Kenmerk 40 - les 1

1900-1950 Wereldoorlogen

Kenmerk 40 Twee Wereldoorlogen Les 1 – Oorzaken WO I

1900 1910

– Het nationalisme van begin 19e eeuw veranderde tot nationalisme waarbij eigen superioriteit en haat tegen het vreemde, tegen buitenlandse invloeden (politiek en cultureel) steeds meer de overhand nam

1890

• Nationalisme

1880

Dieper liggende oorzaken

1870

H7:§ 1: p122-4

1920 1930 1940 1950 1960

1870

• Voor economische redenen • Voor sociale redenen

1910

– Grondstoffen en afzetgebieden

1900

– Wedloop om koloniën

1890

• Imperialisme (lees: modern imperialisme)

1880

Dieper liggende oorzaken

– aanzien – Strategische gebieden

• Duitsland versus Engeland =

1940

– “Weltpolitik” en “Een plaats onder de zon” (Duitse vlootpolitiek) versus “Britannia rules the waves”

1930

– Grote rivaliteit tussen Europese landen, o.a.

1920

• Voor bestuurlijke redenen

1950 1960

1870 1920 1930

– Oorlog wordt weer gezien als een middel om politieke doeleinden te bereiken – Onder de bevolking wordt een krijgshaftige geest gekweekt

1910

• Hierdoor krijgen de Generale Staven meer ruimte – en daarmee ook invloed – alvast plannen te maken voor een eventuele oorlog

1900

– Landen (lees: leiders van landen) willen niet meer zoals de Fransen in de Frans-Pruisische oorlog (1870-71) verrast worden door snellere mobilisatie van de vijand

1890

• Militarisme

1880

Dieper liggende oorzaken

1940 1950 1960

1870

• Wie heeft de grootste vloot?

– Oostenrijk-Hongarije versus Rusland

1930

• Eind 19e eeuw was het Russische leger enorm in omvang gegroeid; O-H moest wel reageren om de Russische stoomwals tegen te kunnen houden (Balkan!)

1920

• Na 1871 breidde Frankrijk haar leger snel uit; de Duitse reactie bleef niet uit

1910

– Frankrijk versus Duitsland

1900

– Engeland versus Duitsland

1890

• Wapenwedloop

1880

Dieper liggende oorzaken

1940 1950 1960

1870

• •

1930 1940 1950 1960

Bondgenootschappen leidden tot 1. Onvoorzichtiger gedrag 2. Domino-effect wanneer er een conflict ontstaat

1920

• •

Duitsland Wilhelm II wil wereldmacht Versterkte haar positie in Europa door een verbond met OostenrijkHongarije (de dubbelmonarchie) aan te gaan Tweebond (1882) Vijf jaar later sloot men met Italië erbij de Driebond – Triple Alliance (1887)

1910

Engeland Was de baas op zee en wilde dit blijven Sloot verdragen met Frankrijk, Rusland en België om haar machtspositie in Europa te verstevigen – In 1904 al met Frankrijk: Entente Cordiale – 1907 opnieuw samen met Frankrijk én Rusland: Triple Entente Ging verder gewoon haar eigen gang!

1900

•

Bondgenootschappen

1890

•

1880

• •

Dieper liggende oorzaken

Bondgenootschappen

1870 1900 1910 1920

– Averechtse gevolgen bondgenootschappen – Nationalisme en militarisme leidde tot zelfoverschatting – Geen idee van de effecten van de inzet van de moderne wapens

1890

• Vergissingen politiek leiders

1880

Dieper liggende oorzaken

1930 1940 1950 1960

1870 1930 1940 1950

• Welk bovenstaand land vormt een uitzondering (en waarom denk je dat)?

1920

→ Servië → Oostenrijk-Hongarije → Rusland → Duitsland → België → Duitsland

1910

Oostenrijk-Hongarije Rusland Duitsland Frankrijk Duitsland Engeland

1900

– – – – – –

1890

• Door moord op Frans Ferdinand ontstond een kettingreactie

1880

Directe oorzaak

1960

Von Schliffenplan • Duitsland had al ruim voor het uitbreken van de oorlog een tactisch plan voor de aanval op Frankrijk klaarliggen! • Probleempje – Al vanaf 1838 had België een neutraliteitspact met Engeland gesloten

4 augustus 1914