Voorlichting bij obesitas en roken Lastig voor de verloskundige?
Kennispoort, 18 december 2008 Bert Zeegers, Marlein Ausems
Normale werkdag: zwangerschaps-controle
overgewicht/obesitas of roken
Perinatale sterfte: PAR obesitas 9%; PAR roken 12%
Morbiditeit o.a. hypertensie, preterme geboorte, abruptio placentae
Onderzoeksvraag Welke aanpak gebruiken 1ste lijns verloskundigen bij de uitvoering van hun voorlichterrol (overgewicht/obesitas en roken) en hoe denken zij hierover?
Methode • • • •
Focusgroepinterview 8x 58 verloskundigen, 5 studenten Semi-gestructureerde vragenroute Data-Analyse: Nvivo
Resultaten: voedingsvoorlichting bestemd voor cliënten met overgewicht/obesitas?
Wanneer?
Hoe?
Wat?
• Intake:
• Informeren:
• Standaard voedingsvoorlichting
– nauwelijks
– vrijwel altijd
– vrijwel altijd
• Vervolgconsult: – soms
• Kraambed: – soms
• 6 weken pp: – heel enkele keer
• Begeleiden: – heel enkele keer
• Verwijzen: – enkele keer
Additioneel: • Advies niet veel aankomen – enkele keer
• Dieper ingaan voedingspatroon – enkele keer
• Lange termijn gevolgen – enkele keer extra ≥ ½ uur: enkele keer
Hoe denken verloskundigen over voedingsvoorlichting bestemd voor cliënten met overgewicht/obesitas? • Gezondheidswinst
enkele keer
– minder diabetes, pre-eclampsia
• Geen gezondheidswinst
soms
– niet oplosbaar in zwangerschap
• Lastig
vaak
– kwetsbaar zelfvertrouwen – beladen onderwerp – wegen
…..ik het heel moeilijk vind om iemand op zwaarlijvigheid te benaderen om de simpele reden omdat je nooit weet waarom ze zo zwaarlijvig is. Ik vind dat heel gevaarlijk en zeer pijnlijk.
Hoe denken verloskundigen over voedingsvoorlichting bestemd voor cliënten met overgewicht/ obesitas? • Gezondheidswinst
enkele keer
– minder diabetes, pre-eclampsia
• Geen gezondheidswinst
soms
– niet oplosbaar in zwangerschap
• Lastig – kwetsbaar zelfvertrouwen – beladen onderwerp – wegen •
Geen verloskundige taak vaak
vaak
Ik vind dat onze taak ook niet. Wij zijn verloskundigen, ik bedoel, als ze dat zou interesseren zou ik verwijzen naar een diëtiste. Buiten het feit dat….. …..ik het heel moeilijk vind om iemand op zwaarlijvigheid te benaderen om de simpele reden omdat je nooit weet waarom ze zo zwaarlijvig is. Ik vind dat heel gevaarlijk en zeer pijnlijk.
Nadelen en voordelen voedingsvoorlichting bestemd voor cliënten met overgewicht/ obesitas?
NADELEN • • • • • •
Kwetsen Ongerustheid Schuldgevoelens Vertrouwensband Verlies van cliënten Moeilijk te controleren
vaak een enkele een enkele vaak een enkele een enkele
keer keer keer keer
VOORDELEN •
Cliënten meer bewust lange termijn
enkele keer
Sociale invloed en intentie Sociale invloed
• Geen idee hoe collega’s het doen • Veel minder dan collega's (‘de experts’)
meestal
• Cliënte zit er niet op te wachten
meerdere keren
enkele keer
Ik zou er als obese zwangere volgens mij supergek van worden als ze weer erover begonnen.
Intentie
• Nee, niet van plan
vaak
• Meer verwijzen naar diëtiste • Bij beschikbaar komen betere aanpak
enkele keer enkele keer
…dan wel…
→ Scholingsbehoefte
enkele
Eigen effectiviteit
Hoe goed lukt het om voedingsvoorlichting te geven aan cliënten met overgewicht of obesitas?
• Goed – algemene voorlichting over gezonde voeding
vaak
• Minder goed – bij cliënten met overgewicht of obesitas
vaak
Goed, daar komt iemand en die vertelt mij van: ‘ik heb een BMI van 35 en ik weet niet hoe ik dat moet gaan veranderen’. Ik vind het te ver gaan dat ik dan met iemand een heel voedingspatroon moet gaan opstellen. Dat vind ik voor mij als verloskundige, dan denk ik, daar is een diëtiste voor. Ik signaleer het wel en stuur ze door
Barrières Cliënt gerelateerd
Praktijk gerelateerd
•
schaamtegevoelens
vaak
•
kost veel tijd
vaak
•
SES, opvoeding
enkele keren
•
veel onderwerpen bij intake
vaak
•
deskundigheid
vaak
•
moment van voorlichting
vaak
•
Nederlandse taal
enkele keren
•
gemakzucht
enkele keren
•
correct eetgedrag
een enkele keer
•
wegen
vaak
•
achterliggende medische oorzaak
een enkele keer
– preconceptiezorg – kraambed
•
zelf overgewicht/obees
enkele keer
Resultaten: Rookvoorlichting
Wanneer?
Hoe?
Wat?
• Intake:
• Informeren (alg.):
• Advies stoppen:
– meestal
• Vervolgconsult: – soms
• Kraambed: – meestal
• 6 weken pp: – soms
Totaal • 5-10 minuten: – meestal
– meestal
• Begeleiden: – heel enkele keer
• Verwijzen: – soms
– meestal
• Advies minderen: – enkele keer
• Bewust maken: – enkele keer
• Motivatie inschatten: – impliciet (vaak) – expliciet (enkele keer)
• Partner: – vaak
Hoe denken verloskundigen over rookvoorlichting?
• Belangrijk meestal Maar: weinig overtuigd dat prenatale voorlichting bijdraagt aan daling perinatale sterfte • Lastig meestal • Vanuit professioneel oogpunt doen (taak) • Juridisch indekken • Als persoonlijke opdracht
meestal een enkele keer
enkele keren
Ik ben erg tegen roken
• Eigen verantwoordelijkheid
meestal
Het is onze taak om ze te informeren over de risico’s maar het is hun verantwoordelijkheid om op te houden.
Nadelen en voordelen van rookvoorlichting NADELEN • Schaden van een goede band met cliënte geen politieagent
meestal
• Kost veel tijd
meestal
VOORDELEN • Cliënten meer bewust
enkele keer
Eigen effectiviteit
Hoe goed lukt het om rookvoorlichting te geven? • GOED in het geven van voorlichting, MINDER GOED in begeleiden stopproces
vaak
• Te veel cliënten blijven roken
soms
Als het resultaat moet zijn dat je wilt dat mensen stoppen met roken dan denk ik dat je weinig effectief bent
Sociale invloed en intentie Sociale invloed
• Inhoudelijk hetzelfde als collega’s, maar manier waarop verschilt
vaak
• Cliënte vindt het belangrijk
soms
volgens mij verwachten ze het
Intentie
• Nee, niet van plan
vaak
• Ja, voorlichtingsavonden organiseren
enkele keer
→ Scholingsbehoefte
enkele
Barrières Cliënt gerelateerd
Praktijk gerelateerd
•
lage motivatie
vaak
•
kost veel tijd
vaak
•
verslaving
vaak
•
veel onderwerpen bij intake
vaak
•
rokende partner
sommige
•
lage SES
vaak
•
taalbarrière
enkele keer
•
onderrapportage
enkele keer
•
misconcepties
enkele keer
verloskundige aan het woord geweest…
Wat betekenen de resultaten voor de cliënte? Wat betekenen de resultaten voor de begeleiding van de cliënte?
Lastig! Bespreekbaar maken
Gedragsverandering Ketenzorg / taak verloskundige (ondersteuning)
- de begeleiding van de cliënte verdient blijvend aandacht verloskundige praktijkorganisatie opleiding / onderzoek / KNOV / overheid
Dank aan alle verloskundigen deelgenomen aan de focusgroepinterviews
[email protected] [email protected] www.av-m.nl
