Hoofdstuk 15 De nationale rekeningen

Economie, een Inleiding

Hoofdstuk 15: De Nationale Rekeningen

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

1

De Nationale Rekeningen

 Schommelingen in economische activiteit 

Nood aan goed denkkader en methodologie

 Jaren dertig  

Goed denkkader: macro-economische theorie Methodologie: statistisch apparaat  Voor meting van economische activiteit De nationale rekeningen ‘nationale boekhouding’

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

2

De Nationale Rekeningen  Nationale boekhouder 

Streeft volledigheid en nauwkeurigheid na  Echter: actieradius zeer breed en grootheden complex  Moet zich behelpen met Steekproeven, schattingen, gissingen



Conceptueel sterk  Bruto binnenlands product en nationaal inkomen  Vergelijk met toegevoegde waarde en inkomen

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

3

De Nationale Rekeningen - Inhoudstafel

1. Het bruto binnenlands product 2. Het nationaal inkomen 3. De betalingsbalans

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

4

De Nationale Rekeningen - Inhoudstafel

1. Het bruto binnenlands product 2. Het nationaal inkomen 3. De betalingsbalans

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

5

1. Het bruto binnenlands product

 BBP: Totale waarde van wat er binnen een economie, gedurende bepaalde periode geproduceerd wordt  Bruto: Waardevermindering van kapitaalstock tijdens afgelopen jaar wordt niet in rekening genomen  Binnenlands: BBP als territoriaal concept  Nationaal: verwijst naar inwoners i.p.v. grondgebied

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

6

1. Het bruto binnenlands product

 BBP: optelsom van geldwaarden in plaats van fysieke eenheden 

Geldwaarden: marktprijs

 Onderscheid tussen finale goederen en intermediaire goederen (inputs voor andere goederen of diensten) 



Producenten die zulke inputs gebruiken, zullen eigen aankoopprijs doorrekenen in marktprijs van hun goed of dienst Marktwaarde van alle geproduceerde goederen en diensten optellen geeft dubbeltelling

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

7

1. Het bruto binnenlands product

 Strategieën om dubbeltelling te vermijden: 



Enkel toegevoegde waarde van geproduceerde goederen en diensten in rekening brengen Enkel waarde van finale goederen in rekening brengen + twee belangrijke aanpassingen  Waarde van invoer in mindering brengen  Waarde van uitvoer bijtellen Belgisch bier in New York  Belgisch BBP

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

8

1. Het bruto binnenlands product  Produceren = toegevoegde waarde creëren = inkomen creëren = consumptie mogelijk maken

 Drie benaderingen van BBP   

Productiebenadering Inkomensbenadering Bestedingsbenadering

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

9

De Nationale Rekeningen - Inhoudstafel

1. Het bruto binnenlands product 1. 2. 3. 4.

Het BBP in een eenvoudig voorbeeld De productiebenadering: de bruto toegevoegde waarde De inkomensbenadering van het BBP De bestedingsbenadering: de finale goederen

2. Het nationaal inkomen 3. De betalingsbalans

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

10

1.1. Het BBP in een eenvoudig voorbeeld

 Veronderstel economie met drie ondernemingen   

Boerderij Molen Bakkerij

 En volgende goederen  

Finaal goed: brood Intermediaire goederen: zaaigoed, tarwe en meel

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

11

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

12

1.1. Het BBP in een eenvoudig voorbeeld

 Productiebenadering:  

Som van alle toegevoegde waarden €20000 + €15000 + €10000 = €45000

 Bestedingsbenadering: 



Som van waarden van aangeboden finale goederen – waarde van import + waarde van export €45000 – €5000 + €5000 = €45000

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

13

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

14

1.2. De productiebenadering: de bruto toegevoegde waarde

 Inkomensbenadering:   

Som van verschillende factorvergoedingen: €45000 Lonen: €16000 + €12000 + €8000 Bruto exploitatieoverschot: €4000 + €3000 + €2000  Vergoeding voor andere productiefactoren dan arbeid

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

15

De Nationale Rekeningen - Inhoudstafel

1. Het bruto binnenlands product 1. 2. 3. 4.

Het BBP in een eenvoudig voorbeeld De productiebenadering: de bruto toegevoegde waarde De inkomensbenadering van het BBP De bestedingsbenadering: de finale goederen

2. Het nationaal inkomen 3. De betalingsbalans

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

16

1.2. De productiebenadering: de bruto toegevoegde waarde

 Som van alle binnen territorium gerealiseerde bruto toegevoegde waarden  Bruto toegevoegde waarde  



Eenvoudig te bepalen voor onderneming in marktsector Waarde van jaarlijkse output  = Hoeveelheid geproduceerde goederen en diensten vermenigvuldigd met marktprijzen  = Omzetcijfer indien alle geproduceerde goederen ook effectief verkocht werden  Indien anders: waarde van output = omzetcijfer + voorraadwijziging Verminderd met kosten grondstoffen, …

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

17

1.2. De productiebenadering: de bruto toegevoegde waarde  Rol van overheid in binnenlandse productie 



Straten, kanalen en andere infrastructuur, openbare orde, veiligheid en onderwijs Berekening bruto toegevoegde waarde?  Waardering van overheidsoutput?  Publieke goederen worden niet eens verkocht  Andere (private) goederen en diensten worden verkocht onder kostprijs  Tabel 15.2.

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

18

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

19

1.2. De productiebenadering: de bruto toegevoegde waarde  Rol van overheid in binnenlandse productie 

Berekening bruto toegevoegde waarde?  Toegevoegde waarde = lonen  Veronderstelling: geen bruto-exploitatieoverschot  Waarde overheidsproductie = waarde intermediaire inputs + lonen



Lonen: uitbetaald in overheidsdienst  Toegevoegde waarde bevat niet: Pensioenen, kinderbijslag en werkloosheidsvergoedingen

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

20

1.2. De productiebenadering: de bruto toegevoegde waarde  Rol van gezinnen in binnenlandse productie 





Diensten: kinderen opvoeden, eten bereiden, wagen wassen, groenten kweken, ...  Buiten berekening van BBP gehouden  Moeilijke waardering Goederen: huishoudelijke productie  In BBP opgenomen  Internationale vergelijkbaarheid Toegerekende huur:  In BBP opgenomen  Anders zou BBP dalen naarmate meer huurders eigenaars worden

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

21

1.2. De productiebenadering: de bruto toegevoegde waarde  Productiebenadering: 

Totale bruto toegevoegde waarde gerealiseerd  Binnen verschillende ondernemingen  Door overheid  Door gezinnen

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

22

FIGUUR 15.2. - DE BRUTO TOEGEVOEGDE WAARDE IN BELGIË TUSSEN 1970 EN 2009 (% VAN TOTAAL) 40%

35%

30%

25%

20%

15%

10%

5%

landbouw, bosbouw en visserij bouwnijverheid financiële diensten en handel in onroerend goed

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

2005

2000

1995

1990

1985

1980

1975

1970

0%

industrie (exclusief bouwnijverheid) handel, horeca, transport en communicatie overheid en andere niet-commerciële diensten

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

23

1.2. De productiebenadering: de bruto toegevoegde waarde

 Observaties: 







Landbouw: klein en dalend aandeel in totale Belgische toegevoegde waarde Industrie (excl. bouwnijverheid): sterk dalend aandeel  Desindustrialisering Dienstensector: toenemend aandeel  Tertialisering  Vooral financiële sector en onroerend goed Overheid: hoogtepunt jaren tachtig en opvallende knik in 2009 (recessie)  Soms tot tertiaire sector gerekend  Of… quartaire sector, niet-marktsector, non-profit sector

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

24

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

25

1.2. De productiebenadering: de bruto toegevoegde waarde

 Internationale vergelijking van samenstelling van BBP 



Sub-Saharisch Afrika  Vooral afhankelijk van landbouwsector India versus China  China: forse industrialisering  India: diensteneconomie

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

26

De Nationale Rekeningen - Inhoudstafel

1. Het bruto binnenlands product 1. 2. 3. 4.

Het BBP in een eenvoudig voorbeeld De productiebenadering: de bruto toegevoegde waarde De inkomensbenadering van het BBP De bestedingsbenadering: de finale goederen

2. Het nationaal inkomen 3. De betalingsbalans

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

27

1.3. De inkomensbenadering van het BBP

 Som van uitgekeerde factorvergoedingen  BBP 

Tegen marktprijzen  Bevatten indirecte belastingen Aan overheid betaald Niet uitgekeerd als inkomen



 Het is bijgevolg wel mogelijk dat niet alle BBP wordt uitgekeerd Tegen factorkosten  Dit is na aftrek van indirecte belastingen  Wordt uitgekeerd als factorvergoeding

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

28

1.3. De inkomensbenadering van het BBP

 BBP tegen factorkosten bevat 

Inkomen uit arbeid Yarb



Bruto exploitatieoverschot plus gemengd inkomen Yven  Bruto: verbruik van vast kapitaal  Exploitatieoverschot: intresten, dividenden, …  Gemengd inkomen: inkomens van zelfstandigen en personenvennootschappen

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

29

FIGUUR 15.4. - INTERNATIONALE VERGELIJKING VAN DE EVOLUTIE VAN HET LOONAANDEEL (%) VAN 1960 TOT 2009 65%

60%

55%

50%

45%

40%

2000

12 nieuwe EU-lidstaten

Japan

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

2005

1995

EU-15

1990

Verenigd Koninkrijk

1985

1980

1970

België

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

1975

1965

1960

35%

VS

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

30

1.3. De inkomensbenadering van het BBP

 Observaties:   

België, 1960: loonaandeel slechts 42% van BBP België, 1980: loonaandeel ongeveer 56% van BBP België, 2009: loonaandeel ongeveer 53% van BBP



Bewegingen in loonaandeel: internationale fenomenen  Algemeen dalende trend na 1980 en van 2000 tot 2007  Mogelijke oorzaak recente daling: globalisering



Recessie van 2008-2009: sterke toename loonaandeel

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

31

De Nationale Rekeningen - Inhoudstafel

1. Het bruto binnenlands product 1. 2. 3. 4.

Het BBP in een eenvoudig voorbeeld De productiebenadering: de bruto toegevoegde waarde De inkomensbenadering van het BBP De bestedingsbenadering: de finale goederen

2. Het nationaal inkomen 3. De betalingsbalans

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

32

1.4. De bestedingsbenadering: de finale goederen

 Som van finale goederen  Finale goederen 

Consumptiegoederen  Private consumptie C  Consumptie door overheid G Assumptie: “overheid consumeert eigen output”, anders moeilijk om waarde toe te kennen aan G



Investeringsgoederen I  Bedrijven: machines en gebouwen  Gezinnen: bouw van woning  Overheid: gebouwen, bruggen, wegen, havens, …

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

33

1.4. De bestedingsbenadering: de finale goederen

 Investeringen 

Vaste kapitaalvorming  Aanschaf van duurzame productiemiddelen



Voorraadvorming  Indien bedrijven op einde van jaar… Meer grond- of hulpstoffen Meer eigen eindproducten

…in voorraad hebben dan in begin van dat jaar  Wordt beschouwd als investering  Herinner: BBP productiebenadering bevat ook toegevoegde waarde van niet verkochte geproduceerde goederen en diensten: voorraadwijziging

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

34

1.4. De bestedingsbenadering: de finale goederen  Bruto- versus netto-investeringen 

Bruto-investeringen = Uitbreidingsinvesteringen + Vervangingsinvesteringen (o.w.v. verbruik van vast kapitaal ‘depreciatie’)



Netto-investeringen = Uitbreidingsinvesteringen



Verband tussen I bruto-investeringen en Inetto nettoinvesteringen

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

35

1.4. De bestedingsbenadering: de finale goederen  Binnenlandse absorptie 



Som van binnenlandse consumptie en binnenlandse investeringen (C+G+I) Ook wel binnenlandse vraag genoemd

 Open economie: binnenlandse absorptie ≠ BBP 





Export E: buitenlandse vraag voldaan door binnenlandse productie Invoer Z: binnenlandse vraag voldaan door buitenlandse productie Bijgevolg

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

36

1.4. De bestedingsbenadering: de finale goederen

 Netto-export  

Verschil tussen export en import: E – Z In 2009: €9,4 miljard  Export = €250,3 miljard  Import = €241 miljard  Exportratio = 74%  Importratio = 71%  Indicatoren van openheid van economie

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

37

FIGUUR 15.5. - EVOLUTIE VAN HET BELANG VAN DE BESTEDINGSCATEGORIEËN IN BELGIË (% VAN BBP) TUSSEN 1960 TOT 2009

70%

60%

50%

40%

30%

20%

10%

2005

2000

1995

1990

1985

1980

1975

1970

1965

1960

0%

-10% C

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

G

I

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

(E-Z)

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

38

1.4. De bestedingsbenadering: de finale goederen

 Observaties:  

 

Groot aandeel van private consumptie Aandeel overheidsconsumptie  Stijging van 1960 – begin jaren tachtig  Daling gedurende jaren tachtig  Daarna lichte stijging tot 23% in 2008  En verder naar 24,6% in 2009 door de recessie Sterke fluctuaties in bruto-investeringen Netto-export  Eind jaren zeventig, begin jaren tachtig negatief  Keerpunt: devaluatie  Daarna stevig overschot

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

39

1.4. De bestedingsbenadering: de finale goederen

 Niveau van netto-export zegt niets over grootte van  

Import Export

 Beschouw daarom Figuur 15.6.

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

40

FIGUUR 15.6. - OPENHEID VAN DE ECONOMIE IN 2009: EVOLUTIE EN INTERNATIONALE VERGELIJKING (EXPORT ALS % VAN BBP) India (2009) China (2009) Japan (2009) VS (2009) VK (2009) Frankrijk (2009) Duitsland (2009) Nederland (2009) België (2009) België (2000) België (1990) België (1980) België (1970) België (1960) 0%

10%

20%

30%

40% import

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

50%

60%

70%

80%

90%

100%

export

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

41

1.4. De bestedingsbenadering: de finale goederen

 Observaties: 

Snelle (en ook consistente) stijging van openheid van Belgische economie  Europese eenheidsmarkt



Echter: inkrimping van internationale handel in 2009 door recessie Grote landen zijn minder open  Toch verschillen tussen grote landen merkbaar



Duitsland meer open economie dan Frankrijk China zeer exportgedreven

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

42

1.4. De bestedingsbenadering: de finale goederen

 Men kan ook belang van de verschillende bestedingscategorieën internationaal vergelijken 

Beschouw Figuur 15.7.

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

43

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

44

1.4. De bestedingsbenadering: de finale goederen

 Observaties: 

 

Verenigde Staten: private consumptie en tekorten op handelsbalans (net als VK en India) China: investeringen Overheidsconsumptie (relatief) belangrijkst in Europa

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

45

1.4. De bestedingsbenadering: de finale goederen

 Besluit   

Drie berekeningswijzen die tot zelfde resultaat leiden Toegevoegde waarde = Inkomen = Bestedingen Formeel:

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

46

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

47

De Nationale Rekeningen - Inhoudstafel

1. Het bruto binnenlands product 2. Het nationaal inkomen 3. De betalingsbalans

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

48

2. Het nationaal inkomen  Nationaal  

Verlegt klemtoon van grondgebied naar inwoners Nationaal inkomen: inkomen waarover inwoners van grondgebied beschikken  Binnenlands inkomen: inkomen dat op grondgebied gecreëerd wordt

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

49

De Nationale Rekeningen - Inhoudstafel

1. Het bruto binnenlands product 2. Het nationaal inkomen 1. Het nationaal inkomen 2. Het NNBI en de binnenlandse vraag: de lopende rekening 3. Het NNBI en de consumptieve bestedingen: het nationale sparen

3. De betalingsbalans

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

50

2.1. Het nationaal inkomen  Bruto nationaal inkomen = Bruto binnenlands product + Instroom van factorinkomens FIBin uit buitenland – Uitstroom van factorinkomens FIBuit naar buitenland

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

51

2.1. Het nationaal inkomen

 Voorbeeld 



Loon dat inwoner van Maastricht verdient voor werk in Maasmechelen hoort zowel bij Belgische BBP en Nederlandse BNI (loon: arbeidsinkomen) Dividenden die Belgische aandeelhouders van Microsoft ontvangen behoren niet tot Belgische BBP, maar wel tot Belgische BNI (dividend: vermogensinkomen)

 Netto factorinkomens kunnen positief en negatief zijn 

Beschouw Tabel 15.4.

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

52

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

53

2.1. Het nationaal inkomen

 Observaties:  

 

België: iets meer instroom dan uitstroom Equatoriaal Guinea: BNI evenwichtswisselkoers Aanbodoverschot buitenlandse deviezen (credit) Onevenwicht Nationale bank moet overschot wegwerken door zelf buitenlandse deviezen op te kopen Toename officiële deviezenreserves (debet) Voorbeeld wisselkoers < evenwichtswisselkoers Vraagoverschot buitenlandse deviezen (debet) Onevenwicht Nationale bank moet overschot wegwerken door zelf buitenlandse deviezen te verkopen Afname officiële deviezenreserves (credit)

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

96

De Nationale Rekeningen - Inhoudstafel

1. Het bruto binnenlands product 2. Het nationaal inkomen 3. De betalingsbalans 1. De drie rekeningen en de instroom en uitstroom van deviezen 2. Het nulsaldo van de betalingsbalans 3. Buitenlandse deviezen: evenwicht tussen vraag en aanbod 4. Onevenwichten in de betalingsbalans

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

97

3.4. Onevenwichten in de betalingsbalans  Betalingsbalans: in geheel in evenwicht, maar 

Bepaalde onderdelen van balans kunnen onevenwicht vertonen



Saldo van lopende rekening  Tekort op lopende rekening  Overschot op rest van betalingsbalans  Verhoging buitenlandse schuld



Saldo van betalingsbalans in economische zin  Saldo van betalingsbalans zonder veranderingen in officiële reserves  Lopende rekening + Kapitaalrekening + Financiële rekening  Indien = 0  evenwicht in economische zin

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

98

3.4. Onevenwichten in de betalingsbalans

 Indien wisselkoers volledig vrij 

Altijd economisch evenwicht

 Indien wisselkoers niet volledig vrij 

Overschot of tekort op betalingsbalans in economische zin is mogelijk

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

99

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

100

3.4. Onevenwichten in de betalingsbalans  Observaties: 

  

Hoewel handelsbalans positief saldo vertoont  Blijkt lopende rekening deficitair Kapitaalrekening en financiële rekening vertonen surplus Betalingsbalans in economische zin deficitair Vandaar daling officiële deviezenreserves

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

101

3.4. Onevenwichten in de betalingsbalans

 Moeten alle landen overschotten nastreven? Nee 



Niet mogelijk  Overschot van één land is tekort van ander land Niet wenselijk  Lenen en ontlenen

 Zijn tekorten dan nooit problematisch? Toch wel  

Buitenlandse schuld kan te groot worden Officiële deviezenreserves kunnen uitgeput raken

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

102

3.4. Onevenwichten in de betalingsbalans

 Herinner

 Deficit op lopende rekening kan worden gereduceerd 



Netto-investeringen verlagen  Welvaartsimplicaties? Private en/of publieke sparen verhogen  Welvaartsimplicaties?

 Pas op voor simplistische interpretatie!

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010

15 – DE NATIONALE REKENINGEN

© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

103