze projectgroep een opdracht gekregen van een externe opdrachtgever, zorgcentrum De Driehoek in Almere afdeling fysiotherapie. De Driehoek had nog geen website om hun informatie over oncologische aandoeningen gericht op borstkanker, melanomen en prostaatkanker openbaar te maken voor patiënten of hulpverleners. Vandaar dat ze ons gevraagd hebben om een (interactieve) website te maken over de fysiotherapeutische mogelijkheden bij kanker gericht op borstkanker, melanomen en prostaatkanker. De opdracht zou in eerste instantie over nek- en/of schouderklachten gaan, met deze klachten had de projectgroep al de nodige ervaring. Omdat de opdracht door omstandigheden veranderd moest worden, is de opdracht gericht op oncologische aandoeningen. De project groep had nog geen ervaring met oncologische aandoeningen, dit betekent dat we ons eerst goed hebben moeten verdiepen in de kennis over oncologische aandoeningen gericht op borstkanker, melanomen en prostaatkanker. Het eindproduct, een (interactieve) website over de fysiotherapeutische mogelijkheden bij kanker gericht op borstkanker, melanomen en prostaatkanker, is het resultaat van 8 weken research naar kanker en de fysiotherapeutische mogelijkheden bij kanker. In dit document kunt u onze keuzes en de verantwoording voor onze keuzes vinden over vormgeving van de website en de inhoudelijke informatie van de website. Wij bedanken Els van de Brink van De Driehoek voor de samenwerking en voor haar kennis waar wij gebruik van hebben mogen maken. Sabine van Velde Jarno Vriezekolk Amsterdam juni 2008

3

2

Probleemomschrijving

2.1

Oncologie in Nederland 2005

Kanker is een aandoening die elk jaar groeit. In 2005 waren het aan tal nieuwe gevallen van kanker 74.500. Hiervan overleden 38.5000 mensen. Dit is 30% van alle sterfgevallen in Nederland in 2005. 4 van de 10 mannen, en 3,5 van de 10 vrouwen krijgen te maken met kanker. Hierbij is ¾ van de mannen en 2/3 van de vrouwen ouder dan 60 jaar. Ten slotte kregen 350 kinderen jonger dan 15 jaar te maken met kanker.

2.2

Oncologie bij de Zorggroep Almere 2006

Zorggroep Almere heeft zelf onderzoek gedaan naar het aantal gevallen van kanker die zij binnen kregen en behandelde in 2006. De volgende cijfers zijn hierbij naar voren gekomen. Tabel 1: Top 5 kanker aandoeningen bij zorggroep Almere 2006

1 2 3 4 5

Mannen Huidkanker Prostaatkanker Darmkanker Blaaskanker Geslachtsorganen/borsten

2006 36% 19% 9% 7% 5%

Vrouwen Borstkanker Huidkanker Baarmoederhalskanker Kanker aan de geslachtsorganen Darmkanker

2006 30% 28% 14% 7% 6%

Uit de bovenstaande cijfers blijkt dat borstkanker, melanomen en prostaatkanker het meest voorkomen bij zorggroep Almere. Omdat de website vooral bekeken zal worden door patiënten en/of hulpverleners uit Almere, hebben wij ons gericht op deze drie aandoeningen.

2.3

Probleemomschrijving

Vanuit de zorggroep is naar voren gekomen, dat patiënten die kanker hebben of hebben gehad, geen idee hebben wat de fysiotherapeut voor hen kan betekenen. Bovendien kunnen zij hier zelf weinig informatie over vinden in de literatuur en op het internet. Vandaar dat ons is gevraagd om te onderzoeken wat de fysiotherapeutische mogelijkheden bij kanker zijn, en deze informatie beschikbaar te maken voor patiënten via een website.

4

3

Vraagstelling

Uit onze probleemomschrijving is de volgende opdracht geformuleerd: Ontwerp een (interactieve) website met informatie over de fysiotherapeutische mogelijkheden bij oncologische aandoeningen gericht op borstkanker, melanomen en prostaatkanker.

4

Methode

Om kennis te verkrijgen over de fysiotherapeutische mogelijkheden bij borstkanker, melanomen en prostaatkanker hebben wij gebruik gemaakt van verschillende bronnen. We zijn als volgt te werk gegaan: Overleg Zorggroep

Literatuur zoeken

Informatie op de website bundelen Onze eerste bron was Els van de Brink, onze opdrachtgever van De Driehoek. We hebben gevraagd welke fysiotherapeutische mogelijkheden mogelijk waren bij De Driehoek en welke zij gebruikt. Vervolgens hebben we via artikelen, richtlijnen en andere wetenschappelijke literatuur onderzoek gedaan naar bewijs voor fysiotherapeutische mogelijkheden bij kanker. Gezocht is in de volgende databases: Cochrane Library, Pubmed en PiCarta. Per interventie hebben we verschillende zoektermen gebruikt. Deze zoektermen zijn terug te vinden bij de resultaten. Van de 27 relevante artikelen die we hebben gevonden, zijn van 7 artikelen CAT-analyses gemaakt om het artikel te beoordelen, en te onderzoeken of de gegeven interventies effectief zijn bij kanker. Daarnaast is gebruik gemaakt van 2 richtlijnen: - CBO richtlijn “ Lymfoedeem” (2001) - CBO richtlijng “ Pijn bij kanker” (2004) Uit overleg met Els en uit de literatuur blijkt dat de volgende fysiotherapeutische interventies mogelijk zijn bij kanker: - Oedeemtherapie * Lymfedrainage * Compressietherapie 5

-

-

Oefentherapie * Spierkrachttraining * Interval en duurtraining * Schouderfunctietraining * Looptraining * Groepstraining Cognitieve gedragstherapie Ontspannings- en ademhalingstherapie Voorlichting en adviezen

Oedeemtherapie, cognitieve gedragstherapie en ontspannings- en ademhalingstherapie worden bij alle drie de aandoeningen (borstkanker, melanomen en prostaatkanker) als interventie gebruikt. Bij de onderdelen van oefentherapie is dit niet het geval. Spierkrachttraining, groepstraining en interval- en duurtraining worden bij alle drie de aandoeningen als interventie gebruikt, maar schouderfunctietraining wordt alleen bij borstkanker en melanomen als interventie gebruikt en looptraining wordt alleen bij melanomen als interventie gebruikt.

6

5

Resultaten

5.1

Oedeemtherapie

Zoektermen: Lymphoedema, compression, manual lymph drainage, physiotherapy. Doel: het terugdringen van of het niet doen toenemen van oedeem in de extremiteit. Oedeemtherapie bestaat verschillende therapiemogelijkheden. De behandelmethoden kunnen onderverdeeld worden in: manuele lymfedrainage, compressietherapie, oefentherapie en voorlichting. Deze behandelmethoden worden vaak niet als op zichzelf staande methoden beschreven, maar als een combinatie. Er zijn diverse studies uitgevoerd naar het effect van gecombineerde behandelmethoden op volumereductie bij lymfoedeem(uit CBO richtlijn “lymfoedeem”). Uit de richtlijn lymfoedeem komende volgende conclusies over gecombineerde therapie naar voren: - Een gecombineerde behandeling kan bij secundair lymfoedeem in de bovenste extremiteit volumevermindering bewerkstelligen. (Matthews, 1996) (Boris, 1994) (Bunce, 1994) (Mirolo, 1995) (Morgan, 1992)

- Een gecombineerde behandeling kan bij secundair lymfoedeem van de arm een verbetering in de kwaliteit van leven bewerkstelligen en stabiliseren tot ten minste 12 maanden. Er zijn geen aanwijzingen dat zelfmanagement volumevermindering kan bewerkstelligen en consolideren. (Bunce, 1994) (Mirolo, 1995) - Niet-operatieve therapie kan meer volumevermindering geven bij uitgebreid lymfoedeem dan bij gericht lymfoedeem. De grootste vermindering vindt plaats in het begin van de behandeling. (Morgan, 1992) - Een therapeutische elastische kous is essentieel voor het behouden van een therapeutisch effect van lymfoedeem en ter voorkoming van een recidiefzwelling. (Swedborg, 1999) - Een intensief of gemodificeerd behandelprogramma met complexe fysische therapie heeft net zoveel invloed op de volumevermindering als normale (tweemaal/week) gecombineerde therapie. (Matthews, 1996) - Het succes van een behandeling van secundair lymfoedeem hangt af van het initiële volume van lymfoedeem in het weefsel, onafhankelijk van de vraag of de interventie vroeg of later is en of er geen irreversibele veranderingen zijn opgetreden. (Ramos, 1999) - Twee weken intensieve gecombineerde therapie leidt tot een daling van de microlymfatische hypertensie. Deze daling zet door na drie maanden nabehandeling met een therapeutisch elastische kous en spierpomptraining. (Franzeck, 1997) - Bandageren met korte rekzwachtels als behandeling van primair en secundair lymfoedeem gevolgd door een therapeutisch elastische kous, leidt tot een grotere afname van het volume dan een therapeutisch elastische kous. (Badger, 2000) - Het dragen van een therapeutisch elastische kous, met daarnaast oefeningen en massage, draagt bij tot het behandeleffect bij secundair lymfoedeem. (Bertelli, 1991) (Hornsby, 1995) (Morgan, Compex physical therapy for the lymphoedematous arm, 1992)

7

- Bandageren met korte rekzwachtels is een effectieve methode om volume reductie te verkrijgen bij licht tot matig lymfoedeem van de arm bij vrouwen die behandeld zijn vanwege borstkanker. Manuele lymfdrainage geeft een additioneel positief effect. (Johansson, 1999) Uit de CBO richtlijn “Pijn bij kanker” komt de volgende conclusie: Het is aannemelijk dat manuele lymfedrainage pijn kan verminderen bij patiënten met borstkanker. (Johansson, 1999) (Mondry, 2004) (Williams, 2002) Pijnbestrijding moet hier worden opgevat als bijkomend effect van het effect van de behandeling(oedeemvermindering). Lymfetaping Voor lymfetaping is nog niet echt wetenschappelijk bewijs geleverd. Verschillende experimenten zijn gedaan waaruit bleek dat lymfetaping effectief is bij oedeem. (Verhoeff, 2004) (Verhoeff, Lymf taping: aan de lijve ondervonden, 2004)

Els van de Brink, de opdrachtgever van onze opdracht geeft aan dat lymfetaping effectief is bij oedeem. Dit blijk uit ervaring bij de patiënten die zij behandelt. Samengevat: Oedeemtherapie, met gecombineerde behandelingen van manuele lymfedrainage, compressietherapie, oefentherapie en voorlichting, is effectief bij oedeem. Het belangrijkste effect dat optreedt is oedeemvermindering. Bijkomende effecten zijn: pijnvermindering en verbetering van kwaliteit van leven. Voor lymfetaping is nog niet echt wetenschappelijk bewijs geleverd.

5.2

Oefentherapie

Oefentherapie bestaat uit verschillende mogelijkheden. Spierkrachttraining, conditietraining, groepstraining, schouderfunctie training en looptraining vallen allemaal onder oefentherapie. Spierkrachttraining, groepstraining en interval- en duurtraining worden bij alle drie de aandoeningen als interventie gebruikt, maar schouderfunctietraining wordt alleen bij borstkanker en melanomen als interventie gebruikt en looptraining wordt alleen bij melanomen als interventie gebruikt.

5.2.1 Spierkrachttraining en uithoudingsvermogentraining Zoektermen: exercise, cancer, fatigue, kanker, krachttraining, duurtraining en vermoeidheid. Doel: Afname van de vermoeidheid, toename van de fysieke capaciteiten Uit onderzoek blijkt dat een gesuperviseerd krachttrainingsprogramma in combinatie met interval- en duurtraining is aangewezen om de fysieke capaciteit bij kankerpatiënten te verbeteren. (Backer, 2004) Ten tweede blijkt uit onderzoek dat oefentherapie met krachttraining en conditietraining een positief effect heeft op de afname van vermoeidheid na kanker. (Martens, 2004) (Dimeo, 2004)

Samengevat: Krachttraining in combinatie met uithoudingsvermogentraining verbeterd de fysieke capaciteit van patiënten na kanker en heeft een positief effect op de afname van de vermoeidheid na kanker.

8

5.2.2 Groepstraining Zoektermen: Group training, cancer, physiotherapy, quality of life, groepstraining, kanker. Doel: Toename van kwaliteit van leven, afname van de vermoeidheid, toename sociaal functioneren. Oefentherapie kan in de vorm van groepstherapie gegeven worden. Uit onderzoek blijkt dat groepstraining de volgende effecten heeft. * Toename algemene kwaliteit van leven * Toename fysiek functioneren * Emotioneel stabieler * Toename sociaal functioneren * Afname van de vermoeidheid (Weert, 2004)

Verder is er onderzoek gedaan door het Integraal Kankercentrum Nederland naar het revalidatieprogramma “ Herstel & Balans” voor patiënten met kanker. Dit is een programma die bestaat uit lichaamstraining en psycho-educatieve bijeenkomsten. Deelnemers volgden gedurende een periode van drie maanden twee à drie groepsbijeenkomsten per week. Uit onderzoek blijkt dat deelname tot een verbeterde kwaliteit van leven leidt; deelnemers krijgen een betere conditie, hebben minder last van vermoeidheid en zijn minder bang om te bewegen. (Gijssen, 2001) Recent gestart onderzoek moet antwoord geven op de vraag welke onderdelen van het programma het meest effectief zijn en voor welk ‘type’ patiënt. De resultaten van het onderzoek kunnen bijdragen aan een verdergaande ontwikkeling van revalidatieprogramma’s voor mensen met kanker.

5.2.3 Schouderfunctietraining Zoektermen: breast cancer, physiotherapy, shoulder movement Doel: het verbeteren van de schouderfunctie Dit leverde 4 bruikbare artikelen op met de volgende conclusie: Uit onderzoek blijkt dat functietraining van de schouder een positief effect heeft op de mobiliteit en stabiliteit van de schouders. Ook blijkt er een afname van de pijn te zijn door de training. (Cave, 2006) (Lauridsen, 2005) (Beursken, 2007) (Green, 2003)

5.2.4 Looptraining Over looptraining na kanker hebben wij geen wetenschappelijk bewijs weten te vinden. Els van de Brink, onze opdrachtgever, heeft aangegeven dat dit wel een belangrijk onderdeel van de behandeling is bij melanomen. Na een operatie aan ’t been kunnen patiënten ’t been gaan ontzien, en een ander looppatroon gaan aannemen. Om het ‘normale’ looppatroon te trainen is looptraining belangrijk.

5.3

Cognitieve gedragstherapie

Zoektermen: cognitive behavior therapy, cancer, fatigue. Doel: Afname van de vermoeidheid, afname van de functionele stoornissen (stress, angst, persoonlijkheidsproblemen en onzekerheid) 9

Naar het effect van cognitieve gedragstherapie bij kanker is nog niet veel wetenschappelijk onderzoek gedaan. Marieke Gielissen, KWF onderzoeker, is in 2001 begonnen, naar het effect van zogenoemde cognitieve gedragstherapie (CGT) voor vermoeidheid lang na curatieve behandeling van kanker. Dit onderzoek vond plaats tussen december 2001 en september 2004. Een totaal van 112 patiënten die kanker hebben gehad met als klacht onverklaarbare vermoeidheid werden in 2 groepen verdeeld. De ene groep kreeg onmiddellijk cognitieve gedragstherapie (interventiegroep), en de andere groep werd op een wachtlijst voor therapie gezet(controlegroep). De patiënten werden getest op afname van vermoeidheid en functionele stoornissen. Patiënten uit de interventiegroep toonden een duidelijk grotere afname van vermoeidheid en functionele stoornissen dan de controlegroep. (Giellissen, 2006) Samengevat: Cognitieve gedragstherapie heeft een klinisch relevant effect in de afname van vermoeidheid en functionele stoornissen bij patiënten die kanker hebben gehad.

5.4

Ontspannings- en ademhalingstherapie

Zoektermen: cancer, relaxation training, fatigue Doel: Afname van de stress en vermoeidheid. Met deze zoektermen vonden we 1 bruikbaar artikel wat gerelateerd is aan kanker. Wetenschappelijk onderzoek bewijst dat ademtherapie, autogene training en progressieve ontspanningstherapie een positief effect hebben bij spanningsklachten, angst en depressie. (Stetter, 2002) (Conrad, 2007 (Meuret, 2003)

Over het effect van ontspannings- en ademhalingstherapie na kanker is weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan. Uit onderzoek van Dimeo (2004) blijkt dat progressieve ontspanningstherapie volgens Jacobson een positief effect heeft op de vermoeidheid bij mensen met kanker na een operatie. (Dimeo, 2004) Samengevat: Ontspannings- en ademhalingstherapie heeft een positief effect bij spanningsklachten, angst en depressie. Progressieve ontspanningstherapie volgens Jacobson heeft een positief effect op de vermoeidheid bij mensen met kanker na een operatie.

5.5

Adviezen en voorlichting

Zoektermen: Advies, voorlichting, kanker, advice, information, cancer. Doel: Adviseren en voorlichten van de patiënten. Adviseren en voorlichten is een belangrijk onderdeel bij patiënten met kanker. De voorlichting is bij borstkanker, melanomen en prostaatkanker verschillend. Hier kan geen algemeen advies over gegeven worden. Uit de literatuur komt de volgende conclusie: Er zijn aanwijzingen dat het aanleren van effectief zelfzorggedrag effectief is in het verminderen van symptomen. Het vergroot onafhankelijkheid van de patiënt, gevoelens van comfort, controle en de kwaliteit van leven. (Watson, 1997) 10

6

Verantwoording website

Indeling/ opbouw Zie paragraaf 4.1 Kleuren De projectgroep heeft gekozen voor de kleurencombinatie licht blauw en wit omdat de site van de zorggroep Almere dezelfde kleurencombinatie hanteert. Lettertype De projectgroep heeft gekozen voor het lettertype Arial omdat dit lettertype een rustige uitstraling heeft en makkelijk leest Printen De projectgroep heeft er voor gekozen om de site niet te vergrendelen tegen kopiëren en plakken zodat teksten kunnen worden gekopieerd in Microsoft Word en hierna geprint kunnen worden. Taal De projectgroep heeft geprobeerd een zo makkelijk mogelijke taal aan te houden met in het achterhoofd dat de site ook leerzaam moet zijn. Forum De projectgroep heeft in overleg met de opdrachtgever nog geen forum adres ingevoerd op de site, dit gebeurt later in overleg met de ICT afdeling van de zorggroep Almere. Artikelen De projectgroep heeft besloten om de artikelen niet op de website zelf te zetten dit in verband met auteursrechten. Specialisten De projectgroep heeft in overleg met de opdrachtgever nog geen concrete namen en adressen van specialisten toe kunnen voegen, dit gebeurt nog in overleg met de opdrachtgever Oefenschema’s De projectgroep biedt verschillende oefenschema’s aan op de website welke mee kunnen worden gegeven aan patiënten. Deze oefenschema’s berusten niet op wetenschappelijk bewijs maar kunnen een bijdrage leveren aan het herstel. Foto’s De foto´s die op de site te vinden zijn, zijn met toestemming van de persoon gemaakt om op de site te mogen gebruiken.

11

7

Verantwoording ieders aandeel in het project

7.1

Wat is door wie geschreven?

De site is als volgt opgebouwd: * Home * Oncologie - Cijfers - Wat is kanker? - Lymfestelsel - Specialisten - Voorproces - Fysiotherapie - Forum - Artikelen - Links * Borstkanker - Cijfers - Wat is borstkanker? - Fysiotherapeutische behandeling - Oefenschema - Specialisten - Forum - Artikelen - Links * Melanomen - Cijfers - Wat zijn melanomen? - Fysiotherapeutische behandeling - Oefenschema - Specialisten - Forum - Artikelen - Links * Prostaatkanker - Cijfers - Wat is prostaatkanker? - Fysiotherapeutische behandeling - Oefenschema - Specialisten - Forum - Artikelen - Links * Oedeemtherapie - Cijfers - Wat is oedeemtherapie? - Specialisten - Forum - Artikelen - Links De hoofdstukken oncologie en oedeemtherapie zijn door Sabine geschreven, en de hoofdstukken borstkanker, melanomen en prostaatkanker zijn door Jarno geschreven. De 12

fysiotherapeutische behandelingen en oefenschema’s zijn samen gemaakt.

7.2

Ieders aandeel in ’t project

Jarno Vriezekolk: - Ontwerp website - Projectplan beroepsopdracht 1 - Projectplan beroepsopdracht 2 - In elkaar zetten website - Taalkundig aanpassen taal aan website. - Foto´s - Oefenschema´s - Zoeken relevante bronnen - Verantwoording schrijven - Powerpoint maken - Presentatie doen Sabine van Velde: - Projectplan beroepsopdracht 1 - Projectplan beroepsopdracht 2 - Contact persoon met opdrachtgever - Spellingscontrole teksten op de website - Foto´s - Oefenschema´s - Zoeken relevante bronnen - Verantwoording schrijven - Presentatie doen

13

8

Het proces

8.1

Welke problemen hebben zich voorgedaan

Onze beroepsopdracht zou eerst over de fysiotherapeutische mogelijkheden bij rug- en nekklachten gaan. Dit ook in de vorm van een website. Na 2 weken hebben wij onze opdracht moeten veranderen door omstandigheden. Hierdoor werd onze opdracht fysiotherapie bij oncologische aandoeningen. Over oncologische aandoeningen had de projectgroep nog geen kennis, hierdoor hebben wij ons moeten verdiepen in de oncologie. Ten tweede moest onze opdracht in de vorm van een website. De projectgroep had niet veel ervaring met het maken van een website, en achteraf heeft het meer tijd gekost dan gedacht. Onze opdrachtgever, Els van de Brink, wist vanaf het begin dat ze aan onze beroepsopdracht begon dat ze niet aanwezig kon zijn bij onze presentatie. Daarom had zij een extra opdrachtgever geregeld. Helaas was er niet optimaal gecommuniceerd, want deze vervangende opdrachtgever wist niet dat ze aanwezig moest zijn op onze presentatie, en kon dit ook niet meer regelen.

8.2

Sterke punten van het project

Sterke punten van ons project zijn: - de opdracht is gericht op Zorggroep Almere: We hebben de oncologische aandoeningen gericht op de aandoeningen die het meest voor kwamen bij Zorggroep Almere. Dit is een sterk punt omdat wij hopen hierdoor zoveel mogelijk patiënten uit Almere te bereiken. - de opdracht is in de vorm van een website: Ons eindproduct is in de vorm van een website. Dit is een sterk punt omdat hierdoor een groot publiek bereikt wordt. - (meeste) fysiotherapeutische mogelijkheden zijn wetenschappelijk onderbouwt: De (meeste) fysiotherapeutische mogelijkheden die op de website staan, zijn wetenschappelijk onderbouwt wat betreft effectiviteit bij kanker. Zo ziet de patiënt dat fysiotherapie bij kanker een positief effect heeft.

8.3

Zwakke punten van het project

Een zwak punt van ons project is: - de opdracht is alleen gericht op borstkanker, melanomen en prostaatkanker Onze opdracht is alleen gericht op borstkanker, melanomen en prostaatkanker. Dit is een zwak punt omdat patiënten met andere oncologische aandoeningen niet terecht kunnen op onze website.

14

9

Urenverantwoording

Jarno Bezoeken opdrachtgever Bezoeken schoolbegeleider Opmaak website Projectplan 1 Projectplan 2 Wetenschappelijk bewijs zoeken en uitwerken Totaal opzoeken en uitwerken algemene informatie In elkaar zetten website Verantwoording Foto´s Oefenschema´s Presentatie Verwerking commentaar website Evaluatie document maken Spellingscontrole Totaal

Uren ±10 ±5 ± 40 ± 20 ± 15 ± 80 ± 45 ± 120 ± 10 ±3 ± 10 ±5 ±2 ±5 nvt ± 380

Sabine Bezoeken opdrachtgever Bezoeken schoolbegeleider Opmaak website Projectplan 1 Projectplan 2 Wetenschappelijk bewijs zoeken en uitwerken Opzoeken en uitwerken algemene informatie In elkaar zetten website Verantwoording Foto´s Oefenschema´s Presentatie Verwerking commentaar website Evaluatie document maken Spellingscontrole

Uren ± 10 ±5 nvt ± 20 ± 15 ± 160 ± 80 nvt ± 20 ±3 ± 10 ±5 nvt ±5 ±2 ± 335

15

10

Bronnen

Backer, d. e. (2004). Vermoeidheid na chemotherapie, eerste effecten van een gecombineerd kracht- en duurtrainingsprogramma op de fysieke capaciteit. Tijdschrift medisch journaal . Badger. (2000). A randomized, controlled, parallel-group clinical trial comparing multilayer bandaging followed by hosiery versus hosiery alone in the treatment of patients with lymphedema of the limb. Cancer , 2832-2837. Bertelli. (1991). Conservative treatment of postmastectomy lymphedema: a controlled, randomized trial. Ann Oncol , 575-578. Beursken. (2007). The efficacy of physiotherapy upon shoulder function following axillary dissection in breast cancer, a randomized controlled study. BMC Cancer , 166-168. Boris. (1994). Lymphedema reduction by noninvasive complex lymphedema therapy. Oncology , 95-106. Bunce. (1994). Post-mastectomy lymphoedema treatment and measurement. Med J Aust , 125-128. Cave. (2006). Physiotherapy improves schoulder function after treatment in women with early breast cancer. Conrad. (2007). Muscle relaxation therapy for anxiety disorders: it works but how? Journal of Anxiety Disorders , 243-264. Dimeo. (2004). Effect of aerobic exercie and relaxation training on fatigue and pshysical performance of cancer patients after surgery. A randomises controlled trail. Supportive Care in Cancer , 774-779. Franzeck. (1997). A combined physical therapy for lymphedema evaluated by fluorescence microlymphography and lymph capillary pressure measurements. J Vasc Res , 306-311. Giellissen. (2006). Effects of cognitive behavior therapy in severely fatigued diseasefree cancer patients compared with patients waiting for cognitive behavior therapy: a randomized controlled trial. Journal of clinical oncology , 4882-4887. Gijssen. (2001). Herstel en balans biedt perspectief. Oncologica . Green. (2003). Physiotherapy interventions for shoulder pain. Cancer , 54-59. Hornsby. (1995). the use of compression to treat lympoedema. Prof Nurse , 127-128. Johansson. (1999). Effects of compression bandaging with or without manual lymph drainage treatment in patients with postoperative arm lymphedema. Lymphology , 103-110. Lauridsen. (2005). The effect of physiotherapy on shoulder function in patients surgically treated for breast cacer: a randomized study.

16

Martens. (2004). Fysieke training bij kanker. Het effect van een krachttrainingsprogramma op vermoeidheid, de algemene gezondheidstoestand, coping en kinesiofobie bij patienteen behandeld met cytostatica. Medisch Journaal , 14-19. Matthews. (1996). Effectiveness of modified complex physical therapy for lympoedema treatment. Australian Journal of Physiotherapy , 323-328. Meuret. (2003). Breathing Training for Treating Panic Disorders: Useful Intervention or Impediment? Behavior Modification , 731-754. Mirolo. (1995). Psychosocial benefits of postmastectomy lymphedema therapy. Cancer Nursing , 197-205. Mondry. (2004). Prospective trial of complete decongestive therapy for upper extermity lymphedema after breast cancer therapy. Cancer J . Morgan. (1992). Complex physical therapy for the lymphoedematous arm. J Hand Surg , 437-441. Ramos. (1999). Edema volume, not timing, is the key to success in lymphedema treatment. Am J Surg , 311-115. Stetter. (2002). Autogenic training: A meta-analysis of clinical outcome studies. Applied Psychophysiology and Biofeedback , 45-98. Swedborg. (1999). Effectiveness of combined methods of physiotherapy for mastectomy lymphoedema. Sccand J Rehad Med , 77-85. Verhoeff. (2004). Lymf taping: aan de lijve ondervonden. Borstkanker Vereniging Nederland . Verhoeff. (2004). Lymf taping: een welkome aanvulling op de behandeling van lymfoedeem en zenuwpijn. Borstkanker Vereniging Nederland . Watson. (1997). Percutaneous endoscopic gastroenterostomy and jejunal extension for gastric stasis in pancreatic carcinoma. Palliat Med , 407-410. Weert. (2004). Physical function and quality of life. International Journal of Rehabilitation . Williams. (2002). A randomized controlled crossover study of manual lymphatic drainage therapy in women with breast cancer-related lymphoedema. Eur J Cancer Care , 254-261. Gebruikte richtlijnen: - CBO richtlijn “ Lymfoedeem” (2001) - CBO richtlijng “ Pijn bij kanker” (2004)

17