De kat: hoe het verleden het heden bepaalt

De kat: hoe het verleden het heden bepaalt Els Peeters – Odisee Hogeschool

De kat als soort van wilde kat naar huisdier

De kat als soort: classificatie

Familie Felidae

Subfamilie Felinae Genus Acinonyx Genus Caracal Genus Catopuma Genus Felis Genus Leopardus Genus Leptailurus Genus Lynx Genus Prionailurus Genus Profelis Genus Puma Subfamilie Pantherinae Genus Neofelis Genus Panthera Genus Pardofelis Genus Uncia

Tree of Life Web Project. 2000. Felidae. Version 01 January 2000 (temporary). http://tolweb.org/Felidae/16006/2008.09.26in The Tree of Life Web Project

Felis bieti (chinese woestijnkat) Felis chaus (jungle kat) Felis manul (Pallas’ kat) Felis margarita (woestijnkat) Felis nigripes (zwartvoetkat) Felis sylvestris (wilde kat)

De ondersoorten van Felis sylvestris Felis sylvestris lybica

Felis sylvestris cafra

Felis sylvestris ornata

Felis sylvestris catus

Felis sylvestris bieti

IUCN

Felis sylvestris sylvestris

IUCN

De ondersoorten van Felis sylvestris Driscoll et al, 2007. The Near Eastern origin of cat domestication. Science 317:519-523.

Van wilde kat tot huisdier 10.000 jaar geleden

Uittocht uit Egypte 9500 jaar geleden: Cyprus graf

2000 jaar geleden: Europa skeletten in Tofting

2900 jaar geleden: mummies 3600 jaar geleden: Egypte muurschilderingen

De kat als exoot? Platform Stop Invasieve Exoten (Nederland): “‘Exoten’ worden ook wel ‘uitheemse soorten’ genoemd. Het zijn soorten dieren, planten en micro-organismen die als gevolg van menselijk handelen in een nieuw leefgebied terecht zijn gekomen, waar ze van oorsprong niet thuishoren.” “Soorten die vóór het jaar 1500 in Nederland zijn geïntroduceerd, worden als inheems beschouwd. Voorbeelden: het konijn, het damhert en de fazant. Zij zijn dus geen exoot.” = internationale conventie

Introductie van diersoorten in onze streken: •

Fazant: van oorsprong Aziatisch, geïntroduceerd door Romeinen

•

Konijn: enkel nog in Spanje na ijstijden, in Romeinse tijd & vooral in Middeleeuwen terug geïntroduceerd

•

Huiskat: ondersoort F. s. sylvestris van nature, F. s. catus sinds Romeinse tijd

 Allemaal voor 1500, dus volgens definitie geen exoten Gonnissen, L. (1994).10.000 jaar huisdieren. Davidsfonds, Leuven

www.invasieve-exoten.nl

De kat als exoot? Belgian Forum on Invasive Species: •

Lid van IUCN Invasive Species Specialist Group

De kat als exoot? MAAR… Hybride kattenrassen!!! = kruising F. s. catus met andere soorten Meest bekende: •

Bengaal = huiskat x Bengaalse tijgerkat (Prionailurus bengalensis; Azië)

•

Savannah = huiskat x serval (Leptailurus serval; Afrika)

 In principe wettelijk verboden want niet op de positieflijst  Exoten!

De aard van het beestje

Oorspronkelijke levenswijze • Obligate carnivoor • Territoriumgrootte ~ kwaliteit • Nachtelijke jager (minstens 6u!) • Zelf ook prooi • Verplicht solitair (kittens!) • Late natale dispersie

Huidige sociale structuur verspreide voedselbronnen: solitair • Grotere homeranges van ♂ overspannen twee of meer van de kleinere ♀ homeranges • Polygynie

gecentraliseerde voedselbronnen: multimalemultifemale groepen • Matriarchale basis • Promiscue paarsysteem (multiple paternity!) • Zwerfkattenkolonies Turner, D.C. & Bateson, P. (2000). The domestic cat: The biology of its behaviour (2nd ed.). Cambridge University Press

Kittentijd Zoogperiode: • Melk: 7 weken • Geborgenheid: tot volwassen

Socialisatie: • Gevoelige periode: 2-7 weken • Opvoeding: 7-16 weken: frustratie, sociaal spel

Natale dispersie • Ten vroegste met 16 weken • ♂ vanaf sexuele maturiteit (1-2 jr) • ♀ meestal niet

Turner, D.C. & Bateson, P. (2000). The domestic cat: The biology of its behaviour (2nd ed.). Cambridge University Press

Hoe het verleden het heden bepaalt Gevolgen voor de huiskat

Nieuwe rol Ongedierteverdelger

Huisdier

Implicaties voor welzijn!

Gezondheid Betere gezondheidszorg  ouder  ouderdomskwalen •

Slingerland et al. (2011). Cross-sectional study of the prevalence and clinical features of osteoarthritis in 100 cats. The Veterinary Journal, 187(3), 304-309.

• Katten > 6 j: 61% • Katten >14 j: 82%

 Maar: katten tonen zo min mogelijk pijn & ziekte  Belang van pijnstilling! •

Bennet & Morton (2009). A study of owner observed behavioural and lifestyle changes in cats with musculoskeletal disease before and after analgesic therapy. J Feline Medicine & Surgery, 11(12), 997-1004.

• 91% katten actiever na pijnstilling!

Gedrag

verveling

Welzijn voor kat en mens • Hoe voldoen aan de natuurlijke behoeftes van onze kat? • Wat heeft onze kat nodig voor een goed welzijn?  Dr. Christel Moons